Ευρωπαίοι εισαγγελείς διερευνούν καταγγελίες για ενδεχόμενες ποινικές ευθύνες μεταξύ της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και του διευθύνοντος συμβούλου της Pfizer, Άλμπερτ Μπουρλά, σε σχέση με τις διαπραγματεύσεις για τα εμβόλια κατά του κορονοϊού.
Σύμφωνα με νομικά έγγραφα που είδε το POLITICO -τα οποία επιβεβαίωσε εκπρόσωπος της εισαγγελίας της Λιέγης-, ερευνητές της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO) ανέλαβαν την υπόθεση από βελγικούς εισαγγελείς που ερευνούν τη φον ντερ Λάιεν για «παρεμβολή σε δημόσιες λειτουργίες, καταστροφή SMS, διαφθορά και σύγκρουση συμφερόντων».
Ενώ οι εισαγγελείς του EPPO ερευνούν κατηγορίες για ποινικές πράξεις, κανείς δεν έχει κατηγορηθεί ακόμη σχετικά με την υπόθεση.
Η έρευνα ξεκίνησε αρχικά από τις βελγικές δικαστικές αρχές στη Λιέγη στις αρχές του 2023, μετά από καταγγελία που υπέβαλε ο Βέλγος λομπίστας, Φρεντερίκ Μπαλντάν.
Αργότερα προστέθηκαν και οι κυβερνήσεις της Ουγγαρίας και της Πολωνίας, αν και η τελευταία είναι στη διαδικασία απόσυρσης της καταγγελίας της μετά τη νίκη του φιλοευρωπαϊστή Ντόναλντ Τουσκ στις εκλογές, σύμφωνα με δήλωση εκπροσώπου της πολωνικής κυβέρνησης στο POLITICO.
Η καταγγελία επικεντρώθηκε σε μια φερόμενη ανταλλαγή γραπτών μηνυμάτων μέσω WhatsApp μεταξύ της φον ντερ Λάιεν και του Μπουρλά, εν όψει της μεγαλύτερης συμφωνίας αγοράς εμβολίων της Ε.Ε., στο αποκορύφωμα της πανδημίας του κορονοϊού, σε μια υπόθεση που ονομάστηκε «Pfizergate».
Οι New York Times, οι οποίοι πρώτοι αποκάλυψαν την ανταλλαγή μηνυμάτων, κατέθεσαν και αυτοί αγωγή κατά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αφού αρνήθηκε να αποκαλύψει το περιεχόμενο των μηνυμάτων μετά από αίτημα πρόσβασης σε έγγραφα.
Η είδηση ότι η EPPO αναλαμβάνει την υπόθεση, θέτει υπό στενό έλεγχο τον ρόλο της προέδρου της Κομισιόν στη συμφωνία για το εμβόλιο, η οποία είχε εκτιμώμενη αξία άνω των 20 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η EPPO ηγείται πανευρωπαϊκών ερευνών για οικονομικά εγκλήματα, και θεωρητικά θα μπορούσε να ελέγξει τηλέφωνα και άλλο σχετικό υλικό από γραφεία της Επιτροπής ή σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως η γενέτειρα της φον ντερ Λάιεν, Γερμανία. Η εξέλιξη έρχεται τη στιγμή που η επικεφαλής της Κομισιόν έχει θέσει εκ νέου υποψηφιότητα για μια δεύτερη θητεία.
Η Επιτροπή έχει μέχρι στιγμής αρνηθεί να αποκαλύψει το περιεχόμενο των γραπτών μηνυμάτων ή ακόμη και να επιβεβαιώσει την ύπαρξή τους.
Η συμφωνία αγοράς εμβολίων θεωρήθηκε αρχικά ως θρίαμβος για τη φον ντερ Λάιεν. Ωστόσο, η τεράστια ποσότητα εμβολίων που αγοράστηκε έχει προκαλέσει έκτοτε επικρίσεις, με το Politico να αποκαλύπτει στα τέλη του περασμένου έτους ότι «χάθηκαν» δόσεις αξίας τουλάχιστον 4 δισεκατομμυρίων ευρώ. Έκτοτε, η σύμβαση για το εμβόλιο με την Pfizer έχει επαναδιαπραγματευτεί.
Υποστηρικτές της διαφάνειας και ορισμένοι πολιτικοί αντίπαλοι προσπάθησαν να ασκήσουν πίεση στην επικεφαλής της Κομισιόν να παράσχει δημόσια εξηγήσεις σχετικά με την υπόθεση, ωστόσο η Φον ντερ Λάιεν έχει μέχρι στιγμής αποφύγει να αναφερθεί στην υπόθεση. Σε ερώτηση που της έθεσε το POLITICO, σχετικά με τα μηνύματα, απάντησε: «Ότι είναι απαραίτητο σχετικά με αυτό έχει ειπωθεί και ανταλλαχθεί. Και θα περιμένουμε τα αποτελέσματα».
Το 2022, η EPPO είχε ανακοινώσει ότι εξετάζει την προμήθεια εμβολίων της Ε.Ε. γενικότερα, αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που το γραφείο ερευνά την υπόθεση «Pfizergate». Η υπόθεση συγκεντρώνει διάφορες νομικές, πολιτικές και οικονομικές πτυχές – και διασταυρώνεται με τις αγωγές που κατέθεσε ο φαρμακευτικός κολοσσός εναντίον της Ουγγαρίας και της Πολωνίας, για μη καταβολή πληρωμών για εμβόλια καθώς οι δύο χώρες διέκοψαν τις παραλαβές, επικαλούμενες την υπερπροσφορά και την οικονομική πίεση που έχει προκαλέσει ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απάντησε σε σχετική ερώτηση ότι η Κομισιόν δεν είχε καμία γνώση για πιθανές διαδικασίες, πέρα από δημοσιεύματα. Η ουγγρική κυβέρνηση δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό, ενώ η Pfizer και η EPPO αρνήθηκαν να σχολιάσουν.
