Τα σκάνδαλα των «χαμένων αρχαίων και πολύτιμων αντικειμένων-ευρημάτων-εκθεμάτων» στο Βρετανικό Μουσείο δεν έχουν τέλος, καθώς παράνομες πωλήσεις και κλοπές μέσα από το ίδιο το Μουσείο βγαίνουν στην επιφάνεια συχνά, καθιστώντας το τουλάχιστον ανεπαρκές και «αμήχανο» τόσο ως προς το κοινό του όσο κι ως προς την επιστημονική κοινότητα.
Και ενώ δεν έχει περάσει πολύς καιρός, από τότε που το Βρετανικό Μουσείο άνοιξε (συγκεκριμένα στις 26 Σεπτεμβρίου του 2023) μια ιστοσελίδα για την ανάκτηση των κλεμμένων αντικειμένων, ευελπιστώντας ότι αυτό θα συντελέσει στον εντοπισμό των κλεμμένων αντικειμένων, μια κίνηση απελπισίας για την «αίγλη» που έχτιζε για αιώνες, πλέον έρχονται στο φως παράνομες αγοραπωλησίες μέσω του… eBay.
Δεν θα πιάσουμε την ιστορία των σκανδάλων με τις ληστείες-κλοπές μέσα από το ίδιο το Μουσείο, με εφόρους, επιμελητές και διευθυντές (δες Φίσερ) να λεηλατούν το ίδιο το Μουσείο και να βγάζουν στο «σφυρί» αρχαιότητες-πολιτιστικά αγαθά, καθώς για αυτό το θέμα έχω επεκταθεί σε προηγούμενο άρθρο, το οποίο μπορείς να βρεις και να διαβάσεις εδώ:
Τα θέματα που απασχολούν τους τομείς του πολιτισμού, των αποθετηρίων (δηλαδή των Μουσείων), της πολιτιστικής διπλωματίας αλλά και προστασίας των πολιτιστικών αγαθών είναι, ότι κλονίζεται η ασφάλεια των αρχαιοτήτων του κόσμου «εκ των έσω». Από ανθρώπους που εργάζονται στο Βρετανικό Μουσείο (στην προκειμένη), από επιστήμονες που έχουν σπουδάσει αρχαιολογία, ιστορία, τέχνη, διπλωματία και όχι από «κοινούς» ληστές ή εγκληματίες. Και όπως θα δούμε παρακάτω, αυτοί οι άνθρωποι, οι επιφανείς, όχι μόνο δεν ελέγχονται, φυλακίζονται, αντίθετα τους δίνεται επιπλέον δύναμη.
Το πρώτο «καμπανάκι» του Ιττάι Γκραντέλ το 2016
Η ιστορία γνωστή από τον περασμένο χρόνο: Το σκάνδαλο των ύποπτων κλοπών έκανε γνωστό ένας Δανός έμπορος αρχαιοτήτων ονόματι Ιττάι Γκραντέλ, ο οποίος όπως αποδείχτηκε, είχε ειδοποιήσει πριν από δυο χρόνια το Βρετανικό Μουσείο για τα κλεμμένα αντικείμενα (ολόκληρη συλλογή από 942 μη καταγεγραμμένα αντικείμενα) που είχε βρει μέσα στις σελίδες του eBay, αφού ο ίδιος είχε αγοράσει μισοτιμής 70 αντικείμενα από αυτή την ιστοσελίδα και τα είχε μεταπουλήσει χρυσάφι!
Η ιστορία του εμπόρου ξεκινάει το 2016, όταν έκανε τη γνωστή του «βόλτα» στο eBay χαζεύοντας την επόμενή του αγορά και πέφτοντας πάνω σε κάτι αρκετά ασυνήθιστο από την έμπειρη, πλέον, ματιά του: Ένας πολύτιμος λίθος με ανάγλυφη παράσταση του Πρίαπου (θεός της γονιμότητας κατά τα αρχαία χρόνια, γιος της Αφροδίτης και του Διόνυσου) να πωλείται 40 λίρες από τον χρήστη με το όνομα «sultan1966».
Ο «sultan1966» δεν ήταν άγνωστος στον έμπορο, καθώς οι συναλλαγές τους μέσα από το eBay μετρούσαν πάνω από δυο χρόνια. Ωστόσο, ο Ιττάι, για καλή μας τύχη, διαθέτει φωτογραφική μνήμη, συνειδητοποίησε ότι τον συγκεκριμένο εγχάρακτο πολύτιμο λίθο κάπου τον είχε ξαναδεί. Και δεν είχε άδικο, καθώς ο Πρίαπος άνηκε στο Βρετανικό Μουσείο και ήταν καταγεγραμμένος στους καταλόγους του!
«Δεν υπήρχε αμφιβολία ότι ήταν το ίδιο αντικείμενο και τότε ήταν που ήμουν πολύ μπερδεμένος με όλη την κατάσταση» θα πει ο έμπορος.
Αν και ο χρήστης «sultan1966» αφαίρεσε γρήγορα τον λίθο προς πώληση από την ιστοσελίδα, το κακό δεν άργησε να γίνει, με τον έμπειρο έμπορο να ξετυλίγει το κουβάρι του σκανδάλου, που δεν ταρακούνησε αρχικά το Βρετανικό Μουσείο, αλλά απλά του προκάλεσε έναν μικρό… πονοκέφαλο. Και πώς να μην του προκαλέσει πονοκέφαλο, όταν ένα από τα πιο φημισμένα και παλιά Μουσεία του κόσμου δεν έχει καταγράψει και αποδελτιώσει πάνω από 2,4 εκατομμύρια ευρήματα-αντικείμενα από τη συνολική του συλλογή των 8 εκατομμυρίων αντικειμένων;; (Ρητορική ερώτηση προφανώς-Ντροπιαστική πρόταση για το συγκεκριμένο Μουσείο).
Ωστόσο, ο έμπορος δεν έμεινε εκεί και ρώτησε τον χρήστη, τον λόγο που είχε αφαιρέσει από την ιστοσελίδα τον πολύτιμο λίθο. Η απάντηση που έλαβε από τον χρήστη-πωλητή ήταν, ότι το εν λόγω αντικείμενο άνηκε στην αδερφή του, η οποία πλέον δεν ήθελε να το πουλήσει!
Να τονιστεί εδώ, ότι ο πολύτιμος λίθος με τον εγχάρακτο Πρίαπο αποτελούταν από μια χρυσή βάση και υπολογίζεται ότι κοστίζει 15.000 λίρες.
Το δεύτερο «καμπανάκι» του Ιττάι Γκραντέλ το 2020
Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 2020, και ο γνωστός έμπορος παρατηρεί σε ιστοσελίδα-αγοραπωλησιών έναν ακόμα πολύτιμο λίθο με την κεφαλή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αυγούστου. Μαντέψτε; Και αυτός ο λίθος όχι μόνο ανήκε στο Βρετανικό Μουσείο, αλλά είχε μεταπωληθεί από διάφορα άτομα, με τον πρώτο πωλητή να διαθέτει το όνομα «sultan1966»!!
Κάτι δεν πήγαινε καλά και ο Ιττάι σαν ένας άλλος Ιντιάνα Τζόουνς θα το ανακάλυπτε. Άρχισε να χτενίζει τα αρχεία του υπολογιστή του με όλα τα αντικείμενα που είχε αγοράσει από τον «sultan1966», ανακαλύπτοντας, ότι η πρώτη του αγορά από αυτόν τον πωλητή ήταν το 2014. Η ηλεκτρονική απόδειξη που είχε κοπεί για το πρώτο αντικείμενο, τον βοήθησε να ανακαλύψει το όνομα του πωλητή, το οποίο ήταν Πίτερ Χινγκς.
«Μια απόδειξη από την PayPal πρέπει να επισυναφθεί σε έναν πραγματικό τραπεζικό λογαριασμό. Αυτό πρέπει να είναι το πραγματικό του όνομα» θα πει ο Ιττάι Γκραντέλ.
«sultan1966» το διαμάντι του Μουσείου
Ο Πίτερ Χινγκς ή αλλιώς «sultan1966» ήταν ο επιμελητής του Βρετανικού Μουσείου στο τμήμα «Ελλάδας-Ρώμης». Απίστευτο; Όχι και τόσο θα σχολιάσω με τη σειρά μου. Αν και ο Ιττάι φαίνεται να σοκαρίστηκε με αυτή την αποκάλυψη:
«Θυμάμαι ότι ξεκάθαρα μου σηκώθηκαν τα μαλλιά, σοκαρίστηκα».
Μετά από ένα «σαφάρι» έρευνας και αποκαλύψεων του εμπόρου για τον επιμελητή του Μουσείου (ηλεκτρονικές αποδείξεις, έρευνα στα social media κ.α.), ο ίδιος θα καταλήξει:
«Δεν βγαίνει άλλο συμπέρασμα από αυτό. Είναι αυτό που φαίνεται, ότι ο έφορος του Βρετανικού Μουσείου κλέβει το δικό του Μουσείο».
Τι και εάν ο δεύτερος πωλητής, ονόματι Μάλκολμ Χάι, προειδοποιήσε και αυτός με τη σειρά του το Βρετανικό Μουσείο για τον πολύτιμο λίθο, τι και εάν αντικείμενα «χάνονταν» ξαφνικά μέσα από το Μουσείο, ο Πίτερ Χινγκς το 2021 πήρε προαγωγή ως αναπληρωτής επικεφαλής του τμήματος «Ελλάδας και Ρώμης», έχοντας μάλιστα χτίσει τη φήμη ότι βοήθησε στον εντοπισμό κλεμμένων αρχαιοτήτων σε όλο τον κόσμο. Επίσης η ίδια κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου τον περιέγραφε ως «έναν παγκοσμίου φήμης επιμελητή» το 2015, αφού βοήθησε στην επιστροφή ενός κλεμμένου αγάλματος 2.000 ετών στη Λιβύη!! (Να, που δεν γίνονται τέτοια μόνο στην Ελλάδα, μου βγήκε κάπως να το πω…).
Η συνέχεια της νέας επαγγελματικής πορείας του Πίτερ Χινγκς αναμενόμενη: Ως επικεφαλής πλέον στο τμήμα του προσπάθησε να διώξει ανθρώπους, άλλαξε δεδομένα από υπολογιστές για να κρύψει στοιχεία, υπονοώντας ότι πολλά αντικείμενα του Μουσείου είχαν χαθεί δεκαετίες νωρίτερα. Παραποίησε καταλόγους με χαμένα αντικείμενα, τα οποία αργότερα μεταπωλούσε σε ιστοσελίδες. Αποκορύφωμα όλων αυτών, η πλαστογραφημένη σημείωση του Πίτερ για ένα αντικείμενο ως χαμένο, που έμοιαζε ότι είχε γραφτεί το 1963!!
Τον Δεκέμβριο του 2021 με τον Πίτερ Χινγκς ακόμα επικεφαλής τμήματος, και τα «χαμένα» αντικείμενα να αυξάνονται μετά από επιτόπιο έλεγχο, το Μουσείο προσλαμβάνει μισθωμένο επιμελητή και διενεργείται μια δεύτερη άκρως απόρρητη έρευνα, αποκαλύπτοντας ότι περισσότερα από 300 αντικείμενα είχαν καταστραφεί ή κλαπεί (πολλά έφεραν γρατζουνιές από πένσα). Το τελικό πόρισμα του επιμελητή, ήταν ότι σε μια μόνο αποθήκη έλειπαν 1.161 αντικείμενα, περισσότερα από τα τρία τέταρτα του συνόλου του περιεχομένου της.
Το πόρισμα έφτασε στον πρόεδρο του Μουσείου, Τζορτζ Όσμπορν, τον οποίον είχε προειδοποιήσει μήνες πριν και ο έμπορος Ιττάι, με τον πρώτο να δηλώνει:
«Λοιπόν, αυτό πρέπει να συνδέεται με εκείνο το email που είδα πριν από μερικούς μήνες». (Τζιμάνι ο πρόεδρος, σόρι Τζορτζ).
Φυσικά, μετά από τις αποκαλύψεις ο Πίτερ Χινγκς τέθηκε σε αναστολή, με την Αστυνομία να κάνει φύλλο και φτερό το σπίτι του, ανακαλύπτοντας χειρόγραφες σημειώσεις και έντυπες οδηγίες για την επεξεργασία αρχείων μουσείων, ενώ κατέσχεσαν και αντικείμενα που πιστεύεται ότι προέρχονταν από τις συλλογές του Μουσείου.
«Είμαι 100% σίγουρος ότι έχουμε τον άνθρωπό μας, ξέρουμε ποιος έχει κλέψει αυτά τα αντικείμενα. Βρέθηκαν στο σπίτι του κέρματα που λείπουν» θα πει ο Όσμπορν. (Ο Πίτερ αρνήθηκε ότι αυτά τα νομίσματα προέρχονταν από το μουσείο, δηλώνοντας ότι ανήκαν σε νεκρό συγγενή του).
Τελικά, ο Χινγκς απολύθηκε από το Βρετανικό Μουσείο τον Ιούλιο του 2023, περισσότερα από δύο χρόνια αφότου ο Γκραντέλ είχε σημάνει για πρώτη φορά τον κώδωνα του κινδύνου, με τον Όσμπορν να τονίζει, ότι ο έμπορος έκανε εξαιρετική εξυπηρέτηση στο μουσείο και λυπόταν που δεν τον είχαν ακούσει αρχικά!!
Για την ιστορία και για να μην σας αφήσω με ερωτήματα: Ο Ιττάι έχει παραδώσει περισσότερους από 360 πολύτιμους λίθους που πιστεύει ότι ανήκουν στο Μουσείο, δηλώνοντας: «Ενθαρρύνω όλους όσους έχουν στην κατοχή τους τέτοιους πολύτιμους λίθους να κάνουν ότι και εγώ και απλώς να παραδώσουν τους λίθους πίσω στο Μουσείο».
Και ερχόμαστε στο σήμερα με ουσιώδη ερωτήματα, που ίσως να μην απαντηθούν ποτέ, καθώς δεν έχουν δηλωθεί από κάποιον αρμόδιο προς το Βρετανικό Μουσείο. Πώς το ξέρω, ακούω να με ρωτάτε και θα σας απαντήσω με το εξής απλό: Από τη δημιουργία ιστοσελίδας για την ανάκτηση των κλεμμένων αντικειμένων!
Η έλλειψη καταλογογράφησης όλων των αντικειμένων που βρίσκονται από την πιο φωτεινή προθήκη του Μουσείου έως και την πιο σκοτεινή του γωνία πάντα θα προσελκύει το «ενδιαφέρον» κάποιου επιμελητή και πάντα θα βλέπουμε αντικείμενα αρχαιολογικής-ιστορικής αξίας σε μια ιστοσελίδα να πωλούνται για 40 λίρες.
Η λύση ποια είναι; Μια ιστοσελίδα για την ανάκτηση κλεμμένων αντικειμένων, τα οποία δεν έχουν καταγραφεί, ένας έμπορος-συλλέκτης με «καλό μάτι» ή η συστηματική καταγραφή όλων των αντικειμένων-ευρημάτων από το παλαιότερο Μουσείο του κόσμου;
Αλήθεια, πόσες ακόμα ντροπιαστικές ιστορίες για το Βρετανικό Μουσείο θα βγουν ακόμα στη φως της δημοσιότητας; Πόσα θαμμένα σκάνδαλα κλοπών θα αντέξει ένα Μουσείο, που απαιτεί την παραδοχή της Ελλάδας, ότι του ανήκουν τα Γλυπτά του Παρθενώνα για να «σκεφτεί» να μας τα δανείσει και εάν; Ποιος και πώς προστατεύονται οι αρχαιότητες από ένα Μουσείο-σκάνδαλο; Ή τελικά θα αρκεστούμε σε διευθυντές και προέδρους με αλαζονικό ύφος, που μόνο απαιτούν και εν τέλει φανερώνονται ανεπαρκείς, αποκαλύπτονται ως κλέφτες, τελικά παραιτούνται και όλα καταλήγουν σε μια αέναη συζήτηση του «συρταριού»;
