Ειδική εισηγήτρια του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ζήτησε την άρση των μονομερών κυρώσεων κατά του Ιράν σε έκθεση όπου περιγράφει λεπτομερώς τις επιπτώσεις δεκαετιών εμπάργκο στη χώρα. Η Αλένα Ντουχάν, ο ρόλος της οποίας επικεντρώνεται στο αρνητικό αποτέλεσμα των κυρώσεων, αναφέρει στην έκθεση ότι οι κυρώσεις επηρέασαν σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής στη χώρα και ζήτησε την άρση τους.
Σύμφωνα με την Ντουχάν, ακόμη και όταν τα φάρμακα και τα τρόφιμα υποτίθεται ότι εξαιρούνται από τις κυρώσεις, οι γενικές άδειες που εκδίδονται από το Γραφείο Ελέγχου Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων των ΗΠΑ (OFAC) με στόχο τη διασφάλιση εξαιρέσεων «φάνηκαν αναποτελεσματικές και σχεδόν ανύπαρκτες».
Η παράδοση φαρμάκων και ιατρικού εξοπλισμού στο Ιράν «υπονομεύθηκε σοβαρά» από τις επιπτώσεις των κυρώσεων στη χρηματοδότηση, το εμπόριο, τη ναυτιλία, την ασφάλιση και την υπερβολική συμμόρφωση εκ μέρους ξένων επιχειρήσεων και προμηθευτών. «Αυτά αποτελούν σοβαρά εμπόδια στην απόλαυση του δικαιώματος στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας από όλους τους Ιρανούς», αναφέρει η ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ.
Κυρώσεις έχουν επιβληθεί στο Ιράν από το 1979, όταν πραγματοποιήθηκε η ισλαμική επανάσταση της χώρας. Η συντριπτική πλειονότητα των κυρώσεων έχουν επιβληθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ στην έκθεση αναφέρονται και οι κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Αυστραλίας και του Καναδά.
Από το 2018, όταν ο τότε πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απέσυρε μονομερώς τις ΗΠΑ από την υποστηριζόμενη από τον ΟΗΕ πυρηνική συμφωνία του Ιράν με τις παγκόσμιες δυνάμεις, η Ουάσινγκτον έχει επιβάλει στο Ιράν μια σειρά σκληρών κυρώσεων οι οποίες έχουν επεκταθεί από τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, ενώ παράλληλα συνεχίζονται οι προσπάθειες για την αποκατάσταση της συμφωνίας. Οι ΗΠΑ έχουν δηλώσει ότι οι κυρώσεις τους είναι μια απάντηση στις φερόμενες ιρανικές προσπάθειες για την κατασκευή πυρηνικού όπλου, τις ενέργειές τους στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και την κατασταλτική συμπεριφορά εναντίον των πολιτών τους.
Πιο πρόσφατα, οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις σε ιρανικές εταιρείες που κατηγόρησαν ότι βοήθησαν στη μεταφορά ιρανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών στη Ρωσία για χρήση στην Ουκρανία, καθώς και σε ιρανικό υπουργείο που κατηγόρησαν ότι εμπλέκεται σε κυβερνοεπίθεση στην Αλβανία, έναν ισχυρισμό που το Ιράν χαρακτήρισε αβάσιμο.
Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν εξακολουθεί να βρίσκεται στο επίκεντρο της διαμάχης του με τις ΗΠΑ, με τον πυρηνικό επόπτη του ΟΗΕ, την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) να ανακοινώνει την 7η Σεπτεμβρίου ότι «δεν είναι σε θέση να παράσχει διαβεβαίωση ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν είναι αποκλειστικά ειρηνικό». Η Τεχεράνη διέψευσε την ΙΑΕΑ, δηλώνοντας ότι το πυρηνικό της πρόγραμμα επικεντρώνεται στην πυρηνική ενέργεια και όχι στα όπλα.
Ενώ το Ιράν παράγει περίπου το 95% των φαρμάκων και των εμβολίων του σε τοπικό επίπεδο για να μετριάσει τις συνέπειες των κυρώσεων, δυσκολεύτηκε να προμηθευτεί πρώτες ύλες και συστατικά, ανέφερε η έκθεση. Οι κυρώσεις των ΗΠΑ έχουν επίσης οδηγήσει στον θάνατο ασθενών με σπάνιες ασθένειες, καθώς έχουν εμποδίσει την προμήθεια φαρμάκων που σώζουν ζωές και ιατρικού εξοπλισμού που απαιτείται για τη θεραπεία ορισμένων τύπων καρκίνου, μεσογειακής αναιμίας, αιμορροφιλίας, λευχαιμίας, σκλήρυνσης κατά πλάκας και πομφολυγώδους επιδερμόλυσης.
Επικαλούμενη στοιχεία του ιρανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, η έκθεση επισημαίνει ότι οι αμερικανικές κυρώσεις από το 2018 έθεσαν σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια της χώρας διακόπτοντας τον εφοδιασμό τουλάχιστον 10 εκατομμυρίων τόνων γεωργικών εισαγωγών, αποτελώντας «σαφή παραβίαση του δικαιώματος στα τρόφιμα όσον αφορά την πρόσβαση και την επάρκεια».
Η έκθεση επικεντρώθηκε επίσης στην επίδραση των κυρώσεων στην ικανότητα των Ιρανών να αγοράζουν τρόφιμα. «Τα ποσοστά επισιτιστικής ανασφάλειας μεταξύ του πληθυσμού έχουν εκτοξευθεί, φθάνοντας το 60% σε ορισμένες περιοχές», αναφέρει η έκθεση, επισημαίνοντας ότι το κόστος του μέσου καλαθιού τροφίμων έχει αυξηθεί περισσότερο από 3,4 φορές μεταξύ 2018 και 2022.
Σύμφωνα με την έκθεση, το ετήσιο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν συρρικνώθηκε κατά μέσο όρο 1,7% μεταξύ 2011 και 2015, καθώς εντάθηκαν οι κυρώσεις. Αυξήθηκε κατά ρεκόρ 13,6% το 2016 μετά την εφαρμογή της πυρηνικής συμφωνίας και κατέγραψε ανάπτυξη 3,7% το επόμενο έτος, αλλά συρρικνώθηκε κατά 6% και 6,8% αντίστοιχα τα δύο χρόνια που ακολούθησαν, όταν επιβλήθηκαν νέες αμερικανικές κυρώσεις.
Η έκθεση υποστηρίζει ότι οι κυρώσεις «επηρέασαν αρνητικά την ικανότητα της κυβέρνησης να προστατεύσει και την ικανότητα των ανθρωπιστικών φορέων να υλοποιήσουν έργα, συμπεριλαμβανομένης της παροχής βασικών αγαθών και της κατασκευής σχολείων και κέντρων υγείας», ενώ σημειώνει ότι το Ιράν φιλοξενεί περισσότερους από πέντε εκατομμύρια μετανάστες και πρόσφυγες, πολλοί από τους οποίους είναι Αφγανοί που χρειάζονται επειγόντως ανθρωπιστική βοήθεια.
