[ Ενημέρωση 7/12: Λάβαμε εξώδικη πρόσκληση από τον καθηγητή κ. Τιβέριο , την οποία αναπαράγουμε συνημμένη. Σε ότι αφορά στην επιστολή στην οποία αναφέρεται, αυτή βρέθηκε, δυστυχώς κατόπιν εορτής, στα σπαμ του ηλεκτρονικού μας ταχυδρομείου. Σεβαστός κάθε αντίλογος, γι’ αυτό και προφανώς θα την είχαμε δημοσιεύσει, εάν την είχαμε στα χέρια μας νωρίτερα. Η απάντηση του κ. Τιβέριου δημοσιεύεται στο τέλος του παρόντος άρθρου]
Αύριο, 6 Νοεμβρίου, εκδικάζονται στη Μείζονα Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) οι αιτήσεις που έχουν καταθέσει επτά συνολικά φορείς για την ακύρωση της απόφασης απόσπασης και επανατοποθέτησης των σημαντικών αρχαιοτήτων στον σταθμό Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης.
Οι προσφεύγοντες φορείς έδωσαν πρόσφατα κοινή συνέντευξη τύπου παρουσιάζοντας τις βασικές τους θέσεις, ενώ κορυφώνουν την επικοινωνιακή τους καμπάνια ενόψει της εκδίκασης στο ΣτΕ. Την ίδια στιγμή, όπως έχουμε καταγράψει, παρατηρείται εκνευρισμός στην πλευρά του υπουργείου Πολιτισμού που συνεχίζει με αθέμιτα μέσα τη δική του προσπάθεια να κερδίσει τη δίκη.
Ένα θέμα που σχετίζεται με την υπόθεση αυτή και δεν έχει αναδειχθεί είναι η εμπλοκή του ομότιμου καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας, Μιχάλη Τιβέριου. Και η εμπλοκή αυτή θα συζητηθεί και στην επικείμενη δίκη, καθώς ένας από τους λόγους ακύρωσης που επικαλείται η πλευρά των προσφευγόντων είναι η μη νόμιμη συνεδρίαση της 18ης Δεκεμβρίου 2019 του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ), με την συμμετοχή των κυρίων Τιβέριου και Μανόλη Κορρέ, το οποίο γνωμοδότησε υπέρ της απόσπασης-επανατοποθέτησης των αρχαίων. Ο επικαλούμενος αυτός λόγος ακύρωσης είναι μεν τυπικός και όχι επί της ουσίας, συχνά ωστόσο οι τυπικοί λόγοι αναδεικνύονται κρίσιμοι σε μια δικαστική διαμάχη.
Πριν από την συνεδρίαση της 18ης Δεκεμβρίου οι εκπρόσωποι του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, του Ενιαίου Συλλόγου Υπαλλήλων ΥΠΠΟ Αττικής, Στερεάς και Νήσων, της Πανελλήνιας Ένωσης Συντηρητών Αρχαιοτήτων και της Κίνησης Πολιτών Θεσσαλονίκης για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, είχαν υποβάλει αίτημα εξαίρεσης των παραπάνω δύο μελών του ΚΑΣ, σύμφωνα με το άρθρου 7 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας.
Για τον μεν Μανόλη Κορρέ η εξαίρεση ζητήθηκε “διότι η μελέτη και το έργο της απόσπασης των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου επανειλημμένως έχει δηλωθεί δημοσίως ότι θα αναληφθούν από τον μηχανικό Δημήτριο Κορρέ και εταιρεία που σχετίζεται με τα συμφέροντά του, ο οποίος τυγχάνει αδερφός του ως άνω μέλους του ΚΑΣ Ε. Κορρέ”. Όπως φάνηκε από την πορεία της υπόθεσης, πράγματι τη μελέτη και το έργο της απόσπασης, ανέλαβε τελικά ο Δημήτρης Κορρές, “το ίδιο πρόσωπο”, σχολιάζαμε σε προηγούμενο κείμενο μας “που είχε εμφανιστεί ως εμπειρογνώμονας, μαζί με το επιτελείο της Αττικό Μετρό Α.Ε., στην συνεδρίαση του ΚΑΣ της 18ης Δεκεμβρίου 2019, η οποία έδωσε θετική γνωμοδότηση για την λύση της “απόσπασης και επανατοποθέτησης”. Το ζήτημα δεν σχετίζεται με την επιστημονική επάρκεια του συγκεκριμένου μελετητή και την μεγάλη εμπειρία του σε έργα μετακίνησης αρχαιοτήτων (όχι πάντως του εύρους και της πολυπλοκότητας που παρουσιάζει η εν θέματι υπόθεση) αλλά στην συγγενική εξ αίματος σχέση του με μέλος του ΚΑΣ, τον αδελφό του Μανώλη Κορρέ, που δεν εξαιρέθηκε από την συνεδρίαση εκείνη”.
Για τον Μιχάλη Τιβέριο η εξαίρεση ζητήθηκε “διότι έχει εκπεφρασμένη και αταλάντευτη άποψη υπέρ της απόσπασης των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης, έχοντας μάλιστα προσωπική εμπλοκή ως έμμισθος σύμβουλος της Αττικό Μετρό κατά τα έτη 2012-2014, και ως μέλος του ΚΑΣ το έτος 2013, το οποίο γνωμοδότησε υπέρ της απόσπασης και της μεταφοράς των αρχαιοτήτων στον Δήμο Παύλου Μελά και δημοσίως έχει αρθρογραφήσει και έχει δηλώσει επανειλημμένως με ιδιαίτερη ένταση την υπεράσπιση της απόσπασης, που σηματοδοτεί μια ιδιάζουσα και μονόπλευρη στάση απέναντι στο θέμα όσον αφορά την απόσπαση”.
Η αίτηση εξαίρεσης που είχε υποβληθεί τότε απορρίφθηκε με συνοπτικές και μάλλον αμφίβολης νομιμότητας διαδικασίες από το ΚΑΣ, εξού και το ζήτημα αυτό θα τεθεί ενώπιον του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου της χώρας, μεταξύ πολλών βεβαίως ζητημάτων που συγκροτούν τον φάκελο της πολύκροτης υπόθεσης.
Για την σχέση του Μιχάλη Τιβέριου πάντως με την Αττικό Μετρό Α.Ε. και για την πληρέστερη κατανόηση του θέματος, χρειάζεται να επισημανθούν κάποια σημεία.
Το πρώτο σχετίζεται με τον ευρύτερο προβληματισμό που γεννά καθαυτή η ανάγκη να προσλάβει μια κρατική εταιρεία, όπως η Αττικό Μετρό Α.Ε., με έμμισθη σχέση εργασίας έναν ιδιώτη ως σύμβουλό της για αρχαιολογικά θέματα, την ώρα που συνεργάζεται εκ των πραγμάτων με τον καθ’ ύλην αρμόδιο θεσμικά δημόσιο φορέα που έχει την ευθύνη για την εκτέλεση των αρχαιολογικών έργων στην Ελλάδα, δηλαδή την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Δεν είχε εμπιστοσύνη ο κρατικός φορέας που είναι επιφορτισμένος με την κατασκευή του μετρό Θεσσαλονίκης στους αρχαιολόγους της Εφορείας Αρχαιοτήτων και των κεντρικών υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού;
Όπως προκύπτει από τα πρακτικά της επίμαχης συνεδρίασης του ΚΑΣ, ο ίδιος ο καθηγητής Τιβέριος δεν διευκρινίζει το ζήτημα αυτό, για το οποίο δεν έχει, άλλωστε, και καμία ευθύνη. Δίνει, ωστόσο, την πληροφορία πως η πρόταση για εμπλοκή του στο έργο ήρθε στα τέλη του 2011 από το τότε ΥΠΕΧΩΔΕ και ο ίδιος δέχτηκε μόνο όταν εξασφάλισε τη σύμφωνη γνώμη του Υπουργείου Πολιτισμού. Μάλιστα, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, είχε επισκεφθεί ο ίδιος το υπουργείο Πολιτισμού για το θέμα αυτό και “η τότε Γενική Γραμματέας [σημ:δηλαδή η σημερινή υπουργός Λίνα Μενδώνη] του είχε ζητήσει να τους βοηθήσει στο έργο του Μετρό Θεσσαλονίκης, εάν μπορούσε”. Όπως φαίνεται, δεν ήταν μόνο η Αττικό Μετρό Α.Ε. που δεν είχε εμπιστοσύνη στους αρχαιολόγους της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, αλλά και η ίδια η πολιτική ηγεσία της…
Το δεύτερο σημείο έχει να κάνει με τις μισθολογικές απολαβές του Μιχάλη Τιβέριου από την Αττικό Μετρό Α.Ε., για το διάστημα που αυτός διετέλεσε έμμισθος σύμβουλός της. Στα πρακτικά της ίδιας συνεδρίασης του ΚΑΣ, ο ίδιος φέρεται να υποστηρίζει πως για το ζήτημα αυτό παρέπεμψε την εταιρεία στην Επιτροπή Ερευνών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, η οποία ανέλαβε τα διαδικαστικά, επειδή ο ίδιος “δεν γνώριζε από μπλοκάκια”. Ως αποτέλεσμα των διαδικασιών που συμφωνήθηκαν, ο Μιχάλης Τιβέριος ανέφερε ότι “στον λογαριασμό του έμπαιναν περί τα 1.300 ευρώ μηνιαίως”.
Προφανώς η μνήμη του στο σημείο αυτό τον προδίδει. Όπως προκύπτει από τις αναρτημένες στην “Διαύγεια” αποφάσεις-εγκρίσεις δαπανών τα χρήματα που εισέπραττε μηνιαίως για ”Παροχή υπηρεσιών συμβούλου προς την Αττικό Μετρό Α.Ε. σε θέματα αρχαιολογίας που ανακύπτουν κατά τις εργασίες κατασκευής του Μετρό Θεσσαλονίκης”, ήταν αρκετά περισσότερα.
Συγκεκριμένα, την περίοδο από 1/4/2011 έως 31/1/2013 στον λογαριασμό του έμπαινε μηνιαίως το ποσό των 1.600 ευρώ καθαρά. Στη συνέχεια, και μετά από διακοπή δύο μηνών, του δόθηκε αύξηση από τα 1.600 στα 1.810 ευρώ μηνιαίως, για την περίοδο από 4/4/2013 έως 31/1/2014. Νέα αύξηση του δόθηκε το 2014 και οι μηνιαίες καθαρές αποδοχές του έφτασαν τα 1.963,63 ευρώ, για την περίοδο από 12/3/2014 μέχρι και 31/1/2015.
Ας σημειωθεί πως η τελευταία μισθοδοσία του Μιχάλη Τιβέριου είναι στις 11/3/2015 και αφορά τις υπηρεσίες που παρείχε τον Ιανουάριο του 2015, ενώ η αμέσως προηγούμενη, στις 25/02/2015, αναφέρεται σε παρασχεθείσες υπηρεσίες 4μήνου, συμπεριλαμβάνονται, ωστόσο, σε αυτήν και μισθοί για τρεις μήνες που είχαν ήδη πληρωθεί με προηγούμενα εντάλματα. Ενδέχεται η αμοιβή τριών επιπλέον μηνιάτικων να καταβλήθηκε ως “αποζημίωση απόλυσης” τρόπον τινά, δεδομένης της λήξης της έμμισθης σχέσης του με την Αττικό Μετρό Α.Ε.
Ας σημειωθεί πως ο ίδιος ο κ. Τιβέριος, στα πρακτικά της επίμαχης συνεδρίασης του ΚΑΣ, ανέφερε ότι διέκοψε κάθε σχέση με την εταιρεία Αττικό Μετρό Α.Ε. το 2014, ενώ, όπως αποδεικνύεται, μισθοδοτήθηκε από αυτήν μέχρι και τον Ιανουάριο του 2015. Συνέδεσε δε την διακοπή της σχέσης αυτής αποκλειστικά με την συνταξιοδότησή του
από το Πανεπιστήμιο το 2014, αποσυνδέοντάς την από την κυβερνητική αλλαγή τον Ιανουάριο του 2015.
Συνοψίζοντας, ο Μιχάλης Τιβέριος, για την περίοδο 1/4/2011 έως και 31/1/2015, εισέπραξε για τις αρχαιολογικές συμβουλές του στην Αττικό Μετρό Α.Ε. στην Θεσσαλονίκη, ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό που υπερβαίνει συνολικά τις 80.000 ευρώ.
Το τρίτο σημείο έχει να κάνει με τις απόψεις που διατύπωσε ο καθηγητής Τιβέριος δημόσια για το ζήτημα των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου την περίοδο ακριβώς που ήταν έμμισθος σύμβουλος της Αττικό Μετρό Α.Ε. Σε πληθώρα δημοσιευμάτων του στον Τύπο και παρουσιάσεών του σε ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς υποστήριζε με πάθος και απόλυτο τρόπο την επιλογή της απόσπασης των αρχαιοτήτων ως μοναδική, ενώ απέρριπτε κατηγορηματικά, ως τεχνικά αδύνατη, τη λύση της κατασκευής του σταθμού διατήρηση των αρχαιοτήτων κατά χώραν.
Την άποψή αυτή συνέχισε να υποστηρίζει ακόμη και όταν, αργότερα πια, εγκρίθηκε και δρομολογήθηκε το 2017 η κατασκευή του σταθμού με τα αρχαία in situ. Την ίδια άποψη υπερασπίστηκε και στην επίμαχη συνεδρίαση του ΚΑΣ, όχι απλώς με πάθος αλλά ενίοτε με εριστικό, προσβλητικό και προβοκατόρικο τρόπο απέναντι σε επιστήμονες που δεν συμμερίζονται τις θέσεις του.
Από πολλούς, μάλιστα, θεωρείται πως ο ίδιος ο Μιχάλης Τιβέριος υπήρξε εμπνευστής της επιλογής της απόσπασης, ενώ είναι γνωστό πως αυτός ήταν και ο εισηγητής στην εταιρεία Αττικό Μετρό Α.Ε. της άποψης για μεταφορά και έκθεση των αρχαιοτήτων της Βενιζέλου στο Στρατόπεδο “Παύλου Μελά”.
Γνωστό, επίσης, είναι και το μεγάλο ενδιαφέρον που έχει εκφράσει ο ομότιμος καθηγητής, λόγω της εξειδίκευσης του, για να μελετήσει τις αρχαιότητες που βρίσκονται σε χαμηλότερο στρώμα και χρονολογούνται σε προγενέστερη εποχή από αυτές για τις οποίες γίνεται λόγος στο σταθμό Βενιζέλου. Δια αυτού του τρόπου θεωρεί πως μπορεί να επιβεβαιώσει, επιπλέον, και τις επιστημονικές του υποθέσεις για πλευρές της ιστορίας της πόλης.
Δεν χωρεί αμφιβολία πως ο ομότιμος καθηγητής έχει σχηματίσει από πολύ νωρίς, από την εποχή της έμμισθης σχέσης του με την Αττικό Μετρό Α.Ε., μια απόλυτη, σχεδόν εμμονική, άποψη για το θέμα, άποψη στην οποία τα επιστημονικά στοιχήματα και “οράματα” διασταυρώνονται με την προφανή του επιθυμία να δικαιωθεί ιστορικά η αντίληψή του. Άλλωστε, ανεξαρτήτως του αν υπήρχε κατά την κρίσιμη συνεδρίαση του ΚΑΣ της 18ης Δεκεμβρίου 2019 ενεργός σύμβασή του με την Αττικό Μετρό Α.Ε., το ύψος των αποδοχών του επί τριάμιση περίπου χρόνια θα δημιουργεί, υποθέτουμε, κάποιου τύπου ενεργές ηθικές δεσμεύσεις από τις οποίες δεν είναι δυνατόν να απεμπλακεί εύκολα.
Η απάντηση του κ. Τιβέριου
Εμβρόντητος διάβασα στο δημοσίευμά σας ότι η ψήφος μου στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο για τις αρχαιότητες του σταθμού ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ στη Θεσσαλονίκη επηρεάστηκε από «δέσμευση» που είχα δήθεν αποκτήσει διότι είχα παράσχει συμβουλευτικές υπηρεσίες στην κρατική εταιρεία ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ έναντι 80.000 ευρώ. Προς στήριξη του έωλου αυτού ισχυρισμού γίνεται επίκληση των αναρτημένων στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ αποφάσεων-εγκρίσεων δαπανών για το έργο «Παροχή υπηρεσιών συμβούλου προς την Αττικό Μετρό ΑΕ σε θέματα αρχαιολογίας που ανακύπτουν κατά τις εργασίες κατασκευής του Μετρό Θεσσαλονίκης» του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας του ΑΠΘ του οποίου πράγματι ήμουν επιστημονικός υπεύθυνος. Πλην όμως, τα ποσά αυτά (τα οποία είναι ούτως ή άλλως μικρότερα όπως θα βλέπατε αν τα μελετούσατε προσεκτικότερα) αφορούν όχι μόνο την δική μου αμοιβή αλλά και τις αμοιβές συνεργατών μου (έτσι από τις 80.000 που φέρομαι ότι εισέπραξα κατά τα τέσσερα περίπου χρόνια της συνεργασίας μου με την Αττικό Μετρό, έλαβα 57.202,02 ευρώ και ο μέσος όρος των μηνιαίων απολαβών μου ήταν κάτω από 1.300 ευρώ). Όσο δε για την περίφημη αμοιβή του Ιανουαρίου 2015 αυτή αναρτήθηκε για λόγους λογιστικής τακτοποιήσεως του προγράμματος από τον ΕΛΚΕ, στον οποίο και παραμένει εισέτι καθώς ουδέποτε την διεκδίκηση. Τα σχετικά αναλυτικά στοιχεία είναι στη διάθεσή σας (αν και όπως φαίνεται τα κατέχετε ήδη). Αυτά προς το παρόν και για να μην δημιουργούνται εσφαλμένες εντυπώσεις στη δημιουργία όμως των οποίων προφανώς και αποβλέπατε, διότι θα μπορούσατε να έχετε άμεση ενημέρωση από εμένα τόσο για την υποτιθέμενη εξάρτησή μου από την ΑΤΤΙΚΗ ΜΕΤΡΟ όσο και για την ουσία της υποθέσεως. Για τα λοιπά, όπως π.χ. τα περί δήθεν δεσμεύσεών μου, θα επανέλθω.
Μιχάλης Τιβέριος
Ομότιμος Καθηγητής Αρχαιολογίας ΑΠΘ
Ακαδημαϊκός
