…κι εμείς όλοι εδώ [Κοζάνη] να μην ξέρουμε πια για ποιο πράγμα από όλα φταίμε, αφού και μάσκες φορούσαμε και αποστάσεις κρατούσαμε και τα μαγαζιά μας κλείσαμε και το χειρότερο δεν ξέρουμε πότε θα τα ξανανοίξουμε. Τα όρια, όμως, της ατομικής ευθύνης έχουν πλέον εξαντληθεί και κάπου πρέπει να συναντηθούν με αυτά της κρατικής
Ιωάννα Κωσταρέλλα, Χρόνος Κοζάνης, 6/11/20.
Από την Παρασκευή 18 Δεκεμβρίου τρεις δήμοι στην Περιφερειακή Ενότητα Δυτικής Αττικής, η Ελευσίνα, η Μάνδρα και ο Ασπρόπυργος, μετά από έξι σχεδόν εβδομάδες “κανονικού” λοκντάουν, ετέθησαν μαζί την Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης σε ενισχυμένο.
“Στις περιοχές αυτές θα ισχύει απαγόρευση κυκλοφορίας από 18:00 έως τις 05:00, ενώ κλείνουν και όλα τα καταστήματα λιανικής που άνοιξαν πρόσφατα, δηλαδή κομμωτήρια, βιβλιοπωλεία και click away.
Από την απαγόρευση εξαιρούνται μόνο οι εργαζόμενοι που θα πρέπει να φέρουν άδεια από τον εργοδότη τους για να μπορούν να κινηθούν.
Κλειστοί θα παραμείνουν και όλοι οι χώροι λατρείας”
Η περίπτωση της περιφέρειας της Κοζάνης είναι ιδιαίτερη, καθώς αναδεικνύεται σε “πρωταθλήτρια” των λοκντάουν και ενώ έχει μεν πληρώσει βαρύ τίμημα, αλλά δεν είναι η πλέον βεβαρημένη περιοχή της χώρας, σύμφωνα με τα στοιχεία τα οποία αποκάλυψε (και “αποκάλυψε” είναι η αρμόζουσα λέξη μια και ο ΕΟΔΥ αρνείται να τα δώσει επίσημα) το iMedD.
Τι έχουν λοιπόν ο περιοχές αυτές κοινό; Ποια είναι τα αίτια που ορισμένες περιοχές δεν εμφανίζουν μείωση κρουσμάτων και θανάτων. Αν σκεφτεί κανείς τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στις δύο αυτές απομακρυσμένες περιοχές της χώρας, το πρόβλημα γίνεται εμφανές.
Εργασία και κορονοϊός
Είχαμε συμφωνήσει ήδη από τις 12 Νοεμβρίου με τον λεχθέν από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Στέλιο Πέτσα σε ανύποπτο χρόνο πως “Η μεγαλύτερη διασπορά του ιού είναι μέσα στους χώρους εργασίας“. Σημειώναμε μάλιστα πως “μεταξύ κλεισίματος περιπτέρων, μασκών στους μοναχικούς περιπατητές και απαγόρευσης άσκησης μετά τις 9 μμ, η κυβέρνηση μοιάζει να πιστεύει περισσότερο στον τελετουργικό εξορκισμό του ιού δια της πάταξης κάθε αμαρτωλής υποψίας διασκέδασης, παρά στην επένδυση σε υποδομές, σε ελεγκτικούς μηχανισμούς, και στην ιχνηλάτηση στους χώρους εργασίας”
Η αποδυνάμωση των ελέγχων στη βιομηχανία και η ευρύτατη παραμέληση των υγειονομικών πρωτοκόλλων με την απόλυτη ανοχή του κράτους, ήταν κοινό μυστικό. Έπρεπε να ανακοινωθεί η απότομη αύξηση των κρουσμάτων για να αρχίσει μια κάπως πιο ευρεία δημόσια συζήτηση για την υγειονομική κατάσταση στους χώρους εργασίας. Χώροι οι οποίοι ελάχιστα έχουν αποσυμπιεστεί σε αυτό το αέναο λοκντάουν που περιορίζει, εποπτεύει και τιμωρεί μόνο τον και κατ’ελάχιστον κοινωνικό ελεύθερο χρόνο, αλλά κατά τα φαινόμενα όχι τη συνωστισμένη και απροφύλακτη εργασία. Κάτι που το έδειξαν από την πρώτη μέρα άλλωστε μέχρι και οι σεισμογράφοι.
Σε ένα εξαιρετικό άρθρο που περιγράφει την κατάσταση υγειονομικής παραμέλησης στη Δυτική Αττική και γενικότερα στους χώρους εργασίας, ο Θεοδωρής Λαπαναΐτης περιέγραψε στο in.gr προ ημερών την απουσία μέριμνας για εργασιακούς ελέγχους:
Ακόμα και τα τεστ που διενεργούνται με μικρές εξαιρέσεις σε περιορισμένο αριθμό επιχειρήσεων δεν γίνονται με προσανατολισμό τους εργασιακούς χώρους, ιδίως τους μεγάλους, αλλά με αποκλειστικά εδαφικά κριτήρια. Πχ ο ΕΟΔΥ μπορεί να διενεργεί δειγματοληπτικά τεστ σε γειτονιές του κέντρου της Αθήνας ή σε συγκεκριμένες περιοχές και νομούς όπου διαπιστώνεται έξαρση στη διασπορά του ιού, αλλά λείπουν ως επί το πλείστον ανάλογες πρωτοβουλίες για μεγάλες βιομηχανικές μονάδες ή περιοχές με μεγάλες εμπορικές αγορές ειδών πρώτης ανάγκης που εξακολουθούν να βρίσκονται σε λειτουργία.
Αν και τις τελευταίες ημέρες έχουν αρχίσει να γίνονται σποραδικά κάποιοι έλεγχοι (αλλά μόνο στη Δυτική Αττική) και να αναδεικνύουν την ανεπάρκειά τους τα ΜΜΕ, μαθαίνουμε από τους άμεσα εμπλεκόμενους στους ελέγχους πως η ταξική μεροληψία αυτής της κυβέρνησης οδηγεί σε παρωδίες εργασιακών και υγειονομικών ελέγχων καθώς:
…Οι Επιθεωρητές Εργασίας καταγγέλλουν μέσω του Συλλόγου και της Ομοσπονδίας τους ότι δέχονται επιτακτικές εντολές από τους πολιτικούς προϊσταμένους (Υπουργό Βρούτση και Γενική Γραμματέα Στρατινάκη) να επιβάλλουν πρόστιμα σε εργαζόμενους για την μη τήρηση των μέτρων ασφαλείας!
Αναφέρουν μάλιστα συγκεκριμένη περίπτωση, όπου σε έλεγχο μικτού κλιμακίου (ΕΑΔ, ΕΛ.ΑΣ, Σ.ΕΠ.Ε) επιβλήθηκε πρόστιμο σε εργαζόμενο επιχείρησης που βρισκόταν στον χώρο εργασίας, ενώ η επιχείρηση τον είχε δηλώσει ως τηλε-εργαζόμενο. Δηλαδή, ο έλεγχος κατέληξε στο συμπέρασμα ότι …ο εργαζόμενος με δική του πρωτοβουλία πήγε στον χώρο εργασίας, ενάντια στην θέληση του εργοδότη!
Δεν είναι μεμονωμένο το περιστατικό καθώς μαθαίνουμε πως και εν μέσω του λοκντάουν οι έλεγχοι γίνονται στους πλέον απροστάτευτους εργαζομένους, ενώ οι μαρτυρίες από την περιοχή δείχνουν πως πρόκειται για άνωθεν υπαγορευόμενη πρακτική
Τα δρακόντια και παρατεταμένα μέτρα στη Δυτική Αττική – όπως και πουθενά αλλού – δεν έχουν συνοδευτεί μέχρι στιγμής από σοβαρά μέτρα στήριξης των εργαζόμενων και των μαγαζιών που καταστρέφονται περαιτέρω με τα περιοριστικά μέτρα, όπως καταγγέλλουν επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι της Περιφέρειας. Δεν μοιάζει να πρόκειται για αστοχία, μοιάζει να εντάσσεται σε οικονομικό σχέδιο…
Ένδεια δεδομένων και έλλειψη ενημέρωσης
Είναι σημαντικό να επισημάνουμε (για άλλη μια φορά) πως η απουσία δημόσιων δεδομένων για την πανδημία στη Δυτική Αττική έχει παίξει μείζονα ρόλο στον αιφνιδιασμό των τοπικών κοινωνιών και τη δημιουργία ενός κλίματος φόβου.
Μέχρι τις 15 Δεκεμβρίου ακόμα και στην άτυπη ενημέρωση από τον ΕΟΔΥ που κυκλοφορούσε στα ΜΜΕ, η οποία έδινε την κατανομή των κρουσμάτων ανά περιφερειακή ενότητα, απουσίαζε η ανάλυση ανά περιφερειακή ενότητα ειδικά της Αττικής, τα δεδομένα για την οποία αφορούσαν συνολικά την περιφέρεια και όχι τις επιμέρους ενότητές της. Στις 16/12 εμφανίζεται για πρώτη φορά σε επίσημη ενημέρωση του ΕΟΔΥ η ανάλυση κρουσμάτων ανά περιφερειακή ενότητα (και συνεχίζεται προς το παρόν μέχρι και χθες τουλάχιστον) η οποία περιλάμβανε και τις Π.Ε. της Αττικής. Έτσι δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε την σε βάθος χρόνου εξέλιξη των κρουσμάτων στην Δυτική Αττική. Από ότι φαίνεται από τις 16/12 μέχρι χθες Δευτέρα 21/12 ο μέσος όρος 7 ημερών στον αριθμό κρουσμάτων στην Π.Ε. είχε φτάσει τα 32,71, με μέγιστο στις 20/12 τα 38,57 (που αντιστοιχεί περίπου σε 24 διαπιστωμένα εργαστηριακά κρούσματα ανά 100,000 κατοίκους στην Π.Ε.).
Σημαντικό όμως στοιχείο που απουσιάζει από όλες αυτές τις αναφορές είναι η μεθοδολογία συλλογής των αποτελεσμάτων – και στην περίπτωση αυτή με ποιον τρόπο αντιστοιχούνται τα κρούσματα σε κάθε περιφερειακή ενότητα. Πρόκειται για αριθμό κρουσμάτων που διαπιστώθηκαν εκεί (στους χώρους εργασίας π.χ. ή στους δρόμους και τις αγορές) ή για αριθμό κρουσμάτων που αφορά τη μόνιμη κατοικία των φορέων / ασθενούντων; Αν είναι το πρώτο θα πρέπει να αναμένουμε διασπορά της ασθένειας και στη Δυτική και τη Βόρεια Αθήνα ή πιθανώς την Ανατολική Αττική και την Κόρινθο. Πρόκειται γα διάχυτα κρούσματα, ή αποτελέσματα κάποιων (παρακολουθούμενων ή μη) συρροών; Αν είναι το δεύτερο τι νόημα έχει το καθολικό λοκντάουν στην αγορά; Τα ζητήματα αυτά μοιάζουν να είναι αδιαφανή και γα τις ίδιες τις τοπικές αρχές των δήμων που είναι στο επίκεντρο των μέτρων. Δεδομένου πως το Σάββατο και την Κυριακή διεξήχθησαν rapid test covid-19 στις περιοχές της Δυτικής Αττικής τα αποτελέσματα των οποίων σε μόνο μία περίπτωση ξεπέρασαν το 2% θετικών (στον Ασπρόπυργο), έχει δημιουργηθεί επιπλέον σκεπτικισμός. [Σημειώνω γιατί κάποιοι έχουν μόνιμους και εύκολους στόχους για κάθε πρόβλημα: Δήμος Ασπροπύργου, Οικισμός Ρομά Νεόκτιστα Πραγματοποιήθηκαν 101 rapid test, τα αποτελέσματα των οποίων ήταν όλα αρνητικά. Δήμος Ασπροπύργου, Οικισμός Ρομά, Νέα Ζωή Πραγματοποιήθηκαν 112 rapid test και προέκυψαν 4 θετικά (3,57%)]
Τα νούμερα αυτά μπορούν να συγκριθούν με τα ποσοστά θετικών σε rapid tests στη Βόρειο Ελλάδα τον Νοέμβριο (20 μέρες μετά το λοκντάουν ας σημειωθεί) τα οποία ξεπερνούσαν συχνά τo 5% και είχαν φτάσει και στο 30% θετικών. Οι απειλές του “Ράμπο” υπουργού Προστασίας του Πολίτη για εξωθεσμικές εισβολές αστυνομικών στα σπίτια μοιάζουν αναντίστοιχες με την εικόνα αυτή.
Έτσι και ο Δήμος Ελευσίνας ζητά πληροφόρηση για το τι θα επακολουθήσει και οι κάτοικοι της Μάνδρας αναζητούν τις αιτίες για τις οποίες έχει επιβληθεί αυτό το σκληρό λοκντάουν συγκεκριμένα στον δήμο τους παρότι τα στοιχεία που διαθέτουν δεν συνηγορούν υπέρ του.
Για να μπορέσουμε να πάρουμε μια εικόνα της σχετικής κατάστασης θα πρέπει να δούμε την συνολική επιδημιολογική εικόνα της χώρας όπως αυτή μεταφέρεται από τον ΕΟΔΥ…
Ο ΕΟΔΥ και τα δεδομένα που (δεν) δίνει
Στο άρθρο που αναρτάται κάτω και είχε δημοσιευτεί στις 26/11, περιέχονται γραφήματα για όλη την επικράτεια ανά Περιφερειακή Ενότητα (πλην Αττικής όπως εξηγήσαμε) τα οποία ανανεώνονται καθημερινά.
Τα στοιχεία αυτά έχουν όλες τις μεθοδολογικές και χρονολογικές ασάφειες και κενά που αναφέρονται στο άρθρο, είναι εξαιρετικά φτωχότερα από κάθε άποψη από εκείνα που δίνουν άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά είναι τα μόνα πάνω στα οποία μπορούμε να συζητάμε δημοσίως. Εικάζει (και ελπίζει) κανείς πως ο ΕΟΔΥ και το Υπουργείο Υγείας έχει και άλλα στοιχεία με τα οποία αποφασίζει, τα οποία όμως, αγνοώντας τις εκκλήσεις του ΠΟΥ για διαφάνεια στον χειρισμό της πανδημίας, κρατά μυστικά. Με βάση τα δημόσια στατιστικά στοιχεία λοιπόν έχουμε τα εξής:
- Τα ποσοστά των κρουσμάτων έχουν πέσει σε όλη τη χώρα. Λίγες είναι οι περιφέρειες που έχουν πάνω από 20 κρούσματα μ.ο. στους 100.000 κατοίκους. Αλλά δεν υπάρχει Π.Ε. (πλην μιας) που να μην έχει μείωση κρουσμάτων σε σχέση με τις πρώτες εβδομάδες μετά το λοκντάουν της 7/11…
- Η επίτευξη της πτώσης του επιπέδου μόλυνσης έγινε με μεγάλη καθυστέρηση σε σχέση με τον χρόνο επιβολής του πανελλήνιου λοκντάουν. Πολλές Π.Ε. έφτασαν στο καταγεγραμμένο μέγιστο της διασποράς τρεις και πλέον εβδομάδες μετά την 7η Νοεμβρίου. Οι θάνατοι μοιάζει να έχουν κάνει πλατώ λίγο κάτω από τους 100
- Οι γειτονικές Π.Ε. της Δυτικής Αττικής παρουσιάζουν τις τελευταίες ημέρες μια αύξηση των κρουσμάτων, ιδίως η Κορινθία (από πολύ χαμηλά επίπεδα είναι αλήθεια) και δευτερευόντως η Βοιωτία.
- Η διασπορά σε Μακεδονία-Θρακη-Θεσσαλία και στα βορειότερα από τα νησιά του Βορείου Αιγαίου ήταν πολλαπλάσια από ότι στη Νότια Ελλάδα (και την Ήπειρο) είχε πλησιάσει στα τέλη Νοεμβρίου αρχές Δεκεμβρίου τα επίπεδα Μαρτίου της Λομβαρδίας. Οι θάνατοι στην Πέλλα και την Δράμα (όπως έδειξε το iMEdD lab) άγγιξαν τους 150 ανά 100.000 κατοίκους και αυξάνονται…
- Στα ίδια επίπεδα ή πάνω από τα επίπεδα τα οποία καταγράφονται στη Δυτική Αττική βρίσκονται σήμερα
- Η Ξάνθη (>26 μ.ο. 7 ημ. στους 100.000 κατοίκους, με αργή πτώση και τάσεις σταθεροποίησης τις τελευταίες ημέρες)
- Το Κιλκίς (> 26 με πτωτική τάση, στις 10/12 είχε φτάσει πάνω από 52 πολύ πρόσφατα, στις 10 Δεκεμβρίου)
- Η Καρδίτσα (> 22 με αργή πτωτική τάση και σταθεροποίηση τις τελευταίες ημέρες)
- Η Μαγνησία (>20 με μικρή ανοδική τάση τις τελευταίες ημέρες)
- Ο Έβρος (που δεν ξεπερνάει τώρα τα 20 κρούσματα / 100.000 αλλά παραμένει εκεί γύρω από αυτόν τον αριθμό σχεδόν έναν μήνα τώρα)
- Τέλος, η Κοζάνη, με πάνω από 30 κρούσματα μ.ο. 7 ημερών στους 100.000 κατοίκους, και με σταθερή ανοδική τάση όλη την περίοδο της καραντίνας. Η Κοζάνη είναι η μόνη Π.Ε της χώρας που έχει μπει τέσσερις φορές σε λοκντάουν (άνοιξη, 16/10, 7/11, 18/12) και η μόνη που παρουσιάζει, τουλάχιστον από τις αρχές του Οκτωβρίου που παρακολουθούμε τα στοιχεία, γενικά ανοδική, με μικρές διακυμάνσεις, πορεία μολύνσεων SARS-CoV-2
Τι έχει όμως η Κοζάνη και διατηρούνται τόσο επίμονα σε υψηλά επίπεδα τα ποσοστά κρουσμάτων;
Είδες η ΔΕΗ;
Το μόνο που μπορεί να σκεφτεί κανείς πως ξεχωρίζει την Κοζάνη από πλευράς ευκαιριών διάδοσης, η οικονομική της ιδιαιτερότητα, είναι η δεσπόζουσα παρουσία της ΔΕΗ. Ο Πάρις Κουκουλόπουλος, πρώην δήμαρχος και βουλευής Κοζάνης σε δήλωσή του προς το Euro2day επισήμανε πως:
“…εντοπίζει το πρόβλημα στους χώρους μαζικής συνάθροισης πολιτών και εργαζομένων. Στην Κοζάνη, ενεργειακή «καρδιά» της χώρας, αυτοί είναι κυρίως τα εργοστάσια της ΔΕH, το τεράστιο εργοτάξιο για την κατασκευή της μονάδας Πτολεμαΐδα ΙV με 1.200 εργαζόμενους, καθώς και οι λαϊκές αγορές Κοζάνης και Πτολεμαΐδας…
…Έπρεπε να ελεγχθεί η κατάσταση στα εργοστάσια και στο εργοτάξιο της Πτολεμαΐδας. Εκεί έπρεπε να έχουν γίνει μαζικά τεστ. Δεν είναι τυχαίο ότι η διασπορά εντοπίζεται κυρίως στην Πτολεμαΐδα…”
Ήδη από τον Σεπτέμβριο υπήρχαν καταγγελίες για 99 κρούσματα σε ορυχεία και μονάδες της ΔΕΗ, και η συνέχεια, σύμφωνα με τις καταγγελίες του Σωματείου Εργατοτεχνιτών και Εργαζομένων στην Ενέργεια ήταν ανάλογη:
“..Η κατάσταση στους χώρους δουλειάς με την εξάπλωση της πανδημίας έχει ξεφύγει. Τα απανωτά κρούσματα σε όλα τα ορυχεία και τους σταθμούς της ΔΕΗ Α.Ε έχουν χτυπήσει καμπάνα για την λήψη ουσιαστικών μέτρων. Η εικόνα είναι αποκαλυπτική από τον αριθμό κρουσμάτων από τον Σεπτέμβρη του 2020 και μετά: Ορυχείο Νότιο Πεδίο 20 κρούσματα, ορυχείο Μαυροπηγής 30 κρούσματα, ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου 12 κρούσματα, ΑΗΣ Μελίτης 5 κρούσματα, ΑΔΜΗΕ 12 κρούσματα, ΑΗΣ Καρδιάς 20 κρούσματα. Σε πείσμα της κυβέρνησης και της εργοδοσίας η πραγματικότητα είναι ότι με δική τους ευθύνη οι χώροι δουλειάς μετατράπηκαν σε εστίες μετάδοσης του ιού…”
Οι συνθήκες βέβαια στους σταθμούς και τα ορυχεία της ΔΕΗ είναι αντικειμενικά ευνοϊκές για τη διάδοση του ιού. Η ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ σε πρόσφατη ανακοίνωσή της
…ζητά από τις διοικήσεις του Ομίλου ΔΕΗ και ΑΔΜΗΕ να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να μηδενίζονται οι κίνδυνοι διασποράς στους χώρους εργασίας όπου εξ αντικειμένου υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση εργαζομένων (ορυχεία, συνεργεία τεχνικών κ.α.)
Κρίνουμε απαραίτητη την ενίσχυση των μέτρων που ήδη λαμβάνονται σε καθημερινή βάση (π.χ. περισσότερα rapid tests, απολυμάνσεις, θερμομέτρηση) σε όλους τους χώρους αλλά και την επέκταση όσων επιβάλλονται ή προτείνονται από τους υγειονομικούς (όπως τα μοριακά τεστ, αντισωμάτων)…
Είναι προφανές πως η ΔΕΗ δεν μπορεί να σταματήσει τη λειτουργία της, αλλά επίσης είναι προφανές πως όποιες προσπάθειες και να έχουν γίνει από τη διοίκησή της, ή τους εργολάβους της, για τη συγκράτηση της διάδοσης του ιού στις μονάδες και τα ορυχεία δεν έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές.
Επίλογος: COVID-19 και πρωτόκολλα
Πέρα από την ανάδειξη του παράδοξου σχεδιασμού των περιοριστικών μέτρων, αναδεικνύεται ένα ζήτημα που θα μας απασχολήσει και μετά την πανδημία: Όλα τα πρωτόκολλα στους εργασιακούς χώρους, ασφαλείας και υγειονομικά, με τον περιορισμό των ήδη ανεπαρκών ελέγχων και την υποβάθμιση του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας, μοιάζει να επαφίενται στην καλή προαίρεση των εργοδοτών.
Για την πανδημία οι σχετικές καταγγελίες είναι συνεχείς και σφοδρές, στη Σκύδρα, στα Γιαννιτσά, στην Αττική, παντού στην Ελλάδα
Αν και η συγκυρία της πανδημικής κρίσης ακόμα δεν έχει επιβάλει την προσαρμογή σε κάποιους στοιχειώδεις κανόνες, πολύ φοβάμαι πως η ημέρα μετά την πανδημία θα είναι ένα απόλυτα αποχαλινωμένο πανηγύρι της εργοδοσίας. Μια ιδέα για την οποία δίνει η μαρτυρία μιας εργαζομένης σε εργοστάσιο στην Εύβοια στον ενημερωτικό ιστοχώρο eviathema:
…Θα πεθάνουμε όλοι από κορονοϊό για να πάρουμε μεροκάματο 30 ευρώ την ημέρα… Πρέπει να πάνε στον εισαγγελέα για παραδειγματισμό αυτοί άνθρωποι είναι φονιάδες…
Φοβάμαι για εμένα αλλά και τις άλλες κοπέλες που δουλεύουμε μαζί. Εγώ έχω έναν άνεργο άντρα με υποκείμενα νοσήματα και 2 μικρά παιδιά… Φοβάμαι για την οικογένεια μου…”
Φωτογραφία: Χρήστος Τοψαχαλίδης – Χρήστος Τοψαχαλίδης
