Στις 12:00 ώρα Ελλάδος η Βρετανίδα δικαστής Βανέσα Μπαρέιτσερ από την έδρα του Ολντ Μπέιλι στο Λονδίνο θα διαβάσει την ετυμηγορία που θα κρίνει το μέλλον του 49χρονου εκδότη, δημοσιογράφου και ιδρυτή των WikiLeaks. Ο Τζούλιαν Ασάνζ, μετά από ενάμισι χρόνο εγκλεισμού στις φυλακές υψίστης ασφαλείας Μπελμάρς, θα μάθει εάν επιτρέπεται στις βρετανικές αρχές να τον εκδώσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου θα βρεθεί στο εδώλιο αντιμέτωπος με κατηγορίες για κατασκοπεία.
“Η διαδικασία ενώπιον της βρετανικής δικαιοσύνης από μόνη της δεν σέβεται βασικές αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δίκαιης δίκης και του κράτους δικαίου. Ήδη τα κίνητρα πίσω από το αίτημα έκδοσης δεν συνάδουν καν με θεμελιώδεις αρχές, με την προστασία της ελευθερίας του Τύπου και ούτω καθεξής. Ο Τζούλιαν Ασάνζ διώκεται από τις ΗΠΑ για κατασκοπεία μόνο και μόνο επειδή ασκούσε ερευνητική δημοσιογραφία”, δήλωσε πρόσφατα ο Νιλς Μέλζερ, εισηγητής του ΟΗΕ για τα βασανιστήρια, καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και κάτοχος της έδρας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ακαδημία Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Γενεύης, ο οποίος παρακολουθεί εδώ και χρόνια την υπόθεση Ασάνζ.
Ο Τζούλιαν Ασάνζ κατηγορείται ότι συνωμότησε για να “χακάρει” υπολογιστές κυβερνητικών υπηρεσιών των Ηνωμένων Πολιτειών και στη συνέχεια να επιτρέψει τη διαρροή χιλιάδων αρχείων και διαβαθμισμένων εγγραφών στα οποία εκτίθενται εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν από αμερικανικά στρατεύματα κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών επιχειρήσεων στο Αφγανιστάν και το Ιράκ.
“Αναμένω τα χειρότερα για σήμερα”, δήλωσε στο δίκτυο “Αλ Τζαζίρα” (Al Jazeera) ο Αμερικανός καθηγητής στο Τμήμα Γλωσσολογίας και Φιλοσοφίας του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης, Νόαμ Τσόμσκι. “Η κράτηση του Ασάνζ είναι άδικη, εγκληματική, αλλά η εξουσία βασιλεύει”, πρόσθεσε ο 92χρονος διανοητής της αμερικανικής Αριστεράς.
Εν αντιθέσει η Τζούλια Χολ, ειδική σε θέματα τρομοκρατίας, ποινικής δικαιοσύνης και ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Διεθνούς Αμνηστίας σημείωσε για τη σημερινή ετυμηγορία: “Δεν είναι η ώρα για εικασίες και προβλέψεις. Πάρα πολλά πράγματα άλλαξαν κατά τη διάρκεια αυτής της ακροαματικής διαδικασίας. Είμαστε προετοιμασμένοι για κάθε ενδεχόμενο”.
Η δίκη του Τζούλιαν Ασάνζ στο Λονδίνο ξεκίνησε τον περασμένο Φεβρουάριο και ολοκληρώθηκε τον περασμένο Οκτώβριο. Σχεδόν καθημερινή ήταν η παρουσία διαδηλωτών μπροστά από την είσοδο του βρετανικού δικαστηρίου με μοναδικό αίτημα την απόρριψη του αμερικανικού αιτήματος για έκδοση του Τζούλιαν Ασάνζ.
Το ιστορικό μιας διαρκούς ομηρίας
Ο Αυστραλός πολίτης Τζούλιαν Ασάνζ συνελήφθη τον Απρίλιο του 2019 από την πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο. Ο Ισημερινός χορήγησε πολιτικό άσυλο στον Ασάνζ το 2012 προκειμένου να αποφύγει τη σύλληψη με διεθνές ένταλμα της Ιντερπόλ και την έκδοσή του στη Σουηδία, όπου κατηγορούταν για βιασμό. Τον Νοέμβριο του 2019 και μετά από εννέα χρόνια έρευνας, οι εισαγγελικές αρχές της Σουηδίας ανακοίνωσαν την απόσυρση των κατηγοριών βιασμού κατά του Τζούλιαν Ασάνζ και το κλείσιμο της υπόθεσης.
Τον ίδιο μήνα πολιτειακό Δικαστήριο στη Βιρτζίνια των Ηνωμένων Πολιτειών απήγγειλε κατηγορία σε βάρος του Ασάνζ για παραβίαση υπολογιστών και φερόμενη συνέργεια με την πρώην αξιωματούχο του αμερικανικού στρατού και πληροφοριοδότρια των WikiLeaks Τσέλσι Μάνινγκ για τη διαρροή διαβαθμισμένων εγγράφων. Η Μάνινγκ καταδικάστηκε και φυλακίστηκε το 2013 για τη διαρροή τουλάχιστον 700.000 απόρρητων αρχείων του αμερικανικού στρατού που δημοσιεύτηκαν μέσω του ιστότοπου WikiLeaks. Τον Ιανουάριο του 2017, ο πρώην πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα των ΗΠΑ της απένειμε χάρη, παραγράφοντας το υπόλοιπο της 35ετούς ποινής φυλάκισής της.
Τον Μάιο του 2019 οι Ηνωμένες Πολιτείες ενίσχυσαν το κατηγορητήριο και τη δίωξη σε βάρος του Τζούλιαν Ασάνζ με 17 πρόσθετες κατηγορίες από το υπουργείο Δικαιοσύνης. Ανάμεσα στις κατηγορίες και η παραβίαση του Νόμου Περί Κατασκοπείας. Ήταν η πρώτη φορά που ο εν λόγω νόμος ανασύρθηκε και να ασκηθεί δίωξη σε βάρος ενός δημοσιογράφου.
Σύμφωνα με τις εισαγγελικές αρχές, ο Ασάνζ “έβαλε σε σοβαρό κίνδυνο αθώους ανθρώπους απλώς επειδή παρείχαν πληροφορίες στις ΗΠΑ”. Ο βοηθός του γενικού εισαγγελέα του τμήματος Εθνικής Ασφαλείας του υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, Τζον Ντίμερς, υποστήριξε ότι ο Ασάνζ “δεν είναι δημοσιογράφος” αλλά κάποιος που ασχολείται με “διαρροή διαβαθμισμένων εγγράφων”. Τον κατηγόρησε επίσης ότι “επανειλημμένως ενθάρρυνε πηγές με πρόσβαση σε διαβαθμισμένα έγγραφα να τα υποκλέψουν”.
Ο Ασάνζ με τις νέες κατηγορίες κινδυνεύει με συνολική ποινή φυλάκισης 175 ετών σε περίπτωση που σήμερα η βρετανική δικαιοσύνη ανοίξει τον δρόμο για την έκδοσή του στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εάν η δικαστής Μπαρέιτσερ αποφανθεί κατά της έκδοσής, τότε το πιο πιθανό είναι ο Τζούλιαν Ασάνζ να παραμείνει έγκλειστος στις φυλακές Μπελμάρς.
Ποια είναι τα πιθανά σενάρια;
Η νομική ομάδα του Ασάνζ ισχυρίζεται ότι η αμερικανική δίωξη κατά του ιδρυτή των Wikileaks είναι “άνευ προηγουμένου και πολιτικοποιημένη” και ότι συνιστά “μια κατάφωρη άρνηση του δικαιώματός του στην ελευθερία της έκφρασης, αποτελεί θεμελιώδη απειλή για την ελευθερία του Τύπου σε όλο τον κόσμο”. Σύμφωνα με τους συνηγόρους του, ο Ασάνζ πάσχει από ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων ψυχικής υγείας, ιδιαίτερα τάσεις αυτοκτονίας, οι οποίες ενδέχεται να επιδεινωθούν εάν βρεθεί σε αμερικανική φυλακή. Οι δικηγόροι του ισχυρίζονται, ακόμα, ότι είναι πιθανό ο Ασάνζ να τοποθετηθεί στη φυλακή ADX Supermax στο Κολοράντο, όπου κρατούνται διαβόητοι εγκληματίες.
Εάν η δικαστής Βανέσα Μπαρέιτσερ ταχθεί υπέρ της έκδοσης Ασάνζ στις Ηνωμένες Πολιτείες, η υπόθεση του Αυστραλού ιδρυτή των WikiLeaks θα παραπεμφθεί στο υπουργείο Εσωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, το οποίο είναι αρμόδιο για τις τελικές αποφάσεις. Σύμφωνα με δημοσίευμα στους “Νιου Γιορκ Τάιμς” (New York Times) αυτή θα είναι μια ευαίσθητη πολιτική απόφαση με μακροπρόθεσμες συνέπειες. Ο Ασάνζ είναι μια προσωπικότητα με τεράστια αναγνωσιμότητα και το κατηγορητήριο στις ΗΠΑ πολύ βαρύ. “Πριν το ζήτημα της έκδοσης φτάσει στο υπουργείο Εσωτερικών θα προηγηθούν οι εφέσεις, οι οποίες αναμένεται να κρατήσουν την υπόθεση στα δικαστήρια για πολλούς μήνες. Ακόμα κι αν χάσει στις εφέσεις, η νομική ομάδα του Ασάνζ είναι πολύ πιθανό να προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Εάν καταφέρει να κερδίσει έστω και μία από τις εφέσεις του, τότε ο Ασάνζ είναι πολύ πιθανό να κερδίσει και την ελευθερία του”, εκτιμούν οι New York Times.
Καταλυτική για το μέλλον του Ασάνζ είναι η αλλαγή ηγεσίας στον Λευκό Οίκο. “Εάν σήμερα το βρετανικό δικαστήριο ταχθεί υπέρ της έκδοσης και οι ΗΠΑ είναι σε θέση να την εκτελέσουν η απόφαση για τη συνέχιση της δίωξης του θα πέσει στον νεοεκλεγέντα πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν”, σημειώνει ο Καρλ Τομπάιας, καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Ρίτσμοντ. Ο Τζο Μπάιντεν, ως αντιπρόεδρος των ΗΠΑ το 2010 είχε αποκαλέσει τον Ασάνζ “τρομοκράτη υψηλής τεχνολογίας” οπότε δεν είναι σαφές ποια θα είναι η στάση του σήμερα από τη θέση του προέδρου των ΗΠΑ. Θα μπορούσε να δώσει στον Αυστραλό προεδρική χάρη ή να “πείσει” το υπουργείο Δικαιοσύνης της χώρα του να αποσύρει το κατηγορητήριο και να κλείσει την υπόθεση.
Τις εβδομάδες πριν από την ετυμηγορία ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δέχθηκε πολλές εισηγήσεις για τη χορήγηση χάρης στον Ασάνζ. Λίγο πριν από το τέλος της θητείας ο Τραμπ ξεκίνησε να απονέμει προεδρικές χάρες σε πρώην συνεργάτες του.
Ο διασημότερος κρατούμενος στην Ευρώπη
Στην κράτηση του Τζούλιαν Ασάνζ αναφέρονται στον απολογισμό τους για το 2020 και οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (RSF). Η έκθεση σημειώνει για τον διασημότερο κρατούμενο στην Ευρώπη ότι λόγω της πανδημίας του κορονοϊού οι συνθήκες κράτησης έχουν “επιδεινωθεί σημαντικά”. Τονίζεται μάλιστα ότι μια ενδεχόμενη μόλυνση με τον ιό, καθώς και οι επιπτώσεις της απομόνωσης, εγκυμονούν κίνδυνο για τη ζωή του κατηγορούμενου, του οποίου “η ψυχική και σωματική υγεία έχουν πληγεί”.
Στις αρχές Δεκεμβρίου ο Έντουαρντ Σνόουντεν απηύθυνε έκκληση στον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να απομείνει χάρη στον ιδρυτή της ιστοσελίδας Wikileaks λίγο πριν αποχωρήσει από τον Λευκό Οίκο: “Κύριε πρόεδρε αν είναι να απονείμετε χάρη μόνο σε ένα άτομο σας παρακαλώ να δώσετε πίσω στον Τζούλιαν Ασάνζ την ελευθερία του”, έγραψε ο twitter ο Αμερικανός πρώην υπάλληλος της CIA που εγκατέλειψε τις ΗΠΑ το 2013. Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες ο 37χρονος συγκαταλέγεται στους πιθανούς υποψηφίους για απονομή χάριτος από τον απερχόμενο Αμερικανό πρόεδρο.
Σύντροφος Ασάνζ: “Αδιανόητη παρωδία” η έκδοση του Τζούλιαν
Μία ημέρα πριν από τη κρίσιμη απόφαση του Ολντ Μπέιλι, η σύντροφος του Ασάνζ, Στέλλα Μόρις, έγραψε στη βρετανική κυριακάτικη “Μέιλ” (Mail On Sunday) ότι η έκδοση του ιδρυτή των WikiLeaks θα είναι “πολιτικά και νομικά καταστροφική για το Ηνωμένο Βασίλειο”.
“Θα ανοίξει τον δρόμο για τον επαναπροσδιορισμό των κανόνων του τι είναι και τι δεν είναι επιτρεπτό να βγαίνει στη δημοσιότητα. Εν μία νυκτί, θα άφηνε το πεδίο ελεύθερο για καταχρήσεις από τη δική μας ηγεσία κι άλλες ξένες κυβερνήσεις. Στην πραγματικότητα, οι ξένες χώρες θα μπορούσαν απλώς να εκδώσουν ένα αίτημα έκδοσης λέγοντας ότι δημοσιογράφοι του Ηνωμένου Βασιλείου ή ακόμα και οι χρήστες του Facebook, παραβίασαν τους νόμους περί λογοκρισίας. Οι ελευθερίες του Τύπου που εκτιμούμε στη Βρετανία δεν έχουν νόημα αν μπορούν να ποινικοποιηθούν και να κατασταλούν από καθεστώτα στη Ρωσία ή την Άγκυρα ή από εισαγγελείς στην Αλεξάνδρεια της Βιρτζίνια”, τόνισε η Στέλλα Μόρις.
Ο Ισλανδός Κρίστιν Χράφνσον, αρχισυντάκτης των WikiLeaks, δήλωσε: “Το γεγονός ότι η υπόθεση αυτή έχει καταλήξει ενώπιον της Δικαιοσύνης για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα είναι απλά μια ιστορική επίθεση κατά της ελευθερίας του λόγου”.