Εάν τα αμείλικτα αριθμητικά στοιχεία για τους θανάτους από τον κορονοϊό στην Ισπανία, που ήδη πριν το τέλος του 2020 είχαν ξεπεράσει τους 50.000, προκαλούν δέος, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των ανθρώπινων απωλειών αναδεικνύουν τα μικρά καθημερινά, αλλά συνάμα τόσο οικουμενικά υπαρξιακά δράματα που αυτές εμπεριέχουν. Γιατί πως αλλιώς θα μπορούσε κανείς να αντιμετωπίσει την είδηση πως φέτος καταγράφονται λιγότεροι συνταξιούχοι στην Ισπανία λόγω κορονοϊού, και πως η αγορά ακινήτων “πλημμύρισε” κυριολεκτικά από κληρονομημένες κατοικίες θυμάτων του ιού, που εκποιούνται άμεσα και “όσο-όσο” από τους κληρονόμους, εάν όχι με αποτροπιασμό και ρίγος;
Η μείωση του αριθμού των συνταξιούχων συνιστά την πρώτη φορά που σημειώνεται κάμψη σε αυτή την στατιστική καμπύλη στην Ισπανία. Ιδίως σε μία χώρα, που όπως και σε πολλές άλλες του Δυτικού Κόσμου, ο αριθμός των συνταξιούχων είναι ο μοναδικός δείκτης των κοινωνικών ομάδων που αυξάνεται διαρκώς: ακόμη και στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, οπότε με τις πρόωρες ή εξαναγκασμένες συνταξιοδοτήσεις είχε μάλιστα εκτιναχθεί. Το ίδιο συνέβαινε μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2020. Έκτοτε, η αύξηση των θυμάτων, ιδίως μεταξύ των ανθρώπων μίας προβεβηκυίας ηλικίας, επηρέασε όλους τους δείκτες στην Ισπανία, με τον αντίστοιχο των συνταξιούχων να καταγράφει μία ελάττωση, κατά σχεδόν 50.000 δικαιούχους, ποσοστό περίπου 50% εν σχέσει προς τα συνήθη επίπεδα.
Σήμερα, οι αρμόδιες υπηρεσίες του ισπανικού Υπουργείου Πρόνοιας καταγράφουν λιγότερο από 9,8 εκατ. συνταξιούχους, αριθμό μικρότερο από το αντίστοιχο διάστημα του περασμένου έτους. Στα τέλη Ιουλίου, οι υπηρεσίες του κατέγραφαν 9,75 εκατ. συνταξιούχους από 9,8 εκατ. τον Φεβρουάριο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, τον Ιούλιο καταγράφηκε μία απώλεια 12.610 συνταξιούχων, πολλοί εξ αυτών από κορονοϊό. Τον Αύγουστο υπήρξε μία σχετική βελτίωση με την είσοδο 10.560 νέων συνταξιούχων στο σύστημα, η οποία δεν διήρκεσε πολύ, καθώς τον Σεπτέμβριο καταγράφηκαν 12.204 απώλειες συνταξιούχων σε σχέση με τον Αύγουστο.
Επισήμως, οι αρχές καταγράφουν 39.796 θανάτους συνταξιούχων από κορονοϊό στην περίοδο Φεβρουαρίου-Σεπτεμβρίου, με την μέση ηλικία τους να κυμαίνεται στα 83 χρόνια την πρώτη φάση της πανδημίας και πλέον να αυξάνεται στα 86 έτη.
Φυσικά ο αριθμός αυτός δεν δείχνει πόσοι συνταξιούχοι έφυγαν από τη ζωή, είτε από Covid-19 ή από άλλη αιτία. Και τούτο γιατί ανταποκρίνεται στην απόλυτη διαφορά των αριθμητικών στοιχείων ανάμεσα στις δύο περιόδους, καθώς το σύνολο αφορά την ενσωμάτωση και των συντάξεων χηρείας, ή των ορφανών που “κληρονομούν” τη σύνταξη γονέα ή τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις λόγω ανικανότητας εργασίας.
Κατ’ αναλογία, το ισπανικό υπουργείο υπολογίζει πως το 2021 η αύξηση που αναμένεται κατά περίπου 99.000 νέους συνταξιούχους (κυρίως λόγω των επιπτώσεων που θα έχει στην οικονομία και την εργασία και τη διαθεσιμότητά της η πανδημία) θα είναι και πάλι κατά 10% μικρότερη από τα επίπεδα της τετραετίας. Στοιχεία που με την ανάλογη ερμηνεία θα επιβεβαίωναν τους ισχυρισμούς των αρνητών, ότι ο κορονοϊός αποτελεί ένα μακάβριο τέχνασμα των ισχυρών για να ξαποστείλουν τους δαπανηρούς για τις δημόσιες δαπάνες συνταξιούχους…
Την ίδια στιγμή, σε επίπεδα ρεκόρ, ειδικά στη Μαδρίτη και την Καταλονία, δύο από τις περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο από την πανδημία, έχει εκτιναχθεί ο αριθμός των κατοικιών που μεταβιβάζονται σε κληρονόμους λόγω θανάτου, που κατά μείζονα λόγο οφείλεται στον κορονοϊό . Η ισπανική εθνική στατιστική υπηρεσία ΙΝΕ που συλλέγει τα στατιστικά στοιχεία αναδεικνύει την οδυνηρή αλήθεια. Στην Περιφέρεια της Μαδρίτης, ουδέποτε έχουν μεταβιβασθεί τόσα πολλά σπίτια από κληρονομιά σε διάστημα ενός μηνός (όσον αφορά εκείνα που κληρονομούνται νομίμως κατά τη βούληση του θανόντος). Μόνο τον Οκτώβριο έφτασαν τις 2.788 κατοικίες – ο υψηλότερος σχετικός αριθμός τα τελευταία 13 χρόνια. Τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους ο αριθμός ανερχόταν σε 1.641κληρονομιές.
Στην Καταλονία, αντίστοιχα, καταγράφηκαν 3.034 συναλλαγές τον Οκτώβριο, επίσης το υψηλότερο νούμερο από το 2007. Αν θεωρήσουμε τα στατιστικά στοιχεία σε ολάκερη την Ισπανία, η ΙΝΕ καταγράφει 16.285 μεταβιβάσεις, σε σύγκριση με τις 15.513 τον ίδιο μήνα του 2019.
Σύμφωνα με την Μαρία Τερέσα Μπαρέα, εκπρόσωπο του Γενικού Συμβουλίου Συμβολαιογράφων, “μετά το καλοκαίρι καταγράφηκε αύξηση σε εγγραφές κληρονομιάς ένεκα της Covid-19 κυρίως γιατί σε αυτές θα πρέπει να προστεθούν κaι εκείνες που δεν μπορούσαν να επισημοποιηθούν κατά τους δυόμισι μήνες της πρώτης φάσης του εγκλεισμού, όταν να μεν τα συμβολαιογραφεία ήσαν ανοικτά, αλλά εξυπηρετούσαν μόνο επείγουσες υποθέσεις”. Μπορεί εξάλλου να καταγράφεται ότι ο συνολικός όγκος των κληρονομιών από τον Μάρτιο έως τον Οκτώβριο στην Ισπανία (229.562) είναι μικρότερος από αυτόν της ίδιας περιόδου του προηγούμενου έτους (286.819) – στη Μαδρίτη, όπου έχουν υποβληθεί σε επεξεργασία 30.044 κληρονομίες από τον Μάρτιο έως τον Οκτώβριο του 2020, 7,57% λιγότερο από ό, τι στην ίδια περίοδο του προηγούμενου έτου και στην Καταλονία, 44.581 κληρονομιές, 18,47% λιγότερο – όμως η μείωση οφείλεται στη “διακοπή της άνοιξης και του φθινοπώρου, όμως παρά ταύτα οι κληρονομιές και διαθήκες είναι αυτές που έχουν μειωθεί λιγότερο σε σχετικούς όρους”, όπως διαβεβαιώνει η Μπαρέα.
Όσον αφορά την αγορά ακινήτων, τα μεσιτικά πρακτορεία ήδη διαχειρίζονται την αύξηση των κληρονομημένων κατοικιών που φτάνουν στα γραφεία τους προς πώληση. Στην πραγματικότητα, όλοι περίμεναν για μήνες τις σχετικές εξελίξεις και είχαν προετοιμαστεί. Όσο και εάν ετούτο ηχεί κυνικό, μπροστά στην αύξηση κατά 20% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος των αγγελιών για πώληση κληρονομημένων κατοικιών, τα μεσιτικά γραφεία “ανέπτυξαν στρατηγικές μάρκετινγκ και προληπτικές ενέργειες για να εξυπηρετήσουν αυτόν τον τύπο πελάτη, επειδή η διαδικασία, από τη στιγμή του θανάτου έως την προετοιμασία της τεκμηρίωσης, αλλά και τη συνήθη βραδύτητα των κληρονόμων να λάβουν αποφάσεις, διαρκούν μερικούς μήνες”, όπως εξηγεί ο Τόνι Εσπόσιτο, γενικός διευθυντής της Compracasa.
Μάλιστα οι μεσίτες βεβαιώνουν πως οι πωλήσεις αυτού του είδους των κατοικιών έχουν αυξηθεί σε πολύ γοργό ρυθμό από τον Οκτώβριο, “επειδή οι κληρονόμοι είναι πρόθυμοι να δεχτούν προτάσεις έκπτωσης”. Ο Εσπόσιτο τεκμαίρει πως η μείωση των απαιτήσεων των κληρονόμων φθάνει και περίπου το 15% επί της δημοσιευμένης τιμής.
Πίσω από καθεμιά από τις κληρονομιές αυτές κρύβονται ιστορίες μεγάλου πόνου, αλλά και οι συνήθεις οικογενειακές προστριβές, που συχνά καθιστούν επιτακτική την γοργή πώληση των κατοικιών. Άλλες φορές η βιασύνη τούτη υπαγορεύεται από την ανησυχία μήπως το ακατοίκητο διαμέρισμα καταληφθεί, δεδομένης της οξείας και διαρκούς κρίσης στα ενοίκια, στις τιμές και τις παρεχόμενες και τις λαϊκές κατοικίες. Ή πάλι γιατί δεν διαθέτουν οι κληρονόμοι τη ρευστότητα που χρειάζονται για να πληρώσουν τον φόρο κληρονομιάς και τους υψηλούς δημοτικούς και άλλους φόρους για την αντικειμενική αξία της κληρονομιάς. Οι κληρονόμοι έχουν έξι μήνες για να πληρώσουν το φόρο κληρονομιάς και τα κέρδη κεφαλαίου, αν και μπορεί να ζητηθεί παράταση για άλλους έξι μήνες. Ιδίως θα πρέπει να γίνει αντιληπτό το πόσο η Covid-19 άλλαξε ριζικά, από τη μία στιγμή στην άλλη τη ζωή πολλών ανθρώπων, που “πολλοί κληρονόμοι αντιμετώπισαν ένα τεράστιο πρόβλημα όταν κλήθηκαν να αποφασίσουν αν θα αποδεχτούν ή όχι την κληρονομιά”, όπως επισημαίνει η ειδικευμένη στο κληρονομικό δίκαιο δικηγόρος Φάτιμα Γαλιστέο στο νομικό γραφείο Galisteo Abogados. Γιατί στη Μαδρίτη μπορεί οι απόγονοι (παιδιά, εγγόνια) ή οι πρόγονοι (γονείς, γιατί δεν αποδημούν εις Κύριον μόνον ηλικιωμένοι) έχουν μεν έκπτωση 99% στον φόρο κληρονομιάς, δεν ισχύει το ίδιο όμως σε περίπτωση αδελφών ή των ανιψιών. Και φυσικά η σχετική νομοθεσία δεν είναι τόσο φιλάνθρωπη σε άλλες Αυτόνομες Περιφέρειες, που η καθεμία έχει το δικό της τοπικό νομοθετικό οπλοστάσιο. Η αδήριτη αυτή πραγματικότητα είναι που οδηγεί και πολλούς κληρονόμους να δεχθούν εκπτώσεις στην αρχική τιμή πώλησης, έως και 20% ανάλογα με την τοποθεσία και το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο της γειτονιάς του ή την κατάσταση κι ηλικία του ακινήτου .
Κοντολογίς, η πανδημία και το θανατικό που σπέρνει, πέρα από την ανθρώπινη διάσταση, αναδεικνύει και μία βαθιά κοινωνική πραγματικότητα και μία ταξική διάσταση κι οικονομική δυνατότητα μεταξύ των διαφορετικών στρωμάτων του πληθυσμού να αντεπεξέλθουν σε βασικές φορολογικές και βιοτικές υποχρεώσεις τους.
