Ένα νέο “επεισόδιο” ήρθε να προστεθεί στις ήδη τεταμένες σχέσεις ανάμεσα στη Λευκορωσία και την Ευρωπαϊκή Ένωση τις τελευταίες ημέρες, το οποίο είναι δυνατό, υπό προϋποθέσεις, να οδηγήσει σε γενικευμένη κλιμάκωση της έντασης στην ευρωπαϊκή ήπειρο με απρόβλεπτες, την παρούσα στιγμή, συνέπειες.

Αφορμή αποτέλεσε το μαζικό κύμα προσφύγων από το βόρειο Ιράκ, επί το πλείστον κουρδικής καταγωγής, που κατέφθασαν στο Μινσκ με κανονικές αεροπορικές πτήσεις και με όλα τα νομιμοποιητικά έγγραφα εισόδου τους στη Λευκορωσία. Οι άνθρωποι αυτοί, άντρες και γυναίκες κυρίως νεαρής και μέσης ηλικίας, αλλά και πολλά παιδιά, στόχο τους δεν είχαν, φυσικά, την παραμονή τους στη Λευκορωσία, αλλά τη συνέχιση της πορείας τους μέχρι τις ανεπτυγμένες χώρες της κεντρικής Ευρώπης, με προτεραιότητα τη Γερμανία και τις σκανδιναβικές χώρες. Η λεπτομέρεια που κάνει τη διαφορά στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι ότι για να μπορέσουν οι άνθρωποι αυτοί να φτάσουν εκεί που ποθούν, θα πρέπει να διέλθουν από το έδαφος της Πολωνίας, της πρώτης χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συναντούν στο διάβα τους και την πλησιέστερη προς τον τελικό προορισμό τους. Και εδώ ακριβώς αρχίζουν τα “όργανα”…

Η Πολωνία είναι (για να το πούμε όσο γίνεται πιο κομψά) μια χώρα ελάχιστα φιλική προς τους πρόσφυγες και τους οικονομικούς μετανάστες, ειδικά από τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την κεντρική Ασία. Η συντριπτική πλειονότητα των οικονομικών μεταναστών που διαμένουν στη χώρα προέρχονται κυρίως από τη γειτονική Ουκρανία και ασχολούνται επί το πλείστον με αγροτικές εργασίες. Οι σχέσεις των περισσότερων Πολωνών προς τους Ουκρανούς οικονομικούς μετανάστες θυμίζουν σε πολλά τις αντίστοιχες των περισσότερων Ελλήνων προς τους Αλβανούς οικονομικούς μετανάστες κατά τη δεκαετία του ‘90, ενώ και οι συνθήκες διαβίωσης των Ουκρανών οικονομικών μεταναστών στην Πολωνία δεν διαφέρει σχεδόν σε τίποτε από τις αντίστοιχες συνθήκες που υπέμεναν οι Αλβανοί ομόλογοί τους κατά τα πρώτα χρόνια παραμονής τους στην Ελλάδα.

Εκτός αυτού, η αντιμεταναστευτική πολιτική είναι “σήμα κατατεθέν” της πολωνικής κυβέρνησης και των αρχών της χώρας. Δεν είναι τυχαίο, ότι η Πολωνία συμμετέχει, μαζί με τις Ουγγαρία, Τσεχία και Σλοβακία, στη λεγόμενη “ομάδα του Βίσεγκραντ”, δηλαδή την ομάδα εκείνη των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν δέχθηκαν, πριν μερικά χρόνια, τον καταμερισμό των προσφύγων, κυρίως από τη Συρία, το Ιράκ και την υποσαχάρια Αφρική, που πρότεινε το διευθυντήριο της Ε.Ε. στις χώρες μέλη της.

Οι τέσσερις χώρες της ομάδας του Βίσεγκραντ αυτοεξαιρέθηκαν από την κατανομή των περίπου 1,2 εκατ. προσφύγων που κατέφθασαν κυρίως από το 2014-2015 και μετά, μεταφέροντας, φυσικά, το βάρος στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. Το μεγαλύτερο μέρος τους, τότε, υποδέχθηκε η Γερμανία (περίπου 800 χιλιάδες), ενώ οι υπόλοιποι κατανεμήθηκαν στις υπόλοιπες χώρες-μέλη (ένα σημαντικό μέρος τους παραμένει μέχρι σήμερα στην Ελλάδα, μία από τις κύριες χώρες υποδοχής, αφού αποτελεί εξωτερικό σύνορο της ΕΕ).

Επί του πρακτέου, η κατάσταση στα σύνορα Λευκορωσίας-Πολωνίας είναι επιεικώς τραγική. Οι περίπου 2,5 χιλιάδες, κατά την εκτίμηση των λευκορωσικών αρχών (οι Πολωνοί ανεβάζουν το νούμερο σε περίπου 4,5 χιλιάδες) Ιρακινοί πρόσφυγες βρίσκονται πλέον “στρατοπεδευμένοι” στην ουδέτερη ζώνη ανάμεσα στα σύνορα των δύο χωρών και έχουν επιχειρήσει επανειλημμένα να διαπεράσουν τη συνοριακή γραμμή και να βρεθούν στην Πολωνία. Η απάντηση των πολωνικών αρχών ήταν να αποστείλει στρατιωτικές ενισχύσεις προς την ήδη υπάρχουσα υπηρεσία των συνοριακών φυλάκων και να αντιμετωπίσουν τους Ιρακινούς πρόσφυγες με ρίψη χημικών, πλαστικές σφαίρες, συλλήψεις σε όσους κατάφερναν να περάσουν τα σύνορα και άσκηση σωματικής βίας ακόμη και σε γυναίκες και παιδιά. Από την άλλη πλευρά οι αρχές της Λευκορωσίας αφενός δεν εμπόδισαν τη διέλευση των προσφύγων μέσα από το έδαφος της χώρας τους, ενώ σε πολλές περιπτώσεις πρόσφεραν πρώτες βοήθειες σε τραυματίες από τις πλαστικές σφαίρες και τα χημικά και στοιχειώδη ανθρωπιστική βοήθεια (τροφή, νερό, ρουχισμό κ.ο.κ.).

Ωστόσο είναι φανερό, ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν σκοπεύουν να μείνουν στη Λευκορωσία· όπως γράψαμε και πιο πάνω, ο προορισμός τους είναι οι ανεπτυγμένες χώρες της Ε.Ε. και, σίγουρα, όχι η Πολωνία, η οποία για αυτούς είναι καθαρά χώρα διέλευσης. Ωστόσο, οι πολωνικές αρχές διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους ότι η χώρα τους διατρέχει “μέγα κίνδυνο” από την παρουσία (έστω και προσωρινή) προσφύγων στο έδαφός τους και κατηγορούν (και εδώ είναι η κατακλείδα) τη Λευκορωσία και προσωπικά τον πρόεδρό της Αλεξάντερ Λουκασένκο, ότι “προσπαθούν να αποσταθεροποιήσουν” την κατάσταση στη χώρα τους.

Ξεχνούν, βεβαίως, οι Πολωνοί, ότι εδώ και δύο χρόνια η χώρα τους αποτελεί το ορμητήριο όσων προσπαθούν να αποσταθεροποιήσουν, αντιθέτως, την κατάσταση στη Λευκορωσία και επιδιώκουν τη βίαιη ανατροπή του Λουκασένκο. Ο τελευταίος, είναι ένας πολιτικός με τον οποίο μπορεί κανείς να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει για τη στάση του σε διάφορα εσωτερικά και διεθνή θέματα, ωστόσο είναι απολύτως ευθύς και ειλικρινής ως προς τις προθέσεις και δεν κρύβει τις σκέψεις του πίσω από λεκτικές “φιοριτούρες”. Και κάθε φορά που οι γειτονικές προς τη Λευκορωσία χώρες (με πρωτεργάτες τις Πολωνία και Λιθουανία) τον κατηγορούν για κάτι, τους υπενθυμίζει χωρίς περιστροφές τι ακριβώς έχουν κάνει οι ίδιες σε βάρος της χώρας του και του ίδιου προσωπικά, αρχής γενομένης, φυσικά, από τη μη αναγνώριση των αποτελεσμάτων των τελευταίων προεδρικών εκλογών στη Λευκορωσία και της νομιμότητας της δικής του εξουσίας.

Η υστερία των Πολωνών έφτασε στο σημείο ο πρόεδρος της χώρας Άντζεϊ Ντούντα να απευθυνθεί προς την ηγεσία του ΝΑΤΟ με αίτημα την ενεργοποίηση του περίφημου “Άρθρου 5”, που αναφέρεται στη συλλογική άμυνα (όταν δηλαδή δέχεται επίθεση χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ από χώρα-μη μέλος της Συμμαχίας, προστρέχουν για βοήθεια όλες οι υπόλοιπες χώρες-μέλη). Εν ολίγοις, ο Πολωνός πρόεδρος υπονόησε ότι βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με τη Λευκορωσία και κάλεσε τα υπόλοιπα μέλη της Ατλαντικής Συμμαχίας σε βοήθεια. Φυσικά η απάντηση της ηγεσίας του ΝΑΤΟ (όπως και της αντίστοιχης της Ε.Ε.) ήταν, επιεικώς, ένα μεγαλοπρεπές “φτύσιμο”, ωστόσο η έκκληση του Ντούντα είναι χαρακτηριστική των διαθέσεων του ίδιου και της πολιτικής ηγεσίας της χώρας του εν συνόλω.

Η παρουσία των προσφύγων από το Ιράκ στη Λευκορωσία θεωρητικά θα δημιουργούσε πίεση προς τον ίδιο τον Λουκασένκο και ένα ακόμη πρόβλημα προς επίλυση στο εσωτερικό της χώρας του. Ωστόσο, στην πράξη αποδείχθηκε ένα μικρό “θείο δώρο” στα χέρια του Λευκορώσου προέδρου, ο οποίος ουσιαστικά το μετέφερε, εν πολλοίς, στην Πολωνία και τη “συλλογική Δύση” εν γένει, υπενθυμίζοντας ταυτόχρονα στις ηγεσίες των δυτικών χωρών, ποιοι ήταν αυτοί που δημιούργησαν τους πολέμους, τους θανάτους, τις καταστροφές, τη φτώχεια και την υπανάπτυξη στις χώρες προέλευσης των προσφύγων. Τα παραδείγματα ουκ ολίγα: Συρία, Ιράκ, Λιβύη, Σουδάν, Αφγανιστάν είναι μόνο μερικές από τις χώρες στις οποίες η “συλλογική Δύση” αναμείχθηκε με σκοπό, δήθεν, τη μεταλαμπάδευση των αρχών της δημοκρατίας και της ελευθερίας και την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το πόσο καλά τα “υπερασπίστηκαν” όλα αυτά είναι πλέον γνωστό τοις πάσι. Και ο Λουκασένκο δικαιώνεται σε ηθικό επίπεδο, υποστηρίζοντας ότι “συλλογική Δύση” απλώς θερίζει τις “θύελλες” από τους “ανέμους” που έσπειρε στο παρελθόν.

Ένα άλλο σημείο στο οποίο αξίζει τον κόπο να επικεντρωθούμε, είναι το ότι η όποια κριτική, αλλά και οι ανοιχτές απειλές των χωρών της Δύσης προς τη Λευκορωσία και τον Λουκασένκο προσωπικά δεν στρέφονται αποκλειστικά σε αυτούς, αλλά και στη Ρωσία και, φυσικά, στον “αγαπημένο” στόχο της Δύσης, το πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν. Με δεδομένες τις διαδικασίες δημιουργίας ενός ομόσπονδου κράτους Ρωσίας-Λευκορωσίας, οι οποίες τους τελευταίους μήνες εξελίχθηκαν ραγδαία και οδήγησαν στην έγκριση και των 28 σημείων του οδικού χάρτη της ενοποίησης την προηγούμενη εβδομάδα, κάθε χτύπημα στον Λουκασένκο και στη Λευκορωσία έχει ξεκάθαρο στόχο και τη Ρωσία και τον πρόεδρό της προσωπικά.

Θα πρέπει να αναφέρουμε εδώ, ότι σε αντιστοιχία με το “Άρθρο 5” του Καταστατικού του ΝΑΤΟ υπάρχει και στην ενωσιακή συμφωνία ανάμεσα στη Ρωσία και τη Λευκορωσία σημείο που αναφέρεται στο ενιαίο αμυντικό δόγμα που δημιουργείται ανάμεσα στις δύο χώρες και την αρχή της συλλογικής άμυνας σε περίπτωση που μία από τις δύο χώρες δεχθεί στρατιωτική επίθεση έξωθεν. Επειδή, λοιπόν, ειδικά στη Δύση (και όχι μόνο εκεί) υπάρχουν αρκετοί “θερμοκέφαλοι” που ονειρεύονται πολέμους και θριάμβους απέναντι (κυρίως) στη Ρωσία, η κατάσταση μπορεί να οδηγηθεί σε επικίνδυνα μονοπάτια, εάν η δική τους λογική για περαιτέρω κλιμάκωση της έντασης επικρατήσει. Η αποτρεπτική ικανότητα των ενόπλων δυνάμεων της Ρωσίας (πλέον και με τη συνδρομή αυτών της Λευκορωσίας) είναι ασφαλώς τεράστια, ωστόσο η ρωσική ηγεσία είναι φανερό ότι επιδιώκει σε κάθε περίπτωση διεθνούς διένεξης την αποκλιμάκωση και τα διπλωματικά μέσα έναντι των στρατιωτικών. Οι ηγεσίες των μεγάλων χωρών της Δύσης, συνεπικουρούμενες και από τους απαραίτητους ήσσονες “λακέδες” (δηλαδή χώρες τύπου Πολωνίας, Βαλτικών κρατών, Ρουμανίας, αλλά και Ουκρανίας, για γνωστούς λόγους) κάνουν τα αδύνατα δυνατά ώστε να οδηγήσουν τη Ρωσία σε μία, τουλάχιστον, στρατιωτική εμπλοκή στον ευρωπαϊκό χώρο. Στις ήδη γνωστές περιπτώσεις της Ουκρανίας και του Ντονμπάς, αλλά και της Μαύρης Θάλασσας (με αφορμή την Κριμαία) τώρα προστέθηκε και η ένταση στην “καρδιά” της ευρωπαϊκής ηπείρου, στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας. Μέχρι τώρα η στάση της ρωσικής πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας είναι αυστηρή μεν, σε επικοινωνιακό επίπεδο, συγκρατημένη δε σε επίπεδο δράσης. Είναι, ωστόσο, φανερή η σταδιακή σκλήρυνση της στάσης της ρωσικής ηγεσίας σε όλα τα επίπεδα, από τη στιγμή που οι προκλήσεις της Δύσης στον γεωπολιτικό της περίγυρο κλιμακώνονται και απειλούν ευθέως την εδαφική της ακεραιότητα και την εσωτερική της σταθερότητα.

Να πούμε, στο τέλος αυτού του άρθρου και δυο λόγια ακόμη για τους ταλαίπωρους αυτούς ανθρώπους που ψάχνουν στις ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης τον δικό τους “παράδεισο”. Οι άνθρωποι αυτοί πέφτουν θύματα της ασυδοσίας και της απανθρωπιάς της (κατά τα λοιπά “πολιτισμένης”) Δύσης και μάλιστα εις τριπλούν: πρώτα απ’ όλα, η συλλογική Δύση είναι αυτή που έφερε τον πόλεμο, τον θάνατο, την πείνα και τη δυστυχία στις χώρες τους. Δεύτερο, τα δικά της “παπαγαλάκια” είναι αυτά που “πιπιλούσαν” επί χρόνια τα μυαλά των δύστυχων αυτών ανθρώπων, ότι εκεί στη μακρινή, κρύα, πλην πλούσια Δύση βρίσκεται ο “παράδεισος”. Και τρίτο, όταν αυτοί οι άνθρωποι φτάνουν στο κατώφλι της Δύσης και ζητούν από τα κράτη της να τους δώσουν αυτά που τους υπόσχονταν, οι χώρες αυτές τους κλείνουν στα μούτρα την πόρτα τους ή, όταν την ανοίγουν, τους κρατούν σε συνθήκες εξαθλίωσης, πολλές φορές χειρότερες και από αυτές που αντιμετώπιζαν στις πατρίδες τους. Το αποτέλεσμα που δημιουργείται είναι “εκρηκτικό” και, σε πολλές περιπτώσεις, τραγικό σε συνέπειες: εκδηλώσεις μίσους και βίας και από τις δύο πλευρές, ντόπιων κατοίκων και μεταναστών-προσφύγων, με τη μορφή ρατσισμού και ξενοφοβίας από τους μεν και με τη ροπή τμήματος των δε σε ακραίες θρησκευτικές εκφράσεις (κυρίως του Ισλάμ), τον “τζιχαντισμό” κ.ο.κ.

Η υποκρισία της Δύσης διαφαίνεται και από τη στάση της στη συγκεκριμένη κρίση στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας, αφού δεν δείχνει καμία διάθεση να προσφέρει κάποιου είδους ανθρωπιστική βοήθεια στους ανθρώπους αυτούς, αντιμετωπίζοντάς τους λίγο πολύ ως “μιάσματα” και de facto “εγκληματικά στοιχεία”. Δεν είναι τυχαίο ότι η εκπρόσωπος Τύπου του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας, Μαρία Ζαχάροβα, σε τηλεοπτική της παρουσία το βράδυ της Τρίτης 9 Νοεμβίου στο πολιτικό σόου του δημοσιογράφου Βλαντίμιρ Σολοβιόφ στο κανάλι “Ρωσία-1”, υπογράμμισε ότι η στάση των δυτικών κρατών και ειδικότερα των πιο ανεπτυγμένων θα μπορούσε να είναι “πολύ πιο δημιουργική”, ενώ υπενθύμισε ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα με απόφασή του υποχρεώνει την Πολωνία και τη Λετονία να παράσχουν βοήθεια προς τους πρόσφυγες που βρίσκονται στα σύνορα με τη Λευκορωσία. Η 45χρονη Ρωσίδα διπλωμάτις και πολιτικός, γνωστή μεταξύ άλλων και για τις “φαρμακερές” ατάκες της και την τακτική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, παρατήρησε μεταξύ άλλων ότι “οι άνθρωποι αυτοί είναι απαραίτητο να επιζήσουν, αφού παρόλο τον κυνισμό που επιδεικνύει η δυτική κοινότητα, πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι προσαρμοσμένοι στο, κατά την ευρωπαϊκή αντίληψη, φθινόπωρο και χειμώνα. Θεωρώ ότι τους χρειάζονται φάρμακα αφού, όπως βλέπουμε, τους ρίχνουν στο πρόσωπο άγνωστης σύνθεσης χημικά”.

Σε άλλες της δηλώσεις στο τηλεοπτικό κανάλι “Σπας” (“Σωτήρ”), το οποίο ανήκει στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και το Πατριαρχείο της Μόσχας, η Μαρία Ζαχάροβα τόνισε επίσης ότι “η πληροφοριακή συκοφαντική εκστρατεία που εξαπέλυσε η Δύση εναντίον της Ρωσίας με αφορμή την προσφυγική κρίση στα σύνορα της Λευκορωσίας με τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Πολωνία, αποτελεί προσπάθεια αποφυγής των ευθυνών (της ίδιας της Δύσης) για όσα συμβαίνουν. Το νέο κύμα (προσφυγικής) κρίσης προκλήθηκε από τις ενέργειες των δυτικών εταίρων”.

Το θέμα αυτό αναμένεται να έχει αρκετά ακόμη “επεισόδια”, για αυτό και ο γράφων θα παρακολουθεί στενά τα γεγονότα και θα επανέλθει σε αυτό, εφόσον οι εξελίξεις θα είναι τέτοιες, που ο σχολιασμός τους θα είναι αναπόφευκτος.