Ως “σκέτη κόλαση”, ένας τόπος ωμής βίας, όπου πρόσφυγες και μετανάστες συλλαμβάνονται και κρατούνται στην ύπαιθρο, χωρίς τροφή και νερό για μέρες έως και εβδομάδες, ευάλωτοι σε κλοπές και κάθε είδους κακοποιήσεις, χωρίς να τους επιτρέπεται να επιστρέψουν στο Μινσκ ή στις χώρες καταγωγής τους περιγράφονται τα λευκορωσικά και πολωνικά σύνορα από τους πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν παγιδευτεί μεταξύ της Πολωνίας και της Λευκορωσίας.
“Ψόφα εδώ ή πήγαινε στην Πολωνία” ανέφερε ένας Κούρδος από τη Συρία πως ήταν οι “επιλογές” που του δόθηκαν από την λευκορωσική συνοριοφυλακή ενώ ο ίδιος παρακαλούσε να του επιτραπεί να επιστρέψει στην πρωτεύουσα της χώρας. Μιλώντας στο Human Rights Watch και την ερευνήτρια Lydia Gall αφηγήθηκε πως αφού απομακρύνθηκε επανειλημμένως με τη βία από τα πολωνικά σύνορα, με τις αιτήσεις ασύλου του να αγνοούνται από τους Πολωνούς συνοριοφύλακες, κατέληξε πίσω, στην πλευρά της Λευκορωσίας.
Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, οι πρόσφυγες κάνουν λόγο για συνοριοφύλακες που τους ωθούν, εξαντλημένους και κακοποιημένους, να προσπαθήσουν ξανά να εισέλθουν στην Πολωνία, στις περισσότερες περιπτώσεις ανεπιτυχώς, με αποτέλεσμα την αναγκαστική τους επιστροφή στη Λευκορωσία και την έκθεσή τους σε περαιτέρω κακοποιητικές συνθήκες.
Ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της επικεντρώνονται σε πολεμικές συζητήσεις, καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και συζητήσεις περί επέκτασης συρματοπλεγμάτων, η οξεία ταλαιπωρία των γυναικών, των ανδρών και των παιδιών που έχουν παγιδευτεί μεταξύ των δύο χωρών υποβιβάζεται ως δευτερεύουσα. Στο μεταξύ, η ανθρωπιστική κρίση βαθαίνει στα σύνορα, με τουλάχιστον δἐκα καταγεγραμμένους θανάτους και χιλιάδες ανθρώπους να βρίσκονται είτε παγιδευμένοι σε απάνθρωπες συνθήκες στη Λευκορωσία και τη συνοριακή της ζώνη, είτε εγκλωβισμένοι στα πολωνικά δάση, αναγκασμένοι να διασχίζουν βάλτους, ελώδεις εκτάσεις και δύσβατα σημεία.
“Δεν υπάρχει νερό, ούτε φαγητό. Δεν υπάρχει χρόνος. Δεν υπάρχει ζωή” ήταν η μαρτυρία ενός πρόσφυγα στο BBC.
Το Πολωνικό Υπουργείο Άμυνας έδωσε στη δημοσιότητα πλάνα από θερμική κάμερα που δείχνει χιλιάδες ανθρώπους, στην πλειοψηφία τους Κούρδους άνδρες που φτάνουν από τη Μέση Ανατολή, να κατασκηνώνουν σε αυτοσχέδιους καταυλισμούς στα σύνορα μεταξύ Πολωνίας και Λευκορωσίας.
Η απελπισμένη προσπάθεια ορισμένων να κόψουν το συρματόπλεγμα των συνόρων προκειμένου να εισέλθουν στην Πολωνία είχε ως αποτέλεσμα περαιτέρω συμπλοκές με τους Πολωνούς συνοριοφύλακες και τον στρατό, με μόνο 50 άτομα να καταφέρνουν να εισέλθουν τελικά στην χώρα, ενὠ οι θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της νύχτας έχουν μειωθεί κατά πολύ πλέον και τουλάχιστον δέκα άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους τις τελευταίες εβδομάδες, κυρίως λόγω υποθερμίας
Αποκλεισμένοι με προσχηματικές δικαιολογίες δημοσιογράφοι και ανθρωπιστικές οργανώσεις
Την ίδια ώρα, η Πολωνία επιμένει να αρνείται την πρόσβαση σε δημοσιογράφους, δικηγόρους και εργαζομένους σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, παρά την διεθνή κατακραυγή οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων για την προσπάθεια απόκρυψης των συνθηκών που αντιμετωπίζουν περισσότεροι από 3.000 άνθρωποι που έχουν εγκλωβιστεί μεταξύ των συνόρων των δύο χωρών λόγω της γεωπολιτικής διαμάχης.
Παρά το γεγονός ότι η προσοχή των μέσων ενημέρωσης επικεντρώθηκε περισσότερο στο ζήτημα την τελευταία εβδομάδα, η πολωνική πλευρά των συνόρων παραμένει απρόσιτη για τους δημοσιογράφους και φωτορεπόρτερ, με τα πολωνικά μέσα ενημέρωσης καθώς και τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα (RSF) να χαρακτηρίζουν τους περιορισμούς “αυθαίρετους και δυσανάλογους”, ζητώντας την άρση της απαγόρευσης παρουσίας των μέσων ενημέρωσης προκειμένου να μεταδοθούν με ακρίβεια και διαφάνεια οι πληροφορίες από το πεδίο.
Σύμφωνα με μαρτυρίες δημοσιογράφων, οι οποίοι ανέφεραν ότι βρίσκονται υπό κράτηση, στα σημεία ελέγχου τα οποία εκτείνονται σε όλο το μήκος της συνοριογραμμής, που έχει κηρυχθεί μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, μπορούν να εισέλθουν μόνο όσοι μπορούν να προσκομίσουν έγγραφα που να αποδεικνύουν ότι ζουν στην απαγορευμένη περιοχή. Όποιος οδηγεί ακόμη και χιλιόμετρα μακριά από το σημείο, συλλαμβάνεται και οδηγείται στα οδοφράγματα που έχουν σχηματίσει ο στρατός και η αστυνομία.
“Αν και είναι θεμιτό για τις πολωνικές αρχές να κηρύξουν κατάσταση έκτακτης ανάγκης στα σύνορα λόγω ζητημάτων ασφαλείας, οι επιβαλλόμενοι περιορισμοί της ελευθερίας του Τύπου είναι αυθαίρετοι και δυσανάλογοι” δήλωσε μιλώντας στο Al Jazeera o Pavol Szalai, επικεφαλής του γραφείου των Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Βαλκάνια. “Η καθολική απαγόρευση πρόσβασης των δημοσιογράφων στη συνοριακή ζώνη είναι αντίθετη με τις διεθνείς δεσμεύσεις της Πολωνίας για την ελευθερία του Τύπου που ορίζουν ότι αυτή δύναται περιοριστεί μόνο με νόμιμο στόχο και αναλογικά με την εν λόγω απειλή” σημείωσε ο Szalai, συμπληρώνοντας πως τουλάχιστον δύο συνεργεία έχουν μέχρι στιγμής αντιμετωπίσει δίωξη για παραβίαση της απαγόρευσης εισόδου στην περιοχή.
“Θεωρώντας τη δίωξη ως αυθαίρετη, την καταγγείλαμε και ζητήσαμε την απόσυρση των κατηγοριών. Καθώς η κατάσταση έκτακτης ανάγκης λήγει στις 2 Δεκεμβρίου, η RSF ανανεώνει την έκκλησή της προς τις πολωνικές αρχές για άρση όλων των περιορισμών στην ελευθερία του Τύπου. Μόνο τότε οι δημοσιογράφοι θα είναι ελεύθεροι να καλύψουν θέματα όχι μόνο της Πολωνίας, αλλά και του ευρωπαϊκού δημόσιου ενδιαφέροντος, δεδομένου ότι τα σύνορα της Πολωνίας με τη Λευκορωσία είναι σύνορα Σένγκεν”.
Νωρίτερα αυτήν την εβδομάδα, ο Πολωνός πρωθυπουργός υποστήριξε ότι η παρουσία μέσων ενημέρωσης στα σύνορα θα είναι μόνο επιβλαβής για την κατάσταση, ισχυριζόμενος ότι τα μέσα θα είναι “ευάλωτα στην επιρροή των λευκορωσικών και ρωσικών fake news”.
“Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ανεξάρτητες και επαληθευμένες πληροφορίες για αυτά τα θέματα δημόσιου ενδιαφέροντος στα σύνορα. Αυτές μπορούν να παρέχονται μόνο από τα ανεξάρτητα και επαγγελματικά μέσα ενημέρωσης. Αντίθετα, η πολωνική κυβέρνηση, από την καλή θέληση της οποίας εξαρτάται σήμερα το εθνικό και ευρωπαϊκό κοινό, έχει δείξει ότι αντιμετωπίζει δυσκολίες στην παροχή αξιόπιστων πληροφοριών γενικά και για τα συνοριακά ζητήματα ειδικότερα” υπογράμμισε ο Szalai.
“Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της πρέπει να συνεργαστούν με την Πολωνία και να εξασφαλίσουν επειγόντως πρόσβαση σε παραμεθόριες περιοχές, από τις οποίες είναι αποκλεισμένοι όσοι φορείς και οργανώσεις μπορούν να παράσχουν την οποιαδήποτε βοήθεια. Η Πολωνία θα πρέπει επίσης να σταματήσει τις παράνομες απωθήσεις προσφύγων στη Λευκορωσία, όπου τους περιμένει απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, και αντ’ αυτού να τους επιτρέψει την πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου και αξιοπρεπείς συνθήκες υποδοχής. Από την πλευρά της, η Λευκορωσία θα πρέπει να σταματήσει αμέσως την παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων των προσφύγων, να διευκολύνει την πρόσβαση φορέων ανθρωπιστικής βοήθειας στα σύνορα και να επιτρέψει σε όσους επιθυμούν να εγκαταλείψουν τη συνοριακή ζώνη να επιστρέψουν στην πατρίδα τους” σημειώνει σχετικά η ερευνήτρια του Human Rights Watch.
“Πρόκειται για μια ανθρωπιστική κρίση και όσοι είναι εγκλωβισμένοι σε αυτήν χρειάζονται απεγνωσμένα μια ανθρώπινη και ώριμη απάντηση” καταλήγει η Lydia Gall.
Περιορισμός των τουρκικών πτήσεων προς τη Λευκορωσία εν μέσω έντασης με την Πολωνία
Παράλληλα, οι τουρκικές αρχές απαγόρευσαν την Παρασκευή σε πολίτες της Συρίας, της Υεμένης και του Ιρακ να επιβιβάζονται σε πτήσεις προς το Μινσκ, με την Αρχή Πολιτικής Αεροπορίας της Τουρκίας να δηλώνει, σύμφωνα με δημοσίευμα του BBC, ότι αυτό οφείλεται σε παράνομες διελεύσεις μεταναστών από τη Λευκορωσία στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σημειώνεται ότι η παραπάνω κίνηση έρχεται λίγες μόνο ημέρες αφότου η Πολωνία κατηγόρησε την Τουρκία ότι εναρμονίζεται με την Λευκορωσία και τη Ρωσία, με τον Πρωθυπουργό της Πολωνίας, Ματέους Μοραβιέτσκι, να δηλώνει απογοητευμένος πως η πρόσφατη βοήθεια της Βαρσοβίας στην Άγκυρα “αποδείχτηκε μονόδρομη χάρη”
“Βλέπουμε ότι οι τουρκικές ενέργειες είναι στην ίδια κατεύθυνση με αυτές της Λευκορωσίας και της Ρωσίας. Μας ενοχλεί, δεν μας αρέσει”, δήλωσε ο Πολωνός πρωθυπουργός κατά τη διάρκεια έκτακτης συνεδρίασης του κοινοβουλίου, επικρίνοντας την Τουρκία για συνδρομή στην προσπάθεια της Λευκορωσίας να φέρει χιλιάδες πρόσφυγες στα σύνορά της με την Πολωνία, μέσω της ανοιχτής διόδου μεταξύ Κωνσταντινούπολης και Μινσκ. “Πριν από έναν ή δύο μήνες, η Τουρκία φαινόταν να θέλει να συνεργαστεί στενά μαζί μας” σημείωσε ο Μοραβιέτσκι, σύμφωνα με δημοσίευμα του Middle East Eye, προσθέτοντας πως “η βοήθειά μας για την κατάσβεση της πυρκαγιάς, η βοήθειά μας στην προώθηση της τουρκικής τουριστικής βιομηχανίας, δυστυχώς αποδείχτηκε μονόδρομη χάρη. Και δεν μας αρέσει. Και το επισημαίνουμε στους Τούρκους φίλους μας”.
“Η εταιρεία μας φροντίζει να συμμορφώνεται με όλες τις προφυλάξεις και τις ευαισθησίες ασφαλείας σε συνεργασία με τις διεθνείς αρχές σε όλες τις πτήσεις της που εκτελούνται σε όλες τις γωνιές του κόσμου” είχε αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Turkish Airlines χαρακτηρίζοντας ως αβάσιμους τους ισχυρισμούς ότι δημιουργεί “ένα έδαφος για παράνομη διακίνηση μετανάστευσης”.
Προαναγγελίες δια στόματος Μπορέλ για νέες κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ κατηγόρησαν τη Λευκορωσία ότι παρασύρει τους πρόσφυγες στα σύνορα διανέμοντας λευκορωσικές βίζες στη Μέση Ανατολή, μεταφέροντας τους μετανάστες και προτρέποντάς τους να επιχειρήσουν να περάσουν παράνομα τα σύνορα, με σκοπό να αποσταθεροποιήσει τα ανατολικά σύνορα του μπλοκ, ως αντίποινα για τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στο Μινσκ, λόγω της βίαιης καταστολής διαδηλωτών και επικριτών της κυβέρνησης.
Ο Λευκορώσος Πρόεδρος, Αλεξάντερ Λουκασένκο αρνήθηκε τους ισχυρισμούς και υποστήριξε πως η χώρα του θα πρέπει να απαντήσει σε περίπτωση επιβολής πέμπτης σειράς κυρώσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ ο Πρόεδρος της συμμάχου Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, προέτρεψε την ΕΕ να αποκαταστήσει τις επαφές με τη Λευκορωσία προκειμένου να επιλυθεί η κρίση, όταν η Άγκελα Μέρκελ του έθεσε το ζήτημα την Πέμπτη.
Σε συνέντευξή του στη γαλλική Journal du dimanche ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, Ζοζέπ Μπορέλ, προανήγγειλε νέες κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας, σημειώνοντας πως στην αυριανή συνεδρίαση του Συμβουλίου των Υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα δοθεί “το πράσινο φως για στη διεύρυνση του νομικού πλαισίου των κυρώσεων μας κατά της Λευκορωσίας, ενάντια σε όσους εμπλέκονται στη λαθραία διακίνηση μεταναστών σε αυτή τη χώρα, για παράδειγμα αεροπορικές εταιρείες ή ταξιδιωτικά γραφεία, απαγορεύοντας στους επικεφαλής τους να ταξιδεύουν και δεσμεύοντας τα περιουσιακά τους στοιχεία στην Ευρώπη”.
“Ο Αλεξάντερ Λουκασένκο έκανε λάθος, πιστεύοντας ότι με αντίποινα και με αυτόν τον τρόπο θα έδενε τα χέρια μας για να ακυρώσει τις κυρώσεις. Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει. Ενισχύουμε τις κυρώσεις στοχεύοντας ακριβώς αυτούς που συνεργάζονται μαζί του” υπογράμμισε ο Ζοζέπ Μπορέλ, κάνοντας λόγο για εργαλειοποίηση των προσφύγων από την Λευκορωσία, ενώ προειδοποίησε πως τη Δευτέρα θα επιβληθούν κυρώσεις “σε περίπου τριάντα αξιωματούχους της κυβέρνησης Λουκασένκο που εμπλέκονται σε αυτή την κρίση”.
Η ΕΕ φέρεται επίσης να εξετάζει το ενδεχόμενο κυρώσεων κατά της ρωσικής κρατικής αεροπορικής εταιρείας Aeroflot για τη μεταφορά προσφύγων στη Λευκορωσία, έναν ισχυρισμό που η αεροπορική εταιρεία αρνείται, ενώ το Ιράκ έχει δηλώσει από την πλευρά του ότι οργανώνει πτήσεις επαναπατρισμού για Ιρακινούς υπηκόους από τη Λευκορωσία. Ερωτηθείς για τις σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ρωσίας, ο Ζοζέπ Μπορέλ ανέφερε ότι επιθυμεί “να συνεχίσει να συνομιλεί με τους Ρώσους ηγέτες” καθώς “η Ρωσία παραμένει ο μεγάλος μας γείτονας” και “ένας παγκόσμιος εταίρος”, σημειώνοντας ωστόσο πως “προφανώς υπάρχει μια ρωσική απειλή, διαφορετικά δεν θα είχαν αναπτυχθεί στρατεύματα στις χώρες της Βαλτικής”.
“Η Μόσχα είναι έτοιμη να διευκολύνει τις προσπάθειες για την επίλυση της μεταναστευτικής κρίσης στα σύνορα μεταξύ Λευκορωσίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης” δήλωσε σύμφωνα με δημοσίευμα του Tass ο Ρώσος Πρόεδρος σε συνέντευξή του στην εκπομπή “Μόσχα. Κρεμλίνο. Πούτιν” της Rossiya-1. Κληθείς να σχολιάσει την κατάσταση στα σύνορα έκανε λόγο για ευθυνοφοβία των δυτικών δυνάμεων, που αρνούνται να αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν για την μεταναστευτική κρίση και τις προέτρεψε να ασχοληθούν με τα εσωτερικά τους ζητήματα.
“Όταν ακούμε κάποιες δηλώσεις και κατηγορίες εναντίον μας, θα ήθελα να πω σε όλους: προσέξτε τα εσωτερικά σας ζητήματα, μην προσπαθήσετε να τα μεταθέσετε σε άλλους γιατί είναι οι σχετικές υπηρεσίες σας που πρέπει να τα επιλύσουν. Έχω ήδη εξηγήσει γιατί, υπάρχουν πολιτικοί, στρατιωτικοί και οικονομικοί λόγοι. Αυτοί ήταν που δημιούργησαν συνθήκες όπου χιλιάδες, ακόμη και εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έφυγαν από τα σπίτια τους. Και τώρα ψάχνουν κάποιον να κατηγορήσουν για να αποφύγουν την ευθύνη. για αυτό που συμβαίνει” τόνισε ο Πούτιν συμπληρώνοντας ότι “ωστόσο, είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ό,τι μπορούμε, εάν υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε”.
Επανέλαβε ότι οι κατηγορίες κατά της Ρωσίας για εμπλοκή στη μεταναστευτική κρίση “δείχνουν την επιθυμία κάποιου να μεταθέσει την ευθύνη για τις τρέχουσες εξελίξεις” και διερωτήθηκε “Τι σχέση έχει ο αερομεταφορέας μας με την Aeroflot; Πήρε κανείς πτήση της Aeroflot; Δεν ξέρω τίποτα γι’ αυτό, αλλά ορισμένοι άνθρωποι σίγουρα θα μπορούσαν να είχαν κάνει πτήση και να ταξιδέψουν από τρίτες χώρες. Τι σχέση έχουμε με αυτό;”.
Υπενθυμίζεται ότι ο Ρώσος Πρόεδρος υποστήριξε το απόγευμα του Σαββάτου πως ενημερώθηκε από τα μέσα ενημέρωσης για την πρόθεση του Λουκασένκο να περιορίσει τις ροές φυσικού αερίου προς την Ευρωπαϊκή Ένωση σε περίπτωση επιβολής επιπλέον κυρώσεων στη χώρα, κάνοντας λόγο για ενδεχόμενο πλήγμα στους δεσμούς της Ρωσίας με τη Λευκορωσία σε περίπτωση που ο Λευκορώσος ομόλογός του επιμείνει στην υλοποίηση των απειλών του.
