Ένα σημαντικό ποσοστό της υγειονομικής περίθαλψης στη Μιανμάρ παρέχεται πλέον εκτός κρατικών νοσοκομείων, από γιατρούς και νοσηλευτές που αντιτίθενται στον στρατό, παραμένοντας πιστοί στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας .
Η οργανωμένη αντίσταση στο πραξικόπημα της 1ης Φεβρουαρίου στη Μιανμάρ ξεκίνησε με τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας να ανακοινώνουν μποϊκοτάζ στα κρατικά νοσοκομεία και να πρωτοστατούν στις πρώτες διαδηλώσεις, μιλώντας για «επανάσταση των λευκών παλτών».
Οι υγειονομικοί μπήκαν σε μια πορεία σύγκρουσης με τη χούντα που είχε ως αποτέλεσμα μεγάλο μέρος του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης της Μιανμάρ να παρανομεί.
Σε πολλές περιοχές, περισσότερο από το 70% των εργαζομένων στον τομέα της υγείας πιστεύεται ότι έχουν εγκαταλείψει τη δουλειά τους, τα νοσοκομεία και τους ασθενείς τους. Ήταν μια δύσκολη ηθική απόφαση, την οποία υπερασπίστηκαν ανώτεροι γιατροί σε μια επιστολή που έστειλαν στο ιατρικό περιοδικό The Lancet.
«Το καθήκον μας ως γιατροί είναι να δίνουμε προτεραιότητα στη φροντίδα των ασθενών μας, αλλά πώς μπορούμε να το κάνουμε αυτό κάτω από ένα παράνομο, αντιδημοκρατικό και καταπιεστικό στρατιωτικό σύστημα; Πενήντα χρόνια προηγούμενης στρατιωτικής διακυβέρνησης απέτυχαν να αναπτύξουν το σύστημα υγείας και αντ’ αυτού κατοχύρωσαν τη φτώχεια, την ανισότητα και την ανεπαρκή ιατρική περίθαλψη. Δεν μπορούμε να επιστρέψουμε σε αυτήν την κατάσταση» αναφέρουν οι υγειονομικοί στην επιστολή τους.
Μια καθηγήτρια στο Νοσηλευτικό Πανεπιστήμιο της Γιανγκόν, που μίλησε στο BBC, είναι μία από τους χιλιάδες ανθρώπους του χώρου της υγείας, που όχι μόνο άφησε τη δουλειά της αλλά και συμμετείχε στις διαδηλώσεις για να βοηθήσει τους τραυματίες.
«Κανονίζαμε ασθενοφόρα σε περίπτωση που κάποιος πυροβοληθεί. Το μεγαλύτερο μέλημά μας ήταν πώς θα τους μεταφέρουμε σε ασφαλείς περιοχές. Για μικροτραυματισμούς τους πηγαίναμε στο ασθενοφόρο και τους περιθάλπαμε εκεί. Για τραύματα από πυροβολισμούς, έπρεπε να βρούμε ασφαλείς διαδρομές για τις κλινικές που δημιουργήσαμε σε ναούς και μοναστήρια», αναφέρει.
Με τέτοιους αυτοσχέδιους τρόπους, έχτισαν ένα σκιώδες σύστημα υγείας, υπό την εξουσία της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας (NUG) που ανακηρύχθηκε τον Απρίλιο από τους έκπτωτους βουλευτές που αμφισβητούν την εξουσία της χούντας.
Στην πραγματικότητα, το σύστημα διευθύνεται από χιλιάδες εθελοντές σε όλη τη χώρα, που εργάζονται σε φιλανθρωπικές κλινικές ή σε εκείνα τα ιδιωτικά νοσοκομεία που είναι πρόθυμα να διακινδυνεύσουν και χρησιμοποιούν κρυπτογραφημένες εφαρμογές επικοινωνίας για να αποφύγουν τον εντοπισμό.
Με αυτόν τον τρόπο παρέχουν υγειονομική περίθαλψη που είτε δεν είναι πλέον διαθέσιμη στα κρατικά νοσοκομεία λόγω μειωμένου προσωπικού ή λόγω άρνησης παροχής περίθαλψης σε αντιπάλους του πραξικοπήματος.
Ο Δρ Ζόου Γουάι Σο, ορθοπεδικός χειρουργός και ηγετική φυσιογνωμία στον αγώνα της τελευταίας εκλεγμένης κυβέρνησης της χώρας κατά του Covid-19, είναι ο υπουργός Υγείας της NUG.
Μετά το πραξικόπημα απέρριψε την πρόταση του στρατού να γίνει αναπληρωτής υπουργός Υγείας και κρύφτηκε με αποτέλεσμα να έχει κατηγορηθεί από τις στρατιωτικές αρχές για προδοσία.
Το NUG συγκεντρώνει χρήματα από Βιρμανούς που ζουν στο εξωτερικό για να υποστηρίξει τους εθελοντές και έχει δημιουργήσει μια σελίδα στο Facebook για τους ασθενείς ώστε να λαμβάνουν online ιατρικές συμβουλές από γιατρούς που κρύβονται από το καθεστώς.
«Δεν έχουμε αρκετά χρήματα», ανέφερε στο BBC, μιλώντας από μια άγνωστη τοποθεσία. «Όμως έχουμε υποστήριξη από τους ντόπιους και διεθνώς από τη διασπορά. Δεν είναι αρκετό, αλλά προσπαθούμε όσο μπορούμε να παρέχουμε την κατάλληλη υγειονομική περίθαλψη στον πληθυσμό».
Επικίνδυνη δουλειά
Αλλά το να δουλεύεις υπόγεια, σε πείσμα του στρατού, είναι επικίνδυνο.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σημείωσε ότι, μέχρι τον Ιούλιο, οι μισές από τις 500 επιθέσεις σε εργαζόμενους στον τομέα της υγείας που κατέγραψε σε όλο τον κόσμο είχαν συμβεί στη Μιανμάρ, ενώ, σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, 25 ιατροί σκοτώθηκαν, 190 συνελήφθησαν και 55 νοσοκομεία κατελήφθησαν από τον στρατό.Ο Λουκ, νοσηλευτής στη ΜΕΘ σε ιδιωτικό νοσοκομείο στο Μάνταλεϊ, λέει ότι άφησε τη δουλειά του αμέσως μετά το πραξικόπημα και συμμετείχε στις διαδηλώσεις, επειδή ο ιδιοκτήτης του νοσοκομείου στο οποίο δούλευε είχε στενούς δεσμούς με τις ένοπλες δυνάμεις.
«Με συνέλαβαν στις 5 Απριλίου και με πήγαν στο παλάτι Μανταλέι (όπου εδρεύει η στρατιωτική διοίκηση της πόλης). Είχαν υποσχεθεί να μην μας κάνουν κακό, αλλά άρχισαν να μας χτυπούν και να μας ανακρίνουν. Μετά μας έστειλαν στη φυλακή Obo. Μας κρατούσαν σε ένα δωμάτιο, 50 άτομα. Όλοι έπρεπε να μοιραζόμαστε μια τουαλέτα και μπορούσαμε να πλυθούμε μόνο μία φορά την ημέρα. Ήταν καλοκαίρι, η πιο ζεστή εποχή του χρόνου, και δεν υπάρχει αρκετό πόσιμο νερό».
Ο Λουκ κρατήθηκε στη φυλακή για 87 ημέρες, πριν αφεθεί ελεύθερος με αμνηστία, και σήμερα εργάζεται σε ένα κινητό χειρουργείο στο Μανταλέι κρυμμένο μέσα σε ένα κοντέινερ.
«Ο φωτισμός δεν είναι πολύ καλός. Αλλά κάνουμε ό,τι μπορούμε. Στη φυλακή είδα μερικά τραύματα από πυροβολισμούς που δεν είχαν αντιμετωπιστεί σωστά στα κρατικά νοσοκομεία. Κάποιοι πέθαναν από αυτά τα τραύματα.
Τα κρατικά νοσοκομεία έχουν καλύτερο εξοπλισμό, αλλά όχι αρκετούς ειδικευμένους ειδικούς και νοσηλευτές. Συχνά δεν δέχονται ασθενείς που χρειάζονται εντατική φροντίδα. Νομίζω ότι η δική μας ιατρική περίθαλψη είναι καλύτερη, γιατί έχουμε περισσότερους ειδικούς από αυτούς. Το κύριο πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε να δουλέψουμε ανοιχτά», αναφέρει.
Κάποιες νοσοκόμες περιγράφουν στο BBC ότι εργάζονται σε κρυφές φιλανθρωπικές κλινικές στη Γιανγκόν και το Μανταλέι, οι οποίες είναι μεταμφιεσμένες σε κέντρα τεστ Covid για την αποφυγή στρατιωτικών επιδρομών. Όπως λένε αναγκάζονται να αλλάζουν συχνά τόπο κατοικίας, φοβούμενες τη σύλληψη.
Όταν φεύγουν για να πάνε στη δουλειά τους, φορούν συνηθισμένα ρούχα, όχι στολές, και αφήνουν πίσω τους τα κινητά τους τηλέφωνα. Πρέπει πάντα να φροντίζουν να αποφεύγουν τις παγίδες που έχουν στήσει ο στρατός – αρκετοί γιατροί έχουν συλληφθεί με αυτόν τον τρόπο.
«Πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση όταν μας καλούν στο σπίτι ενός ασθενούς», λέει μια νοσοκόμα που έχει επιστρέψει από τη Γιανγκόν στην πατρίδα της στην πολιτεία Σαν. Ελέγχουμε με τους ανθρώπους μας σε αυτήν την περιοχή για να επιβεβαιώσουμε εάν ο ασθενής είναι πραγματικά άρρωστος. Έτσι, περιμένουμε πάντα μια μέρα για να βεβαιωθούμε ότι πραγματικά υπάρχει ασθενής και δεν πρόκειται για παγίδα.
Μια άλλη νοσοκόμα με την οποία μίλησε ο ρεπόρτερ του BBC Τζόναθαν Χεντ, είπε ότι δεν έχει βγει από το σπίτι της στη Γιανγκόν εδώ και πέντε μήνες και ζει υπό τον φόβο ότι οι δυνάμεις ασφαλείας θα κάνουν έφοδο στην περιοχή και το σπίτι της.
Αντιμετώπιση Covid
Βασιζόμενο σε μεγάλο βαθμό στην τηλεϊατρική, το σκιώδες αυτό σύστημα υγείας αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες στην αντιμετώπιση των ασθενών με Covid που ήταν σε έξαρση τον Ιούλιο και τον Αύγουστο.
Η Μιανμάρ είχε ξεκινήσει ένα πολλά υποσχόμενο πρόγραμμα εμβολίων πριν από το πραξικόπημα, αλλά αυτό σταμάτησε μετά την κατάληψη της εξουσίας από τον στρατό. Ένας από αυτούς που συνέλαβαν ήταν ο γιατρός που ήταν υπεύθυνος για την κυκλοφορία του εμβολίου.
Η χούντα υποσχέθηκε να επιταχύνει τα ποσοστά εμβολιασμού, αλλά απέτυχε λόγω της έλλειψης εκπαιδευμένου προσωπικού και εμβολίων αλλά και της έλλειψης εμπιστοσύνης του κόσμου στο στρατιωτικό σύστημα υγείας. Η NUG ξεκίνησε το δικό της πρόγραμμα εμβολίων τον Ιούλιο, αλλά αυτό έχει περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό σε παραμεθόριες περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχο εθνοτικών ανταρτών.«Είναι αποκαρδιωτικό», λέει η Μι Έιπριλ, μια καθηγήτρια νοσηλευτικής που βοηθά τους πρώην μαθητές της να θεραπεύσουν ασθενείς στις πόλεις τους μέσω τηλεϊατρικής.
«Δούλευα μέχρι τη 1 ή τις 2 το πρωί απαντώντας σε όλα τα μηνύματα που παίρνω από οικογένειες με άρρωστα μέλη, που λένε ο πατέρας μου θα πεθάνει, η μητέρα μου θα πεθάνει, απαντήστε. Ήμουν αβοήθητη γιατί δεν μπορούσα να τους δώσω οξυγόνο ή φάρμακα. Οι άνθρωποι έκαναν ουρές σε μέρη που παρείχαν οξυγόνο, αλλά ο στρατός τους εμπόδιζε να έχουν πρόσβαση σε αυτό» αναφέρει.
Η μετάλλαξη Δέλτα έμεινε χωρίς αντιμετώπιση στη Μιανμάρ τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, με άγνωστο αριθμό θυμάτων, καθώς βαριά άρρωστοι ασθενείς απομακρύνθηκαν από τα κρατικά νοσοκομεία και έπρεπε να πάνε σπίτι τους, είτε για να αναρρώσουν είτε να πεθάνουν.
Μέχρι τον Σεπτέμβριο οι αριθμοί των κρουσμάτων έπεσαν σημαντικά, αλλά η Μιανμάρ παραμένει ευάλωτη σε μελλοντικά κρούσματα, με τα ποσοστά εμβολιασμού να είναι ακόμα πολύ χαμηλότερα από τις γειτονικές χώρες.
«Κατά τη χειρότερη έξαρση του Covid φέτος, προσπαθήσαμε να προμηθευτούμε φάρμακα, συμπυκνωτές οξυγόνου, φιάλες και άλλο εξοπλισμό. Είναι μια πολύ δύσκολη κατάσταση, αλλά έχουμε ανθρώπινο δυναμικό, γιατί πιστεύω ότι το 70 έως 80% των εργαζομένων στον τομέα της υγείας εργάζονται με μας», είπε ο Zaw Wai Soe στον ρεπόρτερ του BBC.
«Χάσαμε το μέλλον μας»
«Τον ρώτησα γιατί οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας στη Μιανμάρ έπαιξαν τόσο μεγάλο ρόλο στην αντίθεση με το πραξικόπημα» γράφει ο ρεπόρτερ του BBC. H απάντησή του ήταν πως πιστεύει ότι είναι μια ηθική απάντηση από ένα επάγγελμα που παραμελήθηκε τρομερά κατά την προηγούμενη περίοδο στρατιωτικής διακυβέρνησης, όταν η Μιανμάρ είχε ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα δαπανών υγειονομικής περίθαλψης στον κόσμο.
Αυτό άρχισε να αλλάζει μόνο υπό την πολιτική κυβέρνηση υπό την ηγεσία της Αούντκ Σαν Σου Κι, με μια τεράστια προσπάθεια για την πρόσληψη νέου προσωπικού.
«Αν συγκρίνετε με άλλες χώρες, δεν παίρνουμε μεγάλους μισθούς. Οι περισσότεροι από εμάς θα μπορούσαμε εύκολα να κερδίζουμε περισσότερα δουλεύοντας σε άλλες χώρες, όπως η Μαλαισία, η Σιγκαπούρη και το Μπρουνέι. Αλλά, ειδικά μετά την εμφάνιση του Covid πέρυσι, δώσαμε όλες τις δυνάμεις μας για τη χώρα Όλοι περιμέναμε ότι θα είχαμε ένα καλύτερο μέλλον μια μέρα, με την εκλεγμένη κυβέρνησή μας. Τότε ξαφνικά έγινε το πραξικόπημα. Γι’ αυτό δεν μπορούσαμε να το αποδεχτούμε. Δουλεύαμε για τον κόσμο, ακόμη και με φτωχούς μισθούς και χαμηλό βιοτικό επίπεδο. Είχαμε ελπίδες για το μέλλον και ξαφνικά χάσαμε αυτό το μέλλον».
Πηγή: BBC
