Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία κατά μεγάλο βαθμό σήμανε την αναγέννηση του ΝΑΤΟ και την ουσιαστική εγκαθίδρυσή του όχι απλά ως στρατιωτικού μηχανισμού στην Ευρώπη, αλλά και ως έξωθεν υποκινούμενου διπλωματικού βραχίονα και παράγοντα αποφάσεων για την ίδια την ΕΕ. Εκεί που πριν λίγο ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ χαρακτήριζε «άχρηστο» τον οργανισμό, ενώ ο Εμανουέλ Μακρόν δήλωνε πως βρίσκεται σε «εγκεφαλικό θάνατο», το ΝΑΤΟ αναγεννιέται από τις στάχτες της Ουκρανίας και ουσιαστικά εξοστρακίζει από την πρωτοβουλία των αποφάσεων κάθε άλλον ευρωπαϊκό και επιμέρους εθνικό εσωτερικό φορέα. 

Με γνώμονα αυτή την αναβάθμιση της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας σε καθοριστικό κέντρο για την άσκηση και της ευρωπαϊκής πολιτικής, είναι δεδομένο πως θα μεθοδευθούν και οι απαραίτητες διεργασίες για την προσαρμογή του στον νέο του ρόλο. Η απόφαση να  παραμείνει γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ για έναν ακόμη χρόνο ο Γενς Στόλτενμπεργκ υπακούει ακριβώς σε τούτη τη λογική, λόγω της διαμορφούμενη διεθνούς κατάστασης.  Ωστόσο η παράταση αυτή, που θα αναδείξει τον Στόλτενμπεργκ, ως τον μακροβιότερο ΓΓ του ΝΑΤΟ  (έχοντας αναλάβει καθήκοντα από το 2014) έχει εγκαινιάσει και την κούρσα διαδοχής του.

Δεδομένου ότι πρώην πρωθυπουργός της Νορβηγίας ήδη προαλείφεται για να αναλάβει ως διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας του και ενόψει του ενισχυμένου ρόλου του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, καθιστά την τωρινή του θέση επίζηλη για πολλές προσωπικότητες, αλλά κι εγκαινιάζει πιθανούς κρατικούς ανταγωνισμούς για την κατάληψή της. Μέσα σε τούτον τον μελλοντικό ανταγωνισμό, η Ιταλία έχει θέσει πρώτη υποψηφιότητα. Μόλο που για το ίδιο ερίζει και η Βρετανία και πιθανώς και κάποια άλλη χώρα, που αισθάνεται ότι πρέπει να επιδιώξει, λόγω κύρους, μεγέθους, ή δύναμης, να παίξει έναν βαρύνοντα λόγο στη διεθνή γεωστρατηγική κονίστρα.

Η νέα  θητεία του Στόλτενμπεργκ θα λήξει τον Σεπτέμβριο του 2023, δηλαδή μετά τις ιταλικές πολιτικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για την άνοιξη του επόμενου έτους. Σε εκείνο το σημείο, ο Μάριο Ντράγκι, τώρα δοτός πρωθυπουργός σε μία επιβεβλημένη κυβέρνηση ενότητας, και ο Πάολο Τζεντιλόνι, επί του παρόντος Ευρωπαίος Επίτροπος για την Οικονομία, αλλά κυρίως όμως ο γραμματέας του (κεντροαριστερού) Δημοκρατικού Κόμματος Ενρίκο Λέτα, που πρωτοστάτησε με ιδιαίτερη ζέση στη λήψη της απόφασης για αντίδραση στη Ρωσία κι αποστολή πολεμικού υλικού για την υποστήριξη του Κιέβου, θα μπορούσαν να αποτελέσουν τους ικανούς διεκδικητές για την ηγεσία του ΝΑΤΟ.

Σύμφωνα με τους Ιταλούς, η χηρεύουσα μετά το 2023 θέση του Στόλτενμπεργκ είναι μία ευκαιρία που δεν πρέπει να απολεσθεί για τη χώρα. Η Ιταλία ήδη έχει αποδυθεί σε μία διεθνή προσπάθεια να προβάλει την υποστήριξη του Λέτα, τις υπηρεσίες της κυβέρνησης Ντράγκι και ιδιαίτερα του υπουργού Άμυνας Λορέντζο Γκουερίνι, που αποδείχθηκε ο δριμύτερος «ιέραξ» κατά του Κρεμλίνου,το οποίο και  κατηγόρησε προσωπικά ως «αντιρωσικό γεράκι» Ρώσος υψηλόβαθμος αξιωματούχος. Ανοίγοντας πρώτη τις βάσεις και παρέχοντας διευκολύνσεις, αποφασίζοντας αποστολή στρατιωτών στα σύνορα με την Ουκρανία, στέλνοντας όπλα στο Κίεβο, ψηφίζοντας την αύξηση των αμυντικών δαπανών, σε βάρος του Προγράμματος Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας κι εφευρίσκοντας κατασκόπους της Μόσχας με πρόσχημα την βοήθεια στην πανδημία, στην περίπλοκη αυτή φάση η Ιταλία κατόρθωσε  να επιστρέψει, στη σύνθεση ενός «Κουϊντέτου» στα κέντρα αποφάσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία και τη Γερμανία.

Άλλωστε η Ιταλία και στο παρελθόν, στους βομβαρδισμούς της Γιουγκοσλαβίας, της Λιβύης και τη Συρία, όπως και σε αποστολές του ΝΑΤΟ είχε πρωτοστατήσει, ενώ οι βάσεις στη Σιγκονέλα, το Αβιάνο (που έχει κι ατομικά όπλα0, τη Γκαέτα, το Τάραντο, το στρατηγείο της Νάπολης, το Κολλέγιο Άμυνας της Ρώμης, τη δύναμη ταχείας επέμβασης και της αεροπορικής υποστήριξης του 6ου στόλου, παρέχει σημαντικότατες διευκολύνσεις στις αμερικανικές δυνάμεις σε Ευρώπη και Μεσόγειο. Και μόλις ξέσπασε η ουκρανική κρίση, αμέσως η Ιταλία έσπευσε να φιλοξενήσει τα πολυεθνικά γυμνάσια με υποβρύχια -μεταξύ των οποίων κι ελληνικά- στη Σικελία.

Μάλιστα, οι Ιταλοί βασίζονται στην πεποίθηση πως ο Λέτα θα αποτελούσε την καλύτερη περίπτωση μίας πραγματικής πολιτικής επιλογής, που θα ήταν πολύ παραπάνω χρήσιμη από μία απλή «τεχνική» ηγεσία του ΝΑΤΟ, το οποίο πλέον θα καλείται να παίζει ένα πιο περίπλοκο και πολυδιάστατο πολιτικό και στρατιωτικό παιχνίδι, έχοντας υπερκεράσει την ΕΕ. Μία προοπτική που  που αρέσει πολύ στον Γερμανό Καγκελάριο Όλαφ Σολτς και στον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, ιδίως στο πλαίσιο του ανταγωνισμού τους με τη Βρετανία ως νέα και εκτός ΕΕ δύναμης απόφασης και κρούσης μέσα στο ευρωπαϊκό πεδίο. 

Για το Λονδίνο, η πρόταση που ψιθυρίζεται για τη θέση αφορά το πρόσωπο της συντηρητικής πρώην πρωθυπουργού Τερέζα Μέι. Δεν είναι απίθανο αυτό να τέθηκε ως θέμα στη συνάντηση που είχε ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν με τον Μπόρις Τζόνσον μετά τη σύνοδο στις Βρυξέλλες. Μόνο που οι αγγλικές φιλοδοξίες για να ανακτήσει η παλαιά Παντοκρατορία το διεθνές κύρος της μέσα από την ηγετική θέση στο ΝΑΤΟ  βρίσκουν ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο στη γαλλική στάση. Δεν είναι μυστικό ότι και η Γαλλία, όπως αποδεικνύουν οι τελευταίες στρατηγικές πρωτοβουλίες της (Συρία, Λιβύη, Αφρική) θα ήθελε μία ενισχυμένη θέση στο ΝΑΤΟ -κυρίως παρασκηνιακά γιατί προσβλέπει και στο δικό της παιχνίδι ως δευτερογενής στρατιωτική δύναμη- και γι’ αυτό ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν θα ήταν πρόθυμος να υποστηρίξει μια ιταλική υποψηφιότητα για το ΝΑΤΟ. Η πρόσφατη προσέγγισή του με την Ιταλία του Ντράγκι κι οι λεόντειες συμφωνίες προς όφελος του Παρισιού, αλλά και τα αυξημένα αντιβρετανικά αισθήματα στη Γαλλία (άλλωστε, διαπραγματευτής και σκληρός για το Brexit ήταν ο Γάλλος, Μισέλ Μπαρνιέ), διευκολύνουν την ιταλική υποψηφιότητα.  

Οι Μακρόν και Ντράγκι θα μπορούσαν σύντομα να συζητήσουν το ενδεχόμενο. Το ίδιο θα μπορούσε να κάνει ο ίδιος ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα όταν στις αρχές Ιουλίου θα πραγματοποιήσει επίσημη επίσκεψη στο Παρίσι, για τα προκαταρκτικά της μορφής που θα πρέπει να λάβει η Συμφωνία του Κυρηναλίου που υπέγραψαν οι δύο χώρες. Οι Γάλλοι γνωρίζουν καλά τον Ενρίκο Λέτα,  καθώς μέχρι πρόσφατα ο Ιταλός πρώην πρωθυπουργός δίδασκε στο Παρίσι κι επομένως ο Μακρόν μπορεί να βασίζεται σε έναν εγνωσμένο «Γαλλόφιλο» και να τον προτείνει. Σε κάθε περίπτωση όμως η υποψηφιότητα Λέτα προτείνεται υπόκωφα για να αποφευχθεί το μέγα λάθος του παρελθόντος, όταν ένας άλλος Ιταλός υποψήφιος, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Φράνκο Φρατίνι, είχε αυτοπροβληθεί βιαστικά ανεπίκαιρα και κενόδοξα ως υποψήφιος για τη γραμματεία του ΝΑΤΟ.

Το αποτέλεσμα ήταν να ηττηθεί από τον Δανό Ράσμουσεν. Ο τότε πρόεδρος της Δημοκρατίας της Ιταλίας, Τζόρτζιο Ναπολιτάνο, είχε παραπονεθεί Αμερικανό ομόλογό του Μπαράκ Ομπάμα κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του στη Ρώμη. Ο Ομπάμα εξήγησε ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είχε κρίνει τον Ράσμουσεν καλύτερο υποψήφιο, αλλά δεσμεύτηκε να στηρίξει την Ιταλία σε μεταγενέστερο στάδιο. Αυτή η πίστωση θα μπορούσε τώρα να ζητηθεί από τον Ντράγκι από τον Μπάιντεν υπέρ κάποιου Ιταλού υποψηφίου. Η χώρα έχει να δει υποψήφιό της στην ηγεσία του ΝΑΤΟ από το 1971 με τον Μάνλιο Μπρόζιο -τότε που η Ιταλία πρωτοστατούσε έμπρακτα στη στήριξη των ΗΠΑ στον Ψυχρό Πόλεμο. Πάλι, κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Μπερλουσκόνι, ο υπουργός Άμυνας του Μπους, Ντόναλντ Ράμσφελντ είχε προσφέρει τη θέση στην Ιταλία, αλλά ο Ιταλός υποψήφιος, πρώην υπουργός Εξωτερικών και Άμυνας, Αντόνιο Μαρτίνο, θεώρησε τη θέση πολύ βαριά και με ιδιαίτερο φόρτο εργασίας  γι’ αυτόν και την αποποιήθηκε. 

Ένας άλλος Ιταλός υποψήφιος που, σε περίπτωση που δεν «περπατήσει» η λύση Λέτα, θα μπορούσε να είναι ο Πίερο Φασίνο,  σημερινός πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και πρώην υπουργός (Δικαιοσύνης, Εξωτερικού Εμπορίου και Κοινοτικών Πολιτικών). Ενώ, βεβαίως, μέχρι πριν από λίγες ημέρες, στο ιταλικό σχέδιο για την ηγεσία του ΝΑΤΟ ως ημιεπίσημος υποψήφιος από την  Κεντροαριστερά -που σε αντίθεση με το κομμουνιστικό παρελθόν της σήμερα ανάγεται σε υπέρμαχο της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας και πολέμιος της Ρωσίας- παρουσιαζόταν και ο υπουργός Άμυνα Λορέντσο Γκουερίνι, που ίσως γι’ αυτό υπερέβαλε σε αντιρωσισμό τους πάντες τον τελευταίο καιρό. Ωστόσο, στα μειονεκτήματά του περιλαμβάνεται πως είναι μέλος της εσωκομματικής μειοψηφίας των «μεταρρυθμιστών» και δεν εκφράζει το ακριβές προφίλ του πολιτικού που θα πρέπει να διαθέτει ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ στη νέα αναβαθμισμένη αποστολή του.

Επιπλέον, η υποψηφιότητα Λέτα βρίσκει, για άλλες πολιτικές σκοπιμότητες, πολλούς άλλους υποστηρικτές, με πρώτον και καλύτερο να τον προωθεί όσο κανείς άλλος ο «άσπονδος» εχθρός του Ματέο Ρέντσι, ο οποίος τον είχε εκπαραθυρώσει δολίως από την πρωθυπουργία (με εκείνο το διαβόητο μήνυμα «Μην ανησυχείς Ενρίκο», πριν τη συνάντηση με τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι για τη στήριξη μίας κυβέρνησης). Ο Ρέντσι αποβλέπει στο ότι η μετακίνηση του Λέτα θα διευκολύνει την επαναπροσέγγισή του με ένα πιθανώς πιο διαλλακτικό και πιο κεντρώο Δημοκρατικό Κόμμα για τη σύμπηξη μίας μελλοντικής κυβερνητικής συμμαχίας με τον ίδιο σε πιο καθοριστικό και γιατί όχι ηγετικό ρόλο, από το εντελώς υποβοηθητικό και περιφερειακό του status στη σημερινή κυβέρνηση Ντράγκι.

Κυρίως όμως, είναι προφανές ότι μία μετακίνηση του Λέτα στο ΝΑΤΟ θα άνοιγε αυτομάτως τις διεργασίες για την αντικατάστασή του στην ηγεσία του Δημοκρατικού Κόμματος. Το Pd σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να προκηρύξει αμέσως προκριματικές εκλογές και στη συνέχεια να συγκαλέσει συνέδριο για την επιλογή του νέου γραμματέα. Σε αυτό το σημείο θα κριθεί εν πολλοίς και η κατανομή των δυνάμεων και η γενικότερη γραμμή στο κόμμα με βάση το αποτέλεσμα της εσωκομματικής αναμέτρησης. Μία αναμέτρηση που ενδεχομένως θα φέρει αντιμέτωπους τον Κυβερνήτη της Περιφέρειας Εμίλια Ρομάνια Στεφανο Μποκατσίνι, επικεφαλής του πιο μετριοπαθούς μετώπου, που περιλαμβάνει και τους «μεταρρυθμιστές» και πολλούς άλλους τοπικούς κυβερνήτες, με τον  επικεφαλής του αριστερού ρεύματος  και νυν υπουργό Εργασίας Αντρέα Ορλάντο. Ο τελευταίος έχει ταχθεί στην επανένταξη στον κορμό του Pd των αποσχισθέντων παραδοσιακών αριστερών ηγετικών στελεχών, τώρα με τη LeU, Ρομπέρτο Σπεράντσα, Πιέρο Γκράσο και Πιερλουΐτζι Μπερσάνι. 

Ο εσωτερικός ανταγωνισμός του Δημοκρατικού Κόμματος θα ήταν επίσης καθοριστικός για τη συγκρότηση εκλογικών συμμαχιών ενόψει των βουλευτικών εκλογών του 2023. Με γραμματέα τον Μποκατσίνι,  είναι πολύ πιθανό το διαζύγιο από το «Κίνημα 5 Αστέρων» του Τζουζέπε Κόντε και του Μπέπε Γκρίλο και η προσέγγιση, καθώς και η γέννηση ενός συνασπισμού με τα κεντρώα κόμματα, από το Azione του Κάρλο Καλέντα, ίσαμε το Italia Viva του Ρέντσι-εξού κι η ένθερμη υποστήριξη του τελευταίου στην υποψηφιότητα Λέτα. Αντίθετα εάν επικρατήσει ο Ορλάντο, το Δημοκρατικό Κόμμα θα κινούνταν προς τα αριστερά, ενισχύοντας τον άξονα με το Κίνημα των 5 Αστέρων, φτάνοντας ίσως στην Ιταλική Αριστερά του Νικόλα Φρατογιάννι, χάνοντας εντούτοις μεγάλο μέρος του κέντρου.

Η εισβολή στην Ουκρανία και η αλλαγή στην κορυφή του ΝΑΤΟ θα μπορούσαν επομένως να έχουν άμεσο αντίκτυπο στο ιταλικό πολιτικό σενάριο.