Η είδηση ότι τα απομνημονεύματα του επί σειράς δεκαετιών ηγέτη του σοβιετικού Καζακστάν, Ντινμουχαμέντ Κουνάγιεφ, επανακυκλοφορούν στα βιβλιοπωλεία του Καζακστάν- ακριβέστερα της πρώην πρωτεύουσας Αλμάτι- είναι σίγουρο πως δεν μαγνήτισε τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας σε μια περίοδο όπου όλοι ασχολούνται με τις πολλαπλές επιπτώσεις της ρωσο-ουκρανικής σύρραξης και την πολυπόθητη έξοδο από την πανδημική κρίση.
Όμως η είδηση δεν αφορά διόλου το μακρινό παρελθόν αλλά το παρόν και διαπλέκεται με το παιχνίδι εξουσίας που διαδραματίζεται στο φόντο της αιματηρής εξέγερσης του περασμένου Ιανουαρίου και του σκληρού ανταγωνισμού μεταξύ του νυν προέδρου Κασίμ-Τζοκάρτ Τοκάγιεφ και του άλλοτε πανίσχυρου προκατόχου του, Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ.
Αν και η πληροφόρηση που παραδοσιακά έχει ο δυτικός κόσμος για την ασιατική χώρα είναι φτωχή και η εικόνα σχετικά με τα αίτια που οδήγησαν στο χάος και τη βία των προηγούμενων μηνών συγκεχυμένη η επίδραση των γεγονότων στο πολιτικό πεδίο δείχνει αρκετά πιο ξεκάθαρη. Ο Τοκάγιεφ έχει κατορθώσει να πάρει το «πάνω» χέρι σε ό,τι αφορά τους μηχανισμούς εξουσίας, αφαιρώντας κάθε ουσιαστική δύναμη από τον Ναζαρμπάγεφ και εξαπολύοντας ένα πραγματικό πογκρόμ κατά των ανθρώπων του στενού περιβάλλοντός του. Ανάμεσα σε όσους συνελήφθησαν και αντιμετωπίζουν κατηγορίες μεταξύ άλλων για διαφθορά, διασπάθιση δημοσίου χρήματος ή ακόμη και εσχάτη προδοσία περιλαμβάνονται ο παράγοντας της μεγαλύτερης εταιρίας τηλεπικοινωνιών της χώρα και ανιψιός του αλλά και ο πρώην αρχηγός πληροφοριών της χώρας.
Είναι εντός αυτού του πλαισίου που η μορφή του Κουνάγιεφ έρχεται να αναδειχθεί ως αντίπαλο δέος και πρόσωπο-σύμβολο εθνικής συγκρότησης. «Το γεγονός πως η πόλη Καπσαγκάι μετονομάζεται σε Κουνάγιεφ και βλέπουμε να αναγείρονται αγάλματα προς τιμήν του πρώην ισχυρού άνδρα του σοβιετικού Καζακστάν δημιουργεί μια αντίθεση ανάμεσα σε Κονάγιεφ και Ναζαρμπάγεφ, ενταγμένη σε μια αφήγηση πως υπήρξε Καζακστάν και πέρα από την περίοδο διακυβέρνησης του δεύτερου, επισημαίνει μιλώντας στον ιστότοπο Eurasia.net o πολιτικός επιστήμονας Σαλκάρ Νουρσείτοβ. Η περίπτωση Κουνάγιεβ, που ως μέλος της Παλαιάς Φρουράς του Λεονίντ Μπρέζνιεφ κυβέρνησε τη χώρα σχεδόν αδιάλειπτα επί μια εικοσιπενταετία, παρουσιάζει ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο. Όταν τον Δεκέμβρη του 1986 η Μόσχα αποφάσισε να τον αντικαταστήσει με τον Ρώσο Γκενάντι Γκομπλίν ήρθε αντιμέτωπη με πρωτοφανείς για την δίχως ιδιαίτερη κινηματική παράδοση χώρα διαδηλώσεις, οι οποίες έληξαν με την βίαιη επέμβαση των σοβιετικών στρατευμάτων σε αυτό που αποκλήθηκε «επιχείρηση Χιονοθύελλα». Της αντικατάστασης του Κουνάγιεβ είχε ωστόσο προηγηθεί η σφοδρή επίθεση εναντίον του από τον διάδοχό του κατά τη διάρκεια της 15ης συνδιάσκεψης του Κομμουνιστικού Κόμματος του Καζακστάν τον Φλεβάρη του 1986 , με τους περισσότερους ιστορικούς να εντάσσουν την «πατροκτονία» του Ναζαρμπάγεφ στην προσπάθεια της νέας ηγεσίας της ΕΣΣΔ υπό τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ να τελειώνει με τα «απολιθώματα» της περιόδου Μπρέζνιεφ.
Είναι και αυτή η διάσταση που δεν πρέπει να υποτιμάται. Ήδη από τον Απρίλιο ο Τοκάγιεφ κάνει διαρκώς λόγο για ένα «νέο Καζακστάν, ικανό να παίρνει αποφάσεις μόνο του», μια ευθεία αναφορά στην ανάγκη αποδορυφοριοποίησης της χώρας από τον γιγαντιαίο γείτονα-πάτρωνα. Η φιγούρα του Κουνάγιεφ εξυπηρετεί αυτή τη φιλοδοξία ενός Καζακστάν που συμπαρατάσσεται με τη Ρωσία, δίχως να ταυτίζεται διαρκώς και μονίμως με το -δοκιμαζόμενο από τις δυτικές οικονομικές κυρώσεις- Κρεμλίνο.
Τέλος, η αντιπαραβολή της ολιγαρχικής φιγούρας του Ναζαρμπάγιεφ με τον ζώντα σε ένα μετριοπαθές τριάρι για πάνω από δύο δεκαετίες Κουνάγιεφ δίνει το έναυσμα της επίθεσης στην οικονομική ελίτ που αναδύθηκε επί Ναζαρμπάγεφ. Αξίζει να σημειωθεί πως ήδη από το τέλος του Ιανουαρίου ο Τοκάγεφ αναφέρθηκε στην ταξική πτυχή των διαμαρτυριών και εκτίμησε πως τα γεγονότα στο Καζακστάν πυροδοτήθηκαν, από το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών.
Πέρα από το αν αυτό που παρακολουθούμε είναι μια άσκηση εξωτερικής πολιτικής, μια προσπάθεια επανανομιμοποίησης της κυβέρνησης ή ένα πολιτικό όραμα επανίδρυσης ενός κράτους, ένα δείχνει σίγουρο στην περίπτωση Κουνάγιεφ. Το φάντασμα του παίρνει την εκδίκησή του από τον διάδοχό του, έστω με 30 χρόνια καθυστέρηση.
