Τα γεγονότα στη Μελίγια, την Παρασκευή 24 Ιουνίου, όπου 37 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από την πρωτοφανή βιαιότητα της μαροκινής αστυνομίας, που πέρασε μέχρι κι εντός του φράκτη των συνόρων της με την Ισπανία, φαίνεται πως αποτέλεσε ένα σημείο καμπής για την κυβέρνηση μειοψηφίας των Σοσιαλιστών (PSOE) και των Unidas Podemos. Η χλιαρή αντίδραση του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ και η μη καταδίκη της βίας από τους αστυνομικούς του Ραμπάτ, σε συνδυασμό με την προτεραία αλλαγή στη στάση της Ισπανίας στο ζήτημα της Δυτικής Σαχάρας, σηματοδοτούν πλέον μία σαφή υποχώρηση των Σοσιαλιστών από τις προοδευτικές προγραμματικές αρχές στην κυβερνητική συμφωνία μεταξύ των δύο κομμάτων.

Μέχρι εκείνο το απόγευμα της 24ης Ιουνίου, τα δύο κόμματα ακόμη συσκέπτονταν αναφορικά με τα μέτρα για την ανάσχεση της κρίσης στην ενέργεια, τον ηλεκτρισμό και της ανόδου των τιμών. Η ανακοίνωση την επομένη, Σάββατο, της ενίσχυσης των 200 ευρώ για τις πιο ευάλωτες οικογένειες, «πνίγηκε» μέσα στον ορυμαγδό από τον αντίκτυπο της τραγωδίας στη Μελίγια και τις εξηγήσεις που έπρεπε να δώσει ο Σάντσεθ, ο οποίος τελικά δεν καταδίκασε το Ραμπάτ για τις ωμότητες. Αλλά και η τελική συμφωνία in extremis για τα μέτρα δεν περιελάμβανε όλα τα μέτρα προστασίας που είχαν βάλει στο τραπέζι η United We Can και ορισμένοι εταίροι της κυβέρνησης, όπως η EH Bildu.  Παράλληλα, ανακοινώθηκε από τον Σάντσεθ η καθυστέρηση της επιβολής του φόρου στις μεγάλες εταιρείες ενέργειας, παρά την ελεεινολογία του για τη συνεισφορά που πρέπει να αποδίδουν στην κοινωνία εκείνοι που αντλούν υπερβολικά κέρδη από την παροχή υπηρεσιών σε αυτήν.

Το εν λόγω σχέδιο για την κρίση δεν ήταν ακόμη ένα απλό μέτρο για να κρηπιδωθεί η ευάλωτη κοινωνία της χώρας από την καλπάζουσα ακρίβεια στα καύσιμα, την ενέργεια, τα παραγόμενα και παρεχόμενα αγαθά. Αυτό το διάταγμα ευρύτερα γινόταν αντιληπτό ως μία σοβαρή προσπάθεια να κατορθώσει η κυβέρνηση να σταματήσει τον δημοσκοπικό καλπασμό του συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος (ΡΡ), μετά την κατά κράτος νίκη του στις εκλογές του πάλαι ποτέ σοσιαλιστικού φέουδου στην Ανδαλουσία. Ωστόσο, τα οδυνηρά γεγονότα στη Μελίγια μοιάζει να άλλαξαν ριζικά τους προσανατολισμούς των Σοσιαλιστών αναφορικά με τη στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσει η κυβέρνηση στο αμέσως επόμενο διάστημα.

Η νίκη του ΡΡ στην Ανδαλουσία και η στατιστική ερμηνεία της αποκάλυψαν πως στις επόμενες εκλογές είναι αναγκαία η «ανακατάληψη» του εκλογικού στρώματος του κέντρου, που έχει μείνει χωρίς εκπροσώπηση με την εξαφάνιση των Ciudadanos και που μοιάζει να μετατοπίζεται προς το παρόν στο ΡΡ. Τα γεγονότα της Μελίγια εμφανώς δεν σόκαραν άλλο μέρος της κοινωνίας εξόν από τους προοδευτικούς. Ενδεικτικά τα δημοσιεύματα του συντηρητικού Τύπου αναφέρονταν στην πρωτοφανή «προετοιμασία της εισβολής των μεταναστών». Η άνευ ενθουσιασμού υποδοχή των μέτρων, άφησε στον Σάντσεθ μόνο μία επιλογή για να σώσει τη δημοφιλία της κυβέρνησής του: η σύνοδος του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη.

Το μέγιστο αυτό γεγονός, που απαίτησε ίσως τη μεγαλύτερη αστυνομική κινητοποίηση των τελευταίων ετών, έπρεπε να αποτελέσει το κεφαλόσκαλο για την ανάκτηση του κύρους της κυβέρνησης. Ήδη από τη Δευτέρα και ενώ ακόμη το θέμα της Μελίγια μονοπωλούσε σχεδόν την επικαιρότητα, ο Σάντσεθ επιχείρησε να αλλάξει το κλίμα, ανακοινώνοντας τη συμφωνία με τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν να συμπεριληφθεί η ασφάλεια των ισπανικών συνόρων στην Αφρική με το νέο δόγμα του ΝΑΤΟ και να ενισχυθεί η στρατιωτική παρουσία των Ηνωμένων Πολιτειών στην ισπανική επικράτεια εξοπλίζοντας τη ναυτική βάση Ρότα στο Κάδιθ με περισσότερα στρατεύματα. Ανακοίνωση που προκάλεσε την αντίδραση των Podemos, οι οποίοι εισηγήθηκαν στον Σάντσεθ πως η στρατικοποίηση αυτή τον προσεγγίζει στο ΡΡ και αποκλίνει  από τις προγραμματικές συμφωνίες του. Κυνική υπήρξε η απάντηση του Σάντσεθ: «οι καιροί αλλάζουν», είπε και η αύξηση αμυντικών δαπανών είναι αναγκαία.

Όπερ έδει δείξαι: ο Σάντσεθ στη σύνοδο της Μαδρίτης ήταν πανταχού παρών, με όλους τους ηγέτες και σε όλες τις συγκεντρώσεις, επιζητώντας δημοσιότητα και αποδοχή. Στον χώρο της αριστερής πτέρυγας στη συγκυβέρνηση κράτησαν χαμηλό προφίλ σε μία φύσει αντίθετη στις αρχές τους εκδήλωση, δεν παρέστη κανένας στις διοργανώσεις, αλλά συμμορφώθηκαν για το καλό της χώρας.

Όμως η συμπερασματική εικόνα στο τέλος είναι αδιάψευστη. Μελίγια και ΝΑΤΟ -και δεν είναι μόνο οι UP που το πιστεύουν αυτό- έχουν κατορθώσει να μειώσουν τον αντίκτυπο του διατάγματος για την κρίση. Το μέτρο τούτο, για το οποίο πρωτοστάτησε η Αριστερά και απέβλεπε να αντικρούσει τη δεξιά παλιννόστηση, έχει περάσει σε δεύτερο επίπεδο. Όσο και αν προσπάθησε η επικεφαλής των Podemos και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιολάνδα Ντίαθ να το επαναφέρει στην επιφάνεια και να εξειδικεύσει τα μέτρα και τη σημασία τους για την άμυνα στην ακρίβεια, η προσπάθεια δεν υπήρξε επιτυχής.

Πλέον, η στροφή του Σάντσεθ με στόχο τον διεμβολισμό της κεντρώας δεξαμενής ψηφοφόρων, είναι δεδομένη. Η ανακοίνωσή του για τη μονιμοποίηση 67.000 γιατρών στον δημόσιο τομέα, όσο και αν φαντάζει προοδευτική, δεν αλλάζει τον γενικότερο χαρακτήρα της εικόνας που δείχνει πλέον ο Ισπανός πρωθυπουργός. Η μεταβολή του στο θέμα του μεταναστευτικού και της αύξησης των αμυντικών δαπανών, με πρόσχημα τον πόλεμο στην Ουκρανία και τον εξ Ανατολών κίνδυνο και την προστασία των συνόρων, μειώνει τη βαρύτητα των Podemos στη λήψη αποφάσεων, τουλάχιστον εκείνων που αφορούν την εξωτερική πολιτική και άμυνα. Μολαταύτα, για την αριστερή πτέρυγα της κυβέρνησης η τελευταία γραμμή άμυνας παραμένει η τελική διαβούλευση, καθώς η συμφωνία Σάντσεθ/ Μπάιντεν για την ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στη Ρότα πρέπει να πάει πρώτα στο υπουργικό συμβούλιο και μετά στο Κοινοβούλιο. Η κοινοβουλευτική ομάδα των Podemos θα συνεδριάσει τις επόμενες εβδομάδες για να αποφασίσει για την ψήφο της, μολονότι έχουν ήδη διαλαλήσει πως η συμφωνία δεν τους αρέσει και επιπλέον δεν συνάδει με την εκτίμηση πως μόνον μια προοδευτική ατζέντα είναι ικανή να σταματήσει το κύμα της δεξιάς και όχι μία ενστικτώδης και μηχανιστική στροφή προς το κέντρο και τη μετριοπαθή δεξιά.

Βέβαια, περιθώρια να σταματήσουν τη συμφωνία οι Podemos δεν έχουν. Η ψηφοφορία δεν κινδυνεύει στην Κάτω Βουλή, μιας και αναμένεται ότι το PP θα την ψηφίσει και θα δώσει την απόλυτη πλειοψηφία με τους Σοσιαλιστές. Ωστόσο, εάν οι Podemos και τα αυτονομιστικά κόμματα (που στηρίζουν κοινοβουλευτικά την κυβέρνηση) αποφασίσουν να μη στηρίξουν τη συμφωνία, μπορεί να δημιουργηθεί μια αρνητική εικόνα για το PSOE στο Κοινοβούλιο να ψηφίζουν μαζί με τους συντηρητικούς και τους ακροδεξιούς του Vox.

Το φάσμα της συμφωνίας με το ΝΑΤΟ θα συνεχίσει να πλανάται και στη διάρκεια της διαπραγμάτευσης μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων και μέσα στο καλοκαίρι ενόψει του προϋπολογισμού για το 2023, τον τελευταίο της παρούσας κυβέρνησης. Το προοδευτικό κομμάτι είναι διατεθειμένο να πιέσει για να περιληφθούν πιο προοδευτικές πινελιές (όπως όρια στην τιμή της βενζίνης, επιδοτήσεις για παιδιά και φορολογία υψηλών εισοδημάτων) και κυρίως να τονιστούν περισσότερο τα σημαντικά κοινωνικά μέτρα που έχουν ψηφισθεί έως σήμερα και τα οποία παραμένουν πλημμελώς διακοινωθέντα στην κοινή γνώμη. Παράλληλα, οι Podemos ετοιμάζονται να διασαλπίσουν πανστρατιά στον προοδευτικό χώρο ενόψει των δημοτικών εκλογών τον επόμενο Μάιο, ιδίως μετά τα αποτελέσματα των Περιφερειακών εκλογών στην Καστίλια-Λεόν και Ανδαλουσία, όπου η δεξιά και το Vox έχουν πιστοποιήσει την επικίνδυνη εκλογική τους άνοδο.

Εν τούτοις, το εγχείρημα είναι δύσκολο. Η προοδευτική ατζέντα που είχαν υποσχεθεί το PSOE και οι Podemos κατά τη σύνθεση της κυβέρνησής τους, αναμφισβήτητα αντιμετωπίζει πολλές αντιφάσεις και προσκρούσεις απ’ ότι τέσσερα χρόνια πριν. Η εκλογική άνοδος της δεξιάς δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο την κατάρτιση ενός προοδευτικότερου σχεδίου, όσο οι Σοσιαλιστές θυμούνται τις παραδοσιακές κλίσεις τους προς μία συντηρητικότερη θέση, με στόχο να διατηρηθούν στην εξουσία, όταν νιώθουν πως απειλούνται εκ δεξιών.