Εντείνονται την τελευταία περίοδο, όπως όλα δείχνουν, οι κινήσεις παρασκηνίου και η μυστική διπλωματία στο Λονδίνο, με πρωταγωνιστή τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, σε μια προσπάθεια να επιτευχθεί, λίγο πριν από τις επικείμενες εκλογές, κάποιου είδους συμφωνία πολιτιστικού περιεχομένου, που θα μπορούσε ίσως να προβληθεί ως μεγάλη κυβερνητική επιτυχία.
Το κλίμα διαμόρφωσαν, πριν από την πρόσφατη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον βασιλιά Κάρολο Γ’ της Αγγλίας, οι διαρροές σε φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης, που εκτιμούσαν πως στο επίκεντρο της συνάντησης θα βρισκόταν όχι μόνο το κτήμα Τατοΐου, αλλά και τα Γλυπτά του Παρθενώνα.
Το βασιλικό πρωτόκολλο δεν επέτρεψε, ασφαλώς, την επιβεβαίωση του περιεχομένου της συνάντησης, οι πληροφορίες όμως που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, αλλά και οι δηλώσεις του ίδιου του πρωθυπουργού, δείχνουν πως υπάρχει αυξημένη κινητικότητα για μια επιθυμητή από την ελληνική πλευρά συμφωνία, με οδηγό τη «λύση Στερν» και κεντρικό σύμμαχο τον Κάρολο και το ίδρυμά του, Dumfries House.
Το τελευταίο έγινε ευρύτερα γνωστό στη χώρα μας όταν το επισκέφθηκε ο Κυριάκος Μητσοτάκης τον Απρίλιο του 2022, όταν ο Κάρολος ήταν ακόμα Πρίγκιπας της Ουαλίας.
Στην επίσκεψη εκείνη είχε συζητηθεί, μεταξύ άλλων, η δυνατότητα «άντλησης ιδεών» από τον τρόπο ανάπτυξης του ανακτόρου Dumfries House στη Σκωτία για την μελλοντική αξιοποίηση του κτήματος Τατοΐου.
Υποτίθεται πως η ελληνική πλευρά αναζητούσε τεχνογνωσία σε ένα βρετανικό ιδιωτικό ίδρυμα για να την αξιοποιήσει στο δημόσιο κτήμα του Τατοΐου, ενώ το ελληνικό δημόσιο έχει από δεκαετίας καταχώσει στα συρτάρια της Μπουμπουλίνας μια μελέτη που, όπως έχει γράψει το «Κοσμοδρόμιο», όχι μόνο διεπόταν από ολιστική προσέγγιση και εκπονήθηκε σε γόνιμη αλληλεπίδραση με τους κατοίκους της περιοχής, αλλά απέβλεπε στη δημιουργία ενός χώρου προοριζόμενου για όλον τον λαό, μακριά από λογικές βασιλικής ψευτογκλαμουριάς και exclusive θερέτρου.
Μάλιστα, τον Αύγουστο του 2022, ακολούθησε επίσκεψη στο Dumfries House της υπουργού πολιτισμού Λίνας Μενδώνη μαζί με στελέχη του υπουργείου, ενώ το σχετικό δελτίο Τύπου του ενημέρωνε ότι προγραμματίζεται η σύναψη Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ των δύο Οργανισμών.
Ωστόσο, και παρά τον πακτωλό χρημάτων που έχουν εγκριθεί για την αποκατάσταση του πρώην βασιλικού κτήματος στο Τατόι, τα σχέδια για μια ταχεία πρόοδο των εργασιών, τέτοια που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί πολιτικά πριν από τις εκλογές, έχουν ναυαγήσει, καθώς οι εργασίες έχουν βαλτώσει, ενώ το όλο εγχείρημα έχει δραματικά καθυστερήσει μετά την καταστρεπτική φωτιά του 2021.
Φαίνεται, όμως, πως το ίδρυμα Dumfries House θα μπορούσε, σύμφωνα με κάποιους σχεδιασμούς, να αναδειχθεί σε εργαλείο συνεργασίας όχι μόνο για την υπόθεση του Τατοΐου, αλλά και για αυτήν των Γλυπτών του Παρθενώνα, του άλλου «μεγάλου» πολιτιστικού πρότζεκτ της κυβέρνησης Μητσοτάκη…
Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις της εφημερίδας «Τα Νέα» το Σάββατο 3 Δεκεμβρίου 2022, τον τελευταίο χρόνο έχουν πραγματοποιηθεί στο Λονδίνο τέσσερις μυστικές συναντήσεις του διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Όσμπορν με τον ίδιο τον Κυριάκο Μητσοτάκη, όπως επίσης και με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια και τον υπουργό Επικρατείας Γιώργο Γεραπετρίτη! Ο τελευταίος επιβεβαίωσε τις συναντήσεις αυτές με δηλώσεις του στον Guardian.
Αντικείμενο των συναντήσεων (τι άλλο;), η «επανένωση» των Γλυπτών του Παρθενώνα, ένα χρόνιο ανεκπλήρωτο ελληνικό αίτημα. Μάλιστα, όπως σημειώνει ο ανταποκριτής των «Νέων» στο Λονδίνο Γιάννης Ανδριτσόπουλος, «σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, οι μυστικές διαπραγματεύσεις του 51χρονου Όσμπορν με τον Έλληνα Πρωθυπουργό και τους δύο κορυφαίους υπουργούς της κυβέρνησής του βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο». Σύμφωνα με το δημοσίευμα, είναι η πρώτη φορά που εκτιμάται πως βρισκόμαστε μπροστά σε μια συμφωνία. Ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, λίγο μετά τη συνάντησή του με τον βασιλιά Κάρολο και (όπως τώρα αποκαλύπτεται) λίγες ώρες μετά τη τελευταία συνάντησή του με τον Όσμπορν, δήλωσε πως «μπορεί να βρεθεί μια win-win λύση, που θα οδηγήσει στην επανένωση των Γλυπτών και παράλληλα θα λαμβάνει υπόψη τις ανησυχίες που έχει το Βρετανικό Μουσείο».
Για τι είδους συμφωνία γίνεται, όμως, λόγος; Προφανώς για μια συνεργασία μεταξύ του Βρετανικού Μουσείου και της Ελλάδας η οποία αφενός θα επιτρέψει την επανένωση των Γλυπτών στο Μουσείο Ακρόπολης και αφετέρου θα δώσει τη δυνατότητα στο λονδρέζικο ίδρυμα να διοργανώνει περιοδικές εκθέσεις με αρχαιοελληνικά εκθέματα που θα του «δανείζει» η χώρα μας.
Το σενάριο αυτό, ακόμη και αν ξεπεραστεί με νομικά τερτίπια το ζήτημα της κυριότητας και του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των Γλυπτών του Παρθενώνα, είναι αυτό που είχε διακινηθεί από τον Κυριάκο Μητσοτάκη ήδη από το 2019, ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων. Φαίνεται πως, παρά τις κατά καιρούς διευκρινήσεις και μισές διαψεύσεις, η κυβέρνηση επιμένει σταθερά σε μια τέτοια «λύση» για τα Γλυπτά του Παρθενώνα.
Σε αυτήν την κατεύθυνση, άλλωστε, συντείνουν και οι νομοθετικές της κινήσεις, τόσο με την προ διετίας διάταξη για την δυνατότητα εκπατρισμού αρχαιοτήτων για πενήντα χρόνια, όσο και με την πιο πρόσφατη υπόθεση του υποτιθέμενου επαναπατρισμού της Συλλογής Στερν.
Οι σφοδρές αντιδράσεις από όλες τις πτέρυγες του κοινοβουλίου, αλλά και από την επιστημονική κοινότητα, και για τις δύο αυτές περιπτώσεις δεν φαίνεται πως ανακόπτουν τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς.
Αμφότερες οι κυβερνητικές αυτές νομοθετικές πρωτοβουλίες μπορούν να αξιοποιηθούν στην υλοποίηση της «λύσης» που απεργάζεται για τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Εδώ, θα μπορούσε, κάλλιστα, να χωρέσει και η ιδέα της αξιοποίησης του ιδρύματος του Dumfries House, ως ενδιάμεσου φορέα-γέφυρας ανάμεσα στο Βρετανικό Μουσείο και το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού, κατά το πρότυπο της Συμφωνίας Στερν…
Μπορεί ο σχεδιασμός αυτός να μοιάζει εξαιρετικά ευφάνταστος ή και μη υλοποιήσιμος. Πάντως η κυβέρνηση έχει δείξει πως δεν ορρωδεί προ ουδενός, προκειμένου να αποκομίσει πρόσκαιρα πολιτικά οφέλη, ενώ έχει απογειώσει την εργαλειοποίηση θεμάτων που αφορούν την πολιτιστική κληρονομιά, στα χνάρια και της κυβέρνησης Σαμαρά με την αλήστου μνήμης υπόθεση της Αμφίπολης.
Όπως εύστοχα σημείωνε πρόσφατα σε συνέντευξή του στο ΣΚΑΪ Κρήτης ο καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας και Κλασικών Σπουδών στο Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών του Princeton, Άγγελος Χανιώτης «η ίδια η υπουργός έχει δηλώσει ότι δεν μπορούμε να δεχτούμε δάνειο, ότι τα γλυπτά [του Παρθενώνα] αποτελούν προϊόν λεηλασίας κλπ. Από την άλλη στιγμή, συμβαίνουν πράγματα προεκλογικά. Θυμίζω την ιστορία της Αμφίπολης, που είχε γίνει για να ξεχάσει ο κόσμος τον ΕΝΦΙΑ. Αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζουμε την ενεργειακή κρίση, την ακρίβεια και θα γίνουν εκλογές το ’23. Ποιος μας λέει ότι πάλι τα θέματα του πολιτισμού δεν θα μπουν στην ατζέντα για την προεκλογική καμπάνια; Δεν νομίζω ότι μπορεί να υπάρξει επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα ή επανένωση πριν από τις εκλογές (πρακτικά είναι αδύνατο), αλλά δεν αποκλείω να γίνει μια συμφωνία, που να λέει ‘ναι, θα σας φέρω για έναν χρόνο το τάδε κεφάλι αλόγου, ή το ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα, ή ένα κομμάτι από τη Ζωοφόρο ως ανταλλαγή. Και ως ανταλλαγή με βάση αυτό το πρότυπο της συμφωνίας [Στερν], να μας δώσετε κάποιο αντικείμενο από τα ελληνικά μουσεία’».
Μένει να δούμε αν οι μυστικές διαβουλεύσεις θα ευοδωθούν, με επίσημες προεκλογικές ανακοινώσεις βέβαια, μια που επί της ουσίας δεν υπάρχει χρόνος για την υλοποίηση της μιας ή της άλλης «λύσης», που έτσι και αλλιώς κάθε άλλο παρά θετικές μπορούν να θεωρηθούν για την ελληνική πλευρά.
