Δυστυχώς το Twitter δεν είναι πια το χαριτωμένο γαλάζιο πουλάκι που ξέραμε.
Εδώ και ένα μήνα από τότε που το άρπαξε στα δίχτυα του ο Ίλον Μασκ, το πουλάκι έχει μεταμορφωθεί σε γύπα που κρατά αιχμάλωτη τη δημοκρατία στα γαμψά του νύχια. Το Twitter είναι πλέον μια «ανεξέλεγκτη κόλαση» μας λέει το CNN Business… που ανήκει στη Warner Bros Discovery… στην οποία έχει μετοχές η BlackRock… που επενδύει στη βιομηχανία όπλων και κερδοσκοπεί από την αποψίλωση δασών. Αλλά ας μην χάνουμε το δέντρο για το δάσος. [Η προηγούμενη πρόταση, δεν είναι λάθος, είναι ειρωνεία].
Αυτόν τον μήνα ο κακός επιχειρηματικός κολοσσός είναι το Twitter και ο κακός δισεκατομμυριούχος είναι ο Ίλον Μασκ. Εν μέσω μαζικών απολύσεων και παραιτήσεων, ο Μασκ κατηγορείται για κερδοσκοπία και κακοδιαχείριση αλλά κυρίως γιατί στην ανεξέλεγκτη κόλασή του αυξήθηκε δραματικά ο «λόγος μίσους» από Αμερικανούς νεοναζί, διάσημους θαυμαστές του Χίτλερ, φανατικούς ισλαμιστές, τον Ντόναλντ Τραμπ και όλους τους κακούς του κόσμου.
Αποτέλεσε λοιπόν παραφωνία στη μαζική διαμαρτυρία για την έκπτωση των δημοκρατικών αξιών της πλατφόρμας επί Μασκ, όταν ο ανεξάρτητος Αμερικανός δημοσιογράφος, Ματ Ταΐμπι τιτίβισε την περασμένη εβδομάδα τα πρώτα αποσπάσματα από τους λεγόμενους «Φακέλους του Twitter», που ακολούθησαν διαδοχικές δημοσιεύσεις τόσο από τον ίδιο, όσο και απ’ τη δημοσιογράφο Μπάρι Γουής και τον συγγραφέα Μάικλ Σέλενμπεργκ.
Οι Φάκελοι, που διέρρευσαν με έγκριση του Μασκ, περιέχουν εσωτερικά e-mail που δείχνουν πως το πουλάκι ήταν εδώ και χρόνια στο κλουβί. Και αυτό γιατί, όπως αποκαλύπτεται για πρώτη φορά με τόση λεπτομέρεια, το Twitter διατηρούσε ανοιχτό κανάλι επικοινωνίας με το FBI και τις υπηρεσίες ασφαλείας των ΗΠΑ: το υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας (DHS) και το γραφείο Υπηρεσιών Πληροφοριών (DNI) και λογόκρινε περιεχόμενο με βάση οργουελικούς όρους όπως «ακεραιότητα του σάιτ», «διαμεσολάβηση δημόσιου ενδιαφέροντος» και «συνεργασίες» (με τις προαναφερόμενες υπηρεσίες), την ίδια στιγμή που οι υψηλά ιθύνοντες ξεχείλωναν έναν ρευστό κανονισμό κατά βούληση.
Αποτέλεσμα; Αυθαίρετοι ad hoc αποκλεισμοί, μαύρες λίστες και ψηφιακά εμπόδια στην αναζήτηση λογαριασμών καθώς και τη διάδοση αναρτήσεων δημοφιλών χρηστών, όπως ο Ντόναλντ Τραμπ. Όλα αυτά χωρίς να ενημερώνονται οι χρήστες, επώνυμοι ή ανώνυμοι, και χωρίς καμία διαφάνεια. Επειδή όμως, όπως προσθέτει ο Ταΐμπι, η πλειονότητα των εργαζομένων είχαν συμπάθεια προς το Δημοκρατικό Κόμμα, η λογοκρισία είχε σαφές liberal πρόσημο.
Η κομματική ταυτότητα της πλατφόρμας γίνεται πιο εμφανής με αφορμή δυο κεντρικά γεγονότα της πολιτικής σκηνής των ΗΠΑ: το σκάνδαλο διαφθοράς στο οποίο εμπλέκονται ο Τζο Μπάιντεν και ο δευτερότοκος γιος του Χάντερ, και η εισβολή οπαδών του Τραμπ στο Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου 2021 σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη δήθεν κλοπή των εκλογών από τους Δημοκρατικούς. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του Μπάιντεν το 2020, υψηλά ιστάμενοι στα κεντρικά γραφεία του Twitter έλαβαν σύμφωνα με τον Ταΐμπι «έκτακτα μέτρα», προκειμένου να καταστείλουν ρεπορτάζ της ιστορικής, συντηρητικής εφημερίδας New York Post που έριχνε φως στο σκάνδαλο διαφθοράς των Μπάιντεν, ένα σκάνδαλο με οσμή Ουκρανίας.
Όλα είχαν ξεκινήσει όταν ο υιός Μπάιντεν εγκατέλειψε το λάπτοπ του σε κατάστημα επισκευών το 2019, με συνέπεια τη διαρροή προσωπικών βίντεο και επικοινωνιών. Ανάμεσά τους και ένα e-mail του 2015 από σύμβουλο της ουκρανικής εταιρείας ενέργειας Burisma Holdings, που τον είχε στο μισθολόγιό της (παρά την παντελή έλλειψη εμπειρίας από μέρους του στον τομέα της ενέργειας). Στο e-mail ο σύμβουλος ευχαριστούσε τον Χάντερ γιατί του σύστησε τον μπαμπά του, τότε ακόμα Αντιπρόεδρο και υπεύθυνο των διμερών σχέσεων ΗΠΑ-Ουκρανίας. Αν και ο πατήρ Μπάιντεν αρνήθηκε κάθε εμπλοκή σε διαφθορά, βιντεοσκοπημένη ομιλία του 2018 τον δείχνει να κομπάζει αυτάρεσκα ότι είχε απειλήσει τον Ουκρανό πρώην πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο πως αν δεν απομάκρυνε τον εισαγγελέα μιας έρευνας για ατασθαλίες στην Burisma, η κυβέρνησή του δεν θα λάμβανε υποσχόμενη οικονομική βοήθεια ενός δισ. δολαρίων από τις ΗΠΑ.
Ο εισαγγελέας τελικά απολύθηκε και το δισ. πληρώθηκε. Δυστυχώς όμως, το λάπτοπ κράσαρε. Και οι φάκελοι δείχνουν πως όταν ήταν ακόμα ένα καλό πουλάκι, το Twitter δεν ήθελε να τιτιβίζουμε για όλα αυτά. Οι Φάκελοι αποκαλύπτουν πως το Twitter μπλόκαρε το άρθρο της Post με πρόσχημα ότι ήταν «ανασφαλές», δηλαδή προϊόν χακαρίσματος. Σε μια δε απεγνωσμένη κίνηση εμπόδισε ακόμα και την αναπαραγωγή του σε ιδιωτικά μηνύματα μεταξύ χρηστών, μέτρο που επιφυλάσσει για εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως τη διακίνηση παιδικής πορνογραφίας.
Ένας πρώην υπάλληλος της πλατφόρμας ανέφερε στον Ταΐμπι: «Το χακάρισμα ήταν η δικαιολογία, αλλά μέσα σε λίγες ώρες, σχεδόν όλοι συνειδητοποίησαν ότι δεν θα κρατούσε». Κανείς όμως, όπως πρόσθεσε, δεν είχε επί δυο εβδομάδες το θάρρος να ανατρέψει την απόφαση, παρά και το ότι αυτή πάρθηκε εν αγνοία του τότε διευθύνοντος συμβούλου, Τζακ Ντόρσεϊ. Τα έκτακτα μέτρα συνεχίστηκαν, με το Twitter να κλειδώνει μέχρι και τον λογαριασμό της εκπροσώπου Τύπου του Τραμπ, όταν εκείνη «τιτίβισε» το άρθρο.
«Πασχίζω να καταλάβω ποια είναι η βάση στον κανονισμό» για να κοπεί το άρθρο, έγραφε σε εσωτερικό e-mail ο υπεύθυνος επικοινωνίας του Twitter. «Θα σημάνουμε και άλλα παρόμοια άρθρα ως ανασφαλή;» ρωτούσε εύλογα άλλη εργαζόμενη. Η απάντηση ήρθε από τον πρώην υπεύθυνο για θέματα ασφάλειας: «Η κατάσταση είναι εν εξελίξει και τα γεγονότα δεν είναι ξεκάθαρα. Με δεδομένο το σοβαρό ρίσκο και τα μαθήματα του 2016 […] θα βάλουμε μια σήμανση προειδοποίησης και θα εμποδίσουμε την ενίσχυση» του άρθρου.
Τα «μαθήματα του 2016» ήταν φυσικά η εκλογή του Τραμπ. Και το σοβαρό ρίσκο του 2020 ήταν η επανεκλογή του. Οι αποκαλύψεις για τους Μπάιντεν υποβιβάστηκαν έτσι με συνοπτικές διαδικασίες και ο μπαμπάς κέρδισε τις εκλογές. Λίγο αργότερα, όμως, τα γεγονότα του Καπιτωλίου έφεραν τους ίδιους ιθύνοντες απέναντι σε μια χαοτική κλιμάκωση, που διαχειρίστηκαν με ένα μείγμα ανικανότητας και αλαζονείας.
Όπως αναφέρει ο Ταΐμπι ένα «υψηλής ταχύτητας Ανώτατο Δικαστήριο» ελέγχου έπαιρνε ήδη αποφάσεις στο πόδι επί μήνες, μαντεύοντας τι είναι αληθές ή επικίνδυνο και κάνοντας αναζητήσεις στο Google για να επιβεβαιώνει την εγκυρότητα αναρτήσεων. Λίγο πριν τις εκλογές του 2020, για παράδειγμα, ο υπεύθυνος επικοινωνιών αποφάσισε την τελευταία στιγμή να μην κατεβάσει ένα εμπρηστικό tweet του Τραμπ για προβλήματα σε ψηφοδέλτια του Οχάιο, όταν βρήκε τελικά ένα λινκ που επιβεβαίωσε το γεγονός. Το Twitter είχε ήδη επί μήνες περιορίσει την εμβέλεια αναρτήσεων του Tραμπ ενόσω αυτός ήταν ακόμη πρόεδρος, χρησιμοποιώντας σήμανση στις αναρτήσεις και αναπαραγωγές των αναρτήσεων του, αλλά και ψηφιακά εργαλεία που ήταν αόρατα στους χρήστες. Σύμφωνα με τον Ταΐμπι όμως, με τα γεγονότα του Καπιτωλίου, η διογκωμένη λίστα από ασαφείς κανόνες συνοψίστηκε τελικά σε μια και μόνο αρχή: ό,τι πει η κορυφή της ιεραρχίας γίνεται.
Ο πανικός που επικράτησε στις εσωτερικές επικοινωνίες της πλατφόρμας την 6η Ιανουαρίου, για το αν έπρεπε να αποκλειστεί ο Τραμπ, περιγράφεται λεπτό προς λεπτό από τον Σέλενμπεργκ. Μόνο ένας κατώτερος εργαζόμενος στην ιεραρχία φαίνεται να εξέφρασε αντιρρήσεις τότε, κάνοντας λόγο για τον κίνδυνο να γίνει η πλατφόρμα «ελεγκτής» της ελευθερίας του λόγου «για όλο τον κόσμο». Ο Τραμπ αποκλείστηκε όμως στις 8 Ιανουαρίου του 2021 και οι ιθύνοντες άρχισαν να αντιλαμβάνονται το πραγματικό μέγεθος της πολιτικής επιρροής τους και να προετοιμάζονται να αποκλείσουν και μελλοντικούς προέδρους, ακόμα και τον Μπάιντεν. Η «νέα κυβέρνηση», ανέφερε ένας υπεύθυνος, δεν θα αποκλειστεί «εκτός και αν είναι απολύτως απαραίτητο».
Το σμήνος των liberal μέσων ενημέρωσης και λογαριασμών που φωνάζουν για τον εκφασισμό της πλατφόρμας από τον Μασκ, δεν βλέπουν όμως κάποια απειλή για τη δημοκρατία στις αποκαλύψεις: «χασμουρητό», ο Ταΐμπι κάνει «δημόσιες σχέσεις για τον πιο πλούσιο άνθρωπο του κόσμου». Εν μέρει έχουν δίκιο. Δεν χρειάζονταν οι Φάκελοι για να μάθουμε ότι το Twitter δεν ήταν ποτέ ανεξάρτητο. H πλατφόρμα έχει παραδεχτεί, για παράδειγμα, «προκατάληψη» στον αλγόριθμο, ώστε να μεγεθύνει κυρίως συντηρητικά μέσα ενημέρωσης και πολιτικούς, πράγμα που ενίοτε συνέβαινε και σε ατομικά tweet πολιτικών τόσο της mainstream δεξιάς όσο και της αριστεράς. Εκείνο όμως που γίνεται πιο σαφές με τη δημοσίευση των Φακέλων είναι ότι ενώ ένα προοδευτικό κοινό, εκτός και εντός Ελλάδας, επαφίεται στο Twitter για να αποκαθάρει το δημόσιο λόγο από fake news, συνωμοσιολογία και ακροδεξιές φωνές, εκείνο διασαλεύει τις πρωταρχικές αξίες που καλείται να προστατεύσει με ένα πολύ συγκεκριμένο σκοπό: το Twitter μετατρέπεται σε ιδεολογικό εργαλείο στο οποία οι ιστορικές διαφορές μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς καταρρέουν προς χάριν μιας παρασκηνιακής επέκτασης της ηγεμονίας του αμερικανικού κράτους.
Ήδη απ’ τις εκλογές του 2016, για παράδειγμα, το Twitter είχε μεταμορφωθεί σε καναρίνι στο ορυχείο του τραγελαφικού συνωμοσιολογικού σκανδάλου Russiagate.
Liberal σχολιαστές και δημοσιογράφοι με «μπλε τικ» επιβεβαίωσης της επαγγελματικής τους ταυτότητας τιτίβιζαν ακατάπαυστα για δήθεν μυστική συνεργασία Τραμπ-Πούτιν και υπονόμευση των αμερικανικών εκλογών από Ρώσους χάκερς. Κανένα μέτρο δεν ελήφθη τότε για να περιοριστούν ως «ανασφαλή» τα σχετικά δημοσιεύματα που ήταν σαφώς προϊόντα διαρροών και ανώνυμων κρατικών πηγών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το διάσημο tweet της Χίλαρι Κλίντον περί δήθεν διαδικτυακής σύνδεσης του Τραμπ με ρώσικη τράπεζα, το οποίο είναι ακόμα στη θέση του, παρά την έλλειψη αποδείξεων ή σαφήνεια για την πηγή της πληροφορίας, που φαίνεται όμως να δόθηκε από δικηγόρο της στο FBI, οδηγώντας τον τελικά σε δίκη.
Αντιθέτως, το Twitter προσέλαβε λίγο πριν τις εκλογές του 2020 τον μεγαλοδικηγόρο του FBI Τζέιμς Μπέικερ, κεντρικό πρόσωπο του Russiagate, που είχε παραιτηθεί από το ομοσπονδιακό γραφείο ερευνών υπό τη σκιά υποψίας για διαρροές στον Τύπο (ο Μασκ απέλυσε τον Μπέικερ λόγω αναιτιολόγητης πρόσβασης στους Φακέλους). Αν εξαιρέσει όμως κανείς φαρσικές «αποκαλύψεις», όπως το ότι ένας λογαριασμός με υποψία ρώσικης προέλευσης χρησιμοποίησε το Twitter (και το Facebook) για να διαφημίσει τηλεφωνική γραμμή βοήθειας για την αντιμετώπιση του αυνανισμού (που κανένας δεν κάλεσε ποτέ) το ορυχείο του Russiagate δεν κατάφερε τελικά να βγάλει χρυσάφι.
Θα έχει ενδιαφέρον να δούμε τις επόμενες μέρες τι άλλο θα ξεσκεπάσουν οι Φάκελοι. Ποιος ήταν ο ρόλος της πλατφόρμας στην διάδοση της πληροφορίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας; Ανάμεσα στις αποκαλύψεις που δημοσίευσε η Μπάρι Γουής ήταν και ότι το Twitter λογόκρινε έναν καθηγητή Ιατρικής του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, όταν εκείνος ισχυρίστηκε πως τα λοκντάουν μπορεί να είχαν αρνητικές συνέπειες για τα παιδιά.
Έγινε άραγε κάποια προσπάθεια να περιοριστεί νεοναζιστικό περιεχόμενο, όπως εικόνες και σύμβολα Ουκρανών στρατιωτών του Τάγματος Αζόφ; Με ποιες διαδικασίες αντιθέτως αποφασίστηκε να σηματοδοτηθεί ως «ευαίσθητο περιεχόμενο» ανάρτηση για τις διεθνείς διασυνδέσεις του Τάγματος; Συνεργάστηκε άραγε η πλατφόρμα με το FBI για τον περιορισμό λογαριασμών με αντιπολεμικό περιεχόμενο επ’ αφορμής του πολέμου στην Ουκρανία;
Επίσης, στα καθ’ ημάς: η Ελλάδα των παρακολουθήσεων θα κάνει την εμφάνισή της στους επερχόμενους νέους Φακέλους του Twitter;
