Εάν κάτι χαρακτηρίζει τη σημερινή «υπεροπτική» εποχή μας (της οποίας η Τέχνη μην το αρνούμαστε είναι αντανάκλαση και αναπαραγωγή) είναι πως αποφεύγει κάθε συμβολικό, εννοιολογικό και αφηρημένο στοιχείο. Δηλαδή εκείνες τις προκείμενες , που υπονομεύουν τρόπον τινά την αμεσότητα του μηνύματος, εξαναγκάζοντας τον θεατή να μετριάσει τους ρυθμούς συλλογής οπτικών ερεθισμάτων, να επανακαθορίσει τον χρόνο και τη γωνία της παρατήρησης και να βυθομετρήσει το θέμα, να στοχασθεί και να ερμηνεύσει, πλάθοντας νέες νοητικές εικόνες και σημασίες, απολαμβάνοντας πέρα από εμφανές και το προφανές και το κρυμμένο νόημά του.

Υπό αυτό το πρίσμα, επιτρέψτε μας να ερμηνεύσουμε τον τίτλο «Κλέφτης των Εικόνων» στην έκθεση του Ανδρέα Λυμπεράτου, στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων, σαν μία προσπάθεια του καλλιτέχνη να ξανα-αναμετρηθεί με αρχές της Τέχνης, της θεωρίας και της πρακτικής τους.

Ιδίως ο Λυμπεράτος γίνεται ένας υπηρέτης μίας τεχνικής με εταστική διάθεση για τα μέσα και το θέμα, με τα οποία αναμετράται και που σήμερα παραγνωρίζεται στο όνομα μίας παραγωγής συγχρονισμένης με τις τάσεις και τις απαιτήσεις μίας «αστεοποιημένης» (urbanized) έκφρασής της, που η ποπ και κόμικς αισθητική της, η νεορεαλιστική φωτογραφική απόδοση, εστιάζονται πρώτιστα στη φαντασμαγορία και την ένταση. Η ζωγραφική πράξη, γιατί για τούτο πρόκειται στο βάθος της, του Λυμπεράτου ξεπερνά τη γενική τάση για «αντικειμενοποίηση» των αντιληπτικών αναπαραστάσεων, στην οποία το μάτι πρέπει να ανταποκριθεί στην επαναληψιμότητα και την ομοιομορφία του ύφους και της εικόνας, στη θεματική και αναπαραστατική συνάφεια των σημερινών τάσεων, που αφήνουν παράμερα την όποια ορθοτόμηση της εικαστικής διαδικασίας και της έρευνας για μία συναισθητική δημιουργία και πρόσληψη του έργου τέχνης.

Εκείνο που πραγματικά θα αντικρίσει ο θεατής στην έκθεση του Λυμπεράτου είναι μία ασταμάτητη προσπάθεια να επιλύσει τα θεμελιακά ερωτήματα της Τέχνης. Τη σύνθεση, το χρώμα, το βάθος και την κίνηση, την προσπέλαση στο θέμα, την αφαίρεση από το προφανές και το αναπέτασμα της φαντασίας, τον συγκερασμό των παλιότερων αφηγήσεων με τα δικά του ερωτήματα. Κυρίως αντιμετωπίζει το γνωστό ζήτημα της οργάνωσης του «χώρου» (space) του έργου, που δεν είναι άμοιρο της υλικής του υπόστασης. Είναι αυτή ακριβώς η υλικότητα που σαν υποστασιακό στοιχείο της μορφής δίνει τον χαρακτήρα και την ένταση, ορίζει τις διαστάσεις και τη διάταξη του έργου, καθορίζει το είδος του.

Ο Λυμπεράτος αντιμετωπίζει και προσπαθεί να ξεπεράσει την έννοια του είδους  ως μοναδιαία απόδοση μίας διάστασης. Διαρκώς μεταθέτοντας την έννοια του φόντου και του θέματος (δες «Επιτάφιος», «Οινοχόοι» ή ακόμη και τη «Φρουρά» και τον «Καλλιτέχνη»), ο Λυμπεράτος μεταθέτει την αναζήτηση του σημείου παρατήρησης του έργου. Ένα πρόβλημα που πάντοτε έθεταν οι καλλιτέχνες, επινοώντας σημεία απόσπασης του βλέμματος από το καθαυτό θέμα και στο οποίο και ο Λυμπεράτος προσφεύγει σε έργα, όπως ο «Γυρισμός». Αυτό το δισεπίλυτο ζήτημα είναι που ωθεί τον Λυμπεράτο να επιβάλλει επάλληλες εικονικές ιστορίες, που αποσπούν την προσήλωση στο προφανές και αναγκάζουν τον θεατή να αναζητήσει τις κρυμμένες εικόνες και νοηματοδοτήσεις.

Ο Λυμπεράτος μοιάζει να επιμένει στην παλιά εκείνη αναμέτρηση του καλλιτέχνη με το υλικό και το θέμα του, πασχίζοντας εμπειρικά και θεωρητικά να ανακαλύψει εκείνο το υπόστρωμα που υπάρχει πίσω από το έργο και τη σημασία του. Στον Λυμπεράτο υπάρχει μία ανοικτή (επιτρέψτε μου τον όρο τούτο, παρμένο από τη λογοτεχνία, γιατί δεν υπάρχει αντίστοιχο στα εικαστικά) «διακειμενικότητα» στα έργα του. Η θεωρησιακή γωνία της γλυπτικής εντάσσεται και απορροφάται μέσα στο επίπεδο του καμβά, χαρίζοντας πολλαπλά επίπεδα σύνθεσης και ένα ασταμάτητο παιγνίδι ανάμεσα στο μπρος και το πίσω, το φόντο και την επιφάνεια, τις γωνίες και τα σημεία φυγής, τη χρήση των τεχνικών μέσων και του χρώματος.

Οι διαρκείς θεματικές και εννοιολογικές αλληλεπιδράσεις που αποτολμά ο Λυμπεράτος, οι μικτές τεχνικές και η χρήση της ρητίνης, που μεταβάλλει την ίδια τη φύση του καμβά, είναι στοιχεία που απορροφούν το ένα το άλλο και ταυτόχρονα αλληλο-μετασχηματίζονται. Αυτές οι επιλογές εμπλουτίζουν αφενός την εσωτερική διάσταση του έργου, «ανοίγοντας» ένα σύστημα μεταβιβαζόμενων στοιχείων και δίνουν αφετέρου τη δυνατότητα στον θεατή να ανοίξει ένα σύνθετο πλέγμα σύλληψης και αντίδρασης στο έργο. Οι βαθμιδωτές μεταβάσεις (σε έργα όπως ο «Επιτάφιος»), οι αφηγηματικές διασταυρώσεις (σε έργα όπως «Ο Καλλιτέχνης»), προσφέρουν στον θεατή στοιχεία και πρότυπα, που ανασύρουν γνώσεις, μνήμες, κινητοποιούν συγκρίσεις και ενεργοποιούν σκέψεις. Το έργο λειτουργεί ως ένας πανδέκτης στον οποίο υπάρχει ένα διανοητικό και μορφικό στοιχείο υψηλής πυκνότητας, που προσφέρει διαρκώς πληροφορίες και παίζει με τον ρυθμό της παρατήρησης.

Στην έκθεση μας δίνεται η δυνατότητα να παρακολουθήσουμε τη συνεπή πορεία του Λυμπεράτου στη σημερινή σύνθεση των έργων του. Η συνεπής τούτη διαδρομή ίσως να μην είναι αρχικά αναγνωρίσιμη και μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί πώς γίνεται από το εννοιολογικό της ξεκίνημα να καταλήξει σε μία δισδιάστατη ζωγραφική. Η απάντηση γίνεται εύλογη, όταν κάποιος περιηγηθεί στην έκθεση. Όταν έχει μελετήσει τα έργα, τότε θα διαπιστώσει ότι και το εννοιολογικό κομμάτι δεν χαρακτηρίζεται από μία ορθολογιστική φορμαλιστική οργάνωση των αντικειμένων, που απαιτούν μία απλή αφαίρεση από αυτό για να διαπιστωθεί το νόημα. Τα αντικείμενα όπως τα χρησιμοποιεί ο Λυμπεράτος εμπεριέχονται στο νόημα, γίνονται αρχετυπικές εικόνες, που με την συνδρομή της τεχνικής επανέρχονται και ανακαθορίζονται τεχνικά και θεωρητικά.

Η περίπτωση του Λυμπεράτου είναι χαρακτηριστική για το πώς το εννοιολογικό μπορεί να έχει μία συμβιωτική σχέση με το αμιγώς παραστατικό και πώς το παραστατικό δεν συμβιβάζεται με τη φορμαλιστική «αντικειμενικοποίηση» του αισθητού και της αντίληψης.

__________________

Διάρκεια έκθεσης: 1 Δεκεμβρίου 2022 – 21 Ιανουαρίου 2023
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη – Παρασκευή 11:00 – 19:00  Σάββατο – Κυριακή 10:00 – 15:00, Δευτέρα κλειστά
Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.
Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων: Βασ. Σοφίας, Πάρκο Ελευθερίας
Την επιμέλεια της έκθεσης υπογράφει ο Χριστόφορος Μαρίνος, ιστορικός τέχνης, επιμελητής εκθέσεων και δράσεων του ΟΠΑΝΔΑ.