Μπορεί το Πάσχα (Καθολικών και Ορθοδόξων) να έχει περάσει, η ισπανική Αριστερά ωστόσο συνεχίζει τη δική της via crucis, την πορεία προς τον εκλογικό Γολγοθά της 28ης Μαΐου, οπότε με τη διεξαγωγή των περιφερειακών εκλογών θα διαπιστωθεί εάν θα έχει ελπίδες να αναστηθεί, τουλάχιστον έως τις εθνικές εκλογές στα τέλη του χρόνου. Και αυτό γιατί η Αριστερά στην Ιβηρική, ιδίως η πέραν του Σοσιαλιστικού Κόμματος, είναι πιο διχασμένη από ποτέ.
Η απόφαση της β΄ αντιπροέδρου και επιτυχημένης υπουργού Εργασίας Γιολάνδα Ντίαθ να αυτονομηθεί έχει διαρρήξει την ενότητα των Podemos για μία φορά ακόμη -έπειτα από την αποχώρηση του Mas Madrid του Ίνιγο Ερεχόν. Βέβαια, το νέο κίνημα της Ντίαθ, το Sumar (Προσθέτω, Συνθέτω) και οι Podemos τις περασμένες εβδομάδες έχουν αφήσει νύξεις και έθρεψαν προσδοκίες για μια πιθανή εκλογική συμμαχία, τουλάχιστον στις βουλευτικές εκλογές, όμως το πρόβλημα είναι το πώς αυτό θα πραγματωθεί.
Η πρόθεση της Ντίαθ να κατέλθει αυτόνομα στις εκλογές υπό την ομπρέλα του Sumar, ανέδειξε για άλλη μια φορά τις αγεφύρωτες διαφορές μεταξύ της Ντίαθ και της σημερινής ηγεσίας των Podemos, με επικεφαλής τις Ιόνε Μπελάρα και Ιρένε Μοντέρο, στις προθήκες, αλλά κυρίως με τον σκιώδη ηγέτη και πρώην γενικό γραμματέα του κόμματος Πάβλο Ιγκλέσιας. Ο υπό εξέταση τρόπος διεξαγωγής των προκριματικών εκλογών για τον σχηματισμό των ψηφοδελτίων και την αναγόρευση των υποψηφίων ενός τέτοιου συνασπισμού, αποτελεί το κύριο διακύβευμα. Γιατί πίσω από αυτό υπάρχει η διένεξη για το ποιος θα είναι ο επικεφαλής της συμμαχίας και ποιο κόμμα θα έχει την πρωτοκαθεδρία για το όνομα ή την εκπόνηση του προεκλογικού προγράμματος.
Προς το παρόν, η Γιολάνδα Ντίαθ δεν κρύβει την πρόθεσή της να γίνει η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός στην Ισπανία. Η Ντίαθ εκμεταλλεύεται στο έπακρο τη δημοφιλή εικόνα της, που κατόρθωσε να μείνει αλώβητη από τις διάφορες κηλίδες -ιδίως της ηγεσίας του- που φθείρουν το Podemos. Η ίδια, ιδίως μετά το τόλμημα του Sumar, έχει κατορθώσει να διατηρήσει την κινηματική εικόνα της, ενώ είναι εκείνη η υπουργός που περισσότερο μπορεί να πιστωθεί με τις μεγαλύτερες επιτυχίες της συγκυβέρνησης PSOE/Podemos. Νομοσχέδια με λαϊκό χαρακτήρα, όπως αυτά για τον κατώτατο μισθό, τις συλλογικές συμβάσεις και την προστασία των εργαζομένων, την ισότιμη αμοιβή, τους νόμους για τους διανομείς και τις οικιακές βοηθούς, έχουν σχεδόν «καθαγιάσει» την εικόνα της. Η κίνηση του Sumar από πολλούς θεωρείται (πέραν των Σοσιαλιστών) πως θα συμβάλλει στην αναγέννηση της Αριστεράς, μετά το λαϊκιστικό, συγκεντρωτικό και προσωπολατρικό, αλλά κυρίως ανεδαφικό και ανεπαρκές πολιτεύεσθαι των Podemos του Ιγκλέσιας, το οποίο οδήγησε στην απάθεια και αποκαρδίωση. Το γεγονός ότι τα νομοσχέδια της Μοντέρο για τον βιασμό και τα διεμφυλικά άτομα δεν έχουν καταλήξει σε αίσιο πέρας, φέρνει τους Podemos σε υποδεέστερη θέση απέναντι στις επιτυχίες της Ντίαθ.
Έτσι, τουλάχιστον με ορίζοντα τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές της 28ης Μαΐου, μία συμμαχία των δύο κλασμάτων της Αριστεράς φαίνεται δύσκολη. Σε πρόσφατη συνέντευξή της, μετά την ίδρυση του Sumar στο πρόγραμμα «Lo de Évole» στο La Sexta, η δεύτερη αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εργασίας παραδέχτηκε πως στη συνάντηση με τους Podemos για να συζητήσουν τρόπους να επιτευχθεί μία σύμπλευση εκείνοι «σηκώθηκαν από το τραπέζι και δεν επέστρεψαν σε αυτό». Από την πλευρά τους, οι Podemos επέρριψαν στη Ντίαθ την ευθύνη, για το γεγονός ότι είναι απρόθυμη να συμφωνήσει σε ανοιχτές προκριματικές εκλογές. Μία διαφωνία κοντολογίς τεχνική. Μολονότι, αμφότεροι οι σχηματισμοί συμφωνούν στις προκριματικές, τους χωρίζει -και αβυσσαλέα μάλιστα- ο τρόπος διεξαγωγής τους .
Σε άρθρο του, πριν ένα μήνα στο CTXT, ο Ιγκλέσιας τόνιζε πως κατά το παρελθόν τα διάφορα κόμματα που ενσωματώνονταν στο Unidas Podemos, το καθένα έκανε δικές του εσωτερικές εκλογές και στη συνέχεια τα ψηφοδέλτια καταρτίζονταν με διαπραγματεύσεις, υπό το πρίσμα της δύναμης κάθε παράταξης σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο: «Κανείς δεν αμφέβαλλε, για παράδειγμα, ότι οι Podemos ήταν η πλειοψηφική δύναμη στον συνασπισμό, με τον ίδιο τρόπο που κανείς δεν αμφέβαλε πως στην Καταλονία το κόμμα της Άντα Κολάου ήταν μεγαλύτερο σε σύγκριση με το Podem, το ICV και το EUiA», επεσήμαινε ο Ιγκλέσιας. Ο ίδιος τώρα παραδέχεται πως η διαδικασία με το Sumar θα είναι δυσκολότερη, γιατί οι δύο σχηματισμοί δεν συμμερίζονται τα ίδια κριτήρια για τη δύναμη του καθενός. Βέβαια, εκείνο που παρέλειψε να τονίσει ο Ιγκλέσιας είναι πως κατά το παρελθόν ουδέποτε το Podemos είχε δεχθεί να γίνουν ανοικτές προκριματικές εκλογές, τις οποίες τώρα αξιώνει για να συνεργασθεί με τη Ντίαθ. Πάντως στο πρώτο βίντεο των Podemos ενόψει της 28ης Μαΐου, το περιεχόμενο και η απουσία της Ντίαθ, έναντι της Μοντέρο, μάλλον προωθεί τον διχασμό και όχι τη συνεργασία.
Ο Ιγκλέσιας, φυσικά, τούτη τη στιγμή παίζει το χαρτί του κυρίαρχου κόμματος. Ανοικτές προκριματικές θα ευνοούσαν σαφώς το Podemos, ένα κόμμα με «θυγατρικές» παρατάξεις στις επαρχίες και πολλά εγγεγραμμένα μέλη. Η Ντίαθ δεν διαθέτει ακόμη κομματικό μηχανισμό, γραφεία, οργανώσεις κι οργάνωση για την προώθηση των υποψηφίων της. Η Ντίαθ από την πλευρά της «ποντάρει» στη δυναμική που η υποψηφιότητά της μπορεί να κινητοποιήσει στην ευρύτερη Αριστερά και να προσελκύσει συνεργασίες σε τοπικό/επαρχιακό επίπεδο με τα άλλα αριστερά κόμματα, μεταξύ των οποίων είναι οι Izquierda Unida και σαφώς περισσότερο τα Más País, Más Madrid ή Compromís, που εμμέσως έχουν συγκατανεύσει σε μία σύμπλευση μαζί της στις 28 Μαΐου.
Από την πλευρά του ο Σοσιαλιστής πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ αντιμετωπίζει με ανάμικτα συναισθήματα την εμφάνιση του Sumar. Τα νέα δεδομένα στην εξ ευωνύμων πλευρά του μπορεί να ενδυναμώσουν την Αριστερά και τη συμμαχία του, κινητοποιώντας τις αδρανοποιημένες τελευταία δυνάμεις και ψηφοφόρους του. Ενδέχεται όμως από την άλλη να διασπάσουν ακόμη περισσότερο την Αριστερά, ώστε να υπολείπονται οι νέοι σχηματισμοί από μόνοι τους –ιδίως τώρα στις πιο άμεσες δημοτικές και περιφερειακές εκλογές– από ποσοστά ικανά να βοηθήσουν μία νέα συμμαχική κυβέρνηση, απ’ όσο θα συγκέντρωνε ένα συμπαγές κόμμα, όπως οι Podemos. Στην πρώτη περίπτωση και με βάση τη δημοσκοπική εικόνα, τότε ο Σάντσεθ θα ήταν πρόθυμος να ξαναμοιράσει τα χαρτιά της κυβερνητικής συμμαχίας, προωθώντας περισσότερο τη Ντίαθ. Στην αντίθετη περίπτωση, που η Αριστερά θα μείωνε τις δυνάμεις της, αλλά και με γνώμονα άλλες έρευνες που δείχνουν πως η άνοδος (11,8% και 28-30 έδρες) του Sumar θα αντιστοιχούσε σε πτώση (21,9% και 89 έδρες) του PSOE, ο Σάντσεθ θα επιθυμούσε διακαώς να διατηρηθεί πάση θυσία συνεργασία μεταξύ των δύο σχηματισμών ή ακόμη και ενσωμάτωση των Podemos στο Sumar -κάτι που δεν είναι βέβαιο πως θα μπορούσε να δεχθεί ο Ιγκλέσιας. Δεν είναι μυστικό πως η χημεία μεταξύ του Σάντσεθ και της Ντίαθ είναι πολύ μεγάλη, όπως αποδείχθηκε πρόσφατα στη συζήτηση της πρότασης μομφής του ακροδεξιού Vox. Και εξ ου η μεγάλη σημασία που δίνει ο πρωθυπουργός της Ισπανίας στη μαγνητική επίδραση που μπορεί να έχει η Ντίαθ σε αριστερές δυνάμεις που δεν εμπιστεύονται τους Podemos. Ήδη τα περισσότερα δημοσκοπικά μεγέθη δείχνουν πως ευνοείται μόνο ο Πρωθυπουργός. Ο Σάντσεθ έχει κατορθώσει να καλύψει κατά πολύ τη διαφορά του με το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (PP) και πλέον τα δύο κόμματα είναι σχεδόν ισόπαλα, έστω και εάν το PP εξακολουθεί να προηγείται ισχνά ( 28%) έναντι 27,4% του PSOE.
Βέβαια παρά την υποχώρηση των πιθανών συμμάχων του ΡΡ, του ακροδεξιού Vox, που ξόδεψε την ευκαιρία του με την πρόταση μομφής (χάνει 2 έδρες σε σχέση με την προηγούμενη σφυγμομέτρηση και 10 από τις εκλογές του 2019), το αριστερό μπλοκ υπολείπεται πολύ. PSOE και το UP μόλις και μετρούν 140 έδρες, ενώ τα PP και Vox συγκεντρώνουν 164, μόλις 3 κάτω από την σχετική πλειοψηφία. Με τις διάφορες προσθαφαιρέσεις (Mas Madrid, Sumar, Compromis), η κεντροαριστερή παράταξη θα συγκέντρωνε 152 έδρες (συν τις 18 αποχές από το ERC και το Bildu, εάν επαναλάβουν τα σημερινά pacta sunt servanda). Και δεδομένου πως η δεξιά παράταξη δεν μπορεί να προσθέσει άλλες έδρες λόγω της παρουσίας του αντι-αυτονομιστικού Vox, η προοπτική του Σάντσεθ είναι να διαμορφωθεί μία «σιωπηλή» πλειοψηφία 167, έναντι 165 της δεξιάς.
Ο Σάντσεθ, που δεν μπορεί να διακινδυνεύσει, αναμένοντας, μπροστά στο ενδεχόμενο της «εξαφάνισης» της αριστερής πτέρυγας της συμμαχίας του, συνεχίζει την πολιτική του. Βέβαια, η πρωτοβουλία του Σάντσεθ να συμμαχήσει με το ΡΡ για το νομοσχέδιο για τον βιασμό έχει δημιουργήσει ακόμη ένα ρήγμα στην κυβέρνηση συμμαχίας. Οι Podemos έχουν εκφράσει τη δυσαρέσκειά τους και τον κατηγορούν ότι αφέθηκε να «ταπεινωθεί» από τη δεξιά, προσφεύγοντας σε αυτήν για να κυρώσει έναν νόμο, που εκείνοι αρχικά με την Ιρένε Μοντέρο σήκωσαν τη σημαία για την «κοινωνική αυτή επανάσταση». Ωστόσο, το γεγονός ότι ένα τέτοιο ρηξικέλευθο νομοσχέδιο μπορεί να ψηφιστεί με τη μεγαλύτερη ποτέ πλειοψηφία στη Βουλή, δίνει περισσότερα εύσημα στον Σάντσεθ στην πορεία του για δημοσκοπική ανάκαμψη και για την επανάληψη της θητείας του.
Ήδη, έχει επισπεύσει την θέσπιση του υπερφιλόδοξου νόμου για τη (λαϊκή) κατοικία, που θα εξασφαλίζει 50.000 σπίτια σε νέους και οικογένειες με ευνοϊκούς όρους και με στόχο το 20% των κατοικιών στη χώρα να διασφαλίζονται από το δημόσιο. Οι διακηρύξεις του Σάντσεθ για το φλέγον τούτο ζήτημα δεδομένου πως τα επίπεδα των τιμών για την κατοικία έχουν εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια αποτελούν ένα καταλυτικό στοιχείο για τις επερχόμενες εκλογές. Οι αντίστοιχες προτάσεις του δεξιού Αλβέρτο Νούνιεθ Φεϊχόο είναι υποδεέστερες, ενώ και η καταστροφική πολιτική της Περιφερειάρχη της Μαδρίτης Ισάβελ Αγιούσο στον τομέα (που παραχωρεί σε funds τις δημόσιες κατοικίες), προσφέρει στον Σάντσεθ την πρωτοκαθεδρία και την εμπιστοσύνη του εκλογικού σώματος.
Οι εκλογές της 28ης Μαΐου θα αποτελέσουν έναν σημαντικό δείκτη. Όχι μόνον για την επόμενη κυβέρνηση -ή ακόμη και τη διαφαινόμενη μη κυβερνησιμότητα της χώρας- αλλά κυρίως για το μέλλον και τη δύναμη που θα έχει η Αριστερά στην Ισπανία ώστε να διατηρήσει την παρεμβατική της ικανότητα σε μία τόσο δυσμενή εγχώρια και διεθνή συγκυρία.
