Εάν οι περιφερειακές και δημοτικές εκλογές της 28 Μαΐου πραγματικά αποτυπώνουν την εκλογική και πολιτική εικόνα της Ισπανίας, τότε θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο πως η κυβέρνηση Σοσιαλιστών/Podemos του Πέδρο Σάντσεθ θα παραδώσει τα σκήπτρα σε μία θριαμβεύουσα δεξιά. Γιατί μετά την καταμέτρηση των ψήφων, στον καμβά που συνθέτει τον πολιτικό χάρτη το κυρίαρχο χρώμα είναι το μπλε του υπερσυντηρητικού Λαϊκού Κόμματος. Το PP σάρωσε με 28 εκατομμύρια ψήφους και κατακτά τις κύριες περιφέρειες από το PSOE, ενώ θα διοικεί στις κυριότερες μεγαλουπόλεις, εξόν από τη Βαρκελώνη. Το αποτέλεσμα είναι τόσο συντριπτικό, που εξανάγκασε τον Σάντσεθ, να παραδεχθεί πως έχει απωλέσει την πολιτική νομιμοποίηση και προκήρυξε τη διάλυση της Βουλής και τη διενέργεια πρόωρων βουλευτικών εκλογών στις 23 Ιουλίου.
Μία εικόνα που επιτρέπει στον η γέτη του ΡΡ Αλβέρτο Νούνιεθ Φεϊχόο, που με το αποτέλεσμα κατόρθωσε να διαψεύσει όσους μέσα στο κόμμα του αμφισβητούσαν την πυγμή του, να προβάρει την τόγα του εν δυνάμει πρωθυπουργού. Η πολιτική του ΡΡ να δώσει «δημοψηφικό» χαρακτήρα στις εκλογές αυτές απέναντι στην κυβέρνηση του Σάντσεθ, επέτρεψε στο ΡΡ να ανακτήσει ενάμισι εκατ. ψήφους και να καταλάβει όλες τις περιφέρειες που κρίνονταν την Κυριακή, εκτός από την Καστίλλη λα Μάντσα, την Αστούριας και εν μέρει τις Κανάριες Νήσους, όπου το PSOE καίτοι πρώτευσε, αναμένει την απόφαση του τοπικού αυτονομικού κόμματος για συνεργασία, το οποίο κάλλιστα μπορεί να επιλέξει το ΡΡ.
Η πολιτική της άμεσης αναμέτρησης με τον Σάντσεθ -με αιχμή του δόρατος την Περιφερειάρχη της Μαδρίτης Ισάβελ Αγιούσο, που προεκλογικά δεν αναφερόταν καθόλου στα αυτοδιοικητικά ζητήματα, αλλά επιτίθετο προσωπικά και μετωπικά στην κυβέρνηση- απέδωσε. Κυρίως γιατί και ο Σοσιαλιστής πρωθυπουργός παρασύρθηκε στον διαξιφισμό τούτο, δίνοντας βάρος στην προβολή του κυβερνητικού έργου -με κύριους άξονες τον νόμο για τη στέγαση, την ισότητα και τα δικαιώματα των γυναικών και των ομόφυλων ζευγαριών και των τρανς, τους (μονομερείς και αμφίβολους στην εφαρμογή τους) νόμους για το εργασιακό και τις αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις. Επιχειρήματα που δεν έπεισαν και που δεν μπόρεσαν να ανταπεξέλθουν στις επιθέσεις του ΡΡ, ιδίως όταν προέκυψε το ζήτημα της συμπερίληψης πρώην τρομοκρατών της ΕΤΑ στο ψηφοδέλτιο του βασκικού αυτονομιστικού κόμματος Bildu, με το οποίο συνεργάζεται σιωπηρά στο Κοινοβούλιο η κυβέρνηση PSOE/Podemos. Η Δεξιά εργαλειοποίησε το γεγονός ότι 44 υποψήφιοι του βασκικού κόμματος ήταν πρώην κατηγορούμενοι, ενώ κάποιοι ευθύνονταν και για πολιτικές δολοφονίες. Για άλλη μία φορά ο εθνικός κίνδυνος συσπείρωσε ακόμη και τους πιο κεντρώους ψηφοφόρους γύρω από τη Δεξιά και παρέσυρε σε έναν ολισθηρό διάλογο τον Σάντσεθ. Αυτό πιστοποιήθηκε και από την ουσιαστική απορρόφηση του κέντρου από το ΡΡ. Γιατί, εν μέρει, η επιτυχία του ΡΡ εξαρτάται και από την τελειωτική πιστοποίηση του πολιτικού θανάτου των Ciudadanos. Τέσσερα χρόνια μετά τη μεγαλύτερη εκλογική του επιτυχία, το κόμμα ακολούθησε την πορεία πομφόλυγα του ελληνικού Ποταμιού και βρέθηκε στο απόλυτο ναδίρ με αμελητέα ποσοστά και τους ψηφοφόρους του να επανακάμπτουν κατά πλειοψηφία στο δεξιό στρατόπεδο.
Βέβαια, όπως έλεγε ο Τίρσο ντε Μολίνα ο πέτρινος συνδαιτυμόνας που θα καθορίσει σε πολλές περιπτώσεις τη νέα Ρεκονκίστα των περιφερειών από το ΡΡ είναι το ακροδεξιό κόμμα Vox, που με το 7,12% κατόρθωσε να διπλασιάσει τις ψήφους του από το 2019 (από 800.000 πέρασε σήμερα στο 1,6 εκατ.). Ιδιαίτερα ενδεικτική είναι η περίπτωση της Βαλένθια, η οποία μετά από πολλές δεκαετίες διαφθοράς και που χάρις στο σύμφωνο του Pacte del Botànic πρώτη φορά είχε προοδευτική διακυβέρνηση, πλέον περνά με μεγάλη διαφορά στη διαφαινόμενη συμφωνία του ΡΡ με το Vox (το οποίο κατάφερε να διπλασιάσει τις έδρες του). Το ίδιο θα συμβεί και στη Μούρθια, το πρώην σοσιαλιστικό οχυρό στην Κανταβρία, τις Βαλεαρίδες Νήσους, την Αραγονία και την Εξτρεμαδούρα, ενώ η επικείμενη συνεργασία των δύο Δεξιών κομμάτων εξασφαλίζει την παντοδυναμία στο ιστορικό «φέουδο» του PSOE στη δημαρχία της Σεβίλλης. Βέβαια, εάν πριν τέσσερα χρόνια το Vox -από τον φόβο των Ιουδαίων- βρισκόταν σε παραπληρωματικό ρόλο στις τοπικές κυβερνήσεις, σήμερα τα δεδομένα έχουν μεταβληθεί και εν μέρει έχει «ξεπλυθεί» η ακροδεξιά ρητορεία του. Πλέον ο ηγέτης του Σαντιάγο Αμπασκάλ έχει προειδοποιήσει ότι τώρα θα απαιτήσουν να μπουν στην καθαυτό διοίκηση και τις αποφάσεις, μην παραδίδοντας έτσι απλά και με τη μόνη συναίνεσή τους τη διακυβέρνηση στο PP (όπως είχε συμβεί στην πρώτη κυβέρνηση της Ισάβελ Αγιούσο στη Μαδρίτη ή του Χουάνμα Μορένο στην Ανδαλουσία).
Αριθμητικά, το PSOE αντέχει κάπως καλύτερα από τα κόμματα στα αριστερά του, χάνοντας μόλις το 1% των ψήφων και καταφέρνοντας μάλιστα να ανεβάσει τη δύναμή του σε κάποιες περιοχές, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως το αποτέλεσμα δεν είναι εξίσου καταστροφικό γι’ αυτό. Το PSOE δεν κατόρθωσε να εκμεταλλευθεί την απόλυτη κατάρρευση των Unidas Podemos στις περιφέρειες και την ολοκληρωτική εξαφάνισή του από τη Μαδρίτη, τη Βαλένθια και τις Κανάριες Νήσους. Η Αριστερά δεν κατόρθωσε να πείσει και όπως φάνηκε ούτε το μοντέλο της Γιολάνδα Ντίαθ και του Sumar μπορεί πλέον να ασκήσει επιρροή. Για το PSOE ιδιαίτερο πλήγμα αποτελεί η απώλεια του ιστορικού προπύργιού του στην Εξτρεμαδούρα. Το κόμμα του Σάντσεθ μοιάζει να αντέχει μόνο στην Καστίλλη-Λα Μάντσα (και αυτό με την in extremis πλειοψηφία του ισχυρού «βαρόνου» και αμφισβητία του Σάντσεθ, Εμιλιάνο Γκαρθία Πάχε), στη Ναβάρα (και μόνον εάν έλθει σε συμφωνία με την Bildu) και στα Κανάρια Νησιά (όπου βρίσκεται στο έλεος του Συνασπισμού των Καναρίων Νήσων που όπως προείπαμε μπορεί να επιλέξει να συνεργασθεί και με το PP).
Βέβαια, πέρα από τη γενική επιτυχία της Δεξιάς παράταξης, ιδιαίτερη σημασία έχει η νέα επικράτηση στην περιφέρεια της Μαδρίτης της Ισάβελ Ντίαθ Αγιούσο, η οποία -παρότι έχασε 45.000 ψήφους σε σχέση με το 2021- με το 47,3% των ψήφων κατακτά την απόλυτη πλειοψηφία. Η επιτυχία της αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία γιατί η νέα της θητεία δεν θα εξαρτάται διόλου από τις διαθέσεις του Vox και πολύ περισσότερο των εξαφανισμένων Ciudadanos. Τέσσερα χρόνια αφότου και τα δύο κόμματα τη στήριξαν για να αναλάβει ως χαμένη κιόλας με μόλις 22% τη διοίκηση της Περιφέρειας, η Αγιούσο κατόρθωσε να «καταπιεί» τους δύο σχηματισμούς που την οδήγησαν στην Πουέρτα ντελ Σολ, όταν ήταν σχεδόν μία άγνωστη υποψήφια. Οι Ciudadanos δεν έχει πλέον έδρες ή δημοτικούς συμβούλους και το Vox θα είναι ένα ασήμαντο κόμμα στην αντιπολίτευση, έχοντας χάσει εξάλλου 88.000 ψήφους από το 2021. Παράλληλα, θα είναι κυρίαρχη ως λόγος μέσα στην τοπική Βουλή, καθώς μηδενική θα είναι και η παρουσία των Podemos και Izquierda Unida.
Τα δύο κόμματα δεν θα έχουν εκπροσώπηση ούτε στην περιφέρεια, αλλά ούτε και στον δήμο της Μαδρίτης, όπου και εκεί πλέον απόλυτος άρχοντας, χωρίς το Vox, θα είναι και το νέο ανατέλλον άστρο του ΡΡ, Χοσέ Λουίς Μαρτίνεθ Αλμέιδα. Ο δήμαρχος μάλιστα εμφανίσθηκε στον εξώστη του στρατηγείου της οδού Χένοβα μαζί με τον Φεϊχόο και την Αγιούσο για να εισπράξουν την επευφημία του πλήθους για τα επινίκια και να σαλπίσουν την πορεία προς την εξουσία.
Η ήττα των Σοσιαλιστών και η νίκη του ΡΡ είναι ιδιαίτερα εμφανής και στους μεγάλους δήμους, λέγοντας «αντιός» σε 15 από τους 22 δήμους που κατείχαν. Εκεί η παράταξη του Σάντσεθ χάνει πολύ συμβολικές έδρες της, όπως τη Σεβίλλη, το Βαγιαδολίδ, όπου ο Όσκαρ Πουέντε διοίκησε για 8 χρόνια. Στις 17 Ιουνίου, το PP θα πάρει τα ηνία, επίσης από τα χέρια Σοσιαλιστών δημάρχων στην Πάλμα, το Λογρόνιο και το Φερόλ . Στο Σαντιάγο ντε Κομποστέλα της Γαλικίας, το PSOE υπέστη ένα σημαντικό σοκ χάνοντας από το τοπικό εθνικιστικό το BNG, το οποίο έχει όλα τις προϋποθέσεις για να κερδίσει τη δημαρχία. Και αν κάποιος παρατηρήσει τον χάρτη των δημαρχιών στην Ανδαλουσίας, το πρώην προπύργιο των Σοσιαλιστών είναι ένα βήμα πριν τη μετατροπή του σε «φέουδο» του ΡΡ. Η ιδεολογική στροφή της πλούσιας αγροτοπαραγωγού περιοχής και η επιρροή του «φαινομένου» (Χουάνμα) Μορένο Μπονίγια, ακόμη και με τίμημα την οικολογική καταστροφή του οικοτόπου της Δονιάνα, που όμως έγινε ισχυρό πολιτικό επιχείρημα για την επίθεση του ΡΡ κατά των οικολόγων και των Σοσιαλιστών.
Σε άλλες πόλεις, μόνο ο χαλκέντερος Άβελ Καβαλιέρο αντιστέκεται στο Βίγο της Γαλικίας, όμως σε άλλες πόλεις το PSOE δεν φαίνεται να τα καταφέρνει. Η κατάρρευση των αριστερών κομμάτων όμως δεν διευκολύνει την αντίσταση στην παράδοση των δήμων στο ΡΡ. Παράδειγμα στη Μπανταλόνα, όπου ο αμφιλεγόμενος υποψήφιος του PP Τσαβιέρ Γκαρσία Αλβιόλ (πρώην μπασκετμπολίστας της Μπαρσελόνα) υπολείπεται μόλις μίας έδρας από τη δημαρχία, που μάλλον θα την εξασφαλίσει.
Όσον αφορά τα κόμματα αριστερά του PSOE εκεί συντελείται ένα ολοκληρωτικό δράμα. Το Unidas Podemos δεν εκπροσωπείται στο Δημοτικό Συμβούλιο της Μαδρίτης και μένει εκτός της τοπικής Βουλής σε Μαδρίτη και Βαλένθια, όπου δεν ξεπερνά το 5% . Οι προσπάθειες της τελευταίας στιγμής ανάμεσα στο Sumar της Γιολάνδα Ντίαθ και το κόμμα του Πάβλο Ιγκλέσιας να συνεργασθούν τουλάχιστον στο αναγκαίο minimum αυτών των κρίσιμων περιοχών, δεν καρποφόρησε.
Αλλά και οι δήμαρχοι της αλλαγής, όπως ο «Κίτσι» στο Κάδιθ, και ο Ζουάν Ριμπό στη Βαλένθια, θα αναγκασθούν να παραδώσουν τη σκυτάλη στους υποψήφιους του PP στις 17 Ιουνίου, που σε αμφότερες τις περιπτώσεις θα συνεργασθούν με το Vox. Αλλά και στη Βαρκελώνη η δήμαρχος Άντα Κολάου, που είχε τη δυνατότητα να επαναλάβει για τρίτη φορά τη θητεία της, έμεινε για 140 ψήφους μακριά από τη δεύτερη θέση! Έμεινε πίσω από τους Τσαβιέρ Τρίας (του δεξιού αυτονομιστικού JxCat) και Τζάουμε Κολμπόνι( των Σοσιαλιστές του PSC και Αυτονομιστές Σοσιαλδημοκράτες του ERC). Η Κολάου μέχρι στιγμής δεν έχει έχει ανοίξει τα χαρτιά της εάν θα στηρίξει τον υποψήφιο του PSC, που με τη συνεργασία της μπορεί να αναλάβει τη δημαρχία.
Το αποτέλεσμα των εκλογών της 28ης Μαΐου μοιάζει δύσκολο να επιβεβαιώσει τις προεκλογικές σφυγμομετρήσεις που εξακολουθούν να δείχνουν το PSOE να κερδίζει με βραχεία κεφαλή (1,9%) την επερχόμενη βουλευτική αναμέτρηση, γιατί ο Σάντσεθ βρίσκεται σε μειονεκτική θέση ώστε να ανατρέψει μία τέτοια κατακλυσμιαία τάση. Με πυξίδα τις πρόωρες εκλογές της 23ης Ιουλίου, ο απερχόμενος πρωθυπουργός θα πρέπει να εφεύρει κάτι πολύ εντυπωσιακό ή να κατορθώσει να επικοινωνήσει καλύτερα τα επιτεύγματα της κυβέρνησης και το περαιτέρω πρόγραμμά του για να μεταπείσει το εκλογικό σώμα, καθώς δεν προλαβαίνει να εκμεταλλευθεί απόλυτα προς όφελός του την ισπανική προεδρία της ΕΕ στο δεύτερο τούτο 6μηνο. Βέβαια, με την προκήρυξη των πρόωρων εκλογών, η ίδια η ισπανική προεδρία θα βρεθεί στον αέρα τουλάχιστον το πρώτο 3μηνο, γεγονός που θα περιπλέξει ακόμη περισσότερο τις προοπτικές της χώρας κι είναι πιθανόν αυτό να χρεωθεί στον Σάντσεθ και να αποτελέσει αποχρών επιχείρημα εναντίον του από τη δεξιά.
Ωστόσο, ακόμη και σε τέτοια περίπτωση, η αχίλλειος πτέρνα του Σάντσεθ -όπως έδειξαν κι οι εκλογές της 28ης Μαΐου- είναι η καταβαράθρωση της αριστεράς, που θα επιταθεί εάν δεν κατορθώσουν Sumar και Podemos να βρουν μία φόρμουλα κοινής καθόδου στις βουλευτικές εκλογές. Παρά την αισιοδοξία της Ντίαθ ότι μπορεί να αλλάξει το «μείγμα» έστω και την έσχατη στιγμή, ώστε να «κερδίσουμε», η αριστερά άγνωστο είναι εάν θα καταφέρει να συμπτυχθεί και να εκφράσει μία πειστική κι επιτυχημένη εναλλακτική λύση. Και πολύ περισσότερο να συγκεντρώσει επαρκή δύναμη για να μην υποβιβασθεί σε μία άνευ ειδικού βάρους παράταξη μέσα στη νέα Βουλή, ανίκανη να συνδράμει ξανά στη δημιουργία νέας προοδευτικής κυβέρνησης. Γιατί, μολονότι και το ΡΡ δεν φαίνεται ικανό να επιτύχει την αυτοδυναμία, ωστόσο η Δεξιά παράταξη έχει πάντοτε το ακροδεξιό δεκανίκι του Vox, προς τη ρητορική του οποίου άλλωστε όλο και περισσότερο στρέφεται, για να εξασφαλίσει τον σχηματισμό κυβέρνησης.
