Προς το παρόν η Ισπανία μοιάζει να ξεπερνά ένα πολιτικό και θεσμικό αδιέξοδο. Τα δύο κόμματα στην απερχόμενη κυβέρνηση, το Σοσιαλιστικό PSOE και το Sumar -που φιλοδοξούν να κυβερνήσουν και πάλι- κατάφεραν να επιτύχουν να εκλεγεί μία προοδευτική πλειοψηφία και πρόεδρος στο νευραλγικό όργανο του προεδρείου της Βουλής. Πρόεδρος του Κογκρέσου (Βουλής) στο XV Νομοθετικό Σώμα της τρέχουσας δημοκρατικής περιόδου είναι η Σοσιαλίστρια Φρανθίνα Αρμενγόλ, πρώην πρόεδρος στην κυβέρνηση των Βαλεαρίδων Νήσων, η οποία έχει συγκέντρωσε 178 ψήφους από τα PSOE, Sumar, ERC, Junts x Catalunya, EH Bildu, PNV και BNG.
Η εκλογή της Αρμενγόλ έγινε εφικτή χάρις στις δύο συμφωνίες που συνέπηξαν τα δύο μεγαλύτερα κόμματα με τους Καταλανούς του ERC και των Junts κυριολεκτικά την ενδεκάτη ώρα. Μάλιστα οι Συντηρητικοί εθνικιστές των Junts του φυγόδικου πρώην προέδρου της Επαρχίας Κάρλες Πουτζδεμόν ήσαν εκείνοι που μέχρι την τελευταία στιγμή κρατούσαν τα κλειδιά της λύσης του πρώτου γρίφου. Ανακοίνωσαν δε τη συμφωνία να ψηφίσουν την Αρμενγόλ στις 8 το πρωί της Πέμπτης, δύο ώρες πριν από την επίσημη έναρξη της κοινοβουλευτικής περιόδου. Το ERC δεν θέλησε να μείνει πίσω και ανακοίνωσε επίσης τη συμφωνία λίγα λεπτά πριν την έναρξή της.
Έτσι, η Κούκα Γαμάρα, η υποψήφια του PP για την προεδρία του Κογκρέσου, βρέθηκε να αντλεί από την ψηφοδόχο μόλις 139 ψήφους: από την κοινοβουλευτική ομάδα της, τον Συνασπισμού των Καναρίων Νήσων και το UPN. Όμως το σημαντικό νέο από το συντηρητικό στρατόπεδο είναι η διαφωνία για την κάθοδο ενός κοινού υποψηφίου που έσπασε το άρρητο σύμφωνο ανάμεσα στο PP και Vox . Οι ακροδεξιοί επέλεξαν να προτείνουν τον δικό τους Ιγνάθιο Χιλ Λάθαρο, που έλαβε τις 39 ψήφους των βουλευτών τους. Πλέον το Vox μένει έξω από τη σύνθεση του προεδρείου (το ΡΡ περιορίζεται σε μία γραμματεία), ενώ με τους 39 βουλευτές του δεν μπορεί πλέον και στο Ημικύκλιο να προτείνει τροποποιήσεις ή να έχει την πρωτοβουλία για προτάσεις μομφής κλπ.
Η Αρμενγόλ, εξάλλου, διατηρεί άριστες σχέσεις με τον καταλανικό εθνικισμό και είναι διαπρύσια υποστηρίκτρια του πολυεθνικού χαρακτήρα του ισπανικού κράτους. Μάλιστα μία από τις πρώτες ανακοινώσεις της είναι πως τα καταλανικά, τα βάσκικα και τα γαλικιανά θα είναι ομότιμες γλώσσες και θα μπορούνε να χρησιμοποιηθούν στο Κοινοβούλιο. Η Αρμενγόλ είναι «υπεύθυνη» και για την κατάθεση πρόθεσης παλιότερα για να διοργανωθεί δημοψήφισμα για την κατάργηση της μοναρχίας, πράγμα που την κάνει δημοφιλή στους Καταλανούς, που κρατούν την εκλογή της, που ενδεχομένως ανοίγει τον δρόμο για να λυθεί και ο Γόρδιος Δεσμός της πρωθυπουργίας -σε περίπτωση που οι Καταλανοί συμφωνήσουν και για τον Πέδρο Σάντσεθ.
Με αυτόν τον τρόπο τα PSOE και Sumar κατάφεραν σε πρώτη φάση να σώσουν την παρτίδα του Κοινοβουλίου. Χωρίς τούτο να σημαίνει κάτι, γιατί στο σώμα εξακολουθούν να έχουν τη μειοψηφία ως συμπαράταξη, ως εν δυνάμει κυβέρνηση. Ενώ πάντοτε, σε περίπτωση που το σενάριο των συμμαχιών με τους αυτονομιστές θα έχει συνέχεια και σε κυβερνητικό επίπεδο, θα έχουν απέναντί τους το εχθρικό πρόχωμα της Γερουσίας. Εκεί, η απόλυτη πλειοψηφία του ΡΡ μετατρέπει de facto τη νομοθετική διαδικασία σε ένα σχεδόν ανυπέρβλητο τέλμα για τον πιθανό κυβερνητικό συνασπισμό PSOE και Sumar. Στη Γερουσία πρόεδρος θα είναι ο Πέδρο Ρογιάν του PP με 142 ψήφους . Ο Άνχελ Πελάγιο Γορδίγιο του Vox, πήρε μόλις τρεις ψήφους και τα άλλα 114 ψηφοδέλτια ήταν λευκά.
Πέραν όμως από τον Πέδρο Σάντσεθ και τη Γιολάνδα Ντίαθ και την πιθανή κυβέρνησή τους, οι πραγματικά κερδισμένοι ήσαν οι Καταλανοί, των οποίων οι 14 βουλευτές στη Μαδρίτη ήταν απολύτως απαραίτητοι για να υπάρξει μία προοδευτική σύνθεση στο Προεδρείο. Η εκλογή προέδρου της Βουλής και η σύσταση του προεδρείου στην ισπανική Βουλή είναι σημαντική υπόθεση. Αποτελεί το πολύφερνο τρόπαιο για κάθε κόμμα, ως κατεξοχήν νευραλγικό όργανο και θέση για τη λειτουργία όχι μόνον του Κοινοβουλίου, αλλά και της εκτελεστικής εξουσίας -επειδή το προεδρείο προετοιμάζει, καθορίζει τους χρόνους και τις διαδικασίες για την κατάθεση και ψήφιση των νομοσχεδίων. Παράλληλα αποτελεί και μία άτυπη σφυγμομέτρηση και πρόβλεψη, σε περιπτώσεις δυσκολίας για τον σχηματισμό κυβέρνησης, όπως τώρα καλή ώρα, για το ποιος έχει τις περισσότερες πιθανότητες να είναι ο νέος πρωθυπουργός, βάσει των συμφωνιών ανάμεσα στα κόμματα για στήριξη ή αποχή.
Επιπλέον, ο Σάντσεθ χρειάσθηκε να συμπήξει και δύο διαφορετικές συμφωνίες με καθένα από τα δύο καταλανικά κόμματα. Οι κεντροαριστεροί του Οριόλ Ζουνκέρας εξασφάλισαν τη δέσμευση την τελευταία στιγμή από το PSOE πως θα επιτραπεί και η χρήση επίσημων γλωσσών εκτός των ισπανικών στο Κογκρέσο, καθώς και ότι θα συσταθεί μια επιτροπή, που θα εξετάσει τις υποκλοπές και τις παράνομες παρακολουθήσεις των αυτονομιστών με τη χρήση του προγράμματος Pegasus. Επίσης διατυπώθηκε μια διφορούμενη δέσμευση υπέρ της απο-δικαστικοποίησης της καταλανικής πολιτικής σύγκρουσης μέσω των «απαραίτητων νομικών διαύλων». Το ERC χρειάσθηκε κι απ’ την πλευρά του να κάνει μία παραχώρηση, αφαιρώντας από την ανακοίνωσή του τη ρητή αναφορά στον «νόμο για αμνηστία».
Από την πλευρά τους, αυτοί του Πουτζδεμόν μπορούνε να επαίρονται ότι εξασφάλισαν σημαντικές παραχωρήσεις από την πλευρά των Σοσιαλιστών. Ο υπουργός Εξωτερικών Χοσέ Μανουέλ Αλβάρες απέστειλε επίσημο αίτημα την Πέμπτη στην προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε., ζητώντας να συμπεριληφθούν οι επίσημες γλώσσες καταλανικά, γαλικιανά και βασκικά στο γλωσσικό καθεστώς της Ε.Ε.. Είχε προηγηθεί επίσημη ανακοίνωση την προτεραία από τον Σάντσεθ στην εμφάνισή του ενώπιον της Σοσιαλιστικής Κοινοβουλευτικής Ομάδας.
Επίσης οι Junts εξασφάλισαν άλλες δύο δεσμεύσεις από το PSOE: η πρώτη αφορά -όπως και στη συμφωνία με το ERC- μία επιτροπή για να διερευνηθεί το σκάνδαλο Pegasus . Η δεύτερη αφορά τις έρευνες για τα τρομοκρατικά χτυπήματα της 17ης Αυγούστου 2017, που σημειώθηκαν στη Βαρκελώνη και στο Ρίπολ και σύμφωνα με διάφορες ερμηνείες εμπλέκονται και κρατικές μυστικές υπηρεσίες.
Με βάση τούτες τις εξελίξεις, από θεσμικής πλευράς, η Ισπανία, παρ’ όλο που το αποτέλεσμα των εκλογών δείχνει μία σταδιακή αναβίωση του δικομματισμού, μαθαίνει να κάνει και άλλα θεσμικά βήματα. Έπειτα από την εμπειρία της στην ιταλική παράδοση της συγκατοίκησης στην εξουσία δύο ή περισσότερων κομμάτων, την εξασφάλιση κοινοβουλευτικών συμμαχιών, μαθαίνει σιγά σιγά τώρα να αποκτά ένα εκτελεστικό modus vivendi και operandi κυβερνήσεων μειοψηφίας ή πολυδύναμων κυβερνητικών σχημάτων με τη συμμετοχή όχι κατ’ ανάγκη συγγενών ιδεολογικά ή ακόμη κι εθνοτικά κομμάτων, όπως στο Βέλγιο ή την Ολλανδία.
Επιπλέον, οι 178 ψήφοι υπέρ της Αρμενγόλ αφήνουν τελειωτικά χαμένο τον Αλβέρτο Νούνιεθ Φεϊχόο, ο οποίος έμεινε στις 171. Οι ελπίδες για τον Φεϊχόο να κυβερνήσει είναι κάτισχνες, γιατί και με την εκλογή του Προεδρείου έγινε εμφανές πως ο Πουτζδεμόν δε θα στηρίξει τη συμμαχία ΡΡ/Vox, που θα απεργασθεί ακόμη περισσότερη πίεση στον καταλανισμό. Ο ίδιος ο Φεϊχόο έχει αρχίσει να αμφισβητείται πέρα από την πολιτική οξυδέρκειά του και σε ηθικό επίπεδο.
Οι μύδροι για τους τρεις μισθούς που ενθυλακώνει (ως γερουσιαστής, ως πρόεδρος του ΡΡ και ως επικεφαλής του κόμματος στη Γερουσία, πάνω από 70.000 ευρώ σε εννέα μήνες) κλονίζουν κι άλλο το δημόσιο προφίλ του. Βέβαια το ΡΡ θα έχει την προεδρία της Γερουσίας, που πιθανώς θα περιπλέξει τη νομοθετική διαδικασία για τον Σάντσεθ. Κι από την άλλη, ο Συντηρητικός ηγέτης ελπίζει και σε μία «εσωτερική» εμπλοκή της ίδιας της κυβέρνησης, καθώς ενόψει της σύναψης συμμαχιών για την πρωθυπουργία, Καταλανοί, Βάσκοι και Γαλιέγοι είναι φυσικό πως θα ζητήσουν κάτι περισσότερο από την αναγνώριση της γλώσσας τους στο Ευρωκοινοβούλιο ή ως ερείσματα της κυβέρνησης θα απαιτούν διαρκώς περισσότερες, πολλές φορές ανέφικτες παραχωρήσεις κι εύνοιες, που θα κλυδωνίσουν εκ των έσω την κυβέρνηση και θα φέρουν αγανάκτηση και στο εκλογικό σώμα.
