Η ουσιαστική απόρριψη από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα της πρόθεσης της νεοφασίστριας πρωθυπουργού της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι για φορολόγηση του 40% των κερδών στις τράπεζες, επιβεβαίωσε τον σκεπτικισμό, με τον οποίο είχαν αντιμετωπίσει οι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί στο εξωτερικό ένα τέτοιο μέτρο.
Το λαϊκίστικο τέχνασμα της Μελόνι, μπορεί μεν να καθησύχασε εν μέρει τους παραθεριστές λίγο πριν ξεκινήσουν τα μπάνια τους ότι η κυβέρνηση θα μεριμνήσει προς όφελός τους, ενόψει της ακρίβειας και της κρίσης, ωστόσο προσκρούοντας στους σκοπέλους της ευρωπαϊκής πολιτικής, κινδυνεύει να διαλυθεί στα εξ ων συνετέθη.
Έτσι πέρα από τις πρώτες φραστικές αντιδράσεις, η διοικήτρια της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ απέστειλε την Τετάρτη 13 Σεπτεμβρίου μία 6σέλιδη προειδοποιητική επιστολή στην ιταλική κυβέρνηση. Όπως είχε κάνει και με τις κυβερνήσεις της Ισπανίας και της Λιθουανίας, που είχαν ανακοινώσει αντίστοιχα μέτρα -που ωστόσο ακόμη παραμένουν υπό διαπραγμάτευση- η ένοικος του Eurotower εξέφρασε την ανησυχία της, καλώντας και την Ιταλία να ορθοτομήσει πρώτα όλες τις επιπτώσεις που θα είχε μία τέτοια φορολόγηση στον πιστωτικό μηχανισμό και στην ικανότητα των ιταλικών τραπεζικών ιδρυμάτων να απορροφήσουν τα όποια προβλήματα της οικονομίας και του τομέα (που ήδη έχουν αρχίσει να συσσωρεύονται) .
Η Λαγκάρντ συνιστά στην κυβέρνηση να προσέξει καλά το νέο νομοθετικό διάταγμα και να βυθομετρήσει τις αρνητικές συνέπειες που θα έχει ένας τέτοιος έκτακτος φόρος «στη μακροπρόθεσμη κερδοφορία και στο κεφάλαιο, σχετικά με την πρόσβαση στη χρηματοδότηση και τη χορήγηση νέων δανείων και τις συνθήκες ανταγωνισμού στην αγορά, και τις πιθανές επιπτώσεις του στη ρευστότητα». Η Λαγκάρντ στην επιστολή της αναλύει τους λόγους που το ιταλικό κράτος δεν πρέπει να θεωρεί δεδομένη και να αποβλέπει στη συγκεκριμένη κερδοφορία. Όπως τονίζει «έχει αποδειχθεί ότι τα καθαρά έσοδα από τόκους συνήθως τείνουν να επεκτείνονται καθώς αυξάνονται τα επιτόκια αναφοράς (…). Ωστόσο, καθώς συνεχίζεται ο περιοριστικός κύκλος, αυτή η θετική επίδραση στα έσοδα μπορεί να αντισταθμιστεί από χαμηλότερους όγκους δανείων, υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης, ζημίες που καταγράφονται στο χαρτοφυλάκιο τίτλων και αύξηση των προβλέψεων ως αποτέλεσμα της πιθανής επιδείνωσης της ποιότητας του πιστωτικού χαρτοφυλακίου». Επομένως, «η καθαρή επίδραση μίας αυστηρότερης νομισματικής πολιτικής στην κερδοφορία των τραπεζών (…) μπορεί επομένως να είναι λιγότερο θετική, αν όχι αρνητική, σε εκτεταμένο χρονικό ορίζοντα».
Επιπλέον, τονίζει η Λαγκάρντ, επειδή ο φόρος αναφέρεται σε κέρδη κατά συγκεκριμένη χρονική περίοδο, είναι πιθανόν την περίοδο επιβολής του οι τράπεζες να καταγράφουν ζημιές, με αποτέλεσμα να υποβαθμισθεί η δυνατότητά τους να σχηματίσουν μία στέρεα κεφαλαιακή βάση και να προβλέπουν μεγαλύτερες υποτιμήσεις και επιδείνωση της πιστωτικής ικανότητας. Με αυτόν τον τρόπο θα αποφευχθεί επίσης και ο κάθε κίνδυνος στη μετάδοση μέτρων νομισματικής πολιτικής, με βάση το τραπεζικό σύστημα, στην οικονομία γενικότερα. Επιπλέον, το γεγονός ότι τα υψηλότερα επιτόκια, που η κυβέρνηση επικαλείται για τη φορολόγηση των κερδών που προκύπτουν, ενέχουν τον κίνδυνο μίας πιστωτικής κρίσης, καθώς οι δανειολήπτες δυσκολεύονται ή αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τα δάνεια.
Βέβαια, η ΕΚΤ που θέλοντας να υπερασπίσει την «τσιγκουνιά» των τραπεζών να συνεισφέρουν κάτι από τις επικερδείς αυξήσεις επιτοκίων επικαλείται τον κίνδυνο «κόκκινων δανείων» δεν κάνει λόγο για την ασυνέπεια των ιταλικών τραπεζών ν’ αυξήσουν τις αποδόσεις από τις αποταμιεύσεις των καταθετών. Για την ΕΚΤ, αλλά και τις ίδιες τις τράπεζες, που από την πρώτη στιγμή θεωρούν αντισυνταγματικό το μέτρο, σημασία έχει μόνον ο κίνδυνος για μία φορολόγηση χρημάτων που δεν θα έχουν εισπραχθεί από τους δανειολήπτες. Η προειδοποίηση της Λαγκάρντ παίρνει το μέρος τους, προστατεύοντας τα συσσωρευμένα κέρδη. Άλλωστε, τα αυξημένα επιτόκια είναι η παράδοξη πολιτική της ίδιας της ΕΚΤ για να καταπολεμήσει (υποτίθεται) τον πληθωρισμό, δημιουργώντας ακόμη μεγαλύτερο συν την ακρίβεια (όχι μόνο του χρήματος): συνεπώς μέτρα κερδοφορίας που οφείλονται στη δική της πολιτική «δεν τα αγγίζεις»!
Το ιταλικό υπουργείο Οικονομικών, που ασχολείται πυρετωδώς για την αναθεώρηση της φορολογικής βάσης, μάλλον στο τελικό κείμενο του νόμου θα βάζει μπόλικο νερό στο κρασί του, προβλέποντας πολύ μικρότερη φορολόγηση, σχεδόν τη μισή από τα 2,5 δισεκ. ευρώ που αρχικά είχε εκτιμηθεί πως θα έμπαιναν στα ταμεία του κράτους. Η νεοφασιστική κυβέρνηση από την πρώτη στιγμή άρχισε να ξανασκέφτεται την πρόθεσή της, καθώς το γενικότερο χρηματοοικονομικό σύστημα… έδειξε τα δόντια του. Αμέσως μετά την ανακοίνωση της πρόθεσης για φορολόγηση του υπερκέρδους των τραπεζών καταγράφηκε η «μαύρη Τρίτη» του κλάδου στα Χρηματιστήρια, που εξαφάνισε πάνω από 9 δισεκ. ευρώ από τον τραπεζικό τομέα.
Το μέτρο βέβαια, εξαρχής δεν το αντιμετώπισαν με ενθουσιασμό, ούτε και οι επιχειρηματικοί εκείνοι κύκλοι που με τα μέσα τους στηρίζουν τη Μελόνι. Εξόν από την αρχική αντίδραση της Κριστίν Λαγκάρντ και της ΕΚΤ και άλλοι διεθνείς οργανισμοί όπως η GP Morgan, στηλίτευσαν το ουσιαστικά «λαϊκιστικό» και όχι λαϊκό, μέτρο. Που περισσότερο έμοιαζε με ένα ενθαρρυντικό μήνυμα προς τους Ιταλούς λίγο πριν από τις διακοπές και την επερχόμενη ακρίβεια. Επιπλέον έδειχνε πως η κυβέρνηση νοιάζεται για τον λαό και είναι ικανή να τα βάλει με τους ισχυρούς. Ο παλιός καλός προστατευτισμός του Μουσολίνι, που βέβαια θεωρείται θεμιτός για τους νεοφασίστες, αλλά είναι καταδικαστέος εάν τον εφάρμοζε μία αριστερή κυβέρνηση -γιατί τότε θα παραβίαζε την ελεύθερη αγορά κλπ κλπ.
Ουσιαστικά όμως, πέρα από τη δημαγωγική απήχησή της, η φαεινή τούτη ιδέα της Μελόνι, με την παρότρυνση του ξενοφοβικού συμμάχου της Ματέο Σαλβίνι, για τη φορολόγηση αυτή, υπάκουε σε μία άλλη ανάγκη, σχεδόν αδήριτη, που γέννησε η οικονομική πολιτική της. Να βρεθούν έσοδα, που αφ’ ενός να ισοσταθμήσουν τα 4 με 5 δισεκ. ευρώ που χάνονται από τον προϋπολογισμό από τις χαριστικές φοροαπαλλαγές σε εταιρείες και ελεύθερους επαγγελματίες και τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών σε μισθωτούς. Αφ’ ετέρου να βρεθούν κάποιοι πόροι ώστε να αμβλυνθούν οι κοινωνικές και εργασιακές επιπτώσεις μετά την κατάργηση του κατώτατου εγγυημένου εισοδήματος (Reddito di Cittadinanza), που ολοένα και οδηγεί στην ανέχεια και την περιθωριοποίηση ολόκληρες οικογένειες και περιοχές και ευνοεί την εποχική, κακοπληρωμένη, εργασία κι ενδυναμώνει τις στρατολογήσεις στη Μαφία.
Η Μελόνι, με τους αριθμούς αμείλικτους για την πτώση του ΑΕΠ και της παραγωγής που είναι συνδεδεμένη με την παραπαίουσα γερμανική βιομηχανία, βρίσκεται μεταξύ σφύρας και άκμονος. Παρά τον φιλοατλαντικό προσανατολισμό της και την πατρική στοργή του Τζο Μπάιντεν, η Μελόνι έχει να αντιμετωπίσει άμεσα ένα τρίλημμα: ESM, τράπεζες και ευρωπαϊκές συμμαχίες. Η έγκριση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης εκκρεμεί ως βασική προϋπόθεση για την εκταμίευση των δόσεων για το Σχέδιο Ανάκαμψης (Pnrr), ωστόσο μία τέτοια προοπτική θα μείωνε τις πρωτοβουλίες της Μελόνι για προστατευτισμό, όπως συμβαίνει και με τις τράπεζες. Η πρόσφατη διένεξη για τα οικονομικά μέτρα και τη συμφωνία ITA-Lufthansa, που κορυφώθηκε με την κατά μέτωπο επίθεση από τον Σαλβίνι ενάντια στον Ευρωπαίο επίτροπο, φανερώνει την πίεση που δέχεται η Ρώμη να εφαρμόσει κατά γράμμα τα οικονομικά μέτρα που της επιτάσσουν οι Βρυξέλλες.
Όμως, μία ολοσχερής οικονομική συμμόρφωση με τις Βρυξέλλες θα φέρει σε δύσκολη θέση τη σχέση της με τους φυσικούς της συμμάχους, τις χώρες του Βίζεγκραντ και το ευρωπαϊκό κόμμα του Ecr και τις φιλοδοξίες τους να αλώσουν την Ευρώπη, χάρις και στην ταχεία προσέγγισή του με το ΕΛΚ, προκειμένου να ανατραπεί η πρωτοκαθεδρία των Σοσιαλιστών στην Ευρωβουλή και στα κέντρα των αποφάσεων.
Μέσα σε τούτο το πλαίσιο δέον να ενταχθεί και η πρόσφατα επίσκεψη της στην Αθήνα, μίας και μετά την αποτυχία του συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος (ΡΡ) στην Ισπανία, η ΝΔ είναι τούτη τη στιγμή το πιο στιβαρό δεξιό κόμμα στην Ευρώπη. Και φυσικά, ας μας επιτραπεί η παρέκβαση, να προωθήσει και την ιταλο-αμερικανική ατζέντα επενδύσεων σε ενέργεια και λιμάνια, στα πρότυπα της προώθησης της Ιταλίας ως τοποτηρητή των ΗΠΑ σε Μεσόγειο-Μέση Ανατολή και Αφρική.
