Μόλις πριν λίγες ημέρες από τη φρικαλέα επίθεση των φανατικών ισλαμιστών της Χαμάς σε ισραηλινούς στόχους, ο κόσμος (ή τουλάχιστον μία μικρή μερίδα του Τύπου) μιλούσε για τις καθημερινές ωμότητες του ισραηλινού στρατού εναντίον της Γάζας.
Μόλις στις 18 Σεπτεμβρίου κυκλοφορούσε η έκθεση της οργάνωσης Save the Children (Σώστε Τα Παιδιά), όπου το 2023 χαρακτηριζόταν το πιο φονικό έτος για τα παιδιά στην Παλαιστίνη. Μέσα στο καλοκαίρι και τον Σεπτέμβριο τα δημοσιεύματα έκαναν απολογισμούς για τους δεκάδες νεκρούς σε αλλεπάλληλες επιδρομές Ισραηλινών μέσα στον καταυλισμό Παλαιστινίων προσφύγων στην καθημαγμένη Τζενίν. Με αποτροπιασμό η κοινή γνώμη καταδίκαζε την κατάφωρη θέσπιση ενός νέου απαρτχάιντ κατά των Παλαιστινίων, ιδίως με την εφαρμογή αναγνώρισης με την ίριδα του ματιού στους μεθοριακούς ελέγχους κλπ.
Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης δεν σταματούσαν να αναφέρονται μέχρι και πριν λίγους μήνες στη συνεχιζόμενη και παράνομη σύμφωνα με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και το διεθνές δίκαιο επέκταση των εβραϊκών οικισμών στην παράνομα κατεχόμενη Δυτική Όχθη. Αλλά και στις βιαιότητες κι άλλες αυθαιρεσίες και εκδιώξεις κατά του ντόπιου παλαιστινιακού πληθυσμού από τους πάντα φανατικούς ορθόδοξους και ακροδεξιούς εποίκους. Η δημόσια κοινή γνώμη μέχρι πρότινος φώναζε για τις επιπτώσεις που μπορεί να είχε ο εναγκαλισμός του ακροδεξιού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου με τους φανατικούς θρησκευόμενους και ακόμη πιο ακροδεξιούς και ρατσιστικούς πολιτικούς κύκλους, με τους οποίους έχει σχηματίσει κυβέρνηση. Μέχρι την προτεραία ο κόσμος έκανε λόγο για τη διολίσθηση του ισραηλινού κράτους στον ολοκληρωτισμό μέσα από την πλήρη χειραγώγηση της δικαιοσύνης, που ανάγκαζε σε έξοδο από την πατρίδα τους και τους ίδιους τους νέους της χώρας, αυξάνοντας και το κύμα αντιρρησιών συνείδησης, που υπονόμευε και αυτήν ακόμη τη στρατοκρατική δομή της σύστασής του. Όλα τούτα μόλις πριν λίγες ημέρες.
Ήλθε όμως η μυσαρή πράξη κατά αμάχων, κατά βάσιν, της Χαμάς για να ανατρέψει αναφανδόν την κατάσταση. Ξεχάσθηκε πως το 2023 ήταν το πιο αιματηρό έτος (250 νεκροί άμαχοι) και πως το έδαφος του εβραϊκού κράτους δεν είχε δεχθεί (από την εποχή της Β΄ Ιντιφάντας) επίθεση από το 2008. Οι ρηματικές και μόνον καταδίκες του Ισραήλ στον άτολμο ΟΗΕ που κανείς στην πραγματική αρένα της πολιτικής δεν τηρούσε (με την Κύπρο και την Ελλάδα τρανταχτά παραδείγματα) και έσφιγγε με θέρμη τα χέρια των Ισραηλινών, κι αυτές θα λιποψυχήσουν ακόμη περισσότερο και οι εκφορείς τους θα απαλλαγούν από όποια ηθική αναστολή, προτάσσοντας την αδιαμφισβήτητη ωμότητα της Χαμάς. Μία βαρβαρότητα, που μολονότι διανθίσθηκε με πολλά ισραηλινά fake news -όπως για τους αποκεφαλισμούς παιδιών (που όμως κανένα μέσο ενημέρωσης δεν απέσυρε ή διόρθωσε)- δεν μπορεί να προκαλεί αποτροπιασμό.
Πλέον η επιλογή που φαίνεται να προκρίνουν οι φανατικοί κύκλοι στο Ισραήλ, με τις ευλογίες των ΗΠΑ και μεγάλης μερίδας των Ευρωπαίων (βλέπε Ιταλία) είναι να περάσουν, κατά τη βιβλική ρήση, εν στόματι μαχαίρας τη Γάζα. Μία τακτική που όμως μάλλον αποσκοπεί σε έναν ρεβανσισμό «οφθαλμόν αντί οφθαλμού», προκειμένου να κορεσθεί η ανάγκη της ισραηλινής κοινωνίας για εκδίκηση, παρά αποβλέπει σε ουσιαστικά στρατιωτικά οφέλη.
Και τούτο γιατί η πυκνοκατοικημένη Γάζα (2.300.000 άνθρωποι σε λιγοστά τμ) και το κατεσκαμμένο, με στοές, υπέδαφός της, κάλλιστα μπορεί να αποδειχθεί σε μία σφηκοφωλιά αντάρτικου, που ενδέχεται να οδηγήσει σε ακόμη πιο αιματηρό απολογισμό για τον Τσαχάλ (ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις) και μία Πύρρειο νίκη και κατοχή. Ανάλογη με το αποτέλεσμα της κατοχής του Ιράκ για τους Αμερικανούς, ή με τις απώλειες των ίδιων των Ισραηλινών στις Ιντιφάντες κατά τη διάρκεια της προηγούμενης κατοχής της Γάζας, που τερματίσθηκε το 2005.
Η αποτρόπαια επίθεση, που έπιασε απροετοίμαστους τους Ισραηλινούς, αλλά και οι φήμες πως οι τζιχαντιστές είχαν στη διάθεσή τους όπλα που προορίζονταν για την Ουκρανία, προσθέτει άλλον έναν άγνωστο παρονομαστή ως προς τις οπλικές δυνατότητες και τακτικές της Χαμάς στη μάχη. Ξέχωρα το γεγονός ότι μπορεί να ξεκινήσει πάλι ο εφιάλτης των ομήρων στρατιωτών στα χέρια της Χαμάς, που για πολλές δεκαετίες «στοίχειωνε» τις ένοπλες δυνάμεις και έριχνε το ηθικό. Άλλωστε, στόχος της Χαμάς είναι να παρασύρει τον ισραηλινό στρατό σε μία μακρά εμπλοκή και πόλεμο φθοράς, αδιαφορώντας και αυτή για τις συνέπειες που τούτο θα έχει στον άμαχο πληθυσμό. Άλλωστε και οι άμαχοι σε τέτοιου είδους συρράξεις λειτουργούν και ως η πιο αποτελεσματική ασπίδα. Εξόν εάν οι Ισραηλινοί, αλλάξουν την τακτική να κρατούν «όμηρο» έναν ολάκερο λαό, σε μία ασφυκτική -όπως αποδείχθηκε αναποτελεσματική- πολιορκία (Γάζα και Δυτική Όχθη) και οδηγήσουν σε ένα ακόμη μεγαλύτερο πογκρόμ και Έξοδο τους Παλαιστίνιους, ανάλογη με εκείνη της δεκαετίας του ‘80, που τους είχε στοιχίσει το παγκόσμιο ανάθεμα.
Το τελεσίγραφο των Ισραηλινών δυνάμεων στους κατοίκους της Βόρειας Γάζας να την εγκαταλείψουν για τον Νότο, δείχνει πως ναι μεν το Ισραήλ θέλει να χτυπήσει ακόμη πιο αλύπητα, όχι όμως και να προκαλέσει την παγκόσμια κατακραυγή για τους ασύμμετρους βομβαρδισμούς και την σφαγή αμάχων, που έχουν αρχίσει να ξεσηκώνονται. Αλλά και οι Ευρωπαίοι -βλέπε Ιταλία- έχουν αρχίσει να ανησυχούν πως ένα τέτοιο μαζικό πογκρόμ ενδέχεται να οδηγήσει σε ένα νέο προσφυγικό κύμα. Που με δεδομένη την υπάρχουσα κρίση στη Μεσόγειο είναι δύσκολο το κύμα τούτο να συγκρατηθεί ή να απορροφηθεί (όπως έγινε πχ το ‘87 στις χώρες της Βόρειας Αφρικής, οι οποίες τώρα ήδη γονατίζουν από επίδοξους μετανάστες και πρόσφυγες).
Επίσης μία νέα αιματοχυσία και κατοχή στην περιοχή (ήδη οι φονικές επιχειρήσεις των Ισραηλινών κατά αμάχων έχουν επεκταθεί και στη Δυτική Όχθη την περασμένη εβδομάδα (31 νεκροί) θα αναζωπυρώσει ένα νέο κύμα αντίστασης και θα πυκνώσει ακόμη περισσότερο τις γραμμές της Χαμάς, με νέους κυρίως. Ακόμη και Παλαιστίνιοι που δεν ταυτίζονται με την ισλαμιστική οργάνωση θα τη δουν ως τον μόνο φορέα αντίστασης και κρούσης στο εβραϊκό κράτος και θα ριζοσπαστικοποιηθούν. Όσο μάλιστα και η επίσημη Παλαιστινιακή Αρχή είναι ουσιαστικά εγκλωβισμένη, χωρίς ουσιαστική ισχύ και δυνάμεις κι είναι κυρίως όμηρος των ασφυκτικών ορίων της και των διεθνών υποχρεώσεών της και περιορίζεται μόνο σε φραστικές καταδίκες.
Οι ολοένα και πιο τραγικές ειδήσεις από το μέτωπο της Γάζας αλλάζουν ώρα με την ώρα, αλλά πλέον πεποίθηση όλων -όπως απέδειξε η μυσαρή επίθεση- πως η Χαμάς διαθέτει και θα χρησιμοποιήσει ένα οπλοστάσιο, που αποτελείται μάλιστα από δυτικά όπλα. Είναι τα Πάρθια βέλη της Ουκρανίας, του κράτους που με τα διαφορετικά μέτρα και σταθμά η ευρωατλαντική πτέρυγα υποστηρίζει τη δική του «αντίσταση» απέναντι στην «αποικιοκρατική», «μισαλλόδοξη» Ρωσία του Πούτιν, αφήνοντας όμως την κρατική διαφθορά της να βασιλεύει.
Πέρα από τις ιερεμιάδες για το μέλλον της Γάζας, το σημείο εκείνο που προξενεί εντύπωση είναι η σχετικώς μετρημένη στάση που τηρεί το Ιράν, αλλά και η σιιτική Χεζμπολάχ στον Λίβανο -πέρα από τις λιγοστές και άνευ σημασίας αψιμαχίες στα σύνορα, που δεν ξεπερνούν τα όρια του συνηθισμένου. Μπορεί ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν Αλί Χαμενεΐ να έπλεξε το εγκώμιο της Χαμάς, το Ιράν φρόντισε να διαμηνύσει από μιας αρχής πως δεν εμπλέκεται με τον εξοπλισμό και την ενεργοποίηση της επίθεσης της Χαμάς. Ενδεικτικό είναι πως η ομιλία του Χαμενεΐ στο στάδιο, πριν την έναρξη ποδοσφαιρικού αγώνα της πολυτροπαιούχου ομάδας της Περσέπολης (6 πρωταθλήματα στα τελευταία 7 χρόνια), δεν έγινε ομόθυμα δεκτή. Όταν υποστηρικτές της Χαμάς επιχείρησαν να κυματίσουν την παλαιστινιακή σημαία οι απέναντι κερκίδες αποδοκίμασαν, αποδεικνύοντας πως μεγάλο τμήμα της κοινωνίας καταδικάζει την επίθεση και δεν ταυτίζεται με την άποψη του καθεστώτος.
Μια άλλη αμφιλεγόμενη και δύσκολα αποκρυπτογραφούμενη στάση είναι εκείνη του άλλου υποστηρικτή του παλαιστινιακού αγώνα στην περιοχή: του Κατάρ. Της απόβλητης στα λόγια χώρας αυτής, με την οποία εν τούτοις όλοι θέλουν να κάνουν δουλειές. Η χώρα τούτη είναι σημαντικός παίκτης σε πολλαπλά μέτωπα (Τουρκία, Ε.Ε. κλπ), παρά τις καταγγελίες για το Μουντιάλ, όμως έχει στενές διασυνδέσεις με πολλούς παράγοντες στη Γάζα. Βέβαια, η κυβέρνησή του εξ αρχής έχει δηλώσει έτοιμη να διαδραματίσει και εκείνη διαμεσολαβητικό ρόλο για να αποκλιμακωθεί η ένταση και δεν φαίνεται διατεθειμένη να θυσιάσει τις «μπίζνες» προς χάριν της Χαμάς.
Τη στιγμή τούτη, η κλιμάκωση στη Μέση Ανατολή ανατρέπει τα σχέδια των ΗΠΑ για την «ενσωμάτωση» ολάκερης της ζώνης τούτης στο πλέγμα επιρροής της και στο στρατηγικό τόξο (Ευρώπη-Μεσόγειος-Μέση Ανατολή-Ινδίες-ΝΑ Ασία), που επιδιώκει να χαράξει απέναντι στην Κίνα και δευτερευόντως το Ιράν. Η Ουάσιγκτον δεν θέλει η αναζωπύρωση του Παλαιστινιακού να καταλήξει σε μία «θυσία» των Συμφωνιών του Αβραάμ.
Η αποστολή των «ανθυπάτων» των ΗΠΑ στην Ευρώπη και Μεσόγειο (ταξίδι του Ιταλού ΥΠΕΞ Ταγιάνι στην Αίγυπτο) θα πρέπει να εκληφθεί ως μία προσπάθεια της Ουάσιγκτον -η οποία ανοικτά θα συνεχίζει να στηρίζει τα φονικά δικαιώματα του Ισραήλ- να διατηρήσει τις «πρόθυμες» χώρες να μην εγκαταλείψουν το άρμα που τις συνδέει με το Ισραήλ απέναντι σε μία ασύμμετρη σφαγή στη Γάζα. Ξέχωρα που το Παλαιστινιακό σήμερα έχει εκτοπίσει από την επικαιρότητα την Ουκρανία και δικαιώνει εν μέρει τους ισχυρισμούς της Μόσχας πως ό,τι συνέβη οφείλεται στη λανθασμένη πολιτική των ΗΠΑ (και του Ισραήλ).
Από την πλευρά του, το Ριάντ, που θέλοντας να μη χάσει τη μία βάρκα κάτω από τα πόδια του (καθώς η άλλη πατά στην προσέγγιση με το Ιράν, τη μεσολαβήσει της Κίνας), προς το παρόν διεκδικεί ρόλο μεσολαβητή. Ο πρίγκιπας Μπιν Σαλμάν έχει πολλά να χάσει, εάν χρειασθεί να υιοθετήσει μία μονομερή θέση. Η στήριξη προς τους Παλαιστινίους (ουσιαστικά τη Χαμάς, την οποία παντοδαπώς είχε στηρίξει στο παρελθόν η Σαουδική Αραβία υπό άλλους στρατηγικούς όρους και προτεραιότητες) θα της στοιχίσει την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ και την κάθαρση από το «άγο»” της μιαρής δολοφονίας του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι. Παράλληλα, θα αφήσει το πεδίο ελεύθερο στα Εμιράτα να αναλάβουν σημαντικό ρόλο στον οικονομικό διάδρομο Ευρώπης-Μ. Ανατολής-Ινδίας, που συστάθηκε στην G20 στο Νέο Δελχί. Εάν δεν στηρίξει τους Παλαιστινίους δε, κινδυνεύει να δυναμιτίσει την πολύτιμη για τα συμφέροντά της συμφωνία με το Ιράν. Πέρα από τις απώλειες στα γεωπολιτικά συμφέροντα στον Κόλπο, που ανοίγονται με τη συνεργασία των δύο μεγάλων πετρελαϊκών χωρών, η Σαουδική Αραβία θα βρεθεί μπροστά στον μεγάλο κίνδυνο να έχει απέναντί της μία δυνητικά πυρηνική δύναμη, ενώ αυξάνουν οι κίνδυνοι στην περιοχή της, που ακούν στο όνομα Υεμένη και στη στήριξη της κυβέρνηση των Χούθι από την Τεχεράνη, την οποία αποβλέπει η συνθήκη του Μαρτίου στο Πεκίνο να αποδυναμώσει.
Εκείνος όμως που πραγματικά τούτη τη στιγμή βλέπει ουσιαστικά να αποδυναμώνεται η θέση του είναι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπίμπι Νετανιάχου. Παρά τη συγκυριακή ενότητα του έθνους γύρω από τον κίνδυνο και τη δίψα για εκδίκηση, η ισραηλινή κοινωνία δεν είναι πλέον τόσο ομογενής όσο στο παρελθόν ώστε -μόλις περάσει η κατάσταση εξαίρεσης- θα του δώσει άφεση αμαρτιών. Η επίθεση τούτη μπορεί να σημάνει κυριολεκτικά το τέλος του Νετανιάχου. Μόλις καταλαγιάσει ο κουρνιαχτός της μάχης, πολλοί θα τον κατηγορήσουν για την απρονοησία των μυστικών υπηρεσιών και το κενό ασφαλείας που επέτρεψε το μακελειό της Χαμάς. Ο βαθύς διχασμός της κοινωνίας, που οι διαδηλώσεις τους προηγούμενους μήνες κατέδειξε, θα φανεί απροκάλυπτα. Διχασμός τον οποίο ο ίδιος ο Νετανιάχου συντηρεί με τις διευκολύνσεις προς τα ακροδεξιά και ορθόδοξα στοιχεία, με την ενθάρρυνση των ριζοσπαστών εποίκων να επεκτείνουν την παράνομη κατάληψη παλαιστινιακών εδαφών. Μόλις πριν λίγες ημέρες (21 Σεπτεμβρίου) έκθεση του ΟΗΕ καταδείκνυε και κατήγγειλε τη βία από τους εποίκους και την καταπίεση των Παλαιστινίων στη Δυτική Όχθη, που αναγκάζονταν να εγκαταλείπουν πατρογονικά εδάφη.
Τούτες οι πολιτικές διαιωνίζουν την αστάθεια και δυναμιτίζουν το όραμα της κοινωνίας να μπορέσει να ζήσει ειρηνικά χωρίς τον φόβο μίας επίθεσης. Ήδη προαναφέραμε τις διαδηλώσεις, το κύμα των αντιρρησιών στράτευσης, που εναντιώνονται στην επικράτηση των θεοκρατικών και ακροδεξιών στοιχείων, που τρέφονται από την διαμάχη και την καταπίεση.
Το σημερινό Ισραήλ έχει δύο πρόσωπα -ένα μοντέρνο κι ένα θρησκόληπτο- που τα τελευταία χρόνια δύσκολα ανέχεται το ένα το άλλο. Άλλωστε είναι γνωστές οι εσωτερικές διακρίσεις μεταξύ των Εβραίων κατοίκων όχι μόνον ανάμεσα σε (προνομιούχους) θρησκόληπτους απέναντι σε λαϊκούς, αριστερούς, LGTB+ κλπ, αλλά και ρατσισμός μεταξύ Εβραίων… άλλου χρώματος (από Αιθιοπία, Υεμένη), ή των Μιζράχι, που αντιμετωπίζονται ως υπήκοοι κι άνθρωποι δευτέρας κατηγορίας. Μόνον ο κοινός κίνδυνος που απορρέει από την καταπιεστική πολιτική του κράτους απέναντι στους Παλαιστινίους και τους Άραβες γείτονες αποτελεί τον κοινό συνδετικό τους κρίκο, όποτε παρίσταται ανάγκη πολέμου.
Εντούτοις, το εύρος της επίθεσης της Χαμάς και ο κίνδυνος για μία γενικώτερη ανάφλεξη ή για μία βαθύτερη ανασφάλεια, είναι πολύ μεγάλα για να πείσουν μεγάλο μέρος της κοινωνίας πως η μόνη λύση βρίσκεται στην διαρκή στρατιωτική επαγρύπνηση και τον διαρκή πόλεμο. Το ρέιβ πάρτι που αποτέλεσε τον στόχο των τζιχαντιστών δείχνει πως η κοινωνία θέλει να ζει ανέμελα, όπως σε άλλες χώρες κι όχι να καταπιέζει τις ζωτικές ορμές της γιατί ο φανατισμός (ένθεν κι ένθεν) καιροφυλακτεί. Όσο περνούν οι μέρες, ξεπερνιέται το αρχικό ρίγος (ή αντικατασταθεί με το ρίγος που μπορεί να προκαλέσουν οι μαζικές ισραηλινές σφαγές αμάχων) και πρυτανεύσει η ορθή σκέψη, η λύση του σχεδίου Δύο Κράτη -Δύο Λαοί ενδέχεται να επιστρέψει στην επικαιρότητα σε διεθνές επίπεδο, ενώ η κριτική στην τακτική ενός στρατοκρατούμενου και διαρκώς φοβισμένου κράτους μπορεί να διατρανωθεί ακόμη πιο διάτορα.
Όπως τόνισε παλιότερα ο πρωτεργάτης των ειρηνευτικών συμφωνικών του Όσλο με τον Γιάσερ Αραφάτ, Σιμόν Πέρες, «οι Παλαιστίνιοι είναι το προπατορικό αμάρτημα του Ισραήλ» , το οποίο μοιραία θα πρέπει να ξεπλυθεί. Και τότε ο Νετανιάχου θα πρέπει να λογοδοτήσει στην ισραηλινή κοινωνία, η οποία με τη σειρά της θα πρέπει να λάβει ριζικές αποφάσεις. Μένει μόνο να αποδειχθεί προς ποια πλευρά: της ειρήνης και του διαλόγου; Ή της μισαλλοδοξίας και του ασίγαστου πολέμου;
