Αναρωτιέμαι από ποια άκρη να ξεκινήσω για να μην χαωθώ εγώ και να μην χαώσω και εσάς που το διαβάζετε.
Από τη Σωτηρία Μπέλλου, το 1949 στο μαγαζί του Τζίμη του Χοντρού, όταν την ξυλοκόπησαν οι χίτες αδερφοί Κατελάνοι και ο Τσιτσάνης έκανε την πάπια; Τους Κατελάνους τους ξαναβρίσκουμε τη δεκαετία του ’60 ως ιδιοκτήτες του καμπαρέ Χαβάη, κάπου κάτω από το σημερινό ΠΕΡΟΚΕ, το οποίο το είδα σε άρθρο ως το πρώτο γκέι φρέντλι μαγαζί της Αθήνας, υποτίθεται. Τους ξαναβρίσκουμε ως προμηθευτές του δημοσίου, κρεατέμπορους τη δεκαετία του ’80.
Από το «Από την Άκρη της Πόλης», την ταινιάρα του Γιάνναρη, μια διαφορετική απεικόνιση της αλητείας, της σεξεργασίας και των μεταναστών όχι ως κακομοιραίων άξιων λύπησης αλλά ως ένα κομμάτι που νταραβερίζεται με την τέχνη, αυτό που πια ευρύτερα λέγεται κριέιτιβ ίνταστρι και φορείς ενός βαθιά δυτικού, νεοφιλελέ ονείρου ανέλιξης, χάσλινγκ, σπέκουλας.
Από μία θνησιγενή δική μου ιδέα, μία από τις πολλές ιδέες που δεν οδηγούν κάπου, να επισκεφτώ με κάμερα και ηθοποιό τα κωλόμπαρα και τα απροσδιόριστα μαγαζιά σε Κυψέλη και Πατήσια, αυτά με ξεχασμένες πινακίδες και παράξενους φωτισμούς, κάποια σε ορόφους, κάποια άλλα που δεν κάνουν κανέναν κόπο να σε τραβήξουν μέσα. Δεν θα ήταν πρώτη φορά που τα στέκια των απόκληρων γίνονται βορά σε όσους αναζητούν την εμπειρία. Παλιότερα το καφενείο του Αιγύπτιου στο Μεταξουργείο στις αρχές του 2000, τα καφενεία των εργατών που έγιναν στέκια των κριέτιβ που κατέλαβαν τη φτηνή γη που άφηνε πίσω της το κλείσιμο ενός μηχανουργείου, τα παλιά εργοστάσια που αξιοποιούνται σαν χώροι τέχνης.
Από την πινακίδα PUB Diva που είδα σε έναν κάθετο της Αριστοτέλους, μια ευθεία έκφραση της επιθυμίας των φτωχών και αποκλεισμένων να αγγίξουν έναν κόσμο με φάνσι γκόμενες, κόκκινα χαλιά, τυχοδιώκτες και ιταλικά αυτοκίνητα, μακριά από τη γαλλική ριβιέρα, θαμμένο κάτω από τόνους τσιμέντου αντιπαροχής και μικροαστικού ονείρου στα στενά της Αχαρνών.
Την 60s ταλαιπωρημένη Alfa που είδα στη Φυλής και που έμαθα ότι από τα 80s περιφέρεται εδώ γύρω και που κάποια ανάγκη με έκανε να θέλω να μάθω περισσότερα για τον ιδιοκτήτη της και τις ιστορίες που κουβαλάει.
Ευτυχώς, μια σοφή έμπνευση με έκανε να ονομάσω τη στήλη Disiecta Membra και έτσι μπορώ να τα πετάξω όλα αυτά σκόρπια. Γνωρίζω πως τα σημεία βγάζουν νόημα και πως το νόημα είναι μια ανθρώπινη εφεύρεση, και τελικά, αυτές είναι οι διαδρομές που αν όλα τα αστέρια ευθυγραμμιστούν μπορεί να μου δώσουν ένα έργο. Αν προσπαθούσα να τα βάλω όλα αυτά σε μία φράση και επειδή μου αρέσουν οι αφορισμοί, θα έλεγα αυτό: το φαινόμενο της τέχνης όπως το γνωρίζουμε τουλάχιστον στον 20ο αίώνα, είναι συναφές με το έγκλημα και την παραβατική οικονομία. Επειδή είμαστε μορφωμένα παιδιά και έχουμε μάθει με αναφορές, μπορώ να παραπέμψω στην ατάκα του Γκοντάρ για το κορίτσι και το όπλο, ως τα μόνα απαραίτητα συστατικά για να γίνει μια ταινία. Ή στο «εγκλήματα κατά συρροή» (crimewave) του Ελροϊ, με τις ενδιαφέρουσες διαδρομές ανάμεσα στο έγκλημα και στο Χόλιγουντ από έναν γέννημα θρέμμα, βαθιά Λοσαντζελίτη, φορέα και αποτέλεσμα ο ίδιος του αμερικάνικου ονείρου.
Σε μια παραδοσιακή αριστερή οπτική, η τέχνη είναι προνομιακό πεδίο της αριστεράς και το έγκλημα πηγάζει από την ανέχεια. Είναι ερευνημένη, είναι γνωστή η σχέση της φτώχειας με το έγκλημα. Δεν υπάρχουν και πολλές επαγγελματικές διέξοδοι για τον αποκλεισμένο κόσμο που μένει στοιβαγμένος στα πρώην μικροαστικά τριάρια στον Αγ. Παντελεήμονα και γύρω από τη Βικτώρια και την Αττική, στα τελευταία καταφύγια απέναντι στον εξευγενισμό ολόκληρου του αστικού ιστού μέσα στον Δ. Αθηναίων. Δεν είναι μόνο αυτό όμως, είναι ότι όλοι έχουμε μια ζωή και δεν υπάρχει ζωντανό κανένα συλλογικό όραμα, καμιά υπόσχεση για καλύτερη ζωή σε έναν ορίζοντα βιολογικά ανθρώπινο. Ακόμα και αν υπήρχε όμως άλλη επαγγελματική διέξοδος, ποιος είναι ικανοποιημένος με την προοπτική μιας μισθωτής θέσης εργασίας όταν αυτή δεν σου επιτρέπει να γευτείς όσα παράγει ο πολιτισμός μας, ειδικά όταν αυτά είναι προβεβλημένα με κάθε τρόπο, από το σινεμά μέχρι τα χαϊλίκια του τελευταίου ινφλουένσερ; Αντίθετα, υπάρχει ορατή, σε ακτίνα απλωμένου χεριού και σοβαρού εννοείται ρίσκου, μια ζωή πιο συναρπαστική, εικονογραφημένη επί δεκαετίες. Ένας giardino delle delizie, σίγουρα πιο ορατός αυτός στους πιτσιρικάδες με τα Smart τα αραγμένα στην Αχαρνών τα βράδια, πιο ορατός στην τραπ και τις υποσχέσεις για πουτάνες, φράγκα και ναρκωτικά, σίγουρα πιο ορατός από τον επί γης σοσιαλισμό. Και επειδή την αναπαραγωγική επιτυχία κανείς δεν μίσησε, σίγουρα είναι πιο λογικός και πιο αποδοτικός ο κομφορμισμός της επίσημης θρησκείας του ατομισμού, της ατομικής ευφυίας και δημιουργικότητας που σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα δεν ήταν παρά η αιχμή της δυτικής ιδεολογίας. Που, να σημειώσουμε, εξίσου καλά αυτό αγόραζαν και οι αριστεροί στον Στάινμπεκ και στον Ρόθκο και στο υπέροχο, ατομιστικό και δεξιότατο “Vanishing Point”. Με όσους κινδύνους και αν αυτός κρύβει για τους ταπεινούς εργάτες του εγκλήματος, παραμένει πιο αποδοτικός από τα συλλογικά εγχειρήματα, από την πολιτική στράτευση.
Περισσότερο γρήγορα παρά αργά, τα σμαρτάκια με τις ανοιχτές πόρτες και τα ηχεία θα βρούνε τον δρόμο τους στα μεγάλα καλλιτεχνικά γεγονότα, τόσο τα θεσμικά της καλής τέχνης όσο και τα μαζικολαϊκά. Ακόμα και σήμερα κάποιοι πιστεύουν ότι έχει νόημα ένας τέτοιος διαχωρισμός. Οι υπόλοιποι γνωρίζουμε ότι η Φρανκφούρτη αξίζει μόνο για τα λουκάνικά της.
