ΑΘΗΝΑ
05:14
|
28.04.2024
Η αναβίωση της Άμυνας Γκρύνφελντ και πώς ο Κάρποβ στη Σεβίλλη το 1987 έχασε την ευκαιρία να ανακτήσει το στέμμα του πρωταθλητή από τον Κασπάροβ.
Κάρποβ vs Κασπάροβ
Το μοιράζομαι:
Το εκτυπώνω

Πριν τη 18η Δεκεμβρίου του 1987, οπότε και θα παιζόταν η 24η και τελική παρτίδα του 4ου ματς τους για το παγκόσμιο πρωτάθλημα, οι Γκάρι Κασπάροβ και Ανατόλι Κάρποβ είχαν ήδη αναμετρηθεί συνολικά, στο πλαίσιο του αγώνα για το στέμμα του πρωταθλητή, 119 φορές. Ο καθένας είχε από 16 νίκες και 87 παρτίδες είχαν λήξει ισόπαλες. Αναθυμούμενος το γεγονός, ο Κασπάροβ τόνισε ότι αισθανόταν πως η τελευταία παρτίδα δεν έκρινε μόνο το συγκεκριμένο ματς, αλλά με κάποιο τρόπο ξεκαθάριζε όλη τη μεταξύ τους αναμέτρηση.

Και πράγματι, όπως εξελίχθηκαν οι μεταξύ τους συναντήσεις, με 4 ματς ανάμεσα στο 1984 και το 1987, μοιάζει λες και όλο αυτό υπήρξε μια ενιαία διαδικασία. Το 1ο ματς δεν τελείωσε ποτέ -άλλη μεγάλη και ωραία ιστορία: έχοντας ως όριο το ποιος θα έφτανε τις 6 νίκες, μετά από 48 παρτίδες, και ενώ ο Κάρποβ προηγούνταν μεν 5-3 αλλά είχε μείνει κυριολεκτικά μισός και με το ζόρι στεκόταν στην καρέκλα, η ΦΙΝΤΕ έκρινε το ματς άγονο. Το 1985, εφτά μήνες μετά το πρώτο ματς, ο Κασπάροβ πέτυχε επιτέλους τον στόχο της ζωής του («αν μπορείς να αποκαλέσεις στόχο ζωής», όπως γράφει αργότερα με το γνωστό εγωκεντρικό ύφος του, «κάτι που επιτυγχάνεις στα 22»): κέρδισε 13-11 και έγινε ο 13ος παγκόσμιος πρωταθλητής. Οι Σοβιετικοί και η ΦΙΝΤΕ όμως είχαν φροντίσει να εξασφαλίσουν ένα ματς-ρεβάνς για τον ηττημένο τον αμέσως επόμενο χρόνο. Έτσι, το 1986 στο Λονδίνο αρχικά και στο Λένινγκραντ στο δεύτερο μισό, ο Κασπάροβ έπρεπε να ξανακερδίσει (με 12,5-11,5 αυτή τη φορά) για να διατηρήσει τον τίτλο του. Τέλος περιπέτειας; Φυσικά και όχι. Με το επόμενο ματς διεκδικητών να τρέχει ήδη, ο ηττημένος του Λονδίνου/Λένινγκραντ θα έπρεπε να αντιμετωπίσει στον τελικό τον σκακιστή που θα ολοκλήρωνε τη διαδικασία. Αυτό για τον Κασπάροβ σήμαινε ότι θα έπαιζε σίγουρα άλλο ένα ματς το 1987. Κερδίζοντας τον Αντρέι Σοκόλοβ με το καθαρό 7,5-3,5, ο Κάρποβ εξασφάλισε και τη δική του συμμετοχή σ’ αυτό το ιδιότυπο πάρτι για δύο. Σημειωτέον ότι η «σφήνα» του Κάρποβ στον τελικό των διεκδικητών ήταν κάτι πρωτόγνωρο από όταν καθιερώθηκε το συγκεκριμένο φορμά το 1965.

Κασπάροβ και Κάρποβ αναμετρώνται στο Λένινγκραντ, στο ματς-ρεβάνς της νίκης του Κασπάροβ το 1985, αλλά, φευ, και προάγγελος του επόμενου ματς στη Σεβίλλη

Έτσι, τον Οκτώβριο του 1987 και για τους επόμενους δύο μήνες, οι δύο γνωστοί πλέον αντίπαλοι βρέθηκαν να καταλύουν στο ίδιο ξενοδοχείο, το «Ήλιος της Σεβίλλης», από το οποίο, μαζί με τους δεύτερούς τους θα προετοίμαζαν τη λάμψη τους επί της σκακιέρας. Ο τόπος του εγκλήματος ήταν το μπαρόκ θέατρο του Λόπε ντε Βέγκα, χτισμένο το 1929, στο φουαγέ του οποίου οι θεατές στοιχημάτιζαν πριν από κάθε παρτίδα. Οι αντίπαλοι προσερχόμενοι στο θέατρο απολάμβαναν και το γοτθικό μεγαλείο του καθεδρικού της πόλης, της Santa, Metropolitana y Patriarcal Iglesia Catedral de Santa María de la Sede y de la Asunción de Sevilla, μεγαλύτερου καθεδρικού ναού στον κόσμο.

Το αποτέλεσμα του ματς είναι γνωστό. Αν και προηγούμενος 12-11 πριν την τελευταία παρτίδα, ο πρώην παγκόσμιος πρωταθλητής δεν κατάφερε να πετύχει στην τελευταία παρτίδα με τα μαύρα μία έστω ισοπαλία και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει, συγχαίροντας τον Κασπάροβ για την οριστική πια (για τρία ολόκληρα χρόνια μέχρι την επόμενη αναμέτρηση) κατοχύρωση του τίτλου. Το ισόπαλο αποτέλεσμα του ματς (υπενθυμίζεται ότι ο διεκδικητής -ο Κάρποβ- έπρεπε να κερδίσει το ματς για να εκθρονίσει τον πρωταθλητή) αντικατοπτρίζει και τη γενικότερη κακή εικόνα των παικτών. Το ματς, παρά την εντυπωσιακή κορύφωσή του και τις θεωρητικές συνεισφορές που προσέφερε, αγωνιστικά χαρακτηρίστηκε από πολλά λάθη, την κούραση των δύο μονομάχων, μια έλλειψη αγωνιστικού φρονήματος κατά τόπους. Ήταν δηλαδή ένα κακό ματς, αποτέλεσμα της τεράστιας πίεσης που κουβαλούσαν οι δύο παίκτες εδώ και τρία χρόνια γεμάτα. Παίζοντας συνέχεια εναντίον του ίδιου αντιπάλου η πίεση μεγαλώνει. Νιώθεις όλο και περισσότερο τον αντίπαλο, μαθαίνεις τις συνήθειές του, τις ιδιοτροπίες του, το στυλ του. Στο τέλος δεν αντέχεις να τον βλέπεις, θες κάπως να τελειώνεις με όλο αυτό. Καθοριστικό παράγοντα έτσι παίζουν και αυτοί που είναι εκτός της φέις του φέις αναμέτρησης. Οι «δεύτεροι». Από την πλευρά του πρωταθλητή, ιδιαίτερης σημασίας υπήρξε η προσθήκη του Σεργκέι Ντολματόβ. Ο νεαρός γκραν μετρ, προερχόμενος από τη σχολή του μεγάλου προπονητή Μαρκ Ντβορέτσκι, είχε αναπτύξει μια ιδιαίτερη αγάπη για τη μελέτη των φινάλε, γεγονός που έδωσε ώθηση στη δύναμη της ομάδας του Κασπάροβ να αναλύει τις διακοπές. Για πρώτη φορά, λέει ο Κασπάροβ, αισθανόμουν πως η ανάλυσή μας υπερτερούσε των αντιπάλων -κάτι που συνέβη και στην τελευταία και κρίσιμη παρτίδα. Από την πλευρά του, ο σταθερός δεύτερος του Ανατόλι Κάρποβ, Ίγκορ Ζάιτσεφ, ήρθε στο ματς έχοντας προετοιμάσει μια έκπληξη στην Άμυνα Γκρύνφελντ, που χρησιμοποιούσε ο πρωταθλητής συστηματικά. Ήταν δε τέτοια η έκπληξη που από τότε η βαριάντα φέρει το όνομα της πόλης που την έκανε διάσημη.

Οι δύο διεκδικητές επί το έργον. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η διαφήμιση της επερχόμενης EXPO’92, η οποία και ήταν χορηγός της αναμέτρησης

Ο Κασπάροβ είναι γνωστός για το δυναμικό στυλ παιχνιδιού του, που αναζητά περισσότερο την ευκαιρία της δημιουργίας δυναμικών θέσεων παρά την ισότητα. Έτσι, ως μαύρος πάντα προτιμούσε δυναμικά ανοίγματα, όπως η περιβόητη Ινδική Άμυνα του Βασιλιά. Προσαρμοζόμενος στις ανάγκες των πρώτων ματς, είχε παρ’ όλα αυτά χρησιμοποιήσει πολύ το πιο στέρεο Γκαμπί της Βασίλισσας. Ήδη ωστόσο από το ματς του Λονδίνου/Λένινγκραντ αναζητούσε λύσεις στα ινδικά συστήματα. Τότε ήταν που πρωτόπαιξε εναντίον του Κάρποβ την Άμυνα Γκρύνφελντ, έναν συνδυασμό ινδικής δομής και πρόωρου δ5 που έδινε ακόμα μεγαλύτερη δυναμικότητα στις θέσεις, δημιουργώντας αφενός μια ευκαιρία πρωτοβουλίας για τα λευκά, με αντάλλαγμα ισχυρό αντιπαιχνίδι για τα μαύρα αφετέρου. Το γεγονός ότι ο Κάρποβ είχε ανταποκριθεί σ’ αυτήν την έκπληξη του πρωταθλητή με ακρίβεια και γνώση έκανε τον Κασπάροβ να υποψιάζεται την ύπαρξη κάποιου «βαθιού λαρυγγιού» που έκανε διαρροές. Το γεγονός επίσης ότι το δεύτερο μισό διεξαγόταν στο Λένινγκραντ είχε θορυβήσει τον αντιφρονούντα Κασπάροβ, που υποψιαζόταν ακόμα και παρακολούθηση του δωματίου του στο ξενοδοχείο. Ωραίος σκακιστικός ανορθολογισμός στα καλύτερά του.

Στη Σεβίλλη ήταν η ομάδα του Κάρποβ αυτή που έκανε πρώτη την έκπληξη. Μετά την 1η και την 3η παρτίδα, όπου ο διεκδικητής αποφάσισε να παίξει ανώδυνες βαριάντες, αποφεύγοντας στην πραγματικότητα τη θεωρητική διαμάχη, χτύπησε στην 5η. Με έκπληξη ο Κασπάροβ είδε τον Κάρποβ να εισέρχεται στη βασική για την Γκρύνφελντ βαριάντα αλλαγής, επιλέγοντας ωστόσο μια ξεχασμένη και θεωρητικά αβλαβή υποβαριάντα, στην οποία ο λευκός αποκτά μεν ένα παραπάνω πιόνι, αλλά με κακή δομή που θεωρητικά επιτρέπει ικανό αντιπαιχνίδι για τον μαύρο.

Οι αναμνήσεις του βασικού δεύτερου του Κασπάροβ, Αλεξάντερ Νικίτιν, είναι ενδεικτικές του σοκ:

«Αυτή η ξεχασμένη βαριάντα ενός δημοφιλούς ανοίγματος αναβίωσε αποκλειστικά γι’ αυτό το ματς από τον προπονητή του πρώην πρωταθλητή, γκραν μετρ Ζάιτσεφ. Μετά από αυτή την παρτίδα η Σεβίλλη έμεινε χαραγμένη στη μνήμη μου για την ομορφιά των εκκλησιών και των πάρκων της και την ατελείωτη αλυσίδα βαριαντών πάνω στην κίνηση 12. Α:ζ7+, οι οποίες γέμιζαν το σημειωματάριό μου μέρα τη μέρα. Ο Ιγκόρ Αρκάδεβιτς, διάσημος για την ικανότητά του να παράγει παράδοξες ιδέες, έβαλε στην ομάδα μας προς επίλυση ένα διαβολικό αίνιγμα» (AlexanderNikitin, CoachingKasparov. Volume 2: TheAssasin[1982-1990], ElkandRuby, 2020).

Ο Κασπάροβ, ήδη σε κακή φόρμα, σκέφτηκε για τη 14η κίνησή του -που ήταν ωστόσο η καλύτερη δυνατή- 64 ολόκληρα λεπτά και βρέθηκε σύντομα σε φοβερή πίεση χρόνου, η οποία και του στοίχισε την παρτίδα. Αντίστοιχη υπήρξε η έκπληξη του πρωταθλητή και στην επόμενη παρτίδα του με τα μαύρα, όπου ο Κάρποβ επέμεινε με την ίδια βαριάντα, καθιστώντας σαφές πως αυτή ήταν η κύρια επιλογή της ομάδας του για το ματς. Η παρτίδα υπήρξε δαιδαλώδης, κρατώντας 79 κινήσεις, γεμάτη εκατέρωθεν λάθη και ισόπαλο αποτέλεσμα. Βασικό ρόλο στο αποτέλεσμα έπαιξε η ανάλυση της διακοπής, όπου και η ομάδα του Κασπάροβ κατέληξε στο ότι δεν υπήρχε αντικειμενικός κίνδυνος. Το δίπολο θεωρητική προετοιμασία της ομάδας Κάρποβ εναντίον αναλυτικής υπεροχής της ομάδας Κασπάροβ βρέθηκε εδώ στο επίκεντρο, οπλίζοντας τον κουρασμένο Κασπάροβ με αυξημένη αισιοδοξία -δικαιολογημένη όπως ξέρουμε εκ των υστέρων. Για να φτάσουμε όμως εκεί ο δρόμος υπήρξε μακρύς. Καταρχάς προηγήθηκε άλλη μια μακρά διαμάχη στην 9η παρτίδα, για την οποία ο Κασπάροβ είχε προετοιμάσει διαφορετική εναλλακτική απέναντι στη βαριάντα Σεβίλλης του Κάρποβ. Και εδώ η παρτίδα διακόπηκε, και εδώ η ομάδα του Κασπάροβ κατάφερε να τον ξελασπώσει με επιτυχία.

Το ιδιότυπο σετ κομματιών που χρησιμοποιήθηκε στο ματς της Σεβίλλης

Η τελευταία φορά που η βαριάντα της Σεβίλλης εμφανίστηκε στο ματς ήταν η 11η παρτίδα, που παίχθηκε στις 9 Νοεμβρίου. Δεν αναφέρω τυχαία και τον αριθμό παρτίδας και την ημερομηνία. Ο Νικίτιν μάς πληροφορεί πως στο συγκεκριμένο ματς ο Κασπάροβ είχε φτάσει στο απόγειο της εμμονής του με αριθμούς και ημερομηνίες.Αποκορύφωμα θα ήταν η 16η παρτίδα του ματς, την οποία θεωρούσε ήδη κερδισμένη καθότι πάντα έπαιζε εξαιρετικά καλά στις δέκατες έκτες παρτίδες. Αντί για προετοιμασία ο παγκόσμιος πρωταθλητής χαλάρωνε αριθμοσοφικά για να γνωρίσει μια μεγαλοπρεπή ήττα. Η ημερομηνία ήταν διπλά σημαδιακή. Στις 9 Νοεμβρίου του 1982 ο Κασπάροβ κέρδισε τον Κορτσνόι σε μια παρτίδα που έμελλε να του προσφέρει το Όσκαρ σκακιού της χρονιάς. 9 Νοεμβρίου του 1985 ήταν όταν ο Γκάρι κέρδισε με τα μαύρα τον Κάρποβ για να αναδειχθεί 13ος παγκόσμιος πρωταθλητής της σκακιστικής ιστορίας.

Την ίδια στιγμή η 11η παρτίδα υπήρξε η πλέον αποφασιστική στην ιστορία των ματς για το παγκόσμιο πρωτάθλημα, καταλήγοντας σπάνια σε ισοπαλία. Ο ίδιος ο Κασπάροβ παραθέτει καταλογάδην την ακολουθία παρτίδων που είχαν μη ισόπαλη έκβαση. Στάινιτς εναντίον Τούκερτορτ το 1886, όπως και εναντίον Τσιγκόριν το 1889 και το 1892· ο Λάσκερ να κερδίζει τον Τάρας το 1908 και να χάνει από τον Καπαμπλάνκα το 1921· ο Αλιέχιν να κερδίζει τον Καπαμπλάνκα το 1927· ο Μποτβίνικ να χάνει από τον Μπρονστάιν το 1951, από τον Σμίσλοβ και το 1954 και το 1958, και από τον Ταλ το 1960, παίρνοντας όμως τη ρεβάνς το 1961·ο Σπάσκι να χάνει από τον Πετροσιάν το 1969 και να κερδίζει τον Φίσερ το 1972· ο Κάρποβ να χάνει και από τον Κορτσνόι το 1978 και από τον Κασπάροβ το 1985.

Ο συνδυασμός των δύο ημερομηνιών συνηγορεί για τον Κασπάροβ στο ότι θα κερδίσει την παρτίδα. Μετά από 30 κινήσεις ωστόσο ο Κάρποβ, με ένα πιόνι παραπάνω, έχει αποκτήσει σημαντικό πλεονέκτημα. Στην προσπάθειά του να το αξιοποιήσει πριν η παρτίδα φτάσει σε διακοπή, κάνει έναν καταστροφικό ελιγμό με τον πύργο -και τον στήνει στην 35η κίνηση. Με διαφορά [διαφορά λέμε ότι έχει ο παίκτης που έχει πύργο σε σχέση με τον ίππο ή τον αξιωματικό του αντιπάλου του] πάνω ο Κασπάροβ θα βρει τις σωστές κινήσεις, θα κερδίσει την παρτίδα, θα αποτρέψει τον Κάρποβ από το να ξαναπαίξει την ίδια βαριάντα, αχρηστεύοντας έτσι την προετοιμασία του και εξασφαλίζοντας την ηρεμία του πρωταθλητή, αυτή τη φορά όχι για ένα αλλά για τρία ολόκληρα χρόνια. Φυσικά, 3 χρόνια μετά ο Κάρποβ θα βρισκόταν εκ νέου στην καρέκλα του διεκδικητή για να ολοκληρωθεί η χρυσή δεκαετία των Κ-Κ. Αυτή όμως είναι μια άλλη ιστορία.

Τραγική ειρωνεία της 11ης παρτίδας: το σετ της Σεβίλλης έχει πύργους σχεδιασμένους στο πρότυπο του Torre del Oro, του Χρυσού Πύργου. Δωδεκάγωνος πύργος κατασκευασμένος από τη δυναστεία των Αλμοχάδων ώστε να ελέγχει την πρόσβαση στη Σεβίλλη μέσω του ποταμού Γουαδαλκιβίρ, οφείλει το όνομά τουστη χρυσή αντανάκλασή του στο ποτάμι, εξαιτίας των υλικών κατασκευής του (μίγμα κονιάματος, ασβεστόλιθου και συμπιεσμένου αχύρου). Ό,τι λάμπει δεν είναι όμως χρυσός, ανακάλυψε ο Κάρποβ, που είδε τα όνειρά του να γκρεμίζονται όπως συμβαίνει και στην ομώνυμη κάρτα των ταρώ. Ο Πύργος είναι η μοναδική ανθρώπινη κατασκευή στη Μεγάλη Αρκάνα, τη μία από τις δύο ομάδες καρτών των ταρώ.  Συμβολίζει την ύλη και η καταστροφή του δεν είναι άλλο από την καταστροφή της κοντόφθαλμης βεβαιότητας ότι ο κόσμος είναι μόνο αυτό που αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας. Ό,τι και το στήσιμο στο σκάκι δηλαδή.

Το μοιράζομαι:
Το εκτυπώνω
ΣΥΝΑΦΗ

Καμπότζη: Είκοσι στρατιώτες σκοτώθηκαν σε έκρηξη σε βάση πυρομαχικών

Οι σοσιαλιστές οπαδοί καλούν τον Ισπανό πρωθυπουργό να παραμείνει στη θέση του

Αρμενία: Συνεχίζονται οι διαμαρτυρίες για την οριοθέτηση των συνόρων με το Αζερμπαϊτζάν

Κυκλοφοριακές ρυθμίσεις λόγω εργασιών συντήρησης στην Αττική οδό

Γραφτείτε συνδρομητές
Ενισχύστε την προσπάθεια του Κοσμοδρομίου με μια συνδρομή από €1/μήνα