Από το απόγευμα της Τρίτης η Ιταλία έχει ένα νέο κόμμα στο πολιτικό φάσμα της. Το κόμμα Insieme per il Futuro (Μαζί για το Μέλλον), που ίδρυσε ο υπουργός Εξωτερικών Λουΐτζι Ντι Μάγιο, αποχωρώντας από το Κίνημα των 5 Αστέρων, ναι μεν δεν είναι εντελώς απαραίτητο στο απέραντο μωσαϊκό που συνθέτει το Κοινοβούλιο και η Γερουσία της Ιταλίας, ουσιαστικά όμως ξεκαθαρίζει τους λογαριασμούς στην επισφαλή διαρχία στην παράταξη.

Ο Ντι Μάγιο, επικεφαλής 62 βουλευτών και γερουσιαστών (αρχικά), αφήνει το Κίνημα (που ο ίδιος είχε συμβάλει στη δημιουργία του) στα χέρια του πρώην πρωθυπουργού, Τζουζέπε Κόντε, ο οποίος είχε έλθει στο M5S το καλοκαίρι του 2021 για να το αναμορφώσει. Τη στιγμή που ο ίδιος ο Κόντε και η πολιτική του στάση επαναβεβαιώθηκαν από τα όργανα του κόμματος και η κίνησή του να αμφισβητήσει την απόφαση του δοτού πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι να μοιράσει αφειδώς όπλα στην Ουκρανία, του έδιναν αέρα αποφασιστικού ηγέτη, τώρα παραμένει μία απισχνασμένη κοινοβουλευτική δύναμη, χωρίς τα πρωτεία στις έδρες, που πλέον περνούν στη Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι. Αυτή η ίδια εικόνα είχε προκύψει στις προηγούμενες εκλογές, αλλά δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί δημοσκοπικά ή εκλογικά, όπως αποδείχθηκε στις πρόσφατες αναμετρήσεις για τους δήμους της χώρας.

Επισήμως η πρόφαση για την αποχώρηση του Ντι Μάγιο ήταν η αντίδρασή του στην απόφαση των πιστών στον Κόντε γερουσιαστών να κατεβάσουν πρόταση ζητώντας από τον Ντράγκι να εξηγήσει στο Κοινοβούλιο τον λόγο που η Ιταλία συνεχίζει να εξοπλίζει την Ουκρανία. Εν τούτοις, πολλοί είναι εκείνοι που θεωρούν πως αποφασιστικό ρόλο στην αποχώρηση του Ντι Μάγιο διαδραμάτισε το τελεσίγραφο του Κόντε στο ακανθώδες ζήτημα για το αν θα τηρηθεί ή όχι η καταστατική αρχή του Κινήματος για όριο έως δύο κοινοβουλευτικές θητείες για όλους τους εκλεγμένους του M5S. Κάτι που αφορά τους περισσότερους από τους βουλευτές και γερουσιαστές του άμεσα, καθώς η κανονική θητεία του παρόντος Κοινοβουλίου βαίνει στην τελική της ευθεία.

O Ντι Μάγιο έφυγε μιλώντας για μια «επώδυνη», πλην όμως υποχρεωτική, επιλογή, γιατί «ορισμένοι ηγέτες του Κινήματος κινδύνευσαν να αποδυναμώσουν τη χώρα με τις αβέβαιες και αμφιταλαντευόμενες θέσεις τους». Ο υπουργός Εξωτερικών υπήρξε πρωτεργάτης στη δημιουργία του αντισυστημικού κινήματος, που ευαγγελιζόταν την αλλαγή, τόσο ως προς την επιλογή των αντιπροσώπων του, όσο και στον τρόπο του πολιτεύεσθαι και στη στάση του απέναντι στην Ε.Ε. Στην πορεία ευθυγράμμισε τον εαυτό του και την παράταξη στο πλευρό των φιλο-ευρωπαϊκό-ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων στη χώρα και απέδωσε την αποχώρησή του στην ανάγκη «να επιλέξουμε σε ποια πλευρά της ιστορίας θα είμαστε: με την Ουκρανία ή τη Ρωσία;», γιατί είπε ο Ντι Μάγιο «ο πόλεμος δεν είναι σόου στα μέσα ενημέρωσης». Με αυτόν τον τρόπο θέλησε να υπονοήσει πως η αποστασιοποίηση που τελευταία εξέφραζε ο Κόντε απέναντι στον Ντράγκι στην πραγματικότητα υπακούει στη φιλοδοξία του νέου «νομοθέτη» του M5S να προβάλλει ένα δυναμικό προφίλ και να εξασφαλίσει τη συναίνεση στο πρόσωπό του.

Ο Ντι Μάγιο στην αναγγελτική εκείνη συνέντευξη Τύπου έδειξε τις προθέσεις του. Οι επαινετικές αναφορές στην άτυπη «παράταξη των δημάρχων» (με επικεφαλής τον πρώτο πολίτη του Μιλάνου Μπέπε Σάλα), φανερώνουν την πρόθεσή του να προσεγγίσει τον γαλαξία των «αριστερών κεντρώων» και μέσω αυτού να εξασφαλίσει την εκλογιμότητά του στο «ευρύτερο μέτωπο», που οραματίζεται ο επικεφαλής του Δημοκρατικού Κόμματος, Ενρίκο Λέτα. Ούτως ή άλλως, η αυτόνομη εφόρμηση προς την περιοχή αυτού καθαυτού του Κέντρου αφήνει περιορισμένα περιθώρια, καθώς από καιρό κατεστημένες δυνάμεις, όπως αυτές του Ματέο Ρέντσι και του Κάρλο Καλέντα διαγκωνίζονται για το ποιος θα έχει την πρωτοκαθεδρία.

Από την πλευρά του, ο Ντράγκι απάντησε με ένα κοφτό «όχι» σε όσους τον ρώτησαν αν ανησυχεί για την τύχη της κυβέρνησης. Μετά και τη θετική για τον ίδιο και τη φιλοδυτική πολιτική του, ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο για τα όπλα στην Ουκρανία, στην πραγματικότητα δεν θα έχει πλέον πολλά να φοβηθεί από τον Κόντε, ο οποίος ούτως ή άλλως την κρίσιμη στιγμή κατέβασε το πανό της ειρηνιστικής διαμαρτυρίας. Και αμέσως μετά τη «γέννηση» του νέου κόμματος έσπευσε να διαψεύσει τον Ντι Μάγιο ότι ο ίδιος είναι λιγότερο φιλοΝΑΤΟϊκός από αυτόν. Ο Κόντε, εάν κάποια στιγμή σκέφθηκε να υποσκάψει τον Ντράγκι στο εξής βρίσκεται με περιορισμένες δυνατότητες. Η δημιουργία του Insieme αλλάζει τα δεδομένα στις πλειοψηφίες στο Κοινοβούλιο. Ο Ντι Μάγιο συντάσσεται με εκείνους που υποστηρίζουν να παραμείνει ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ στο Palazzo Chigi ακόμη και όταν προκύψει νέα σύνθεση στο Κοινοβούλιο. Δηλαδή, μία κυβέρνηση Ντράγκι Νο2. Ο Κόντε έχει σχεδόν μηδενικά περιθώρια κίνησης, παραμένει στην κυβέρνηση του Ντράγκι, που ναι μεν δεν πολυπιστεύει, αλλά που δεν μπορεί επ’ ουδενί να ρίξει όχι επειδή του λείπουν τα νούμερα, αλλά επειδή εάν γίνουν τον Οκτώβριο εκλογές, το M5S υπό το βάρος αυτής της ανατροπής θα εξαφανιζόταν. Στην ουσία, η κίνηση Ντι Μάγιο ενισχύει το μέτωπο των υποστηρικτών του Ντράγκι, που εξασφαλίζουν το ακλόνητο που χρειάζεται ο εντολοδόχος πρωθυπουργός. Και μαζί με αυτόν και η Ε.Ε., η οποία πάντοτε ανησυχούσε για τον απρόβλεπτο χαρακτήρα ενός (φαινομενικά) αντισυστημικού κόμματος στην ιταλική κυβέρνηση – ιδίως όταν το M5S είχε συμμαχήσει με την επίσης «δύσκολη» Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι. Μετά τη διαφαινόμενη ένταξη του Κινήματος στις συστημικές δυνάμεις του Ευρωκοινοβουλίου, η φιλοευρωπαϊκή και ατλαντική στροφή του Ντι Μάγιο και ικανού μέρους της κοινοβουλευτικής του ομάδας, καθησυχάζει τις Βρυξέλλες, που δεν θέλουν αντιευρωπαϊκές αναταράξεις στην υπό καθεστώς δημοσιονομικού ελέγχου Ιταλία.

Ωστόσο, μέσα στο ίδιο το Κίνημα, όπως φαίνεται η αναταραχή δύσκολα θα κοπάσει: ήδη μετά την αποχώρηση έχει ξεσπάσει μία «βατραχομυιομαχία» για το ποιος θα πρέπει να διατηρεί και ποια κυβερνητικά αξιώματα. Εκτός από τις προϋπάρχουσες εντάσεις, μεταξύ του Ντι Μάγιο και Κόντε μαζί με τον πιστό του «Τζουζέπι» πρόεδρο της Βουλής Ρομπέρτο Φίκο, αλλά και μεταξύ πολλών πρώην συναδέλφων, η περαιτέρω αιμορραγία είναι πολύ περισσότερο και από βέβαιη, ιδίως μεταξύ όσων έχουν συμπληρώσει δύο κοινοβουλευτικές θητείες και βάσει του καταστατικού δεν μπορούν πλέον να ξαναθέσουν υποψηφιότητα. Μέσα σε αυτόν τον εμφύλιο δεν λείπουν και τα ευτράπελα: δύο βουλευτές που χωρίστηκαν πλέον κομματικά θα παντρευτούν το Σάββατο, αποδεικνύοντας πως ότι ισχύει για τους ανθρώπους «ους ο Θεός συνέζευξε», η πολιτική ωστόσο μπορεί να τους χωρίσει.

Το πραγματικό ζήτημα ωστόσο παραμένει ότι μόλις τέσσερα χρόνια μετά τον θρίαμβο του 2018, το Κίνημα -που είχε κατορθώσει να υφαρπάξει και να αλλοτριώσει αρκετές δυνάμεις και ψηφοφόρους της Αριστεράς στην Ιταλία, να κινητοποιήσει με εκείνο το μείγμα λαϊκισμού και υπόσχεσης για άμεση δημοκρατία ακόμη και απολιτικά κοινωνικά ουσιαστικά κλείνει τον αντισυστημικό κύκλο του- ίσως και τον ίδιο τον κύκλο του καθαυτό, έτσι όπως τον είχε οραματισθεί ο εμπνευστής του Μπέπε Γκρίλο. Η άλωση του Κοινοβουλίου και η κατάκτηση της κυβέρνησης φαντάζουν τώρα ξεφτισμένες εικόνες. Το Κίνημα έδειξε πως, αντίθετα με τις αρχικές προθέσεις του και υποσχέσεις, ακριβώς όπως και τα άλλα κόμματα, κατέληξε να απομακρυνθεί από τη βάση του και να εκμαυλισθεί από την εξουσία και τα αξιώματα. 

Το 2018 αυτό το κίνημα είχε πείσει το ένα τρίτο των Ιταλών. Αν τότε κανείς δεν γνώριζε πού το πάει, σήμερα ουδείς μπορεί να διανοηθεί πού θα καταλήξει. Κανείς δεν γνωρίζει τι θα γίνουν τα 5 Αστέρια αλλά και οι διόλου ευκαταφρόνητες, ακόμη και στην τωρινή κάμψη του, ψήφοι που είχε κατορθώσει να κινητοποιήσει και καρπωθεί: πόσοι από τους φίλους του θα ψηφίσουν Αριστερά ή Δεξιά, θα επιλέξουν πάλι εναλλακτικές δυνάμεις ή θα καθίσουν σπίτι τους; Είτε μας αρέσει είτε όχι, ο grillismo είχε υποκλέψει και φέρει στη Βουλή, ακολουθώντας τους πιο παγιωμένους κανόνες πολιτικής δράσης, τη δυσαρέσκεια που ακολουθούσε μεγάλο κλάσμα του εκλογικού σώματος. Τώρα κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει με αυτό το κύμα των ψηφοφόρων και είναι ένα ερώτημα που είναι ανεξάρτητο από τη μοίρα της κυβέρνησης Ντράγκι, επειδή αφορά το ίδιο το συναίσθημα του εκλογικού σώματος ή τουλάχιστον εκείνων που εξακολουθούν να πηγαίνουν στις κάλπες.

Το ερώτημα αυτό είναι πολύ κρίσιμο, γιατί ένα κενό που θα δημιουργηθεί σε ψήφους και πολιτικές δυνάμεις, θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο κατά το προσεχές διάστημα, μέσα από τις προαναγγελλόμενες ήδη πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές δυσκολίες που εξαπολύει ο πόλεμος, ο πληθωρισμός, η ενεργειακή κρίση και η οικτρή δημοσιονομική κατάσταση της Ιταλίας.