Την παραμονή των σερβικών Χριστουγέννων στις 6 Ιανουαρίου, τη στιγμή που οι πιστοί ετοιμάζονταν να γιορτάσουν, δύο πυροβολισμοί ακούστηκαν στην Gotovuša, σερβικό θύλακα κοντά στην Πρίζρεν στο Κοσσυφοπέδιο. Ο στόχος ήταν δύο παιδιά Σέρβων, τα οποία πυροβολήθηκαν με αυτόματο, ενώ περπατούσαν στην άκρη του δρόμου, φέροντας κλαδιά του παραδοσιακού χριστουγεννιάτικου δέντρου «μπάντνιακ», που οι Σέρβοι κόβουν σύμφωνα με τις παραδόσεις τους κατά την παραμονή των Χριστουγέννων.
Τα θύματα των πυροβολισμών, ο Στέφαν Στογιάνοβιτς και ο εξάδελφός του, Μίλος Στογιάνοβιτς, 11 και 21 ετών αντιστοίχως, τραυματίστηκαν στον ώμο και στο χέρι, μεταφέρθηκαν στα επείγοντα στο νοσοκομείο, όπου διέφυγαν τον κίνδυνο θανάτου, αλλά θα έχουν πιθανότατα μόνιμη αναπηρία. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο δράστης, που συνελήφθη, είναι, σύμφωνα με τις αλβανικές αρχές της Πρίστινα, μέλος των δυνάμεων ασφαλείας του Κοσόβου, γιος μαχητή της οργάνωσης UCK. Το γεγονός ότι η φονική απόπειρα συνέβη την παραμονή των Χριστουγέννων, με όλον τον συμβολισμό που αυτό έχει, δείχνει προς την κατεύθυνση της προβοκάτσιας σε σχέση με ειδικές σερβικές ευαισθησίες. Το ότι τα παιδιά έφεραν κλάδους του «μπάντνιακ» ήταν ένα οιονεί ταυτοτικό στοιχείο βάσει του οποίου μπορούσαν να διακριθούν, εξ ου και η απόπειρα είχε το χαρακτήρα θρησκευτικής δίωξης. Η φονική απόπειρα καταδικάστηκε από αξιωματούχους του Κοσόβου, καθώς και από διεθνείς αξιωματούχους. Όμως, οι Σέρβοι είναι επιφυλακτικοί για τη δικαστική συνέχεια της υπόθεσης, σύμφωνα με το ρητό «κατής μηνύει, κατής δικάζει», που αποτελεί το σερβικό αντίστοιχο του ελληνικού γνωμικού «αν σ’ αδικήσει ο κατής, πού θα πας να δικαστείς;».
Η γενικότερη κατάσταση μπορεί να συνοψιστεί στην απαίτηση των διαμεσολαβητών της συλλογικής Δύσης να αρθούν τα οδοφράγματα στο βόρειο Κόσοβο, όπου είναι συγκεντρωμένη η σερβική μειονότητα, ενώ οι Σέρβοι επιθυμούν διαβεβαιώσεις, όπως τη συγκρότηση μιας κοινότητας των σερβικών δήμων. Η σπουδή της συλλογικής Δύσης φαίνεται ότι έχει ως αφετηρία την αμερικανική θέληση να φανεί πως υπάρχει μια «λύση» του προβλήματος του Κοσσυφοπεδίου την ίδια στιγμή που έχει τελματωθεί η κατάσταση στην Ουκρανία. Σκοπός της βιασύνης αυτής είναι να υπάρξει μια «ρεβάνς» έναντι της Ρωσίας για το ουκρανικό μέτωπο. Υπάρχει, σε κάθε περίπτωση, πικρή εμπειρία από τη μη τήρηση δεσμεύσεων από την πλευρά της συλλογικής Δύσης.
Ας μην πάμε μακριά, μπορούμε να αναλογιστούμε τι είπε η Άνγκελα Μέρκελ σε πρόσφατη συνέντευξή της στο τέλος του 2022. Ούτε λίγο ούτε πολύ δήλωσε ότι οι Συμφωνίες του Μινσκ ήταν ένα στρατήγημα, προκειμένου να εξασφαλίσουν χρόνο για την προετοιμασία της Ουκρανίας και ότι οι Δυτικοί δεν είχαν ποτέ τη διάθεση να τις εφαρμόσουν. Ακόμη και αν δεχτεί κανείς ότι η Μέρκελ ήθελε έτσι να ξεπλύνει για το δυτικό κοινό τη δική της συνεργασία με τη Ρωσία στο ενεργειακό πεδίο, που ήταν και η βασική αιτία για την ευημερία της Γερμανίας και για το γεγονός ότι ηγήθηκε της Ευρώπης τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ωστόσο και πάλι η συνέντευξη στέλνει το μήνυμα ότι κανείς δεν μπορεί να εμπιστευτεί τους δυτικούς διαμεσολαβητές ότι είναι ειλικρινείς σε μία διαπραγμάτευση και ότι καταλαβαίνουν μόνο τη γλώσσα της ισχύος. Παρόμοιες τακτικές της συλλογικής Δύσης, όπως αυτές τις οποίες δεν δίσταζε να ομολογήσει η Άνγκελα Μέρκελ, δημιουργούν ένα φαινόμενο gaslighting, για να χρησιμοποιήσουμε έναν προσφιλή αμερικανικό όρο, δηλαδή χειραγώγηση του θύματος να νομίζει ότι έχουν πρόβλημα οι δικές του νοητικές λειτουργίες. Η Συμφωνία των Βρυξελλών για το Κοσσυφοπέδιο ακολουθεί ένα παρόμοιο υπόδειγμα με τις Συμφωνίες του Μινσκ, δηλαδή μια εξαγορά χρόνου με βήμα προς βήμα πρόοδο.
Δυστυχώς, τραγική είναι η εμπειρία των Σέρβων από παρόμοιες διαπραγματεύσεις με δυτικούς διαμεσολαβητές, που συνήθως προσπαθούν απλώς να κερδίσουν χρόνο, εν όψει μετέπειτα εξελίξεων που φέρνουν πάντα τη Σερβία προ τετελεσμένων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η απόφαση 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, στην οποία γινόταν συχνή επίκληση, αν και παραβιαζόταν διαρκώς, απλώς και μόνο μέχρι να μπορέσει να γίνει η προκήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου. Η έμφαση τώρα είναι η διάλυση των οδοφραγμάτων, χωρίς όμως να υπάρχει εμπιστοσύνη ότι θα υπάρξουν εγγυήσεις ασφαλείας για τα ζητήματα για τα οποία κατέστησαν αναγκαία τα οδοφράγματα. Γιατί από την άλλη πλευρά, όταν είναι η ώρα να εφαρμοστούν αποφάσεις, όπως λ.χ. η επιστροφή των εκτοπισμένων το 2004 Σέρβων και άλλων μη Αλβανών, δημιουργείται με τεχνητό τρόπο μια κρίση, όπως τα εν λόγω πογκρόμ που καθιστούν την εφαρμογή ντε φάκτο παρωχημένη.
Εν προκειμένω, σύμφωνα με τη συμφωνία των Βρυξελλών η ένωση των Βρυξελλών των σερβικών δήμων αποτελούσε υποχρέωση του Κοσόβου, ενώ αντίστοιχη υποχρέωση των Σέρβων ήταν η ένταξη σε θεσμούς, όπως η αστυνομία, η δικαιοσύνη, η αποδοχή κωδικού περιοχής κ.ο.κ. Οι Σέρβοι δέχτηκαν να εφαρμόσουν τις υποχρεώσεις τους, αλλά η ένωση των σερβικών δήμων δεν ήρθε ποτέ, με αποτέλεσμα οι Σέρβοι να εγκαταλείψουν τους θεσμούς στις 5 Νοεμβρίου 2022, θέτοντας ως όρο για την επιστροφή τους τη συγκρότηση της Ένωσης. Ωστόσο, το αίτημα αυτό δεν είναι εύκολο να ικανοποιηθεί, καθώς η μη εφαρμογή του αποτελούσε προεκλογική δέσμευση του νυν πρωθυπουργού Άλμπιν Κούρτι. Βεβαίως, η ένωση των δήμων δεν είναι κάτι που οπωσδήποτε συμφωνεί με την κεντρική πολιτική του Βελιγραδίου, καθώς θα σήμαινε μια ολοκλήρωση της πολιτικής οντότητας του Κοσόβου· κατά πολλούς θα αποτελούσε μία πολιτική νίκη της Πρίστινα επί του Βελιγραδίου, παρόλο που την αντιμάχεται ο νυν πρωθυπουργός. Χαρακτηριστικά στη Μιτρόβιτσα υπήρξε διαδήλωση από Σέρβους, οι οποίοι άσκησαν κριτική τόσο στον Αλβανοκοσοβάρο πρωθυπουργό Άλμπιν Κούρτι, όσο και στον Σέρβο πρόεδρο Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ενώ βεβαίως διαμαρτυρήθηκαν και για τους τραυματισμούς των δύο παιδιών.
Μεταξύ των γενικότερων ανησυχιών των Σέρβων είναι ότι προωθείται η υποψηφιότητα του Κοσόβου για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε αντίθεση με διαβεβαιώσεις, μεταξύ άλλων, Αμερικανών αξιωματούχων, αλλά κυρίως, με το γεγονός ότι πέντε ευρωπαϊκές χώρες δεν αναγνωρίζουν το Κοσσυφοπέδιο, ενώ προβληματίζει και μια ενδεχόμενη νατοϊκή προοπτική. Η πικρία εκτραχύνεται επίσης από το γεγονός ότι την ίδια ώρα που η Δύση κάνει πληθωριστικά λόγο για ανεκτικότητα, σεβασμό της ετερότητας, σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Σέρβοι μπορούν να συλληφθούν αναίτια στο Κοσσυφοπέδιο, επειδή λόγω χάρη φορούν ένα T-shirt με τη σερβική σημαία ή έπειτα από ένα έλασσον φραστικό επεισόδιο, ενώ επίσης οι σερβικές περιουσίες κινδυνεύουν με σφετερισμό και οι εκκλησίες και τα μοναστήρια με καταστροφή. Κατά την πρόσφατη απαγωγή του Ντέγιαν Πάντιτς, ο επικεφαλής της EULEX είχε δηλώσει ότι δεν γνωρίζει πού βρίσκεται, αν και ο ρόλος του ήταν ακριβώς να αποτρέπει παρόμοιες παραβιάσεις δικαιωμάτων. Παρομοίως, έχει υπάρξει παράνομη είσοδος αστυνομικών δυνάμεων στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο, η οποία παραβιάζει τις συμφωνίες ανάμεσα στις δύο κοινότητες, με τη συνενοχή της KFOR και της EULEX.
Τα σερβικά αιτήματα επικεντρώνονται γύρω από την ακριβή τήρηση της απόφασης 1244 του ΟΗΕ, την απόσυρση των αλβανικών αστυνομικών δυνάμεων από το βόρειο Κοσσυφοπέδιο και την παρουσία μόνο του πολυεθνοτικού αστυνομικού σώματος που προβλέπεται από τις συμφωνίες, την επιστροφή στους Σέρβους ιδιοκτήτες της γης που έχει γίνει αντικείμενο σφετερισμού και τη διάλυση των παράνομων βάσεων, καθώς και να επιστραφεί η περιουσία της Μονής του Ντέτσανι που έχει καταπατηθεί και να οριστεί μία σαφής ημερομηνία για τη δημιουργία των κοινοτήτων στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο. Επίσης, ζητείται απελευθέρωση των Σέρβων που έχουν συλληφθεί και αμνηστία για όσους Σέρβους προέβαλαν αντίσταση. Σε ό,τι αφορά τον στρατό του Κοσόβου να τηρηθούν όσα προβλέπονται από το ίδιο το κοσοβάρικο Σύνταγμα. Η ικανοποίηση παρόμοιων αιτημάτων θα ήταν από τη σερβική πλευρά η βάση για μια συμφωνία, αρκεί να υπάρχει από τους δυτικούς διαμεσολαβητές η θέληση για μια παρόμοια συνεννόηση, ενώ όλα δείχνουν ότι για τη συλλογική Δύση θα ήταν βολική μια κλιμάκωση, που δεν θα κάνει καλό σε κανέναν από τους λαούς της περιοχής.
