Η στάση και η ψήφος της νεοφασίστριας πρωθυπουργού της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, κυρίως κι ως επικεφαλής της ακροδεξιάς ευρωομάδας Εcr, ήταν το μεγάλο ερώτημα στη διαδικασία για την επανεκλογή της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για άλλα πέντε χρόνια. Στο τέλος μέσα στις ψήφους που ξεπέρασαν κατά 40 τον απαιτούμενο αριθμό (361) για την απόλυτη πλειοψηφία δεν βρίσκονταν αυτές της ακροδεξιάς ευρωομάδας και του κόμματός της «Αδέλφια της Ιταλίας» (FdI).
Τι θα μπορούσε όμως να σημαίνει αυτή η απόφαση της Μελόνι να διαταράξει την μέχρι πρότινος αγαστή σχέση που διατηρούσε με την φον ντερ Λάιεν, την οποία «στήριξε» διπλωματικά -ελέω και Αμερικανών- σε πολλά μέτωπα (από την Ουκρανία, τη Γάζα, τη ρήξη στις σχέσεις με την Κίνα, την εκστρατεία κατά της Υεμένης κλπ); Πώς έγινε και τα «Αδέλφια της Ιταλίας» που είχαν φθάσει μάλιστα στο σημείο να συζητείται ακόμη και μία προσέγγισή τους με το ΕΛΚ, να σκληρύνουν τη στάση τους; Γιατί η Ιταλίδα ακροδεξιά, που φιλοδοξούσε και διεκδικεί ένα ισχυρό χαρτοφυλάκιο για τον εκλεκτό της Ρομπέρτο Φίτο στον νέο εκτελεστικό μηχανισμό στις Βρυξέλλες να διακυβεύει σήμερα την επιρροή που θέλει να εξαργυρώσει; Ή να διακινδυνεύσει την ελαστικότητα στην εφαρμογή των οικονομικών μέτρων που είναι αναγκασμένη να λάβει η Ιταλία λόγω της υφεσιακής και αρνητικής δημοσιονομικής πορείας που έχει πάρει η οικονομία της;
Είναι άραγε η Μελόνι πλέον σε αντίπαλη τροχιά με την ένοικο του Μπερλεμόν (Berlaymont ) ή απλώς είναι μία επίδειξη δύναμης στις Βρυξέλλες, ότι μπορεί να τη βρουν ανά πάσα στιγμή απέναντί τους, εάν δεν της παραχωρήσουν έναν ακόμη ενεργότερο ρόλο στις πολιτικο-οικονομικο-στρατηγικές εξελίξεις της ηπείρου; Ιδιαίτερα τώρα που σαν το κατεξοχήν αντίπαλο δέος στην ακροδεξιά αντιπολίτευση αναδύεται η ευρωομάδα των «Πατριωτών» του Όρμπαν, της Λεπέν, του Vox και του Chega στην Πορτογαλία.
Άλλωστε και το αποτέλεσμα της εκλογής της φον ντερ Λάιεν, πέρα από τις θριαμβολογίες για τα μάτια του κόσμου, δεν εμπνέει στην ουσία και τόση εμπιστοσύνη για το εύκολο μέλλον των αποφάσεων της νέας Κομισιόν. Γιατί στα χαρτιά η παράταξη φον ντερ Λάιεν έπρεπε να συγκεντρώνει 454 ψήφους, ενώ τελικά εγκρίθηκε η υποψηφιότητά της με 401. Συνεπώς 53 στελέχη των κομμάτων που απαρτίζουν τη συμμαχία αποτελούν τους λεγόμενους «ελεύθερους σκοπευτές», που αρχικά εκτιμώντο σε πάνω από 60. Με δεδομένο, ότι κάποιες από τις αποφάσεις ενδέχεται να δυσαρεστούν πολλούς άλλους ευρωβουλευτές και τις πατρίδες τους, ανά πάσα στιγμή μία αλλαγή στάσης κάποιων στην εύθραυστη και προσχηματική τούτη συμμαχία είναι πιθανόν να ανατρέψει τις πολιτικές ισορροπίες.
Για τον λόγο τούτο, στην ομιλία της η φον ντερ Λάιεν προσπάθησε να ικανοποιήσει πολλές αντικρουόμενες απόψεις και αιτήματα, με υποσχέσεις που θα ικανοποιούν όλα τα κόμματα της πλειοψηφίας της για πολλά πιθανά θέματα: από τους Πράσινους στο δικό της Λαϊκό Κόμμα, από τους Σοσιαλιστές στους Φιλελεύθερους. Όπως για παράδειγμα, παραμένει η «Πράσινη Συμφωνία» και οι φιλόδοξοι στόχοι της (μείωση των εκπομπών κατά 90% σε 15 χρόνια, προωθώντας ένα σχέδιο για «καθαρές εταιρείες»). Όμως οι ευσεβείς τούτοι πόθοι δεν αποτελούν πλέον έναν μεγάλο κατάλογο από κανόνες, στους οποίους όλοι θα πρέπει να προσαρμοστούν ευλαβικά, αλλά μάλλον μια διαδικασία διαλόγου και διαπραγματεύσεων με τους βασικούς παράγοντες, από επιχειρηματίες μέχρι αγρότες, σε μια προσπάθεια να ανακτηθεί η υποστήριξη πολλών από αυτούς, που κατέληξαν στην αγκαλιά πιο ριζοσπαστικών ακροδεξιών ομάδων. Έπειτα η αναφορά της στη μετανάστευση, που έκλεινε το μάτι στη Μελόνι και τους άλλους ακροδεξιούς, με την ενίσχυση του δόγματος «Ευρώπη Φρούριο» και την ανοχή στους πνιγμούς αθώων στη Μεσόγειο. Μάλιστα για να προσελκύσει και τους άλλους, μετριοπαθέστερους συντηρητικούς, όπως τον Τσέχο πρωθυπουργό Πετρ Φιάλα, η φον ντερ Λάιεν το ελάφρυνε προσθέτοντας: «Θα τριπλασιάσουμε τους συνοριακούς ελέγχους».
Πλέον η φον ντερ Λάιεν -κι εδώ βρισκόμαστε μπροστά σε ένα ιδιαίτερο παράδοξο- γίνεται μόλις η τρίτη πρόεδρος της Κομισιόν που επανεκλέγεται για δεύτερη φορά, μετά τους (μπορούμε να πούμε) επιτυχημένους προκατόχους της Ζακ Ντελόρ και Ζουζέ Μπαρόζου. Είναι αντίφαση εν όροις που μία αποτυχημένη προεδρία κι ένα ασαφές και ανερμάτιστο πρόγραμμα για τη νέα θητεία της επανεπιβεβαιώθηκε. Επίσης άλλο ένα παράδοξο για την εκλογή της: ανάμεσα στις ψήφους που τη στήριξαν, ένεκα της συναίνεσής τους την ενδεκάτη ώρα των Πρασίνων, είναι εκ μεταφοράς και εκείνες του ιταλικού AVS. Του κόμματος της Αριστεράς και των Πρασίνων, που εξέφρασε την φιλειρηνική φωνή της ιταλικής κοινωνίας κι εξέλεξε τους Μίμο Λουκάνο και Ιλάρια Σάλις -τον προγραμμένο πρώην δήμαρχο του Ριάτσε και τη φυλακισμένη από το καθεστώς Όρμπαν ακτιβίστρια. Οι οποίοι είχαν και τις αντιρρήσεις αντίθετα με τους άλλους τέσσερις ευρωβουλευτές να ξαναεκλέξουν την ταγμένη στην πολεμοκάπηλη στροφή της Ευρώπης Ούρσουλα.
Μάλιστα, η συμμετοχή των Πρασίνων (όπως και των Σοσιαλιστών άλλωστε) στο φάσμα των κομμάτων που ψήφισαν για να διατηρηθεί το τωρινό status quo στην Ε.Ε. -παρά τη διάτορη αποδοκιμασία του, με όποιον τρόπο, στις πρόσφατες ευρωεκλογές από τους λαούς της -βάρυνε ώστε η απόφαση της Μελόνι να γείρει τελικά προς τη μη υποστήριξη της φον ντερ Λάιεν.
Σε μεγάλο βαθμό, το «όχι» της στην υποψηφιότητα της φον ντερ Λάιεν οφείλεται στην αποφασιστικότητά της να μην αφήσει στον κυβερνητικό της εταίρο και πλέον μέλος των «Πατριωτών» Ματέο Σαλβίνι της ξενοφοβικής Λέγκας την πρωτοβουλία στην αντίθεση στο Green Deal. Άλλωστε η πολιτική του αγροτικού προστατευτισμού που θέλει να παγιώσει η Μελόνι με το Made in Italy , θίγεται σε πολλά σημεία από την ευρωπαϊκή πολιτική για την οικολογία. Σε συνδυασμό με τις αντιρρήσεις στις περιβαλλοντικές πολιτικές της Ευρώπης που έχει εκφράσει η ένωση βιομηχάνων Confindustria, η οποία έχει στηρίξει αμέριστα τη Μελόνι, το όχι της νεοφασίστριας πολιτικού έχει και ένα προγραμματικό στοιχείο. Η ηγετική φιλοδοξία της Μελόνι δεν της επιτρέπει να βρεθεί σε δευτερεύουσα ή απομονωμένη θέση η Ιταλία στις μεγάλες αποφάσεις που αφορούν την κερδοφορία του μεγάλου αγροτοδιατροφικού λόμπι ή την αυτοκινητοβιομηχανία της.
Από την άλλη, το «όχι» στόχευε και πέτυχε να διατηρήσει τη συνοχή της ευρωομάδας του Ecr στην οποία προεδρεύει η Μελόνι. Ιδίως τώρα που η άνοδος των «Πατριωτών» και οι αυτομολήσεις του Vox και του Chega από το αμνιακό υγρό του Ecr, απειλούν την ηγετική θέση που η Μελόνι κι η ευρωομάδα της θέλουν να διατηρήσουν στο νέο Ευρωκοινοβούλιο. Και φυσικά, τα ζητήματα της πράσινης μετάβασης και της μετανάστευσης είναι σημαντικά για το Ecr, με συνέπεια να μην μπορεί η Ιταλίδα να συναινέσει σε μία διακυβέρνηση που θα στηρίζεται στους απεχθείς Πρασίνους.
Εξ ου και τα θετικά σχόλια του Ιταλού υπουργού Γεωργίας Λολομπρίτζιντα για τη «θετική αλλαγή σεναρίου» για τη γεωργία και τη μετανάστευση. Το ιταλικό Μέγαρο Κίτζι ναι μεν ανακοίνωσε Ugosca non coronat, αλλά και σαν κι εκείνο το μικροσκοπικό κρατίδιο της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, επισημαίνει πως δεν θα αλλάξει τίποτε στην ΕΕ, απλώς δια της άρνησής της περιμένει τις «ισχυρές και ακριβείς εγγυήσεις» που του αναλογούν. Ένα βαρύ χαρτοφυλάκιο για τον Ραφαέλε Φίτο, που θα αφορά τις σχέσεις κλειδιά με την εσωτερική αγορά, τη βιομηχανία ή τον ανταγωνισμό. Εξουσίες που θα εγγυώνται μία προνομιακή διαχείριση των θεμάτων αυτών για την Ιταλία και τη Μελόνι, η οποία επιθυμεί να διασφαλίσει την πολιτική της παντοκρατορία, που θα επιστέφονται και με την πρωθυπουργοποίηση του καθεστώτος και την πολιτική, οικονομική και κοινωνική διαίρεση της χώρας σε ιδιωτικοποιημένες, πλούσιες και φτωχές, περιφέρεις. Μάλιστα, τούτη τη στιγμή που μιλούμε, το χάος που επικρατεί στον τομέα της εκμετάλλευσης των παραλιών, καθιστά επιτακτική την πίεση στην φον ντερ Λάιεν να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην οδηγία Bolkestein για την απελευθέρωση των μισθώσεων, στην οποία ανθίσταται εδώ και καιρό η ιταλική δεξιά.
Η Μελόνι γνωρίζει πολύ καλά πως στις τρέχουσες συνθήκες στην Ε.Ε. και διεθνώς, η φον ντερ Λάιεν παρά την επανεκλογή της είναι σοβαρά τραυματισμένη και η αξιοπιστία της αμφισβητήσιμη. Η άνοδος της ακροδεξιάς και η ενδεχόμενη εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ και ο ενδεχόμενος εμπορικός πόλεμος που είναι δυνατόν να κηρύξει ξανά στην Ευρώπη, κάνουν την Ιταλίδα νεοφασίστρια -η οποία διατηρεί καλές σχέσεις με τα δύο τούτα στρατόπεδα- ιδιαίτερα σημαντική συνοδοιπόρο. Επιπλέον, η εμμονή της Ε.Ε. στον πόλεμο της Ουκρανίας και στη διατήρηση της γραμμής της ανάπτυξης της δικής της στρατιωτικής βιομηχανίας, σε βάρος του κοινωνικού κράτους, δεν επιτρέπει στη νέα ένοικο του Berlaymont να χάσει μία τόσο πολύτιμη (εξωκυβερνητική) σύμμαχο και μεσολαβήτρια σε πολλά μέτωπα. Την ώρα που η άλλη ακροδεξιά είναι κατά του πολέμου, όταν η στήριξη των Πρασίνων μπορεί ανά πάσα στιγμή να μεταβληθεί, όταν οι «ελεύθεροι σκοπευτές» ενδέχεται να την υπονομεύσουν εκ των έσω, η Ούρσουλα δεν μπορεί να αγνοήσει την προειδοποιητική βολή της Μελόνι και να μην υπολογίζει και τα ηγετικά της σχέδια στην Ε.Ε..
Δεν είναι τυχαίο πως στην πρώτη της συνέντευξη μετά το «όχι» η Μελόνι τόνισε πως έδρασε «ως ηγέτιδα κι όχι ως αρχηγός κόμματος» και τόνισε πως σκοπός της είναι να συμπράξει ενεργά στη χάραξη της πορείας της ΕΕ. Διαβεβαίωσε δε πως τίποτε δεν πρόκειται να αλλάξει στις σχέσεις της με την Ούρσουλα και την Κομισιόν με την αρνητική της ψήφο. Πρόσθεσε όμως σιβυλλικά: «Στην Ευρώπη συχνά λείπει η πολιτική, που αποτελείται όραμα κι απόφαση. Κι ο λόγος για τον οποίο τα πράγματα κινδυνεύουν να μη λειτουργήσουν μέσα στα επόμενα χρόνια είναι ότι η μέθοδος που επελέγη για να διανεμηθούν οι θέσεις ευθύνης μπορεί να διακυβεύσει τις δύο τούτες προϋποθέσεις». Και το «όχι» της Μελόνι αυτόν τον στόχο είχε: να δείξει ότι πλέον θα είναι κι εκείνη που θα υπαγορεύει το όραμα και τις αποφάσεις στην Ε.Ε., απέναντι σε μία ανίσχυρη φον ντερ Λάιεν.
