Νέος γύρος μεθοδεύσεων για έργα αμφίβολης σκοπιμότητας που αλλοιώνουν τη μορφή των μνημείων της Ακρόπολης βρίσκεται σε εξέλιξη.
Με απόφαση που υπέγραψε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και αναρτήθηκε στη “Διαύγεια” στις 28 Σεπτεμβρίου εγκρίνεται “η κεντρική ιδέα και οι γενικές κατευθύνσεις της πρότασης της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης σχετικά με την αποκατάσταση της δυτικής προσπέλασης της Ακρόπολης, καθώς και της σκοπιμότητας υλοποίησης του αντικειμένου αυτής”.
Σύμφωνα με την απόφαση, η νέα μεγάλης έκτασης και σημασίας παρέμβαση που έχει εισηγηθεί ηΕπιτροπή Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης (ΕΣΜΑ), υποτίθεται πως “θα επαναποδώσει τα χαρακτηριστικά και τις αξίες των μνημείων του χώρου, θα συνεισφέρει απολύτως αποφασιστικά στην “ορθή πρόσληψη” της μορφής αυτών, θα αναδείξει τον μνημειακό χαρακτήρα της πρόσβασης στον Ιερό Βράχο, θα άρει εσφαλμένες επεμβάσεις του παρελθόντος και θα συμβάλει σημαντικά στη βελτίωση της διαχείρισης της πρόσβασης και επομένως των συνθηκών επίσκεψης του κοινού στον χώρο”.
Μια “ιδέα” χωρίς μελέτες
Πρόκειται ωστόσο για μια “ιδέα”, που έχει μεν διατυπωθεί από τον πρόεδρο της ΕΣΜΑ Μανώλη Κορρέ, δεν συνοδεύεται όμως από καμιά σχετική μελέτη! Το οξύμωρο της έγκρισης ιδεών και όχι μελετών έχει ήδη επισημανθεί όταν το σχετικό θέμα εισήχθη προς συζήτηση στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, στις αρχές του περασμένου Φλεβάρη.
Η Ισμήνη Τριάντη, που έχει χρηματίσει όχι μόνο Έφορος Αρχαιοτήτων Ακροπόλεως αλλά και πρόεδρος της ίδια της ΕΣΜΑ, σε κείμενό της που δημοσίευσε το Κοσμοδρόμιο σημείωνε χαρακτηριστικά: “Πρέπει να ομολογήσω εξαρχής ότι μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση το γεγονός ότι αυτό το πολύπλοκο και δύσκολο και σημαντικό, με την έννοια του σημαίνειν, έργο, η διαμόρφωση της πρόσβασης στην Ακρόπολη, πέρασε ομόφωνα από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο χωρίς μελέτη. Δε θυμάμαι ποτέ παλιότερα να έχει γίνει κάτι ανάλογο”. Συμπλήρωνε δε με έμφαση πως “κάθε σκεπτόμενος πολίτης δεν μπορεί να μη συνδέσει το παραπάνω θέμα με τις διαμαρτυρίες για την κατασκευή των τσιμεντένιων θλιβερών διαδρομών επάνω στο βράχο, που δείχνουν σα να σχεδιάστηκαν και εκτελέστηκαν στο πόδι, διαδρομές που υποτίθεται έγιναν μόνο για τη διευκόλυνση των ΑμεΑ, με την κατακραυγή όταν παρουσιάστηκαν οι φωτογραφίες πλημμυρισμένων περιοχών του βράχου μετά τη βροχόπτωση τον Δεκέμβριο του 2020. Μήπως χρειαζόταν κάτι πολύ επικοινωνιακό πάνω στην Ακρόπολη για να ξεχαστεί αυτή η κακή εντύπωση; Τι καλύτερο από τη δυτική πρόσβαση στην Ακρόπολη με μεγάλη μαρμάρινη αυτοκρατορική κλίμακα, η οποία πέρασε ομόφωνα και ταχύτατα από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο χωρίς μελέτη, αλλά με την υπόσχεση ότι το φθινόπωρο θα διοργανωθεί διεθνές συμπόσιο όπου θα αναπτυχθεί το θέμα και στη συνέχεια θα υποβληθεί η μελέτη στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο για να λάβει την τελική απόφαση. Η κανονική όμως διαδικασία είναι άλλη, από όσο γνωρίζω: πρώτα εκπονείται η μελέτη, μετά οργανώνεται το συνέδριο και ακολούθως, η συμπληρωμένη με τα συμπεράσματα του Συνεδρίου μελέτη, υποβάλλεται στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο για έγκριση”.
Όπως προκύπτει από την υπουργική απόφαση Μενδώνη, πράγματι δεν έχει εκπονηθεί ακόμη και μετά από τόσους μήνες καμιά σχετική μελέτη για την “ιδέα” της “αποκατάστασης της δυτικής προσπέλασης της Ακρόπολης”, πολύ δε περισσότερο δεν έχει συζητηθεί σε κανένα επιστημονικό σώμα και, ασφαλώς, δεν έχει υποβληθεί ούτε και εγκριθεί από το Κ.Α.Σ.
Είναι δε ενδεικτικό πως η ίδια η υπουργική απόφαση που εγκρίνει την “κεντρική ιδέα” της πρότασης Κορρέ συνοδεύεται από τους εξής όρους:
1. Οι γενικές κατευθύνσεις της εν θέματι πρότασης να εξειδικευτούν και να αποδοθούν σε συνολική μελέτη, η οποία:
1.1 Να λάβει υπ’ όψιν το αρχειακό υλικό, τα αποτελέσματα της ανασκαφικής έρευνας, τον εντοπισμό, την καταγραφή και την αξιολόγηση των σωζόμενων καταλοίπων όλων των οικοδομικών φάσεων της προσπέλασης και τις Διεθνείς Συμβάσεις για την προστασία και αποκατάσταση μνημείων, με επιπλέον δεδομένο ότι πρόκειται για μνημείο ενταγμένο στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς UNESCO. Με τα ανωτέρω θα συναρτηθεί ο βαθμός αποκατάστασης του συνόλου ή η ανασύσταση των περισσότερο αναγνώσιμων και τεκμηριωμένων τμημάτων της Δυτικής πρόσβασης.
1.2 Να περιλαμβάνει α) αρχαιολογική και αρχιτεκτονική τεκμηρίωση (υφιστάμενη κατάσταση, οικοδομικές φάσεις, ιστορικό επεμβάσεων), β) πρόταση της αποκατάστασης της πρόσβασης με αρχιτεκτονική, στατική, γεωτεχνική και υδραυλική μελέτη.
1.3 Να συμπεριλάβει την αποκατάσταση και την ανάδειξη των σωζόμενων καταλοίπων όλων των οικοδομικών φάσεων της προσπέλασης (μυκηναϊκών, αρχαϊκών, κλασικών, ρωμαϊκών, υστερορωμαϊκών κ.λ.π.).
1.4 Να στοχεύει στην ερμηνεία μέσω των επιμέρους εξειδικευμένων λύσεων και στην αρμονική συνύπαρξη των ως άνω καταλοίπων με τα ιστάμενα μνημεία του Ιερού Βράχου.
1.5 Να αποδίδει το σύνολο των απαραίτητων επεμβάσεων με το βαθμό εξειδίκευσης που απαιτείται.
2. Στην εν λόγω μελέτη να συμπεριληφθεί και το σχέδιο διαχείρισης της επίσκεψης σε συνάρτηση με τη συνολική λειτουργία του χώρου, με πρόβλεψη για την επίσκεψη κατά τα στάδια εκτέλεσης του έργου.
3. Να εκπονηθεί σχετική μελέτη και να υποβληθεί για έγκριση στο Κ.Α.Σ. σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο.
Αξίζει να σημειωθεί πως, σύμφωνα με τις διατάξεις του επιτελικού κράτους, οι γνωμοδοτήσεις του Κ.Α.Σ., υπό κανονικές συνθήκες, γίνονται (ή δεν γίνονται) δεκτές πλέον όχι από την πολιτική ηγεσία όπως παλαιότερα αλλά από την Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς και από την Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης, Μουσείων και Τεχνικών Έργων. Στην προκειμένη περίπτωση φαίνεται πως αυτό δεν κατέστη εφικτό…
Ένα συνέδριο για “τα μάτια του κόσμου”
Αφού λοιπόν δεν έχουν προηγηθεί οι αναγκαίες μελέτες, για ποιον λόγο το Κ.Α.Σ. συζήτησε και ενέκρινε μια “ιδέα”; Για ποιον λόγο τώρα η “ιδέα” αυτή γίνεται και υπουργική απόφαση; Προφανώς για να δημιουργήσει συνθήκες τετελεσμένου εν όψει και του επικείμενου διεθνούς συνεδρίου που αναγγέλθηκε, μετά τη θύελλα διαμαρτυριών για τις καταστρεπτικές τσιμεντένιες διαστρώσεις στον Βράχο, πως θα πραγματοποιηθεί το φθινόπωρο.
Πράγματι, σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, το συνέδριο αυτό, που θα φέρει τον τίτλο “7η Διεθνής Συνάντηση για την Αποκατάσταση των Μνημείων της Ακρόπολης” και προγραμματίζεται για τις 11-13 Νοεμβρίου 2021, θα κληθεί ουσιαστικά να επικυρώσει εκ των υστέρων προειλημμένες αποφάσεις.
Στην κατεύθυνση αυτή είναι που θέλει να προκαταλάβει τους συνέδρους η υπουργική απόφαση Μενδώνη, όπως άλλωστε και η εξασφάλιση των σχετικών κονδυλίων για την υλοποίηση των εργασιών, με την ένταξη του έργου “Διαμόρφωση της δυτικής προσπέλασης της Ακρόπολης” στο σχέδιο “Ελλάδα 2.0” που θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης, θέμα που παρουσιάσαμε εκτενώς σε προηγούμενο δημοσίευμά μας.
Η ίδια η διοργάνωση της “7ης Διεθνούς Συνάντησης” συνιστά αυτοτελώς άλλη μια μεθόδευση για την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος. Ενώ η πραγματοποίησή του έχει εξαγγελθεί ήδη από τις αρχές του περασμένου Φεβρουαρίου, σχετικές προσκλήσεις στους εμπλεκόμενους επιστήμονες που θα επιθυμούσαν να συμμετέχουν στάλθηκε μόλις το τελευταίο δεκαήμερο του Σεπτέμβρη. Προφανώς μια άλλη “κλειστή” λίστα προσκεκλημένων ομιλητών είχε ήδη ειδοποιηθεί και προετοιμαστεί νωρίτερα.
Άλλωστε, η ίδια η πρόσκληση, που δεν συνοδεύεται καν από ενδεικτικό πρόγραμμα, θεματικές ενότητες, κατάλογο προσκεκλημένων ομιλητών κ.ο.κ., είναι σαφής μέσα στην ασάφειά της: “Στη Συνάντηση θα παρουσιασθούν τα έργα που ολοκληρώθηκαν κατά το χρονικό διάστημα 2017-2020 ή βρίσκονται σε εξέλιξη, σύμφωνα με τις εγκεκριμένες από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο μελέτες. Κυρίως όμως θα τεθούν σε συζήτηση οι προτάσεις για τα προσεχή προγράμματα συντήρησης, αναστήλωσης και ανάδειξης των μνημείων της Ακρόπολης. […] Έμφαση θα δοθεί στις προτάσεις αποκατάστασης των τειχών και της δυτικής προσπέλασης”.
Με άλλα λόγια: θα σας παρουσιάσουμε όσα έχουμε κάνει την τελευταία τετραετία χωρίς να έχουν συζητηθεί σε προηγούμενη επιστημονική συνάντηση, θα σας εμφανίσουμε ως προτάσεις όσα έργα ήδη υλοποιούμε στα τείχη και θα ανοίξουμε το θέμα της δυτικής προσπέλασης, για το οποίο δεν έχουμε μελέτες, αλλά έχουμε ήδη απόφαση Κ.Α.Σ., πολιτική απόφαση και εγκεκριμένη χρηματοδότηση…
Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού, αναβαπτισμένη από την πρωθυπουργική εμπιστοσύνη με την ανανέωση της θητείας της, συνεχίζει ακάθεκτη στο δρόμο που χάραξε και στην Ακρόπολη, παρά την διεθνή κατακραυγή και τις αντιδράσεις διεθνών οργανισμών: ιδεοληπτικά έργα βιτρίνας, χωρίς διαβούλευση και μελέτες, παρεμβάσεις τουριστικής-εμπορευματικής αξιοποίησης, χωρίς μέτρο και αρχές.
