Χαμηλές είναι οι προσδοκίες για την αναβίωση της πυρηνικής συμφωνίας του 2015 μεταξύ του Ιράν και των εμπλεκόμενων παγκόσμιων δυνάμεων (ΗΠΑ, Βρετανία, Κίνα, Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία), παρά το γεγονός ότι οι χώρες να καλούνται να πραγματοποιήσουν ένα τελευταίο κύκλο συνομιλιών τη Δευτέρα στη Βιέννη στο πλαίσιο της ύστατης προσπάθειας για τη διάσωση του συμφώνου.
Οι νέες συνομιλίες ξεκινούν μετά από μια παύση που προκλήθηκε λόγω της εκλογής του νέου Ιρανού Προέδρου, Εμπραχίμ Ραϊσί (Ebrahim Raisi), ενώ σύμφωνα με δημοσίευμα του ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters, μεταξύ Απριλίου και Ιουνίου έχουν ήδη πραγματοποιηθεί έξι γύροι έμμεσων συνομιλιών με σκοπό την επαναφορά του Ιράν στο σύμφωνο το οποίο εγκατέλειψε το 2018 ο τέως Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ (Donald Trump), εξοργίζοντας το Ιράν και απογοητεύοντας τις υπόλοιπες παγκόσμιες δυνάμεις.
Ωστόσο, η νέα διαπραγματευτική ομάδα της Τεχεράνης φέρεται να έχει θέσει απαιτήσεις που οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες θεωρούν «μη ρεαλιστικές», καθώς το Ιράν επιμένει να αρθούν όλες οι κυρώσεις που του έχουν επιβληθεί από τις ΗΠΑ και την ΕΕ από το 2017, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν σχετίζονται με την πυρηνική δραστηριότητα. Την ίδια ώρα, το κλίμα με την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (International Atomic Energy Agency – ΙΑΕΑ) του ΟΗΕ, που είναι επιφορτισμένη με την παρακολούθηση του πυρηνικού προγράμματος, παραμένει τεταμένο, με το Ιράν να αρνείται την εγκατάσταση νέων συστημάτων παρακολούθησης σε μια τοποθεσία που θεωρείται καθοριστικής σημασίας για την αναβίωση της συμφωνίας με τις παγκόσμιες δυνάμεις, ενώ παράλληλα προχωρά σε πρόγραμμα εμπλουτισμού του ουρανίου.
«Κάνουν αρκετά πράγματα από τεχνικής πλευράς ώστε να μπορούν να αλλάξουν τη βασική τους σχέση με τη Δύση, προκειμένου να μπορέσουν να έχουν έναν πιο ισότιμο διάλογο στο μέλλον», δήλωσε μιλώντας στο Reuters διπλωμάτης που συμμετείχε στις συνομιλίες, ενώ δύο ακόμη Ευρωπαίοι διπλωμάτες σχολίασαν ότι το Ιράν «φαίνεται να έπαιζε» ζητώντας περισσότερο χρόνο, ώστε να συγκεντρώσει περισσότερο υλικό και τεχνογνωσία.
Κατά το ίδιο δημοσίευμα, η πλευρά της Δύσης υποστηρίζει ότι θα συμμετάσχει στις συνομιλίες της Δευτέρας με την προϋπόθεση ότι οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν από εκεί που σταμάτησαν τον Ιούνιο, έχοντας μάλιστα προειδοποιήσει ότι εάν το Ιράν συνεχίσει με τις μαξιμαλιστικές του θέσεις και αποτύχει να αποκαταστήσει τη συνεργασία του με τον ΔΟΑΕ, τότε θα πρέπει να επανεξετάσουν γρήγορα τις επιλογές τους.
Από την πλευρά του Ιράν, ο κορυφαίος διαπραγματευτής του και ο υπουργός Εξωτερικών επανέλαβαν αμφότεροι την Παρασκευή ότι η πλήρης άρση των κυρώσεων πρόκειται να είναι το μόνο πράγμα στο τραπέζι κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στη Βιέννη, με Ευρωπαίο διπλωμάτη να σχολιάζει πως «εάν αυτή είναι η θέση που συνεχίζει να διατηρεί το Ιράν τη Δευτέρα, τότε δεν βλέπω λύση μέσω διαπραγματεύσεων».
Σημειώνεται πως σύμφωνα με αρκετούς διπλωμάτες, το Ιράν φέρεται να απέχει πλέον τέσσερις έως έξι εβδομάδες από τη συγκέντρωση αρκετού σχάσιμου υλικού για ένα μόνο πυρηνικό όπλο, αν και φαίνεται να απέχει ακόμη περίπου δύο χρόνια από τη δυνατότητα να το οπλίσει. Σε περίπτωση κατάρρευσης των συνομιλιών, το πιθανότερο είναι ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα αντιμετωπίσουν αρχικά το Ιράν στον ΔΟΑΕ τον επόμενο μήνα, καλώντας σε έκτακτη συνεδρίαση, ωστόσο είναι πιθανό πως θα προσπαθήσουν να κρατήσουν στη συμφωνία τη Ρωσία, η οποία έχει πολιτική επιρροή στο Ιράν, και την Κίνα, η οποία παρέχει οικονομική ανάσα στην Τεχεράνη μέσω αγορών πετρελαίου.
Ένα ακόμη σενάριο αφορά στην πρόταση της Ουάσιγκτον να διαπραγματεύεται μια ενδιάμεση συμφωνία αορίστου χρόνου με την Τεχεράνη, εφόσον δεν επιτευχθεί μόνιμη συμφωνία. Ωστόσο, οι διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι κάτι τέτοιο θα πάρει χρόνο, ενώ δεν είναι βέβαιο ότι το Ιράν θα έχει όρεξη για αυτό.
«Το Ιράν μπορεί να υπολογίζει πως οι απεριόριστες πυρηνικές του πρόοδοι και η μη ελεγχόμενη παραγωγή φυγοκεντρητών θα ασκήσουν μεγαλύτερη πίεση στη Δύση να υποχωρήσει γρήγορα στις συνομιλίες. Πιθανότατα όμως θα επιφέρουν το αντίθετο αποτέλεσμα, σηματοδοτώντας ότι η νέα ιρανική ομάδα δεν έχει συμφέρον να επιλύσει το πυρηνικό ζήτημα και επισπεύδοντας τη μετάβαση προς μια πιο καταναγκαστική πολιτική τον επόμενο χρόνο», ανέφερε σχετικά ο αναλυτής Χένρι Ρομ (Henry Rome).
