Η ώρα είναι 11:30 μ.μ της 21ης Μαΐου και είναι η πρώτη μου μέρα ως «Αμαζόμπιαν», δηλαδή ένας υπάλληλος βραδινής βάρδιας στην εταιρεία Amazon του Τζεφ Μπέζος . Δεν είμαι σίγουρος τι με περιμένει καθώς πηγαίνω στο μετρό προς το Λαβάλ, μια περιοχή βόρεια του Μόντρεαλ. Στην τσάντα μου έχω μια επιστολή από εταιρεία, που δήλωνε ότι είμαι ένας πολύ σημαντικός εργαζόμενος, που έρχεται στη δουλειά μετά την απαγόρευση κυκλοφορίας. Μου έχουν πει ότι είμαι από τους τυχερούς που δουλεύω στα εγκαίνια των νέων εγκαταστάσεων του τμήματος logistics (υλικοτεχνική υποστήριξη).
Λίγο μετά τα μεσάνυχτα, κατεβαίνω από το λεωφορείο σε μια βιομηχανική ζώνη χτισμένη πίσω από ένα συγκρότημα επαρχιακών φυλακών καθώς πλησιάζω προς το κτίριο της Amazon. Είναι φωτεινό. Τα πάντα είναι επιδέξια σηματοδοτημένα κατά μήκος του δρόμου. Στην είσοδο υπάρχει ένας υπάλληλος για να βεβαιωθεί ότι ξέρω από ποια πόρτα πρέπει να μπω. Με το ποσό που έχει επενδυθεί για τη δημιουργία των συγκεκριμένων εγκαταστάσεων, αισθάνομαι σαν να έχω μόλις μπει σε έναν νέο αστραφτερό τερματικό σταθμό αεροδρομίου.
Πριν ξεκινήσει η εκπαίδευση, ο διευθυντής καταβάλλει ιδιαίτερη προσπάθεια να διαψεύσει τις κακές συνθήκες εργασίας που παρουσιάζουν τα ΜΜΕ. Ένα από τα πρώτα πράγματα που λέει στους δεκάδες εκπαιδευόμενους είναι ότι οι φήμες περί εξαναγκαστικής ούρησης σε πλαστικά μπουκάλια λόγω των τεράστιων βαρδιών χωρίς διάλειμμα είναι «απλά ψέματα». Τονίζει ότι μπορούμε να κάνουμε διάλειμμα για τουαλέτα ανά πάσα στιγμή. Στις επόμενες εβδομάδες θα δοθεί περαιτέρω προσοχή στα ζητήματα υγείας και ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων καθημερινών εκπαιδευτικών προγραμμάτων, όπου θα παρακολουθούμε ένα κινούμενο σχέδιο με πρωταγωνιστή ένα ρομπότ που κάνει καθίσματα κρατώντας ένα κουτί της Amazon και θα προσπαθούμε να το μιμηθούμε.
Αλλά κατά τη διάρκεια του πρώτου μου μήνα ως «συνέταιρος» στην Amazon , θα καταλάβω ότι όλα αυτά είναι απλώς βιτρίνα για τη συγκάλυψη των επικίνδυνων συνθηκών και επιτήρησης των υπαλλήλων. Η Amazon έχει δείξει ότι όχι μόνο θα καταβάλλει υπερπροσπάθεια για να πιέσει τους εργαζόμενους να μην συνδικαλιστούν, αλλά θα κάνει και ό,τι περάσει από το χέρι της για να «βάλει λουκέτο» σε οποιαδήποτε άλλο μαγαζί υπάρχει στην πόλη. Αν υπάρχει κάτι που την διαχωρίζει από άλλες εταιρείες, είναι να πουλήσει στους ίδιους τους εργαζομένους της τον μύθο της εργασιακής ασφαλείας και του «ανήκειν» ενώ παράλληλα να μετατρέπεται σε μια μονοπωλιακή δύναμη που μεθοδικά τους εκμεταλλεύεται.
Το φαινόμενο της Amazon έχει αναδιαμορφώσει την οικονομία μας. Είναι αυτή που έχει τον πλήρη έλεγχο της αγοράς εργασίας ενώ παράλληλα συσσωρεύει αφάνταστο πλούτο για τον Τζεφ Μπέζος, χάρης την αποτρόπαια κατάσταση που βιώνουν οι εκατοντάδες χιλιάδες υπάλληλοι του στις αποθήκες.
Τώρα το φαινόμενο διαδίδεται και στον Καναδά. Από την αρχή της πανδημίας και την αύξηση της ζήτησης για ηλεκτρονικές παραγγελίες, η Amazon εξαπλώνεται ραγδαία στον βόρειο γείτονα των Ηνωμένων Πολιτειών. Την 13η Σεπτεμβρίου, η εταιρεία ανακοίνωσε την πρόσληψη 15.000 νέων εργαζομένων ολικής ή μερικής απασχόλησης, χωρίς να συμπεριλάβει το προϋπάρχον εργατικό δυναμικό. Την προηγούμενη χρονιά, η Amazon αύξησε τις εγκαταστάσεις της στον Καναδά, συμπεριλαμβανομένων κέντρα εκπλήρωσης, διαλογής και διανομής, από 30 στα 46.
Σκέφτηκα ότι αυτή ήταν η κρίσιμη στιγμή να σταματήσω να διαβάζω απλώς για την καταπίεση που βιώνουν οι υπάλληλοι, και αποφάσισα να εργαστώ εκεί, ενώ κρατώντας παράλληλα κρυφή την ταυτότητα μου ως διοργανωτής που συνηγορεί για τα εργατικά δικαιώματα. Ήθελα να μάθω από πρώτο χέρι πώς είναι το εργασιακό περιβάλλον. Και κυριότερα, ήθελα να καταλάβω τι είδους οργάνωση θα χρειαστούμε για να αντισταθούμε και να αντιμετωπίσουμε όχι μονό την Amazon, αλλά και ολόκληρο το σύστημα της «έγκαιρης» ταχείας παράδοσης και των logistics, το οποίο έχει μετουσιωθεί σε πυλώνα της σύγχρονης οικονομίας μας και των ανισοτήτων που τη συνοδεύουν.
Η «μεταμόρφωση» σε βιομηχανικό ρομπότ
Την ημέρα που αποφάσισα να κάνω αίτηση για μια θέση εργασίας, μέσω του προγράμματος περιήγησης μου, επισκέφθηκα την ιστοσελίδα της εταιρείας. Μετά από μερικά κλικ, εισήλθα σε μια πύλη, όπου μου τέθηκαν μια σειρά από ψυχολογικές ερωτήσεις που θα μπορούσαν κάλλιστα να μου έχουν τεθεί από έναν σχολικό σύμβουλο προσανατολισμoύ. Η διάρκεια της εξέτασης ήταν 30 λεπτά. Υπήρχαν ερωτήσεις περί ομαδικότητας: στο υποθετικό σενάριο που μου έδιναν ένα βραβείο με ρωτούσαν αν θα έπαιρνα τα εύσημα ή θα τα έδινα και στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας; Μία άλλη ερώτηση ήταν το κατά πόσο ικανοποιημένος ήμουν από τη ζωή. Πόσο ευχαριστημένος ήμουν σε μια κλίμακα από το 1 έως το 5. Αν και δεν είμαι σίγουρος κατά πόσο ικανοποιημένος θα μπορούσα να είμαι για να υποβάλω αίτηση να εργαστώ στην Amazon, έδωσα τις απαντήσεις που πίστευα ότι θα ήθελαν να ακούσουν. Θεός φυλάξοι να μην ήμουν ανικανοποίητος και δυσαρεστημένος -και ενδεχομένως ανυπάκουος.
Την επόμενη ημέρα έλαβα ένα μήνυμα ότι είχα προσληφθεί, χωρίς συνέντευξη, χωρίς έλεγχο συστατικών επιστολών, χωρίς προφανή εργασιακή εμπειρία. Μου ζητήθηκε να έρθω σε ένα κέντρο απασχόλησης, όπου ένας εργαζόμενος έλεγξε την ταυτότητά μου, μου έβγαλε μια φωτογραφία και με ρώτησε για τη διαθεσιμότητα του προγράμματός μου. Μου δόθηκαν δύο επιλογές: Θα μπορούσα να εργαστώ σε μια 10ωρη βάρδια είτε από τη 1:20 π.μ. έως τις 12 μ.μ. στον σταθμό παράδοσης τις καθημερινές, είτε να εργαστώ από τις 7 π.μ. έως τις 5 μ.μ. στο κέντρο εκπλήρωσης, το οποίο θα περιελάμβανε και μια ημέρα του Σαββατοκύριακου. Έμαθα ότι αυτά τα ωράρια είναι σχεδόν καθολικά σε όλη την Amazon, με συμβάσεις που προβλέπουν ότι οι εργαζόμενοι πρέπει να είναι διαθέσιμοι για υποχρεωτικές υπερωρίες κατά τη διάρκεια των περιόδων αιχμής, δηλαδή εργασία πέντε ημερών ή 50 ωρών την εβδομάδα.
Επέλεξα τη νυχτερινή βάρδια. Είχα γίνει πλέον ένας Amazombian.
Στο πλαίσιο των πρώτων προσλήψεων, οι νέοι συνάδελφοί μου και εγώ λάβαμε το αξίωμα των «μπλε κονκάρδων». Οι «μπλε κονκάρδες» θεωρούνται μόνιμες προσλήψεις, για τις οποίες τα επιδόματα-οφέλη χορηγούνται αμέσως.
Η Amazon έχει περιορίσει σε μεγάλο βαθμό τη χρήση της προσωρινής εργασίας από πρακτορεία, αλλά ουσιαστικά έχει δημιουργήσει ένα εσωτερικό σύστημα προσωρινής απασχόλησης. Τα λευκά σήματα, σε αντίθεση με τα μπλε σήματα, είναι εποχικοί εργαζόμενοι που μπορούν να απολυθούν ανά πάσα στιγμή. Το σύστημα των καρτελών δημιουργεί ουσιαστικά ένα πειθήνιο εργατικό δυναμικό. Η Amazon θα πει στους «λευκούς» ότι υπάρχει η δυνατότητα να προαχθούν σε «μπλε», αλλά αυτό απαιτεί να έχουν ικανοποιητικά ποσοστά και να κερδίσουν την έγκριση της διοίκησης και του ανθρώπινου δυναμικού. Μας έλεγαν τακτικά ότι το να γίνουμε μόνιμοι υπάλληλοι ήταν προνόμιο και ότι δεν χρειαζόταν να δουλέψουμε κολασμένα για να περάσουμε από το λευκό σήμα στο μπλε.
Ο σταθμός παράδοσης όπου εργάστηκα βόρεια του Μόντρεαλ είναι διαφορετικός από τα κέντρα εκπλήρωσης που πολλοί έχουν στο μυαλό τους για την Amazon . Αυτοί οι σταθμοί παράδοσης, που έχουν εισαχθεί σε όλη την ήπειρο, αποτελούν μέρος της στρατηγικής της εταιρείας να κυριαρχήσει στο ηλεκτρονικό εμπόριο δημιουργώντας το δικό της σύστημα logistics μέχρι και το «τελευταίο μίλι» – από την αρχή έως το τέλος του. Δεν βασίζεται πλέον στη FedEx, την UPS, την Purolator ή την Canada Post. Μπορεί πλέον να διαχειρίζεται την τελική παράδοση για τα δικά της προϊόντα αλλά και για τρίτους πωλητές.
Ένας σταθμός παράδοσης που απασχολεί περίπου 100 εργαζόμενους εξασφαλίζει ότι μέχρι τις 9 π.μ. κάθε μέρα προετοιμάζονται 25.000 έως 35.000 παραγγελίες για να φτάσουν στην τελική τους παράδοση. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, η Amazon κατανέμει την εργασία μέσω της δημιουργίας πολλών εργασιών που είναι εξαντλητικά επαναλαμβανόμενες και γίνονται με εξαιρετικά ταχείς ρυθμούς. Η εργασία στην αποθήκη είναι δύσκολο να αυτοματοποιηθεί επειδή απαιτεί πολλή σκέψη, καλά αντανακλαστικά στα προβλήματα που προκύπτουν και μεταφορά ποικίλων μεγεθών κουτιών και πακέτων. Η λύση της Amazon ήταν η συγχώνευση τεχνολογίας και ανθρώπινης εργασίας για να μετατρέψει ουσιαστικά τους εργαζόμενους σε βιομηχανικά ρομπότ.
Κάθε μέρα, καθώς ξεκινούσα τη βάρδια μου, φορούσα τον ρομποτικό μας οπλισμό. Θα αρπάζαμε αυτό που ονομάζεται συσκευή TCI, που μοιάζει με γιγαντιαίο κινητό, το οποίο θα δέναμε στο ένα χέρι και με το άλλο χέρι θα σηκώναμε έναν σαρωτή. Θα συνδεόμασταν στη συσκευή μας και από εκείνη τη στιγμή και μετά δεν θα είχαμε πλέον τον έλεγχο των ενεργειών μας. Αντ’ αυτού, αυτή η συσκευή θα καθόριζε πού θα πηγαίναμε, τι εργασίες θα κάναμε και πόσο καλοί υπάλληλοι ήμασταν.
Οι ίδιες οι δουλειές ξεκινούσαν με το ξεφόρτωμα πολλών φορτηγών και τη σάρωση αντικειμένων σε ταινίες μεταφοράς για να διασφαλιστεί ότι ένας διαλογέας, σε μεταγενέστερο στάδιο, θα ήξερε πού να τοποθετήσει το αντικείμενο σε ένα ράφι. Σε αυτό το σημείο, ένας αποθηκευτής θα σκανάρε κάθε αντικείμενο, θα τα έβαζε σε μια σακούλα και θα άρχιζε να παίζει ταχύτατα Τetris για να διασφαλίσει ότι κάθε αντικείμενο θα μπορούσε να χωρέσει σε μια σακούλα πριν φύγει από την αποθήκη.
Η προσδοκία για κάθε εργαζόμενο ήταν να πετύχει 300 αντικείμενα ανά ώρα για το σύνολο της βάρδιας. Η εργασία με τέτοια ταχύτητα με διάφορα αντικείμενα – από βιβλία, απορρίμματα για γάτες, μπάρμπεκιου, ακόμη και μεγάλες εργονομικές καρέκλες – δημιουργούσε τεράστια πίεση. Φυσικά, μας έλεγαν διαρκώς να μετακινούμε τα πράγματα με ασφάλεια, ότι η υγεία μας ήταν προτεραιότητα, ότι δεν έπρεπε ποτέ να τρέχουμε, ότι δεν έπρεπε ποτέ να σηκώνουμε αντικείμενα πολύ βαριά. Αλλά αυτές οι συστάσεις άρχισαν να μοιάζουν με αστείο, επειδή η ουσία ήταν ότι η ταχύτητα ήταν το παν. Αν γινόμασταν πολύ αργοί, τα κιβώτια θα συσσωρεύονταν γρήγορα και θα προκαλούσαν έναν εφιάλτη στο τέλος της γραμμής. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μου, για να είναι η δουλειά υπό έλεγχο έπρεπε να μετακινούμε ένα περίπου κιβώτιο κάθε έξι με οκτώ δευτερόλεπτα.
Πάνω στις γραμμές που ήταν σχεδιασμένες στο δάπεδο υπήρχε η συσκευή και ο σαρωτής που μετρούσαν κάθε κουτί ή συσκευασία που αγγίζαμε και στη συνέχεια τη σακούλα διαλογής στην οποία έμπαινε. Αν τοποθετούσαμε το αντικείμενο στη σωστή σακούλα, μας επιβράβευε με ένα πράσινο φως· αν ήταν λάθος, το φως γινόταν κόκκινο. Η συσκευή μάς έλεγε επίσης ποια διαδρομή παράδοσης έπρεπε να προετοιμάσουμε και ποια πακέτα να διαλέξουμε.
Η συσκευή δεν σου προσφέρει απλώς καθοδήγηση, γίνεται ο προϊστάμενός σου. Όχι μόνο παρακολουθείσαι κατά τη διάρκεια της εργασίας σου, αλλά και ο χρόνος που κάνεις το διάλειμμά σου είναι ένα νούμερο που επηρεάζει το ποσοστό απόδοσής σου. Όσο περισσότερο χρόνο δεν είσαι συνδεδεμένος ή φαίνεσαι εκτός, τόσο χειρότερη είναι η θέση σου για τους προϊσταμένους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ελέγχους και σε συσκέψεις, δημιουργώντας αίσθημα άγχους και ανασφάλειας στους εργαζομένους.
Ο επαναλαμβανόμενος και γρήγορος ρυθμός της δουλειάς γρήγορα επιβάρυνε το σώμα μου. Δούλευα όρθιος για δέκα ώρες την ημέρα, συνεχώς σκανάροντας, σηκώνοντας βάρη και μετακινώντας πράγματα, και όλα αυτά μέσα στη νύχτα. Συνήθως, ο σωματικός πόνος αυξανόταν κατά τη διάρκεια της βάρδιας, καθώς αυξανόταν και η πίεση. Ως διευθυντές, η βασική μας ευθύνη ήταν να βγάλουμε όλα τα πακέτα από την πόρτα στις 9 π.μ. Αυτό μπορεί να σήμαινε ότι τα διαλείμματά μας καθυστερούσαν, αφήνοντας ανθρώπους να εργάζονται για τέσσερις έως πέντε ώρες συνεχόμενα. Ο μόνος τρόπος για να αναζητήσουν λίγη ξεκούραση ήταν να κρυφτούν στο μπάνιο για λίγα λεπτά.
Καθώς η ώρα έφθανε 9 το πρωί, με τους εργαζόμενους να δέχονται πιέσεις από τους προϊσταμένους, τους βοηθούς και τους διευθυντές, τρέχαμε να στοιβάξουμε πιο γρήγορα, σηκώνοντας όλο και πιο βαριές σακούλες, βρίσκοντας κάθε τρόπο για να καλύψουμε τους στόχους μας. Δεν είχε σημασία ότι η εργασία δεν ήταν πλέον ασφαλής- το θέμα ήταν να προλάβουμε την πολύτιμη προθεσμία μας.
Ο πολύ Μεγάλος Αδερφός παρακολουθεί
Ένα πρωινό στα τέλη του Μαΐου, προς το τέλος της βάρδιάς μας, ένας διευθυντής είπε σε όλους να σταματήσουμε αμέσως αυτό που κάναμε. Είδε στον υπολογιστή του ότι δύο πακέτα είχαν χαθεί. Έπρεπε να τα βρούμε. Το ποσοστό 100% που είχαμε για τη σωστή τοποθέτηση όλων των πακέτων στις σακούλες τους είχε καταστραφεί, επειδή δύο πακέτα -μόνο δύο από τα 25.000- δεν τα κατάφεραν να μπουν στις σακούλες τους. Το εκπληκτικό ήταν ότι ο διευθυντής μπορούσε να πει ποιος τα άγγιξε τελευταία φορά, ποιος τα σκάναρε τελευταία φορά και σε ποιες σακούλες έπρεπε να είναι. Μπορούσε να παρακολουθήσει τα πακέτα μέσα στην αποθήκη σε πραγματικό χρόνο.
Στην Amazon, η σχεδόν παντογνώστρια δύναμη της τεχνολογίας, βρίσκεται πάντα στο παρασκήνιο. Στην αρχή, κανείς δεν μιλάει γι’ αυτήν και κανείς δεν σου λέει με ποιον τρόπο λειτουργεί το υπάρχον σύστημα και πώς σε παρακολουθούν. Ως υπάλληλος έμαθα τελικά ότι τα αφεντικά μου μπορούσαν σε πραγματικό χρόνο να παρακολουθούν κάθε μου κίνηση, τις μετρήσεις μου και τον αριθμό των κιβωτίων που στοιβάζω. Τότε ήταν που άρχισα να συνειδητοποιώ ότι σχεδόν οι μισοί από τους εργαζόμενους στην Amazon, μόλις προαχθούν, πρέπει συνεχώς να παρακολουθούν και να ελέγχουν τους υφιστάμενούς τους.
Η πιο ύπουλη μορφή επιτήρησης μέσα στην αποθήκη είναι οι κάμερες τεχνητής νοημοσύνης. Δεδομένου ότι είναι ορατές παντού, στην αρχή κάθε βάρδιας μας υπενθυμίζουν την ύπαρξη του Μεγάλου Αδελφού που μας παρακολουθεί. Η Amazon ισχυρίζεται ότι το όφελος αυτών των καμερών ήταν να διασφαλιστεί ότι ακολουθούσαμε τα πρωτόκολλα για τον COVID-19. Παρομοίως, η Amazon στις ΗΠΑ δικαιολόγησε την προσθήκη καμερών τεχνητής νοημοσύνης στο εσωτερικό των φορτηγών διανομής, υποστηρίζοντας ότι ήταν για την παρακολούθηση και τον εντοπισμό επικίνδυνης συμπεριφοράς, ώστε να διασφαλιστεί η ασφάλεια των οδηγών.
Αλλά οι κάμερες τεχνητής νοημοσύνης εξασφάλιζαν μόνο την υπακοή μας. Κάθε έξι λεπτά, οι κάμερες αυτές αναλύουν κάθε εργαζόμενο και την απόσταση μεταξύ τους, παράγοντας μια αναφορά στο τέλος της βάρδιας. Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης και της ανάλυσης μεγάλων δεδομένων δείχνει ότι ακόμη και η ίδια η διοίκηση δεν έχει τον έλεγχο – είναι απλώς εκεί για να επιβάλλει αλγορίθμους και προκαθορισμένες εργασίες.
Πιστή στο αληθινό πνεύμα της Amazon, η εταιρία βρήκε επίσης έναν τρόπο να επωφεληθεί από αυτό, προωθώντας τις δικές της τεχνολογίες για την εργασιακή διαχείριση. Η Amazon ονομάζει αυτή τη νέα υπηρεσία «Amazon Business Analytics». Αυτή η δημιουργία επιτρέπει σε άλλες εταιρείες να νοικιάσουν την πλατφόρμα μετρήσεων που χρησιμοποιούν για τη διαχείριση των εργαζομένων. Οι εταιρείες που συνειδητοποιούν ότι δεν έχουν τους πόρους για να ανταγωνιστούν την Amazon μπορούν απλώς να νοικιάσουν την πλατφόρμα της για να γίνουν επιτυχημένες. Οι συνέπειες είναι σαφείς. Το μοντέλο εργασίας της Amazon μπορεί σύντομα να εξαπλωθεί σε όλους τους τομείς και τους χώρους εργασίας. Το ερώτημα που τίθεται τότε είναι το εξής: γιατί θα δεχόμασταν ένα είδος επιτήρησης στους χώρους εργασίας μας που δεν θα δεχόμασταν στον δημόσιο χώρο ή στις γειτονιές μας;
Η αφοσίωση στην Amazon: Είμαστε οικογένεια
Την πρώτη εβδομάδα, ρώτησα πολλούς από τους συναδέλφους μου αν αυτή η δουλειά ήταν βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη γι’ αυτούς. Προς έκπληξή μου, πολλοί μου είπαν ότι έβλεπαν την Amazon ως μια σταθερή δουλειά, μια πιθανή καριέρα, και φαντάζονταν ότι θα ανέβαιναν σε υψηλότερες θέσεις. Πολλοί από τους προϊσταμένους μας εργάζονταν στην εταιρεία μόλις λίγα χρόνια, αλλά είχαν ήδη φτάσει στο επίπεδο της διοίκησης. Κατά τη διάρκεια των γευμάτων, οι προϊστάμενοι μοιράζονταν προσωπικές ιστορίες θριαμβευτικής ανέλιξης στην ιεραρχία. Όλα αυτά χρησίμευαν ως δελεαστικός ορίζοντας: άντεξε τις εξαντλητικές συνθήκες εργασίας και ίσως, κι εσύ, μπορείς να ανεβείς.
Πολλοί από τους συναδέλφους μου ήταν νεοφερμένοι, είτε πρόσφυγες από τη Συρία είτε νεότεροι, μετανάστες δεύτερης γενιάς. Για αυτούς τους εργαζόμενους που στιγματίζονται από την καταγωγή τους, η εύρεση αξιοπρεπούς και σταθερής εργασίας μπορεί να είναι σχεδόν αδύνατη. Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες αποτελούν όλο και μεγαλύτερο μέρος των φτωχών εργαζομένων, υπομένοντας επισφαλείς θέσεις εργασίας, παγιδευμένοι σε τομείς όπως οι αποθήκες, τα διάσπαρτα μεροκάματα και η επεξεργασία τροφίμων και αντιμετωπίζοντας χαμηλόμισθες και επικίνδυνες συνθήκες χωρίς την ύπαρξη συνδικάτων.
Από τη στιγμή που υπέβαλα την αίτησή μου, παρατήρησα πώς η Amazon είχε καταφέρει να ξεχωρίσει από άλλους, παρόμοιους εργοδότες που έδιναν χαμηλούς μισθούς. Για παράδειγμα, πριν ξεκινήσω, η Amazon μου έδωσε ένα κουπόνι 100 δολαρίων για να αγοράσω μπότες ασφαλείας και κάποια έντυπα για να συμπληρώσω για τις παροχές που προσφέρει. Οι παροχές της διαφέρουν από χώρα σε χώρα, αλλά είναι σημαντικές, ειδικά στις ΗΠΑ. Ξεκινούν αμέσως για τους μόνιμους υπαλλήλους. Κυμαίνονται από πλήρη ιατρική και οδοντιατρική κάλυψη, υπηρεσίες ψυχικής υγείας, γονική άδεια, περιορισμένη άδεια ασθενείας μετ’ αποδοχών, σύνταξη, μετοχές και έκπτωση 10%. Το αρχικό ωρομίσθιο όταν δούλευα εκεί ήταν 16,25 δολάρια και τώρα έχει αυξηθεί στα 18. Σε μια ανάρτηση στο Facebook που είδα, ένας Αμερικανός εργαζόμενος που μόλις είχε αποκτήσει το πρώτο του παιδί ευχαρίστησε την Amazon για τη γονική άδεια 20 εβδομάδων. Στις ΗΠΑ, αυτό είναι μια τεράστια βελτίωση για τους χαμηλόμισθους εργαζόμενους, σε σύγκριση με τη συνήθη γονική άδεια τριών έως έξι εβδομάδων.
Κατά τη διάρκεια της θητείας μου στην Amazon, το αίσθημα της οικογένειας, της εταιρείας που φροντίζει τους εργαζομένους της, καλλιεργήθηκε στις καθημερινές συναντήσεις μας – στις οποίες κάναμε τελετουργικές διατάσεις και στη συνέχεια μας ζητούνταν να παρουσιάσουμε μια ιστορία επιτυχίας από την προηγούμενη ημέρα. Μας ενθάρρυναν να χειροκροτούμε για κάθε ιστορία. Στις εκπαιδευτικές μας συνεδρίες, μας ζητήθηκε ακόμη και να φωνάξουμε όλοι μαζί το σύνθημα των εργαζομένων της Amazon: «γράφουμε ιστορία, διασκεδάζουμε, εργαζόμαστε σκληρά».
Αυτές οι προσπάθειες για την οικοδόμηση συντροφικότητας μεταξύ των εργαζομένων και για την καλλιέργεια της αίσθησης του ιδιαίτερου ήθους της εταιρείας είναι ζωτικής σημασίας για τον τρόπο λειτουργίας της. Οι εικόνες της Amazon βρίσκονται παντού. Πρόκειται για μια λατρεία της εταιρείας, και όχι του ίδιου του Μπέζος. Οι προϊστάμενοι θα σας υπενθυμίζουν συνεχώς ότι αυτό που κάνουμε κάθε βράδυ και μέρα δεν είναι για τον Τζεφ Μπέζος, ούτε καν για εμάς τους ίδιους, αλλά για να βεβαιωθούμε ότι οι πελάτες μας είναι ευχαριστημένοι. Θα απογοητεύαμε την οικογένειά μας -μια πολύ ευρεία αντίληψη της οικογένειας- αν ήμασταν πολύ αργοί ή αν δεν δουλεύαμε αρκετά σκληρά.
Η Amazon χρησιμοποιεί την αφοσίωση στην εταιρεία στις αποθήκες για να κάνει τους εργαζόμενους να πιστέψουν ότι συμβάλλουν στη βελτίωσή της, για να νιώσουν ότι η φωνή τους μετράει. Χρησιμοποιούν το «Η φωνή Μου», ένα διαδικτυακό και προσωπικό φόρουμ στο οποίο οι εργαζόμενοι μπορούν να τοποθετούν τις προτάσεις, τις κριτικές και τις σκέψεις τους για τη βελτίωση του χώρου εργασίας. Οι διευθυντές της Amazon θα ενθαρρύνουν προτάσεις όπως ο συνεπιβατισμός, το να μετακινούνται δηλαδή πολλοί εργαζόμενοι με κοινό όχημα, μια πρακτική με περιβαλλοντικές και κοινωνικές ωφέλειες, όπως και την λήψη μέτρων για την προάσπιση της διαφορετικότητας. Η εταιρεία επίσης μπορεί να υπερηφανεύεται για την εγκατάσταση αιθουσών προσευχής για πολλές θρησκείες και φούρνους μικροκυμάτων Χαλάλ στις εγκαταστάσεις της.
Η Amazon δεν σπρώχνει ανοιχτά τους ανθρώπους έξω από την πόρτα. Αφήνει τη δουλειά να το κάνει αυτό από μόνη της. Για παράδειγμα, η εταιρεία προσφέρει στους εργαζόμενους τη δυνατότητα να εκπαιδευτούν για να γίνουν καλύτεροι «συνεργάτες». Οι εργαζόμενοι ανταμείβονται όταν τα καταφέρνουν καλά, αλλά δεν απολύονται όταν δεν έχουν καλή απόδοση. Αν είσαι αργός, θα σε πάρουν στην άκρη, θα σου προσφέρουν συμβουλές ή θα φέρουν έναν εκπαιδευτή. Τυπικά, ο τρόπος με τον οποίο απολύονται οι εργαζόμενοι βασίζεται σε ένα σύστημα έξι σημείων, αλλά στην πραγματικότητα η Amazon προτιμά τους εργαζόμενους να παραιτούνται μόνοι τους, μέσω φυσικής φθοράς, πράγμα που σημαίνει ότι πρακτικά δεν κινδυνεύουν ποτέ να αντιμετωπίσουν καταγγελίες για άδικη απόλυση ή αντίποινα από τους εργαζόμενους που ασκούν τα θεμελιώδη δικαιώματά τους.
Όταν οι εργαζόμενοι αποχωρούν, κυρίως επειδή το σώμα τους δεν αντέχει πλέον, αυτό δεν αποτελεί πραγματικό κόστος για την εταιρεία. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι έχει ενσωματώσει στο σύστημα διαχείρισής της την προσδοκία υψηλών ποσοστών αντικατάστασης εργαζομένων. Ο τρόπος με τον οποίο η Amazon έχει προσαρμοστεί σε ακραία επίπεδα αντικατάστασης των εργαζομένων είναι εμφανής στο σύστημα ανθρώπινου δυναμικού της. Στις ΗΠΑ, μπορείτε απλά να παραιτηθείτε πατώντας την αντίστοιχη επιλογή στην εφαρμογή Amazon.
Αυτή η εξαιρετικά εκλεπτυσμένη προσέγγιση επιβραβεύσεων και συνεπειών έχει λειτουργήσει απίστευτα καλά για να αποτρέψει τις προσπάθειες των εργαζομένων να οργανωθούν – μέχρι στιγμής. Εξάλλου, ανεξάρτητα από τις μικρές διαφωνίες που μπορεί να έχεις με την οικογένεια, δεν τους γυρίζεις την πλάτη.
Οι προκλήσεις της συνδικαλιστικής οργάνωσης
Φέτος, η καθαρή αξία του Τζεφ Μπέζος έφτασε τα 197,8 δισεκατομμύρια δολάρια, καθιστώντας τον τον πλουσιότερο άνθρωπο στον κόσμο. Καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας, η Amazon είδε την κεφαλαιοποίησή της στην αγορά να φτάνει τα 1,78 τρισεκατομμύρια δολάρια – αριθμός μεγαλύτερος από ολόκληρο το ΑΕΠ του Καναδά, το οποίο ήταν 1,64 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2020. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, το 2020, η Amazon έγινε ο πέμπτος μεγαλύτερος ιδιωτικός εργοδότης διεθνώς, απασχολώντας παγκοσμίως πάνω από 1,2 εκατομμύρια εργαζόμενους, εξαιρουμένου του εποχιακού, προσωρινού εργατικού δυναμικού της.
Πώς λοιπόν τα βάζεις με μια εταιρεία όπου ο νεοφιλελευθερισμός έχει διαβρώσει όλο και περισσότερο το δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας και την δυνατότητα ενός αξιοπρεπούς βιοτικού επιπέδου, και όταν οι εργαζόμενοι εκφράζουν ευγνωμοσύνη στην ίδια εταιρεία που κατηγορείται για «επιθετική αποφυγή» πληρωμής δισεκατομμυρίων δολαρίων σε φόρους; Της ίδιας εταιρείας που έχει καταπνίξει τα δικαιώματα των εργαζομένων και τις προσπάθειες συνδικαλισμού;
Από τότε που ανακοινώθηκε από τη Διεθνή Αδελφότητα των Τίμστερς η αρχή του αγώνα για συνδικαλισμό στο κέντρο εκπλήρωσης YEG1, έξω από το Έντμοντον , στο Νίσκου της Αλμπέρτα, η Amazon βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής των καναδέζικων μέσων. Αυτή είναι η πρώτη εκστρατεία συνδικαλισμού της Amazon στον Καναδά και θα αποτελέσει ιστορική δοκιμασία για το εργατικό κίνημα στη χώρα.
Η εκστρατεία αύτη έρχεται μετά τη συντριπτική ήττα των προσπαθειών της Ένωσης Λιανικού Εμπορίου, Χονδρικού Εμπορίου και Πολυκαταστημάτων (RWDSU) στο Μπέσεμερ της Αλαμπάμα, όπου εκεί οι προσπάθειες του συνδικαλισμού απέτυχαν. Μετά την ήττα διεξήχθη από τους συνδικαλιστές μια ψηφοφορία, όπου ακολουθήθηκε από μια μεγάλη ανάλυση των αιτιών για τις οποίες υποχώρησαν, από τον τρόπο διεξαγωγής της εκστρατείας μέχρι τη στρατηγική της Amazon. Και ενώ είναι αναμφίβολα αλήθεια ότι υπό την πίεση της συνδικαλιστικής οργάνωσης η εταιρεία αναγκάστηκε να αυξήσει τους μισθούς της, το γεγονός ότι ούτε μία εγκατάσταση της Amazon στον Καναδά ή στις ΗΠΑ δεν έχει ακόμη συνδικαλιστεί παραμένει μια υπαρξιακή απειλή για το εργατικό κίνημα στο σύνολό του.
Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα συνδικάτα στην οργάνωση τους δεν προέρχονται μόνο από τις σφοδρές αντι-συνδικαλιστικές τακτικές και τον εκφοβισμό της Amazon. Ένα εμπόδιο έγκειται στη στρατηγική της διοίκησης της εταιρείας για τη δημιουργία ενός εργατικού δυναμικού δύο ταχυτήτων. Από τη μία πλευρά, ο αφοσιωμένος «Αμαζόμπιαν» θα παραμείνει μακροχρόνια εργαζόμενος. Από την άλλη πλευρά, ο ανεπιθύμητος εργαζόμενος θα παραιτηθεί τελικά μέσα σε λίγες ημέρες ή μήνες. Αυτοί που θα παραμείνουν ως μακροχρόνιοι εργαζόμενοι, και οι οποίοι θα αποτελέσουν τον στόχο οποιασδήποτε συνδικαλιστικής εκστρατείας, τείνουν να είναι πιστοί, ενώ όσοι δεν αντέχουν τη δουλειά θα φύγουν πριν καν προλάβουν να υπογράψουν μια κάρτα συνδικάτου.
Αυτός ο εξορθολογισμός, δηλαδή η διαλογή των αδύναμων από τους δυνατούς, είναι τόσο αναπόσπαστο χαρακτηριστικό της στρατηγικής της Amazon που αποκαλύφθηκε ότι η εταιρεία πληρώνει τους εργάτες αποθήκης πλήρους απασχόλησης έως και 5.000 δολάρια για να παραιτηθούν. Σύμφωνα με την εταιρική εκπρόσωπο Μέλανι Έτσις: «Θέλουμε να εργάζονται στην Amazon άνθρωποι που θέλουν να είναι εδώ».
Ίσως ένας επιπλέον λόγος για τον οποίο η Amazon είναι τόσο αντίθετη στα συνδικάτα είναι επειδή εμποδίζουν την ταχύρυθμη πολύπλοκη και «εύθραυστη» μηχανή της: η ικανότητα πώλησης 12 εκατομμυρίων διαφορετικών αντικειμένων και η παράδοσή τους μέσα σε μία έως δύο ημέρες βασίζεται σε μια στενά συνδεδεμένη αλυσίδα εγκαταστάσεων, από τα κέντρα διαλογής μέχρι το αεροδρόμιο της Amazon στο Κεντάκι, τα κέντρα εκπλήρωσης και τους σταθμούς παράδοσης. Δεν υπάρχουν περιθώρια για λάθη. Κάθε κέντρο εκπλήρωσης είναι εξειδικευμένο για συγκεκριμένα είδη σε μια συγκεκριμένη ακτίνα από μεγάλα αστικά κέντρα. Για παράδειγμα, μια παραγγελία μπορεί να φτάσει από το Μπράμπτον ή έξω από την Οτάβα, και η μέγιστη ακτίνα θα είναι εντός επτά ωρών σε οποιονδήποτε σταθμό παράδοσης.
Εάν ένα φορτηγό δεν εμφανιστεί εγκαίρως, μπορεί να καθυστερήσει τις παραγγελίες για άλλες 12 έως 24 ώρες. Το λιτό μοντέλο αποθήκευσης και διανομής αγαθών της Amazon επιτρέπει τη γρήγορη, δωρεάν αποστολή, αλλά με ανθρώπινο κόστος. Αν μια επιτυχημένη συνδικαλιστική εκστρατεία σε ένα κέντρο εκπλήρωσης μειώσει τις τιμές για να εξασφαλίσει ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια ταχύτητας. Το να κρατήσει τα συνδικάτα έξω είναι απαραίτητο για την απρόσκοπτη ροή της, πράγμα που σημαίνει επίσης ότι η απειλή που θέτει η επιτυχής οργάνωση των εργαζομένων θα μπορούσε να επιβάλλει τεράστιες παραχωρήσεις από την εταιρεία.
Η Amazon έχει εισχωρήσει σε όλες τις πτυχές της ζωής μας και στον τρόπο με τον οποίο παράγουμε, διανέμουμε και καταναλώνουμε. Για την Amazon και για εμάς, κάθε εκστρατεία συνδικαλισμού είναι μεταξύ «ζωής και θανάτου». Η συνδικαλιστική οργάνωση του εταιρικού κολοσσού πρέπει να αφορά κάτι περισσότερο από την απλή απόκτηση μελών και συνδρομών του συνδικάτου. Πρέπει να αντιμετωπιστεί ως η πιο κρίσιμη εργατική μάχη.
Καθώς οι οικονομίες μας στρέφονται προς το ηλεκτρονικό εμπόριο, με αποτέλεσμα η εργασία στην αποθήκη ή τη διανομή να αποτελεί κρίσιμο τομέα απασχόλησης, oι τακτικές της Amazon θα είναι αυτές που θα ορίσουν ολόκληρη την οικονομία. Η εξάρτηση της εταιρείας από μια τεράστια δεξαμενή αβέβαιων ως προς το μέλλον, και εργασιακά διχασμένων εργαζομένων που αναζητούν τα προς το ζην αποτελεί ένα εργαστήριο για την οικονομία του μέλλοντος.
Καθώς η Amazon θέτει τα πρότυπα για τις συνθήκες εργασίας στον τομέα, πρέπει να διδαχθούμε από επιτυχημένες εκστρατείες στις ΗΠΑ -όπως το μπλοκάρισμα του HQ2 στη Νέα Υόρκη που πραγματοποιήθηκε από κοινοτικές οργανώσεις σε συμμαχία με συνδικάτα, ή ο νέος νόμος για την ασφάλεια της Καλιφόρνιας που ψηφίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2021, για την παροχή προστασίας στους εργαζόμενους στις αποθήκες, ρυθμίζοντας τις ποσοστώσεις που πρέπει να πληρούν οι εργαζόμενοι, εάν αυτό καθιστά την εργασία επικίνδυνη.
Στο Κεμπέκ, το Κέντρο Μεταναστών Εργαζομένων, όπου εργάζομαι, οργάνωσε μια επιτροπή για την εργασία στην αποθήκη, ζητώντας ένα επαρχιακό διάταγμα για τη ρύθμιση της οικονομίας της Amazon στο Κεμπέκ, μέσω των μισθών καθώς και των προτύπων υγείας και ασφάλειας. Προτείναμε την αντιμετώπιση της φυλετικής ανισότητας που παράγει η Amazon, τον περιορισμό της εξουσίας που έχει η εταιρεία να διαμορφώνει τις οικονομίες μας και την οργάνωση για την ανάκτηση του ελέγχου για τους εργαζόμενους και τις κοινότητες από τους τιτάνες του παγκόσμιου κεφαλαίου.
Προσωπικά, μετά από ένα μήνα εργασίας στις εγκαταστάσεις του Λαβάλ, είχα δει αρκετά. Για να υποβάλω την παραίτησή μου, κάλεσα έναν αριθμό 1-800 και μίλησα με έναν εκπρόσωπο της υπηρεσίας εξυπηρέτησης εργαζομένων, ο οποίος απλώς ενημέρωσε τον φάκελό μου. Η διαδικασία ήταν απρόσωπη, και μου φάνηκε σαν ταιριαστό τέλος, είχα βιώσει πώς είναι να γίνεσαι ένα γρανάζι στη γιγαντιαία μηχανή της Amazon, απορροφώντας κάθε στάλα ανθρώπινης ενέργειας που μπορούσε. Η απόλυτη κούραση των εργαζομένων στο τέλος της βάρδιας δεν αφήνει πολύ χρόνο για πολλά, για μένα, μόλις και μετά βίας είχα ενέργεια να μιλήσω σε κάποιον άλλο εκτός από την οικογένειά μου, πόσο μάλλον να συμμετάσχω σε ακτιβισμό ή να οργανώσω συναντήσεις.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να οργανωθούμε και να νικήσουμε, επειδή οι εργαζόμενοι οργανώνονται καθημερινά παρά την κούραση και τις τεράστιες αντιξοότητες που μπορεί να αντιμετωπίσουν καθώς αγωνίζονται. Καθώς έβγαινα από την αποθήκη το πρωί της τελευταίας μου βάρδιας, οραματίστηκα έναν στρατό από Αμαζόμπιανς, που ξυπνούσαν από τον λήθαργο και έτρεχαν μαζί κατά τους χιλιάδες προς την υπεράσπιση των εργασιακών δικαιωμάτων και των καλύτερων συνθηκών εργασίας.
*Το κείμενο του «Αμαζόμπιαν» Μοσταφά Χέναγουεϊ δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο breachmedia.ca. Τη μετάφραση επιμελήθηκε ο Ανδρέας Ντουρακόπουλος.
