Φεύγοντας από αποκεφαλισμούς, πυροβολισμούς, βιασμούς και απαγωγές, σχεδόν 1 εκατομμύριο άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί από την εξτρεμιστική ισλαμική εξέγερση στη βόρεια Μοζαμβίκη.
Το κύμα τζιχαντιστικής βίας στην επαρχία Κάμπο Ντελγκάντο έχει σκοτώσει περισσότερους από 4.000 ανθρώπους και έχει καταστρέψει διεθνείς επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Σε μια σειρά από ερειπωμένες σκηνές και καλύβες από αχυρένια γύρω από τη Ναντζούα, μια μικρή πόλη στο νότιο τμήμα της επαρχίας Κάμπο Ντελγκάντο, αρκετές εκατοντάδες οικογένειες αναζητούν ασφάλεια από τη βία. Λένε ότι οι συνθήκες τους είναι ζοφερές και η επισιτιστική βοήθεια είναι πενιχρή, αλλά φοβούνται να επιστρέψουν στα σπίτια τους λόγω της συνεχιζόμενης βίας από τους αντάρτες που τώρα ονομάζονται Ισλαμικό Κράτος Επαρχίας Μοζαμβίκης.
Περισσότερα από 1.000 μίλια νότια, ωστόσο, κυβερνητικοί αξιωματούχοι στην πρωτεύουσα Μαπούτο λένε ότι η εξέγερση είναι υπό έλεγχο και ενθαρρύνουν τους εκτοπισμένους να επιστρέψουν στα σπίτια τους και τις εταιρείες ενέργειας να συνεχίσουν τα έργα τους.
«Οι τρομοκράτες βρίσκονται μόνιμα σε φυγή», διαβεβαίωσε τους επενδυτές ο πρόεδρος της Μοζαμβίκης Φιλίπε Νιούσι στη Σύνοδο Κορυφής Ενέργειας και Φυσικού Αερίου της Μοζαμβίκης στο Μαπούτο τον Σεπτέμβριο. Προέτρεψε τη συγκέντρωση διεθνών ενεργειακών στελεχών να συνεχίσουν τις εργασίες στα σταματημένα έργα τους για υγροποιημένο φυσικό αέριο.
Ο στρατός και οι αστυνομικές δυνάμεις της Μοζαμβίκης, υποστηριζόμενες από στρατεύματα από τη Ρουάντα και υποστήριξη από μια περιφερειακή δύναμη από την Κοινότητα Ανάπτυξης της Νότιας Αφρικής, κατάφεραν να περιορίσουν την εξτρεμιστική εξέγερση, λένε αξιωματούχοι.
«Αυτά τα μέρη έχουν πλέον ομαλοποιηθεί και οι άμαχοι επιστρέφουν», δήλωσε ο Ταξιάρχης της Ρουάντα, στρατηγός Ρόναλντ Ρουιβάνγκα, στην εφημερίδα The New Times της Ρουάντα αυτόν τον μήνα, λέγοντας ότι η κανονική ζωή επιστρέφει στην περιοχή της Πάλμα.
Οι εταιρείες ενέργειας λένε ότι θέλουν να δουν εκτοπισμένους να επιστρέφουν στην περιοχή. Τα έργα υγροποιημένου φυσικού αερίου 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων υπό την ηγεσία της TotalEnergies και της ExxonMobil με έδρα τη Γαλλία ανεστάλησαν πέρυσι αφού οι αντάρτες κατέλαβαν για λίγο τη γειτονική πόλη της Πάλμα τον Μάρτιο.
Μιλώντας στη σύνοδο κορυφής στο Μαπούτο, ο Στεφάν Λε Γκωλ, επικεφαλής του έργου φυσικού αερίου της TotalEnergies στη Μοζαμβίκη, είπε ότι «η κατεύθυνση είναι πολύ καλή», αλλά η εταιρεία εξακολουθεί να θέλει να δει «μια βιώσιμη οικονομική κατάσταση, όχι μόνο στην Πάλμα αλλά… σε όλο το Κάμπο Ντελγκάδο».
Παρά την έντονη παρουσία στρατιωτών από τη Μοζαμβίκη και τη Ρουάντα, οι επιθέσεις των εξτρεμιστών συνεχίζονται. Νωρίτερα αυτό το μήνα, οι αντάρτες διέδωσαν τη βία τους για πρώτη φορά στη γειτονική επαρχία Ναμπούλα, όπου μια καθολική αποστολή ήταν μεταξύ των στόχων και μια ηλικιωμένη Ιταλίδα καλόγρια ήταν μεταξύ των νεκρών.
Η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες είπε ότι «θεωρεί ότι οι συνθήκες ασφαλείας είναι πολύ ασταθείς στο Κάμπο Ντελγκάδο για να διευκολύνουν ή να προωθήσουν τις επιστροφές στην επαρχία», σε δήλωση που δόθηκε στη δημοσιότητα νωρίτερα αυτόν τον μήνα.
«Οι άνθρωποι που έχουν χάσει τα πάντα επιστρέφουν σε περιοχές όπου οι υπηρεσίες και η ανθρωπιστική βοήθεια δεν είναι σε μεγάλο βαθμό διαθέσιμες», δήλωσε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
Όσοι επιστρέφουν αντιμετωπίζουν μια ανάμεικτη κατάσταση. Η οικονομική ζωή αρχίζει να επιστρέφει, αλλά εξακολουθούν να λείπουν βασικές υποδομές και δημόσιες υπηρεσίες. Ελάχιστα σχολεία είναι ανοιχτά και οι υπηρεσίες υγείας είναι αραιές.
Στην πρωτεύουσα της επαρχίας, Πέμπα, όπου περισσότεροι από 100.000 εκτοπισμένοι έχουν αναζητήσει καταφύγιο, μια ηλικιωμένη γυναίκα κάθισε έξω από μια καλύβα όπου κατοικούσε η 15μελής οικογένειά της πριν από δύο χρόνια, αφού διέφυγε από επίθεση ανταρτών. Επιβιώνουν με μια πενιχρή διατροφή από κορν φλάουρ και απλό ρύζι. Δεν μπορούν να βρουν δουλειά, δεν έχουν χρήματα για ρούχα ή άλλα απαραίτητα, είπε.
«Σίγουρα, θέλουμε να επιστρέψουμε. Εδώ δεν είναι σπίτι», είπε η γιαγιά, η οποία μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας για την ασφάλειά της.
Με τα χωριά τους βορειότερα πλέον κατεστραμμένα, λέει ότι η επανέναρξη της κανονικής ζωής θα είναι ακόμη πιο δύσκολη.
Ζυγίζοντας τους κινδύνους και το κόστος της επιστροφής, πολλοί αποφάσισαν να μείνουν στη θέση τους, παρά τις στερήσεις που αντιμετωπίζουν στα στρατόπεδα εκτοπισμού.
«Εκεί, υπάρχει πόλεμος και πείνα», είπε ένας άλλος εκτοπισμένος στον καταυλισμό Ναντζούα. «Δεν θα πηγαίναμε σε καλύτερο μέρος».
Μια μητέρα που αγκαλιάζει ένα μικρό παιδί ενώ κάθεται σε ένα χαλάκι από γρασίδι είπε ότι η απειλή της εξτρεμιστικής βίας παραμένει ανησυχητική. Είπε ότι πολλοί παραμένουν στοιχειωμένοι από τις εμπειρίες τους στα χέρια των ανταρτών: «Είναι δύσκολο να κοιμηθείς σε ένα μέρος όπου έχεις δει ένα φίδι».
