Έχει έρθει άραγε η ώρα της διάλυσης και της εκλογικής κατακρήμνισης των Podemos; Η πορεία των πολιτικών εξελίξεων τους τελευταίους μήνες στην Αριστερά της Ισπανίας καταδεικνύει πως η αντιπαράθεση ανάμεσα στην αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, Γιολάνδα Ντίαθ και τον ιστορικό ηγέτη του αριστερού κόμματος, Πάμπλο Ιγκλέσιας οδηγεί τη «μαβιά» παράταξη σε ρήξη. Κάτι που είναι ενδεχόμενο να μεταφραστεί σε παταγώδη αποτυχία των Podemos στις επόμενες εκλογές ή σε μία πρόωρη διάσπαση της κυβέρνησης με τους Σοσιαλιστές του Πέδρο Σάντσεθ, ο οποίος από καιρό βλέπει πως η κρίση στο συγκυβερνών κόμμα τού κοστίζει.
Όλοι οι πολιτικοί αναλυτές στην Ισπανία κάνουν την ίδια διάγνωση: σε περίπτωση που η Ντίαθ κατέβει στις εκλογές με τη νέα κίνησή της Sumar, η «τριπολική» πλέον Αριστερά θα χάσει τις εκλογές και θα αφήσει το Μέγαρο της Μονκλόα βορά στο Λαϊκό Κόμμα (PP) και το Vox. Ο εκλογικός νόμος που ισχύει στην Ισπανία (και ο οποίος κρίνεται απ’ όλους ως άδικος) είναι καταπέλτης για τα κόμματα που δεν κατορθώνουν να ξεπεράσουν το 15%. Η κατανομή των εδρών θα είναι πενιχρή και οι Podemos, που οι τελευταίες δημοσκοπήσεις τους τοποθετούν κάτω από αυτό το όριο (11,3% σύμφωνα με την El Pais) θα βρίσκονταν να φυτοζωούν στην επόμενη Βουλή, δίχως στεντόρεια φωνή ή επαρκείς έδρες για να επηρεάζουν τις πολιτικές και κοινοβουλευτικές εξελίξεις.
Μάλιστα στη δημοσκόπηση της Ágora Integral, που περιλαμβάνει και το Sumar της Ντίαθ, όπου της δίνει μόνο το 4,3% των ψήφων, οι Podemos πέφτουν στο 8.6%, ενώ το Más País του Ερεχόν παραμένει στο 3,5%. Εν ολίγοις, όλα τα κόμματα εξ ευωνύμων του PSOE θα βρίσκονταν κάτω από το 15% και δύσκολα θα συγκέντρωναν τις επιθυμητές έδρες με έναν εκλογικό νόμο που επιβραβεύει τα μεγάλα κόμματα και τις μεγάλες πλειοψηφίες. Ακόμη και αν υπάρξει μεγάλη συγκέντρωση ψήφων, όπως στη Μαδρίτη ή τη Βαλένθια με το Más País, βάσει του εκλογικού νόμου, όταν πέφτεις κάτω από το 12% χάνεις πολλές καίριες έδρες στη β΄κατανομή.
Τρανό παράδειγμα αυτής της κατάφωρης αδικίας ήταν το κόμμα του Ερεχόν στις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές του 2019. Οπότε, καίτοι ήταν το έκτο σε δύναμη κόμμα σε όλη τη χώρα, συγκέντρωσε μόλις τρεις έδρες (δύο στη Μαδρίτη και μία στη Βαλένθια). Το ίδιο συνέβη και με την Izquierda Unida το 2015, όταν είχε κατέλθει στις εκλογές χωριστά από τους Podemos. Μολονότι ήταν το πέμπτο κόμμα πρόσθεσε μόνο δύο έδρες, ενώ οι Podemos έπιασαν τις 69. Στην εκλογική επανάληψη τα δύο κόμματα ένωσαν δυνάμεις: μπορεί μαζί να πήραν τρεις μονάδες λιγότερες (21,1% έναντι 24,3%), αλλά εάν είχαν επαναλάβει τη φόρμουλα να πάνε χωριστά, το αποτέλεσμα και για τα δύο θα ήταν πολύ χειρότερο. Έτσι, στο πιθανό σενάριο με τη Ντίαθ να κατεβαίνει αυτόνομα στις εκλογές, ο αριστερός χώρος θα παρουσιασθεί κατακερματισμένος – Unidas Podemos, Sumar και Más País – και η εκλογική του επίδοση δεν θα μεταφραστεί απαραίτητα στις αντίστοιχες έδρες.
Η σημερινή υπουργός Εργασίας της κυβέρνησης συνασπισμού επιλέχθηκε από τον Πάμπλο Ιγκλέσιας ως διάδοχός του στην αντιπροεδρία της κυβέρνησης καθώς με τον Σάντσεθ ο ίδιος δεν θα ένοιωθε ασφαλής ως επικεφαλής ενός κόμματος, του οποίου δεν είναι μέλος και δεν έχει την απόλυτη εξουσία. Ο Ιγκλέσιας φεύγοντας είχε χρίσει μια διαρχία στις Unidas Podemos με τη Ντίαθ και την Ιόνε Μπελάρα και τη σύντροφό του υπουργό Ισότητας, Ιρένε Μοντέρο ως τοποτηρήτρια. Η δημοφιλής Ντίαθ ήταν το «χαρτί» του Ιγκλέσιας για την άγρα ψήφων. Οι φιλοδοξίες του όμως, διαψεύστηκαν, αφού η Ντίαθ, ως προσωπικότητα και ως πολιτική στάση, παρέκαμπτε και ακόμη χειρότερα επισκίαζε, την υπόλοιπη υπόσταση των Podemos.
H έκρηξη του Ιγκλέσιας που την έψεξε για αγνωμοσύνη και ασέβεια, εκτράχυνε τα πράγματα. Επιπλέον η χλιαρή υποστήριξη της Ντίαθ στη βδελυρή επίθεση που δέχθηκε η Μοντέρο στη Βουλή από το Vox κατά την κατάθεση του νομοσχεδίου για τη συναίνεση και τον βιασμό, απέδειξε πως οι πορείες των δύο πλευρών αρχίζουν να αποκλίνουν. Πλέον ο Ιγκλέσιας έχει αρχίσει να σκέφτεται το Σχέδιο Β για τους Podemos, ειδικά αν η Ντίαθ δεν αποδεχθεί τον κλάδο ελαίας που έτεινε αυτή την εβδομάδα η Μοντέρο για έναν νέο εσωκομματικό συνασπισμό. Το νέο εναλλακτικό σχέδιο περιλαμβάνει την Ιρένε Μοντέρο ως επικεφαλής του ψηφοδελτίου των Podemos. Η εικόνα της Μοντέρο είχε ενισχυθεί έπειτα από την εξευτελιστική επίθεση του Vox (που την κατηγόρησε ως «άχρηστη» και ότι «έχει μελετήσει σε… βάθος μόνο τον Πάμπλο Ιγκλέσιας»). Η Μοντέρο στηρίχθηκε από σχεδόν όλον τον πολιτικό κόσμο και τα δάκρυα της αγανάκτησής της, όταν απαντούσε στην προσβολή, είχαν συγκινήσει την κοινή γνώμη.
Μολαταύτα, πριν ακόμη αλέκτωρ λαλήσει τρεις, η Μοντέρο από θύμα μετατράπηκε σε θύτη, κατηγορώντας το Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ) ότι «προωθεί μια κουλτούρα βιασμού». Μία δήλωση που προκάλεσε σάλο, αιτήματα για την παραίτησή της και διαδηλώσεις έξω από τη Βουλή. Από την πλευρά της, η Ντίαθ κερδίζει πόντους με τη μετρημένη και «υπεύθυνη» στάση που τηρεί στην προώθηση του νομοσχεδίου για τον βιασμό, τη διαχείριση του χαρτοφυλακίου για τα εργασιακά και τον αντίκτυπο από την επίσκεψή της στο Μεξικό. Παρόλα αυτά οι Podemos εξακολουθούν προωθούν σε κάθε ευκαιρία την εικόνα της Μοντέρο ως επόμενης «προέδρου», όπως στην πρόσφατη εκδήλωση για τον φεμινισμό, αλλά και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Από την πλευρά του, το PSOE του Πέδρο Σάντσεθ φαίνεται να ανησυχεί ιδιαίτερα για τη διάσταση στους Podemos, που μοιάζει αυτοκτονική και υπάρχει φόβος να συμπαρασύρει τους Σοσιαλιστές, στερώντας τους μία μετεκλογική κυβέρνηση. Όπως διαφαίνεται από τις δημοσκοπήσεις, κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα (PSOE και ΡΡ) δεν κατορθώνει να κατακτήσει την αυτοδυναμία και θα πρέπει να βασιστεί σε μετεκλογικές συνεργασίες για να κυβερνήσει. Ένας ενδεχόμενος κατακερματισμός της Αριστεράς και απώλεια εδρών της λόγω συστήματος, θα στερήσει από τον Σάντσεθ άλλη μία πρωθυπουργία στην Ισπανία. Κάτω από τον τόσο εκκωφαντικό θόρυβο για τα πολιτικά δρώμενα στην Αριστερά, πολλοί κύκλοι εντός των Σοσιαλιστών έχουν ήδη αρχίσει να συζητούν το ενδεχόμενο να επισπευσθούν οι βουλευτικές εκλογές. Κρίνουν, δηλαδή, πως ίσως θα είναι πιο κερδοφόρο για το PSOE να διαλύσει την κυβέρνηση συνασπισμού και να ορίσει τις γενικές εκλογές μαζί με τις δημοτικές και τις περιφερειακές, στις 28 Μαΐου.
Τα επιχειρήματα δεν λείπουν: ήδη η κυβέρνηση συνασπισμού είναι τριμερής και ο εσωτερικός πόλεμος Ντίαθ-Ιγκλέσιας επισκιάζει, έως αμαυρώνει, την εντύπωση των νομοσχεδίων που περνούν στη Βουλή. Επιπλέον, η οικονομία τελευταία (και χάρις στις παρεμβάσεις του Σάντσεθ στην Ευρώπη για την ενέργεια και την ακρίβεια) πάει καλά προς απογοήτευση του PP και του Vox. Παράλληλα, η αύξηση στις συντάξεις θα αποτελέσει ενισχυτικό στοιχείο για το PSOE, όπως και τα άλλα κοινωνικού αποτυπώματος μέτρα προς όφελος των νοικοκυριών. Ο Σάντσεθ εξακολουθεί να ευελπιστεί στην ευεργετική επίδραση των ευρωπαϊκών κονδυλίων με τη συνακόλουθη βελτίωση των οικονομικών δεδομένων της χώρας του. Όλα αυτά βέβαια με την προϋπόθεση πως θα εξελιχθούν καλύτερα τα πράγματα στο Ουκρανικό, ειδεμή όλα τα οφέλη και τα οικονομικά επιτεύγματα θα εξανεμισθούν μέχρι το φθινόπωρο. Ωστόσο, αναμένεται ότι ο θετικός αντίκτυπος των φιλολαϊκών μέτρων θα διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι την άνοιξη και ο Σάντσεθ θα μπορεί να πάει στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές με ισχυρά χαρτιά στα χέρια του. Εάν τα πράγματα δεν πάνε καλά για το PSOE στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές της 28ης Μαΐου, η κυβέρνηση και ο Σάντσεθ θα μοιάζουν με «κουτσό άλογο» μέχρι τις βουλευτικές εκλογές τον Νοέμβριο ή Δεκέμβριο.
Βέβαια, οι διαρκείς επιθέσεις του ΡΡ, η υστερία της Περιφερειάρχη της Μαδρίτης Ισάβελ Αγιούσο και του Vox κατά των Podemos τρομάζουν τον μετριοπαθή ψηφοφόρο, γεγονός που κάπως ενισχύει την αριστερή παράταξη. Εκ των πραγμάτων, όμως η εσωτερική διαμάχη της Αριστεράς αποτελεί την άγνωστη μεταβλητή που μπορεί να διαταράξει όλο το κυβερνητικό οικοδόμημα. Σε αυτήν την περίπτωση είναι σημαντικό το ποιος θα κατορθώσει να κεφαλαιοποιήσει σε ψήφους τη διάλυση του κυβερνητικού συνασπισμού, ο Ιγκλέσιας ή ο Σάντσεθ. Οι Podemos επιχειρούν να οικειοποιηθούν την επιτυχία και τις εντυπώσεις από τα 177 κοινωνικά νομοσχέδια και τα άλλα φιλολαϊκά μέτρα που έχουν κατατεθεί προς ψήφιση. Χάνουν όμως, στο πεδίο της Εργασίας, όπου οι επιδόσεις της Ντίαθ είναι αδιαμφισβήτητες. Από την άλλη, η επερχόμενη προεδρία της Ε.Ε., που θα αναλάβει η Ισπανία από τον ερχόμενο Ιούνιο, είναι μία ευκαιρία για τον Σάντσεθ να προβληθεί ακόμη περισσότερο ως στιβαρός πολιτικός με διεθνή βαρύτητα, κάτι που θα του δώσει περισσότερα «ατού» στις επερχόμενες εκλογές.
Καθώς η ρήξη μεταξύ Ιγκλέσιας και Ντίαθ μοιάζει προς το παρόν σχεδόν αγεφύρωτη, οι προοπτικές της προοδευτικής παράταξης μοιάζουν ζοφερές. Και αν οι Σοσιαλιστές ευελπιστούν πως θα καρπωθούν πολλούς από τους απογοητευμένους ψηφοφόρους τόσο από το ΡΡ, όσο και από τους Podemos, οι τελευταίοι ατενίζουν τις εκλογές με πιο περιδεή συναισθήματα. Γιατί απλώς αισθάνονται πως από «κύμα αγανάκτησης και ελπίδας», από κόμμα με σημαντική επιρροή στο κυβερνητικό έργο, θα καταντήσουν ένα περιθωριακό κόμμα, που απλώς θα συναινεί με την ψήφο του σε πρωτοβουλίες μίας εξουσίας, την οποία δεν θα μπορούν να ελέγχουν.
