Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, όσο και αν ήθελε να πείσει με την ψευτονεανίζουσα εμφάνισή του πως θα είναι αειθαλής και αθάνατος, έφυγε από τη ζωή. Ο επιχειρηματίας με το σκοτεινό παρελθόν και τις ύποπτες διασυνδέσεις, που κατέφυγε στην πολιτική για να μην καταρρεύσει η αυτοκρατορία που έχτισε χάρις στο πελατειακό και μαφιόζικο κράτος και παρακράτος στην Ιταλία, μετά την κατάρρευσή του το 1992, ο άνθρωπος που κορύφωσε και παγίωσε τον λαϊκισμό ως κύριο χαρακτηριστικό της πολιτικής και αντικατέστησε τη δημοκρατία με την τηλε-κρατία, έκλεισε ένα μακρύ κεφάλαιο στην πολιτική Ιστορία της χώρας του και όχι μόνον.
Το όνομα και το παράδειγμα του Μπερλουσκόνι στάθηκε συνώνυμο με την κυνική ταύτιση οικονομικών συμφερόντων και πολιτικής στο ίδιο (συχνά φαιδρό) πρόσωπο, της υποταγής της νομοθετικής εξουσίας στις οικονομικές και επιχειρηματικές αποβλέψεις του ηγέτη ή στη δημιουργία νόμων για να αποφύγει τις δικαστικές περιπέτειες. Στάθηκε επίσης κυρίως στην «κατάντια» της πολιτικής σε μία φθηνή οπερέτα, με κωμική απήχηση, αλλά και με τραγικά αποτελέσματα. Η δημαγωγία του Μπερλουσκόνι και ο μύθος που έχτισε γύρω από την (αβάσιμη) θεωρία ότι «ο καλός επιχειρηματίας, μπορεί να κουμαντάρει και να βάλει σε τάξη ένα κράτος», βρήκε πάμπολλους μιμητές σε όλον τον κόσμο, φθάνοντας στο απόγειο με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, εν μέρει του Ζαΐχ Μπολσονάρου και φευ, του Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Ουκρανία.
Ο Μπερλουσκόνι άφησε πίσω του μία τεράστια κληρονομιά. Κατ’ αρχάς οικονομική. Μία περιουσία που το εύρος και η αξία της προκαλεί μόνο ζάλη εάν αρχίζει να μεταφράζεται σε αριθμούς. Τα πέντε διάσημα σε όλο το τζετ-σετ παιδιά του Μαρίνα, Πιερ Σίλβιο, Μπάρμπαρα, Ελεονόρα και Λουΐτζι, θα κληρονομήσουν μία στιβαρή αυτοκρατορία από επιχειρήσεις στον τηλεοπτικό-επικοινωνιακό χώρο (, Mediaset), τις εκδόσεις (Arnoldo Mondadori Editore), των κατασκευών (Finninvest), μεγάλα μερίδια σε δεκάδες άλλες επιχειρήσεις, στην μεγάλη τράπεζα Banca Mediolanum, μία σειρά ακίνητα και άλλα περιουσιακά στοιχεία κάθε είδους, ων ουκ έστι αριθμός. Μέχρι και την προεδρία της ποδοσφαιρικής ομάδας της Μόντσα, της οποίας είναι ο νέος ιδιοκτήτης και η που, ακολουθώντας τη φθίνουσα πορεία του αφεντικού της, εγκαταλείπει την πρώτη κατηγορία στο πρωτάθλημα.
Αλλά δεν υπάρχει η οικονομική πτυχή της κληρονομιάς, που αφήνει πίσω του ο Μπερλουσκόνι. Διότι στο στόμα όλων αυθόρμητα έρχεται το ερώτημα για το ποιος θα είναι εκείνος που θα κληρονομήσει την πολιτική παρακαταθήκη του Μπερλουσκόνι. Δεδομένου πως το κόμμα του Forza Italia, είναι προσωπική του δημιουργία και πάντοτε στρεφόταν γύρω από το πρόσωπο, τις διαθέσεις και τις βλέψεις του Μπερλουσκόνι, το μεγάλο ερώτημα είναι τι θα απογίνει ένα τέτοιο προσωποκεντρικό-αρχηγοκεντρικό κόμμα; Ιδίως όταν αυτό τα τελευταία χρόνια έχει υποβιβασθεί από κραταιά δύναμη στη δεξιά παράταξη σε μία θλιβερή (εν σχέσει με το «ένδοξο» παρελθόν του), σε συμπληρωματικό απόσπασμα στο κυβερνητικό τρίγωνο με τη Λέγκα και το ακροδεξιό Fratelli d’ Italia της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι. Ενός άξονα της δεξιάς, που ο ίδιος είχε δημιουργήσει όταν βρισκόταν στο ζενίθ της εκλογικής του δύναμης και απλώς είχε ανάγκη από κοινοβουλευτικές και πολιτικές βακτηρίες στις εκλογές.
Ποιο θα είναι λοιπόν το μέλλον της Forza Italia; Κυρίως ποιος θα είναι εκείνος που θα ηγηθεί του κόμματος; Και κυρίως, ο νέος ή η νέα διάδοχος θα μπορεί να ανταπεξέλθει στο κύρος του ιδρυτή του κόμματος και να καταφέρει να εμπνεύσει τους ψηφοφόρους του ότι αξίζει να μην αυτομολήσουν σε άλλες δεξιές παρατάξεις; Τούτη τη στιγμή, η πιο εύλογη απάντηση για το πρόσωπο του διαδόχου -που ίσως είναι αυτό που από καιρό θρυλείται ότι θα έχριζε ο ίδιος ο Μπερλουσκόνι (και η οικογένειά του) ως υποψήφιο- είναι αυτή του σημερινού αντιπροέδρου της κυβέρνησης και υπουργού Εξωτερικών Αντόνιο Ταγιάνι. Άλλωστε είναι ο ίδιος ο Μπερλουσκόνι εκείνος που τον επέβαλε και ως συντονιστή του κόμματος εν τη απουσία του στο νοσοκομείο.
Βέβαια, όπως συμβαίνει σε όλα τα κόμματα, η μεταβίβαση της εξουσίας στον Ταγιάνι δεν θα πρέπει να θεωρείται φυσική και δεδομένη. Υπάρχουν και άλλα ονόματα που θα μπορούσαν να προβάλουν και να διεκδικήσουν την προεδρία. Δεν θα πρέπει να αποκλεισθούν και οι άλλοι «δυνατοί» του κόμματος και στενοί συνεργάτες του «Καβαλιέρε» και προβεβλημένοι στα μέσα, όπως οι Πάολο Μπαρέλι και Μαουρίτσιο Γκάσπαρι. Σε κάθε περίπτωση όμως και οι τρεις εξ αυτών είναι βέβαιο πως θα ακολουθήσουν την ίδια γραμμή με τον πρώην αρχηγό τους και θα στηρίξουν τη σημερινή κυβερνητική πολιτική, με βάση τον άξονα που έχει τεθεί από τα τρία δεξιά/ακροδεξιά κόμματα.
Άλλωστε, με δεδομένη την προσωποκεντρική και προσωπολατρική δομή της Forza Italia ρόλο θα μπορούσε να παίξει και η νυν σύντροφος, χήρα πλέον, του Μπερλουσκόνι, η Μάρτα Φασίνα. Αν και πάντοτε θα πρέπει για οποιαδήποτε απόφαση τον τελευταίο λόγο να έχει η Μαρίνα Μπερλουσκόνι, η παντοδύναμη κόρη του μεγιστάνα που πάντοτε ήταν ο πιο κοντινός του σύμβουλος.
Η πορεία της διαδοχής δεν είναι καθορισμένη επακριβώς. Ήδη, έχουν εκφρασθεί φωνές που ζητούν να υπάρξει μία προεδρική επιτροπή αντί για έναν συντονιστή (Ταγιάνι). Επίσης, λόγος γίνεται για να επισπευσθεί ένα συνέδριο του κόμματος -ιδίως από το στρατόπεδο του Ταγιάνι, ώστε να περιβληθεί ο ΥΠΕΞ από μία εσωκομματική νίκη και νομιμοποίηση. Με δεδομένο ότι τελευταία έχουν «πέσει οι μετοχές» ανθρώπων που δεν έχουν υπουργοποιηθεί στην κυβέρνηση Μελόνι -όπως οι Λίτσια Ροντσούλι και ο Αλεσάντρο Κατανέο- η επιλογή του συνεδρίου θα είναι καταλυτική για τη μετάβαση στην εποχή Ταγιάνι.
Επιπλέον, τελευταία όλο και περισσότερο γίνεται λόγος για τη συγχώνευση της Forza Italia σε ένα ενιαίο κόμμα με τα «Αδέλφια της Ιταλίας» της Μελόνι. Το γεγονός ότι το ακροδεξιό κόμμα έχει απορροφήσει όλο και περισσότερους ψηφοφόρους του Μπερλουσκόνι σε παραδοσιακά του προπύργια, ιδίως στον Νότο, η τήξη αυτή φαντάζει λογική. Πολλά στελέχη άλλωστε της δεξιάς θεωρούν τη Μελόνι de facto διάδοχό του στη δεξιά παράταξη. Η ίδια η Μαρίνα Μπερλουσκόνι δεν κρύβει ότι βλέπει με καλό μάτι μία τέτοια εξέλιξη. Ιδίως εάν αναλογισθεί κανείς ότι πάντοτε ελλοχεύει ο κίνδυνος μίας ολοκληρωτικής κατάρρευσης του κόμματος και των ποσοστών του σε επόμενες εκλογές με το τέλος της ηγεσίας Μπερλουσκόνι. Μία κατάρρευση που θα ισοδυναμεί με τον πολιτικό θάνατο της Forza Italia.
Βέβαια, το Brand Name της Forza Italia, όσο κι εάν δεν είναι όσο κραταιό, όσο στις εποχές της παντοδυναμίας του Μπερλουσκόνι, ωστόσο εξακολουθεί να διατηρεί κάποιο κύρος -κυρίως λόγω της σχετικής του μετριοπάθειας σε πολλά ζητήματα που αφορούν τη νεοφιλελεύθερη και ευρωπαϊκή πολιτική πρακτική εν σχέσει προς την ακροδεξιά Μελόνι και τον ξενόφοβο Ματέο Σαλβίνι. Δεν είναι λοιπόν απίθανο να θελήσει να λεηλατήσει το κόμμα του Μπερλουσκόνι κάποιος καιροσκόπος σαν τον Ματέο Ρέντσι, ο οποίος, ίσως όχι τυχαία, τον τελευταίο καιρό, έχει εκφράσει θέσεις πολύ κοντινές σε αυτές της Forza Italia, ιδίως μετά τη διάστασή του με τον Κάρλο Καλέντα και τη διάσπαση του Τρίτου Πόλου. Μολονότι, δύσκολο η νομενκλατούρα του κόμματος, η οικογένεια, να θελήσουν να του το επιτρέψουν, οι παρελθούσες καλές σχέσεις του Ρέντσι με τον θανόντα -ακόμη και όταν ήταν επικεφαλής του κεντρο-σοσιαλδημοκρατικού Pd- δεν θα πρέπει να αποκλείσουν ολότελα μία τέτοια εξέλιξη.
H γνωστή «Συμφωνία του Νατζαρένο» Patto di Nazzareno(2014-15), ανάμεσα στους δύο για σύμπραξη στην τροποποίηση του Συντάγματος, την αλλαγή του εκλογικού νόμου και του κανονισμού της Βουλής, που άφησε εποχή, είχε μεταλλαχθεί αργότερα στην έτερη συμφωνία του 2020 ανάμεσα στους δύο πολιτικούς για τη (μη ευοδωθείσα) δημιουργία ενός Κέντρου και στην αγαστή σύμπραξή τους στην κυβέρνηση Ντράγκι. Ίσως μία εμφανής εκδήλωση ενδιαφέροντος του Ρέντσι να έχει τύχη, μιας και το κόμμα μετά τον Μπερλουσκόνι έχει την ανάγκη από μία προβεβλημένη προσωπικότητα, ίσως και με τις ίδιες επικοινωνιακές ικανότητες με τον ιδρυτή του -κάτι που δεν στερείται ο Ρέντσι- για να διατηρήσει το ίδιο εύρος διείσδυσης στο εκλογικό σώμα.
Η Forza Italia, όχι μόνον από σήμερα, αλλά από καιρό αναζητεί τον διάδοχο του Μπερλουσκόνι στην μετά αυτόν εποχή. Μόνο που με τον «Καβαλιέρε» εν ζωή κανείς δεν ήταν σε θέση να επιλέξει αντί για εκείνον το πρόσωπο που θα διαδεχόταν εκείνον. Ο Μπερλουσκόνι απεβίωσε χωρίς να έχει υποδείξει τον διάδοχό του και τώρα το δεξιό κόμμα βρίσκεται αντιμέτωπο με ένα τεράστιο κενό. Κενό ηγεσίας και αδειασμένο από τη λάμψη του δημιουργού του. Μήπως θα έχει κι αυτό την τύχη αντίστοιχων κομμάτων-επιχειρήσεων, που δεν θα μπορέσουν να διαλαλήσουν: «ο Βασιλεύς απέθανε, Ζήτω ο Βασιλεύς;»
