Ανοιχτή επιστολή συνυπογράφουν περισσότερες από 180 οργανώσεις και πρωτοβουλίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα μαζί με την Τίμα Κουρντί, θεία του Άλαν Κουρντί, το παιδάκι που πνίγηκε στο Αιγαίο στις 2 Σεπτεμβρίου του 2015, με το κόκκινο μπλουζάκι του ανασηκωμένο, το μπλε παντελονάκι του να φτάνει μέχρι τα γόνατα. Μια τραγική εικόνα, που έγινε το σύμβολο της προσφυγικής κρίσης και των δεινών εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που προσπάθησαν να πάρουν από την Τουρκία μια βάρκα για να φτάσουν στα ελληνικά νησιά.
Σήμερα, την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, απαιτούμε από κοινού πλήρεις και ανεξάρτητες έρευνες για τα γεγονότα, σαφείς συνέπειες για τους υπεύθυνους, τερματισμό των συστηματικών πρακτικών απωθήσεων στα ευρωπαϊκά σύνορα και δικαιοσύνη για τα θύματα.
Δέκα χρόνια μετά τα δύο ναυάγια στα ανοιχτά της Λαμπεντούζα της Ιταλίας, που σκότωσαν περίπου 600 ανθρώπους και προκάλεσαν τεράστια δημόσια κατακραυγή, έως και 600 άνθρωποι πνίγηκαν στα ανοιχτά της Πύλου, στην Ελλάδα, στη Μεσόγειο Θάλασσα. Στις 14 Ιουνίου 2023, για άλλη μια φορά, το ευρωπαϊκό συνοριακό καθεστώς σκότωσε ανθρώπους, που ασκούσαν το δικαίωμά τους να αναζητήσουν προστασία. Ταρακουνηθήκαμε! Και στεκόμαστε αλληλέγγυοι με όλους τους επιζώντες και με τις οικογένειες και τους φίλους των εκλιπόντων. Εκφράζουμε τα βαθιά μας συλλυπητήρια και τη θλίψη μας.
Μέχρι στιγμής, αμέτρητα ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα. Σύμφωνα με μαρτυρίες των επιζώντων, η Ελληνική Ακτοφυλακή ρυμούλκησε το σκάφος με αποτέλεσμα να ανατραπεί. Γιατί επιχειρήθηκε αυτός ο απίστευτα επικίνδυνος ελιγμός; Η Ελληνική Ακτοφυλακή ρυμούλκησε το σκάφος προς την Ιταλία για να ωθήσει τους ανθρώπους προς τα εμπρός στην ευθύνη της Ιταλίας ή της Μάλτας; Γιατί ούτε η Ελληνική Ακτοφυλακή ούτε οι ιταλικές ή μαλτέζικες αρχές επενέβησαν νωρίτερα, παρόλο που είχαν ειδοποιηθεί τουλάχιστον 12 ώρες πριν; Τι ρόλο έπαιξε η ευρωπαϊκή υπηρεσία συνοριοφυλακής και ακτοφυλακής Frontex;
Μέσα σε όλη αυτή την αβεβαιότητα, ένα πράγμα είναι αναμφισβήτητο: Αυτό το ναυάγιο, όπως και αναρίθμητα άλλα προηγουμένως, είναι η άμεση συνέπεια των πολιτικών αποφάσεων που ελήφθησαν για την αποτροπή της άφιξης ανθρώπων στην Ευρώπη. Αυτό το ναυάγιο προκύπτει από την ατιμωρησία των παράνομων δραστηριοτήτων, που ασκούνται από τα κράτη στα σύνορα και τη νομιμοποίηση πρακτικών, που στοχεύουν στην εξομάλυνση της στέρησης των δικαιωμάτων των ανθρώπων που κινούνται. Ακτιβιστές και οργανώσεις έχουν καταγγείλει συστηματικές ωθήσεις και αποσύρσεις, καθυστερήσεις και παραλείψεις διάσωσης, ποινικοποίηση των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης των πολιτών και τη συνεργασία με μη ασφαλείς χώρες, για την εξωτερίκευση των ευρωπαϊκών συνόρων και τη διεξαγωγή εκτροπών. Οι ευρωπαϊκές πολιτικές μετανάστευσης και εξωτερίκευσης προκαλούν σωματική και ψυχολογική βία, φυλάκιση και θάνατο.
Σταματήστε να αποποιήστε τις ευθύνες σας – Σταματήστε να σκοτώνετε ανθρώπους εν κινήσει!
Μέχρι στιγμής, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της δεν έχουν δείξει καμία πρόθεση να διδαχθούν από τα περασμένα χρόνια και να τερματίσουν τους θανάτους στη Μεσόγειο. Αντίθετα, σφίγγουν τις θανατηφόρες πολιτικές απομόνωσής τους. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, στις 8 Ιουνίου, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησε για μεταρρύθμιση του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου (CEAS), που οδηγεί σε μαζική στέρηση θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα στο άσυλο ή το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας.
Ήταν μόνο θέμα χρόνου μέχρι να συμβεί το επόμενο ναυάγιο και θα συμβεί ξανά, ενώ οι συνθήκες στις χώρες προέλευσης, διέλευσης και αναχώρησης χειροτερεύουν και οι συνοριακές πρακτικές αναγκάζουν τους ανθρώπους, που κινούνται, να ακολουθήσουν πιο επικίνδυνες διαδρομές. Από τη Λαμπεντούζα το 2013, έχουμε δει τουλάχιστον 27.047 θανάτους στη Μεσόγειο Θάλασσα.
Ένας από αυτούς ήταν ο Άλαν Κουρντί. Η θεία του, Τίμα Κούρντι, μιλάει για το θανατηφόρο ναυάγιο:
«Αυτό το ναυάγιο φέρνει πίσω τον πόνο μου, τον πόνο μας. Είμαι ραγισμένη. Είμαι ραγισμένη για όλες τις αθώες ψυχές που χάθηκαν που δεν είναι απλώς αριθμοί σε αυτόν τον κόσμο. Το «Never again» το ακούσαμε το 2015, το άκουσα αμέτρητες φορές. Και τι άλλαξε; Πόσες αθώες ψυχές έχουν χαθεί στη θάλασσα από τότε; Θέλω να σας πάω πίσω στις 2 Σεπτεμβρίου 2015, όταν όλοι είδατε την εικόνα του ανιψιού μου, του 2χρονου μωρού ξαπλωμένο στην τουρκική παραλία. Τι νιώσατε όταν είδατε την εικόνα του;
Τι είπες, τι έκανες; Εγώ, όταν άκουσα για τον ανιψιό μου να πνίγεται, έπεσα στο πάτωμα κλαίγοντας και ουρλιάζοντας όσο πιο δυνατά μπορούσα γιατί ήθελα να με ακούσει ο κόσμος! Γιατί αυτοί; Γιατί τώρα; Και ποιος είναι ο επόμενος; Από τότε, αποφάσισα να υψώσω τη φωνή μου και να μιλήσω για όλους όσους δεν ακούγονται. Και το πιο σημαντικό για τον ανιψιό μου, το αγόρι στην παραλία, τον Άλαν Κουρντί, του οποίου η φωνή δεν θα ακουστεί ποτέ ξανά. Σε παρακαλώ, μην είσαι σιωπηλός και πρόσθεσε τη φωνή σου στη δική μου. Δεν μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια μας και να γυρίσουμε την πλάτη στους ανθρώπους που αναζητούν προστασία. Ανοίξτε την καρδιά σας και καλωσορίστε τους ανθρώπους που έρχονται στο κατώφλι σας.
Η ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική πρέπει να αλλάξει τώρα. Χρειαζόταν να αλλάξει εδώ και πολύ καιρό. Πρέπει να παρέχει ασφαλείς τρόπους φυγής. Το χτίσιμο ενός τοίχου δεν είναι λύση. Η κράτηση πλοίων διάσωσης για να σωθούν ζωές δεν είναι λύση. Το να κατηγορείς ανθρώπους ως λαθρέμπορους δεν είναι λύση. Οι άνθρωποι υποφέρουν και πάντα θα βρίσκουν τρόπο να φύγουν. Έχετε τη δύναμη να αποφασίσετε εάν πρέπει να ακολουθήσουν επικίνδυνες διαδρομές γιατί δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Δράσε σε αυτό!»
Με το ασυγχώρητο ναυάγιο στα ανοιχτά της Ελλάδας, βλέπουμε ότι η Μεσόγειος δεν είναι μόνο νεκροταφείο, είναι τόπος εγκλήματος. Μια σκηνή εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας με εκατομμύρια προνομιούχους τουρίστες, να συνεχίζουν να ταξιδεύουν ελεύθερα σε αυτήν κάθε χρόνο. Για το λόγο αυτό, απαιτούμε τον άμεσο τερματισμό της (συστημικής) βίας στα σύνορα.
Απαιτούμε:
- Τόσο οι ελληνικές όσο και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και θεσμοί να διασφαλίζουν, ότι διεξάγονται πλήρεις, ενδελεχείς και ανεξάρτητες έρευνες για αυτά τα γεγονότα. Είναι καιρός για πλήρη διαφάνεια για το τι συνέβη και λογοδοσία των υπευθύνων. Αυτό περιλαμβάνει αξιωματούχους που συμμετείχαν άμεσα στα γεγονότα μέσω της λήψης αποφάσεων, καθώς και εκείνους τους πολιτικούς ηγέτες που διευκολύνουν και διαιωνίζουν τις εχθρικές πρακτικές στα εξωτερικά σύνορα εδώ και χρόνια. Πρέπει να εξασφαλιστεί η πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τα θύματα και τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
- Η ελληνική κυβέρνηση να απελευθερώσει αμέσως τους επιζώντες του ναυαγίου της Πύλου από (ημι)κλειστές εγκαταστάσεις και να τους παρέχει αξιοπρεπή στέγαση και κάθε είδους υποστήριξη που απαιτείται, όπως ανεξάρτητη νομική συμβουλευτική, ψυχολογική υποστήριξη και δυνατότητα επικοινωνίας με οικογένειες και φίλους. Επίσης, ζητάμε την απελευθέρωση των 9 συλληφθέντων. Καταδικάζουμε την ποινικοποίηση των ανθρώπων που κινούνται, που κατηγορούνται για παράνομες εισόδους και θανάτους στη θάλασσα. Αυτές οι κατηγορίες έχουν σκοπό να απαλλάξουν τους υπεύθυνους κρατικούς παράγοντες.
- Όλα τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη στα εξωτερικά σύνορα να μην καθυστερούν τις προσπάθειες διάσωσης. Επιπλέον, απαιτούμε ανεξάρτητες έρευνες και οριστικά μέτρα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά της συστηματικής πρακτικής των απωθήσεων και της μη βοήθειας στη θάλασσα και στη στεριά που διεξάγουν τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη-όπως αποδεικνύεται ευρέως από οργανώσεις και ακτιβιστές τα τελευταία χρόνια.
- Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της να παρέχουν ασφαλείς και νόμιμες διαδρομές προς την Ευρώπη ως τη μόνη λύση για την αποφυγή περαιτέρω απωλειών στη θάλασσα. Η μεταρρύθμιση του ΚΕΣΑ, που διαβρώνει περαιτέρω το δικαίωμα στο άσυλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν πρέπει να γίνει νόμος. Επιπρόσθετα, απαιτούμε τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού προγράμματος διάσωσης υπό την ηγεσία του κράτους.
