Με τις εκτιμήσεις να αγγίζουν τους 20.000 νεκρούς στη Λιβύη από τις καταστροφικές πλημμύρες λόγω της κακοκαιρίας Daniel, η χώρα ήδη θρηνεί περίπου 6.000 ανθρώπους. Τεράστιοι ιστορικοί οικισμοί χάθηκαν και βυθίστηκαν κάτω από τα λασπόνερα, παρασύροντας στον θάνατο μικρούς και μεγάλους. Μοναδικές αρχαιότητες, αρχαιολογικοί χώροι, ιστορικοί οικισμοί είτε χάθηκαν για πάντα είτε κινδυνεύουν να χαθούν από το μένος του καιρού και όπως έλεγε ο Σόλων «Το Θείον φθονερόν και ταραχώδες».
Λιβύη όπως… Κυρήνη
Η κακοκαιρία Daniel αφού «αποχαιρέτησε» την Ελλάδα, αφήνοντας πίσω της 17 (μέχρι στιγμής: 14/9/2023) νεκρούς έφτασε στη βορειοανατολική Λιβύη τη Δευτέρα, 10 Σεπτεμβρίου 2023, με καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις και ισχυρούς ανέμους, με αποτέλεσμα να πλημμυρίσουν πόλεις και χωριά, που περιβάλλουν τις ακτές της χώρας, όπως η Βεγγάζη, η Αλ Μπάιντα και η Μαρτζ. Καθώς συνεχίζονται οι αναφορές, το λιμάνι της Ντέρνα (αρχαία Δάρνη) φαίνεται να έχει υποστεί τις χειρότερες συνέπειες της καταστροφής.
Εικόνες που δημοσιεύτηκαν από το λιβυκό τηλεοπτικό δίκτυο Almostakbal, σύμφωνα με το Al Jazeera, περιγράφουν τις ζημιές, δείχνοντας έναν κατεστραμμένο δρόμο μεταξύ των παραθαλάσσιων πόλεων Σούσα και Σαχάτ, που αποτελούν Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Η Λιβύη αμέσως μετά τις καταστροφικές πλημμύρες κήρυξε τρεις περιοχές στην ανατολική επαρχία της Κυρηναϊκής ως ζώνη καταστροφής λόγω των πλημμυρών, ζητώντας διεθνή βοήθεια.
Η Λιβύη του Ηροδότου…
Αν και τα αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι από την 8η χιλιετία π.Χ. οι παράλιες περιοχές της Λιβύης κατοικούνταν από νεολιθικές φυλές, οι οποίες είχαν αναπτύξει ιδιαίτερες ικανότητες στην εκτροφή βοοειδών και στις καλλιέργειες, πρώτος ο Ηροδότος καταγράφει την ιστορία γύρω από την πρώτη εγκατάσταση των αρχαίων Ελλήνων στη Λιβύη. Κατά τα μέσα του 7ου αιώνα π.Χ. λοιπόν, Δωριείς άποικοι από τη Θήρα ίδρυσαν την Κυρήνη. Έπειτα από μερικά χρόνια και με τη συνεργασία φιλικών Λίβυων, εγκαταστάθηκαν σε μία νέα, εύφορη περιοχή, όπου ο Βάττος ίδρυσε την πόλη της Κυρήνης, από το όνομα της νύμφης που απήγαγε ο Απόλλωνας. Κατά τη βασιλεία του στάλθηκαν κι άλλοι άποικοι στην περιοχή, κυρίως από τη Θήρα και τη Σπάρτη, όπως μαρτυρούν και τα αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή. Η Κυρήνη έφτασε στο απόγειο της ακμής της κατά το 583-560 π.Χ. διακυβέρνησης του γιου του Αρκεσίλαου, Βάττου του Β΄, του λεγόμενου Ευδαίμονος. Νέοι άποικοι έφτασαν γρήγορα στην Κυρήνη από την Πελοπόννησο και την Κρήτη.
Η οικονομική ανάπτυξη της Κυρήνης έφερε πολιτική αίγλη και πνευματική άνθηση. Στην αυλή των Βαττιαδών πέρασαν σημαντικοί ποιητές και σοφοί, όπως ο Θηβαίος Πίνδαρος, που έγραψε επινίκιους για τους Βαττιάδες ολυμπιονίκες στις αρματοδρομίες. Επιπλέον, δημιουργήθηκε φιλοσοφική σχολή από τον Κυρηναίο μαθητή του Σωκράτη Αρίστιππο (πηγή: Paul Faure, Η καθημερινή ζωή στις ελληνικές αποικίες).
Μέσα σε διάστημα 200 περίπου χρόνων ιδρύθηκαν άλλες τέσσερις σημαντικές πόλεις από τους Έλληνες στην Κυρηναϊκή περιοχή: Η Ταύχειρα (μετέπειτα Αρσινόη, σήμερα Τόκρα) που ιδρύθηκε το 625 π.Χ., η Απολλωνία, το λιμάνι της Κυρήνης, οι Ευεσπερίδες (αργότερα Βερενίκη), η σημερινή Βεγγάζη και η Βάρκη (σήμερα Al Marj).
Στην Κυρήνη και την υπόλοιπη Πεντάπολη χτίσθηκαν ναοί, θέατρα και άλλα οικοδομήματα, τα ερείπια των οποίων στέκουν ως σήμερα. Η αρχαιολογική σκαπάνη στην Κυρήνη έφερε στο φως το ναό του Απόλλωνα από τον 7ο αιώνα π.Χ., το ναό της Δήμητρας κι έναν ναό του Δία, ο οποίος καταστράφηκε μερικώς από το στρατό του Καντάφι το 1978. Βρέθηκαν επίσης, κι ερείπια των ναών της Εκάτης και των Διόσκουρων, το αρχαίο νεκροταφείο, αλλά κι ένα άγαλμα της Αναδυόμενης Αφροδίτης, που κατέληξε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ρώμης, λάφυρο των Ιταλών κατακτητών (πηγή: Peter James, Archaic Greek colonies in Libya, 2005).
Από το 1982 ο αρχαιολογικός χώρος της Κυρήνης αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Ντέρνα ή αρχαία Δάρνη
Το σημείο που έχει υποστεί τις μεγαλύτερες καταστροφές από τις πλημμύρες είναι η Ντέρνα, αρχαία Δάρνη, μία πόλη που βρίσκεται στην απόλυτη απαξίωση από τη μία εκ των δύο κυβερνήσεων που έχει η χώρα από την πτώση του Καντάφι και μετά.
Εν μέσω των αυξανόμενων θανάτων και των αγνοουμένων στη περιοχή της Ντέρνα, μάρτυρες ανέφεραν την απώλεια ολόκληρων συνοικιών και την καταστροφή τουλάχιστον 5 γεφυρών. Η Ντέρνα φιλοξενεί ευρήματα και τοποθεσίες που χρονολογούνται από την ελληνιστική περίοδο και βρίσκεται ανάμεσα σε βουνά, έρημο και τη Μεσόγειο Θάλασσα. Η πόλη ιδρύθηκε τον 15ο αιώνα στη θέση της αρχαίας ελληνικής αποικίας (αρχαίας Δάρνης) και έκτοτε έγινε γνωστή για το ιστορικό της κέντρο, στεγάζοντας ένα τζαμί, μια εκκλησία, μια συναγωγή και δημόσια παζάρια. Σύμφωνα με το NBC, ένας τοπικός αξιωματούχος εκτίμησε, ότι τουλάχιστον το ένα τέταρτο ολόκληρης της πόλης έχει εξαφανιστεί εντελώς, με τις δορυφορικές εικόνες να απεικονίζουν την απόλυτη καταστροφή.
Κίνδυνος από νωρίς
Πριν από τις πλημμύρες του Daniel, αξιωματούχοι από όλο τον κόσμο είχαν ήδη εκφράσει ανησυχίες για την ευπάθεια της πολιτιστικής κληρονομιάς και των αρχαιολογικών χώρων της Λιβύης από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος μετά την πτώση του Καντάφι το 2011, χωρίζοντας την ανατολική και τη δυτική χώρα. Το 2015, το Newsweek ανέφερε, ότι η επέκταση του τζιχαντιστικού Ισλαμικού Κράτους στις παράκτιες πόλεις της Λιβύης, όπως η Ντέρνα, η Τρίπολη, η Βεγγάζη και η Σύρτη, αποτελούσε απειλή όχι μόνο για τους κατοίκους της χώρας, αλλά και για σημαντικούς πολιτιστικούς χώρους της, δεδομένης της ιστορίας των επιθέσεων σε αρχαίους θησαυρούς και λεηλασίες πολιτιστικών χώρων στη Συρία και αλλού. Το 2016, η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς τοποθέτησε πέντε αρχαιολογικούς χώρους στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς σε Κίνδυνο, ως απάντηση στις ζημιές που προκλήθηκαν από τις χρόνιες ένοπλες συγκρούσεις καθώς και λόγω της πολιτικής αστάθειας.
Extra bonus… λίγη μυθολογία
Λιβύη
Η Λιβύη ήταν κόρη του Έπαφου (γιου του Δία και της Ιούς) και της Μέμφιδας, κόρης του Νείλου. Ο Έπαφος έδωσε το όνομα της κόρης του στην περιοχή, που γειτνίαζε δυτικά με την χώρα της Αιγύπτου. Με τον Ποσειδώνα απέκτησε δυο δίδυμους γιους, τον Βήλο και τον Αγήνορα. Ως παιδιά της Λιβύης αναφέρονται η μυθική Λάμια και ο Λέλεγας.
Κυρήνη
Κατά την αρχαιότερη πηγή, η Κυρήνη ήταν κόρη του Λαπίθη βασιλιά Υψέως και ως αδελφή της αναφέρεται η Λάρισα. Στην αρχή η Κυρήνη ζούσε στο Πήλιο ως κυνηγός και φύλακας των κοπαδιών του πατέρα της Λαπίθη. Ωστόσο, μια μέρα ο θεός Απόλλων είδε την Κυρήνη να νικά ένα λιοντάρι που είχε επιτεθεί στα πρόβατα του πατέρα της.
Ο Απόλλων θαύμασε το θάρρος της Κυρήνης και έτσι την πήρε και την οδήγησε (μετά από συμβουλή του Κενταύρου Χείρωνα) στη Λιβύη πάνω σε χρυσό άρμα. Από τότε η Κυρήνη έγινε κυρίαρχος της χώρας. Στη Λιβύη η Κυρήνη γέννησε (από τον Απόλλωνα) τον σημαντικό γονιμικό θεό Αρισταίο. Ο Σχολιαστής του Απολλωνίου γράφει, ότι κατά τον Φερεκύδη και τον Άρατο, η Κυρήνη έφθασε στη Λιβύη πάνω σε κύκνους (που έλκουν συνήθως το άρμα του Απόλλωνα).
Μια άλλη εκδοχή του μύθου συναντάται στους Κυρηναίους συγγραφείς των ελληνιστικών χρόνων: Ο Ακέσανδρος και ο Καλλίμαχος για παράδειγμα, αναφέρουν ότι η Κυρήνη οδηγήθηκε στη Λιβύη την περίοδο της βασιλείας του Ευρυπύλου, που είχε υποσχεθεί τον θρόνο του σε όποιον θα σκότωνε ένα λιοντάρι που ρήμαζε τη χώρα. Η Κυρήνη λοιπόν, εξόντωσε το λιοντάρι και έτσι πήρε τη βασιλεία. Στη συνέχεια, γέννησε από τον Απόλλωνα τον Αρισταίο και τον Αυτούχο.
Διαβάστε επίσης:
