Η δικαστική περιπέτεια του τράπερ Don Leon είναι μία από τις ιστορίες που φέρνουν στο προσκήνιο τη σχέση μεταξύ τέχνης και ζωής στην τραπ μουσική. Ο παραβατικός τράπερ είναι αντιμέτωπος με βαριές κατηγορίες ύστερα από ανατινάξεις ΑΤΜ, ενώ προστέθηκε από τον εισαγγελέα η κατηγορία και για απόπειρα ανθρωποκτονίας. Πρόκειται για περιστατικό καταδίωξης στο Αίγιο ύστερα από φερόμενη κλοπή σε ΑΤΜ από τον τράπερ Don Leon και δύο συνεργούς, οι οποίοι δηλώθηκε ότι είχαν ανοίξει πυρ κατά των αστυνομικών.
Αξίζει να δούμε ορισμένα από τα στοιχεία που καθιστούν την παραβατική συμπεριφορά του Don Leon μία τραπ επιτέλεση. Σήμα κατατεθέν της συμμορίας του Don Leon ήταν ότι φορούσε λευκές φόρμες εργασίας με κουκούλα, ώστε να μην μπορούν να πιστοποιηθούν τα πρόσωπα των δραστών, ενώ επέλεγαν απομακρυσμένες τοποθεσίες εκτός Αττικής σε Βοιωτία, Εύβοια, Αιτωλοακαρνανία, Πρέβεζα, Αχαΐα, Ηλεία και Μεσσηνία. Σημειωτέον ότι οι λευκές στολές με κουκούλα που φορούσαν οι δράστες ομοιάζουν με αυτές της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών, όταν χρειάζεται περισυλλογή αποτυπωμάτων και υλικού DNA, οπότε το γεγονός ομοιάζει με μία περφόρμανς πάνω στο θέμα της αορατότητας μέσω αντιποίησης της αρχής του κυρίαρχου. Όταν η εξουσία χρησιμοποιεί το Πανοπτικόν της επίβλεψης, ο τράπερ διεκδικεί τη δική του α-ορατότητα και υπόβλεψη (sousveillance): «Δεν θα μας πάρει κανείς χαμπάρι», ακούγεται να λέει ένας από τους δράστες σε βίντεο που έχει διασωθεί από τις κάμερες ασφαλείας. Η συνήθεια των δραστών ήταν να υπεξαιρούν οχήματα μεγάλου κυβισμού από κοντινές περιοχές, να χρησιμοποιούν τροχό κοπής μετάλλων για τη διάρρηξη των ΑΤΜ και με εκρηκτικές ύλες να προκαλούν έκρηξη, για να αποκτήσουν πρόσβαση στις κασετίνες φύλαξης των μετρητών.
Το ποσό που εκλάπη συνολικά φέρεται να αγγίζει τα 700.000 ευρώ, ενώ το ξέπλυμά του έγινε μέσω τυχερών παιχνιδιών, αλλά και κατασκευής μουσικών βίντεο κλιπ. Η αστυνομία κατόρθωσε να κάνει την εισβολή στο κρησφύγετο της συμμορίας, αφού είχε προηγουμένως συλλέξει στοιχεία για αυτήν μέσω της παρακολούθησης των τηλεφωνημάτων μεταξύ των μελών της, ύστερα από ορισμένες προκαταρκτικές ενδείξεις.
Ο επιτελεστικός κύκλος μεταξύ ζωής και τέχνης
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Don Leon είχε συλληφθεί για παρόμοιες δραστηριότητες. Μόλις τον Φεβρουάριο του 2023, όταν αποφυλακίστηκε για ανάλογο συμβάν, ο τράπερ έκανε τη ζωή του τέχνη, κυκλοφορώντας το βιντεοκλίπ «Κριμινάλ», στο οποίο θα επικεντρώσουμε ερμηνευτικώς και το οποίο αρχίζει με τους τίτλους ειδήσεων από την προηγούμενη σύλληψή του και στη συνέχεια περιλαμβάνει τους στίχους: «Μπαίνω μες στο club όλοι με κοιτάν, με παίζουν τα κανάλια είμαι ήδη σταρ». Ο επιτελεστικός κύκλος της τραπ θέλει την εγκληματική δραστηριότητα να αποτυπώνεται στην τέχνη και, αντιστρόφως, το μουσικό έργο να αποτελεί έμπνευση, προκειμένου να επιτελεστεί εκ νέου ένας ανάλογος τρόπος ζωής στην πραγματικότητα. Το τρόπαιο είναι η αναγνωρισιμότητα με οποιοδήποτε κόστος, στην οποία συμβάλλει και η δημοσιογραφική κάλυψη των παραβατικών ενεργειών ιδίως στα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων.
Όταν κάνουμε λόγο για «επιτελεστικό κύκλο», εννοούμε ότι η ίδια η ζωή επιτελείται ως περφόρμανς, προκειμένου να τροφοδοτήσει την τέχνη, ενώ και η τέχνη γίνεται καύσιμο έμπνευσης για τη ζωή, αυτό που λέμε συνήθως «η ζωή αντιγράφει την τέχνη» (ενώ το συνηθέστερο και πιο κοινότοπο είναι η έμπνευση να έρχεται από τη ζωή και η τέχνη απλά να αποτυπώνει, ήτοι «η τέχνη να αντιγράφει τη ζωή»). Ο επιτελεστικός κύκλος αποτελεί ένα θεμελιώδες αίτημα της νεωτερικότητας.
Τα προνεωτερικά και υπερ-νεωτερικά στοιχεία της τραπ
Στην προνεωτερική πλατωνική φιλοσοφία, η τέχνη ήταν απλά «μίμησις μιμήσεως» και «τρίτη από της αληθείας» μετά τη φιλοσοφία και τη ζωή, ενώ οντολογία, ηθική και αισθητική ήταν απολύτως συνυφασμένες, όπως φαίνεται στο επίθετο «καλός» που στα αρχαία ελληνικά σημαίνει τόσο τον όμορφο όσο και τον ηθικό, εντέλει και τον περισσότερο όντα. Είναι ο Εμμανουήλ Καντ αυτός που προέβη σε μία σαφή διχοτόμηση ανάμεσα στο είναι και το πρέπει, με την αισθητική να αποτελεί ένα τρίτο διακριτό πεδίο ως γέφυρα ανάμεσα στον κόσμο του είναι και σε αυτόν των αξιών. Το αποτέλεσμα είναι η ηθική να υποταχθεί στην αισθητική και μετά τον Νίτσε και τον υπαρξισμό να θεωρείται ως μέγιστο έργο τέχνης η ίδια η ζωή. Αυτή είναι και η βασική οντολογική προϋπόθεση των σύγχρονων σπουδών επιτέλεσης, όπου τα όρια ανάμεσα στην περφόρμανς ως τέχνη και τη ζωή ως περφόρμανς είναι πλέον δυσδιάκριτα και οι πλέον πρωτοποριακοί καλλιτέχνες σκηνοθετούν την ίδια τη ζωή ή και τον θάνατό τους. Η διαφορά από την προνεωτερική φιλοσοφία είναι ότι τώρα οντολογία και ηθική υποτάσσονται στην αισθητική, αντί για το αντίστροφο. Δεν έχουμε μια συνύφανση του καλού και του ωραίου, της μεταφυσικής, της ηθικής και της τέχνης, αλλά μετά την κατάργηση της μεταφυσικής μια υπαγωγή της ηθικής στην τέχνη. Υπάρχουν πάντως και λαϊκές μορφές τέχνης που φτάνουν στα ίδια ζητούμενα, όπως το ρεμπέτικο, αλλά και η τραπ που έναν αιώνα μετά έχει πάρει τη θέση του ως σύγχρονη λαϊκή αναζήτηση αυθεντικότητας που επαναφέρει τους κώδικες προνεωτερικών κοινωνιών τιμής και ντροπής, οι οποίες αντικαθιστούν τις αξίες των νεωτερικών κοινωνιών ενοχής.
Ο υβριδικός χαρακτήρας της τραπ έγκειται στο ότι αφενός επαναφέρει αρχαϊκά και προνεωτερικά στοιχεία, όπως ήθη του ρεμπέτικου ή αξίες λαϊκών ανθρώπων που μετράνε το νόημα του κόσμου με βάση την τιμή και τη ντροπή ενώπιον της συλλογικής κοινότητας (και δη των ομοτέχνων) και όχι με βάση εξατομικευμένη ηθική και ενοχή. Είναι χαρακτηριστικό ότι όλα γίνονται για τα λεφτά, αλλά τα ίδια τα λεφτά έχουν νόημα μόνο για τη μόστρα, εξ ου και έχουμε φαινόμενα τελετουργικής σπατάλης, όπως στον Ζορζ Μπατάιγ. Από την άλλη, όμως, η τραπ πραγματώνει με πρωτοποριακό λαϊκό τρόπο αιτήματα της νεωτερικότητας, όπως η επιτέλεση της ζωής ως έργου τέχνης, ενώ και η απόλυτη προτεραιότητα που δίνεται στην αυθεντικότητα συνάδει με τον μετα-ηθικό χαρακτήρα που έχει η Eigentlichkeit (μεταφραζόμενη ακριβώς ως υπαρκτική αυθεντικότητα) στη σκέψη του Μάρτιν Χάιντεγκερ.
Τραπ και μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Κυρίως όμως η τραπ κλείνει το μάτι στη μεταμοντέρνα αυτοσκηνοθεσία των σόσιαλ μίντια. Γιατί αυτό που κυρίως διακρίνει την τραπ από παλαιότερες λαϊκές τέχνες, όπως το ρεμπέτικο, είναι ότι σήμερα ο καθένας βιώνει ως νέα κατηγορική προσταγή το να αυτοσκηνοθετήσει τον εαυτό του, στο Facebook, το Instagram ή το TikTok, με αποτέλεσμα ο πληθωρισμός fake απόστασης από την πραγματικότητα να θέτει ως βασικό άξονα διαχωρισμού τη διάκριση ανάμεσα στην «αυθεντικίλα» και τη «δηθενιά». (Σημειωτέον ότι η αυτοσκηνοθεσία αυτή είναι το συναισθηματικό ανάλογο της προσταγής της τρέχουσας μορφής καπιταλισμού να γινόμαστε managers των εαυτών μας, σκηνοθετώντας βιογραφικά που θα μας εξασφαλίζουν επισφαλείς πρόσκαιρες εργασίες).
Όπως το έχει θέσει προσφυώς ο τράπερ Snik απευθυνόμενος προς haters ομοτέχνους: «Όλοι οι δικοί μου έχουν όπλα, όλοι οι δικοί μου είναι g’s [=gangsters]. Όλοι οι δικοί σου πουτάνες, το ζείτε μόνο στα clips. Όλοι οι δικοί μου είναι shooters, μαύρα αλεξίσφαιρα jeeps. Είστε ηθοποιοί, όχι gangsters, το ζείτε μόνο στα clips». Στο τραγούδι αυτό του Snik (Medusa) είχαμε πάντως έναν επιτελεστικό κύκλο ζωής και πραγματικότητας, καθώς ένας από τους κύριους μασκοφόρους επιτελεστές στο βίντεο κλιπ αποδείχθηκε ότι ήταν αστυνομικός που κατηγορήθηκε ότι διένειμε ναρκωτικές ουσίες εν ώρα υπηρεσίας. Αυτός όμως που κατ’ εξοχήν απέδειξε την αυθεντικίλα του, πριν επανέλθει στην αυτοσκηνοθεσία, είναι ο τράπερ Don Leon, εξ ου και φέρει επαξίως το όνομά του που προέρχεται από το «Don» μαφιόζων, όπως ο Don Corleone, και τον λέοντα που έχει κάνει τατουάζ στην κοιλιά του. O Don Leon ως πιο αυθεντικός από τον Snik αποφεύγει τις οξείες διχοτομήσεις στον δικό του διάλογο με τους haters ομοτέχνους στην κατεύθυνση μιας μεγαλύτερης συμπερίληψης ζωής και τέχνης με το αντίστοιχο δίστιχο: «Μπαίνω μες στο club όλοι με κοιτάν, βγήκαμε απ’ τον δρόμο, βγήκατε απ’ το ραπ». Τονίζεται δηλαδή ότι το μεγάλο σχολείο είναι ο δρόμος, όμως και η τέχνη είναι μια θεμιτή οδός. Οδός άνω κάτω μία και ωυτή.
Τραπ και φυλακή
Γιατί στο έργο του Don Leon, o επιτελεστικός κύκλος της τραπ μεταξύ ζωής και τέχνης συντονίζεται με τον κύκλο μεταξύ φυλακής και απελευθέρωσης. Όπως ο τράπερ χρειάζεται την παραβατικότητα ως καύσιμο για την έμπνευσή του, αλλά εν συνεχεία και η τέχνη γίνεται το εφαλτήριο, προκειμένου να υποχρεωθεί ο καλλιτέχνης να αποδείξει ότι όσα τραγουδά σφραγίζουν και τη ζωή του, έτσι η φυλακή είναι απολύτως απαραίτητη ως εχέγγυο αυθεντικότητας, ενώ και ο ελεύθερος βίος είναι αναπόσπαστος, προκειμένου να εφαρμοστεί ο πολυτελής βίος που τρέφει την τραπ φαντασίωση, ύστερα από μια περίοδο απόσυρσης και αναστοχασμού πίσω από τα σίδερα. Ασφαλώς, στον κώδικα τιμής ενός τράπερ περιλαμβάνεται το να μην διαμαρτύρεται ποτέ για μια σύλληψη και το άδικό της, αλλά να υποβαθμίζει όσο μπορεί το γεγονός της ίδιας της κακουχίας της φυλακής, επιμένοντας αποκλειστικά και μόνο στη μιντιακή κάλυψη που τον καθιστά διάσημο. Το μόνο πράγμα για το οποίο επιτρέπεται να διαμαρτυρηθεί ένας τράπερ είναι για το ότι όσο είναι φυλακή χάνει χρήμα από τις (κατά κανόνα παράνομες) δραστηριότητές του. Όπως ο Υποχθόνιος στο τραγούδι Αγγελίνα, όπου όταν τηλεφωνεί μέσα από το τμήμα στην αγαπημένη του δεν της εκφράζει πόσο του έχει λείψει λόγω του εγκλεισμού, αλλά είναι απλώς απαρηγόρητος που χάνει λεφτά με τους στίχους «Αγγελίνα, πάλι μες στο τμήμα, πάλι χάνω χρήμα, Αγγελίνα, Αγγελίνα». Τρυφερότητα μπορεί να εκφραστεί και προς ναρκωτικές ουσίες, που συχνά λαμβάνουν γυναικείες ονομασίες, οι οποίες μπορεί να είναι εναλλάξιμες με αυτές των γυναικών.
Εν προκειμένω, πάντως, ο Don Leon, ακριβώς ως αυθεντικότερος έκανε την έκπληξη και στον δικό του αναστοχασμό τόνισε ότι η φυλακή τον έμαθε να εκτιμά τα πιο απλά, όπως μια βόλτα με την κοπέλα του. Σε αντίθεση με τον παραδόπιστο Υποχθόνιο, ο Don Leon τονίζει περισσότερο την υπαρκτική απώλεια χρόνου στη φυλακή, την οποία σαν Φάουστ ενάντια στον Μεφιστοφελή του θέλει να αναπληρώσει μέσα από τη διπλή ένταση ζωής και τέχνης: «Το κεφάλι σου σε εμάς δεν θα σηκώνεις φλώρε, δικά μου θα τα κάνω, όσα μου πήρες χρόνε». Η φυλακή είναι περισσότερο ένας υπόνομος που καλεί τον τράπερ σε νέα εκτόξευση εκρηκτικής ζωτικότητας, όπως στους στίχους: «Βγήκα απ’ τα υπόγεια σαν να ‘μαι ο Ντονατέλο, έκανε μπαμ το ΑΤΜ, γίναν όλα μπουρδέλο». Ως προς τη γυναίκα του, ο Don Leon είναι πιο rawμαντικός από τον Υποχθόνιο, αναφερόμενος στον συνδυασμό υποχρέωσης να παρουσιάζεται στο αστυνομικό τμήμα και να βολτάρει την αγαπημένη του: «Το μωρό μου κάνω βόλτες μέσα στην Αθήνα, από μικρός έχω τον νου μου πάντα στην κομπίνα, δυο φορές τον μήνα δίνω το παρών στο τμήμα».
Επί των συγκεκριμένων περιστατικών, ο Don Leon πέρασε μόλις επτά μήνες χωρίς σύλληψη, ύστερα από το 18μηνο κράτησης, ενώ την προηγούμενη φορά είχε συλληφθεί το 2021 κοντά στο Πεδίο του Άρεως με 122 γραμμάρια κοκαΐνης και 2.350 ευρώ στις τσέπες του. Τότε οι αρχές είχαν φτάσει στα ίχνη του μεταξύ άλλων γιατί αναρτούσε στο Tik Tok βίντεο με φωτογραφίες του Αλ Πατσίνο από την ταινία Scarface, κρατώντας δεσμίδες μετρητών και με λεζάντα «μαύρο χρήμα κόβω τίγκα». Σημειωτέον ότι ο επιτελεστικός κύκλος έχει έναν πολύ χειροπιαστό χαρακτήρα, καθώς τα κλοπιμαία ή άλλα χρήματα από παραβατικές δραστηριότητες επενδύονται στην ή και κατά μία έννοια ξεπλένονται με τη δημιουργία βίντεο κλιπ όπου χρειάζεται να προβάλλεται ο πολυτελής βίος του τράπερ. Τη στιγμή μάλιστα που συνελήφθη για τελευταία φορά ο τράπερ Don Leon φέρεται να ετοίμαζε ένα νέο βίντεο κλιπ με θέμα τις ληστείες του και το πώς αναγκάζεται να δίνει το παρών σε αστυνομικό τμήμα.
Η πορνογραφική υπερπραγματικότητα της τραπ
Πιο μετά στο τραγούδι Κριμινάλ ακολουθεί η παρομοίωση του κύκλου ζωής και τέχνης στην τραπ με την πορνογραφία στο δίστιχο: «Την παίρνω σαν να παίζουμε στο Porn Hub, certified g, είμαι κριμινάλ». Και πράγματι στην τραπ του Don Leon έχουμε μια ελάχιστη καλλιτεχνική αποστασιοποίηση από τη ζωή, η οποία παραπέμπει στην αντίστοιχη έλλειψη καλλιτεχνικής μετουσίωσης και μεταρσίωσης, που παρατηρείται στην πορνογραφία. Για την ακρίβεια η πορνογραφία έχει χαρακτηριστεί και ως υπερπραγματικότητα, με την έννοια ότι αφενός δεν έχει πνευματική ανιδιοτέλεια, όπως η τέχνη, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Καντ και του Σοπενάουερ, αφετέρου δεν αποτελεί μία πιστή αποτύπωση της πραγματικότητας (αν υποτεθεί ότι μπορεί να υπάρξει ποτέ κάτι τέτοιο), αλλά μία υπερβολική επικέντρωση σε ορισμένες πτυχές της, με σκοπό μια υπερταύτιση του αποδέκτη στη σχέση του με μια εξαιρετικά αποσπασματική πλευρά ενός πρωταγωνιστή. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με την τραπ του Don Leon: Της λείπει ο αυτοσαρκασμός ή και η αυτοπαρωδία, που χαρακτηρίζουν άλλους καλλιτέχνες του είδους, δεν διαθέτει την απόσταση που οφείλει να λαμβάνει ο καλλιτέχνης από τη ζωή, προκειμένου να την αποτυπώσει σε μία αισθητική καθολικότητα, αντί για τη μερικότητα του ενδεχομενικού, ενώ από την άλλη δεν έχουμε να κάνουμε με μια πιστή απόδοση γεγονότων, όπως σε ένα ντοκιμαντέρ, αλλά με μια φαντασιωτική υπερέξαρση συγκεκριμένων συμβάντων που αντλούνται από το δημοσιογραφικό ρεπορτάζ, προκειμένου να υπηρετηθεί ένα υπερτροφικό φαντασιακό. Παρά τους σεξιστικούς κώδικες της πορνογραφικής τραπ, πάντως, ο Don Leon επικεντρώνει στο έργο του κατ’ εξοχήν στην αυτόβουλη γυναίκεια επιθυμία και όχι μόνο στην ανδρική, έστω και αν βρίσκονται μεταξύ τους σε έναν ναρκισσιστικό κύκλο.
«Αυθεντικίλα» εναντίον «δηθενιάς»
Η τραπ εν γένει χαρακτηρίζεται από μία έμφαση στην αυθεντικότητα και στο πραγματικό έρεισμά της, αλλά αυτό συμβαίνει ακριβώς γιατί απευθύνεται σε μία γενιά, η οποία διαμεσολαβεί τα πάντα από τη σοσιαλμιντιακή εικόνα. Στο πλαίσιο αυτό η βασική μέριμνα του τράπερ είναι να διαχωρίσει εαυτόν ως πραγματικό γκάνγκστερ από όλους όσοι απλώς αυτοσκηνοθετούνται ως γκάνγκστερς για τις ανάγκες βίντεο κλιπ. Οι τίτλοι από δελτία ειδήσεων είναι εν προκειμένω πολύτιμα αποδεικτικά στοιχεία, στα οποία γίνεται επίκληση, ιδίως αν είναι πραγματικά και όχι σκηνοθετημένα, όπως σε άλλα βιντεοκλίπ, που αναφέρονται σε φανταστικά εγκλήματα. Ο ρόλος της φυλακής είναι αυτός της επικύρωσης (certification) ότι ο τράπερ είναι πραγματικός «g» δηλαδή gangster. Στο Κριμινάλ ο Don Leon ταυτίζεται με επιφανείς μαφιόζους της ιστορίας και του κινηματογράφου, όπως Escobar, Scarface, Don Corleone. Με σχεδόν μηδενική ειρωνική διαμεσολάβηση, σαν αυτή που βρίσκουμε σε μια ελαφρώς παλαιότερη γενιά, όπως ο αξέχαστος Mad Clip, ο Sin Boy και ο Υποχθόνιος που αυτοσαρκάζονται, ο Don Leon μένει στην κοινοτοπία της ζωής με έμφαση στο εμβληματικό πλέον ΑΚ του: «Πιάνει το πιστόλι κάτω απ’ το μπουφάν, φορτωμένοι με το ΑΚ, σκάμε απ’ το γκέτο μες στην μπάνκα, μπαμ μπαμ, όλοι κάτω τα μάτια, Nammos, Μύκονος, πριβέ, ακριβή σαμπάνια, μαύρο χρήμα golden cash, μες στη νέα Prada […] η τρομοκρατία απειλεί, μη με ρωτήσεις γιατί, κανείς δεν με συγκρατεί, κροσέ αστραπή, έρχεται ανατροπή […] απ’ τη φυλακή, Al Pacino, Escobar, Salvatore, όλοι μες στην κλίκα μου φωνάζουν Κορλεόνε, το κεφάλι σου σε εμάς δεν θα σηκώνεις φλώρε, δικά μου θα τα κάνω, όσα κι αν μου πήρες χρόνε». Και μιλώντας για αναζήτηση χαμένου χρόνου δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την αντιεμβολιαστική αιχμή που λανθάνει στους στίχους «Μαζί σου έχω αρρωστήσει και δεν κάνω τεστ, την είδαν όλοι γκάνγκστερ, όλοι τους υποκριτές». Και εδώ υπάρχει η αντίθεση ανάμεσα αφενός στην υποκειμενικότητα του αυθεντικού γκάνγκστερ και αφετέρου στον υποκριτή ομότεχνο hater, όμως το γεγονός ότι απορρίπτεται το τεστ για οποιαδήποτε αρρώστια ζωής ή τέχνης, καθιστά, σε αντίθεση με τον Snik, τη διαφορά ανάμεσα στο αυθεντικό και το fake εντέλει ανεπίκριτη τελεσιδίκως, με τη σύλληψη και τη φυλακή να αποτελούν ένδειξη, όχι λυσιτελή απόδειξη.
Στη μεταμοντέρνα ιστορία των ιδεών η υπαρξιστική μοντερνιστική αντίληψη ότι η ηθική είναι κατά βάθος αισθητική, γιατί η ίδια η ζωή είναι το κατ’ εξοχήν έργο τέχνης, έφτασε στα άκρα με τη θέση του Ζαν-Φρανσουά Λυοτάρ ότι ακόμη και η ίδια η δικαιοσύνη οφείλει να θεωρείται ως μια μορφή τέχνης και καλλιτεχνικής επιτέλεσης. Αναρωτιέται κανείς αν αυτό είναι ένα επιχείρημα που θα μπορούσε (έστω σε ένα απλούστερο μη φιλοσοφικό ιδίωμα) να επικαλεστεί ο Don Leon στις περιπέτειές του με την ελληνική δικαιοσύνη.
