Την ανάκληση της αδειοδότησης και συνεπακόλουθα της εξορυκτικής δραστηριότητας της γαλλικής πολυεθνικής εταιρείας Orano σε ένα από τα μεγαλύτερα ορυχεία της χώρας, αποφάσισε η κυβέρνηση του Νίγηρα. Η κίνηση αυτή δεν ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία.

Για όσους παρακολουθούν τις εξελίξεις στην Αφρική, δεν είναι παρά η λογική συνέχεια μίας μακράς, αλλά και εις βάθος, διαδικασίας απο-αποικιοποίησης η οποία συντελείται σε χώρες της Αφρικής τα τελευταία χρόνια με τις περιπτώσεις του Μαλί, της Μπουρκίνα Φάσο και του Νίγηρα να αποτελούν εμφατικά παραδείγματα.

Ανατροπές κυβερνήσεων που υπηρετούσαν ανοιχτά τα συμφέροντα της Δύσης και πιο συγκεκριμένα της Γαλλίας αλλά και των ΗΠΑ, εκδιώξεις των πολυάριθμων γαλλικών στρατιωτικών δυνάμεων από την ευρύτερη περιοχή του Σαχέλ, απελάσεις Γάλλων διπλωματών, ρήξη με την πολιτισμική κυριαρχία της Γαλλίας, ανακλήσεις αδειών πολυεθνικών που λεηλατούσαν για δεκαετίες την αφρικανική γη και μερική ή συνολική επανάκτηση του δημόσιου ελέγχου των πλουτοπαραγωγικών πηγών, αποτελούν τα διαφορετικά καρέ μίας νέας πραγματικότητας που διαμορφώνεται και εξαπλώνεται στην Αφρική.

Για να αντιληφθούμε όμως καλύτερα το τι σηματοδοτεί αυτή η πραγματικότητα τόσο για τους λαούς της Αφρικής όσο και για τη γαλλική οικονομία, οφείλουμε να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Έξι δεκαετίες κλοπής και μόλυνσης του περιβάλλοντος: Η δραστηριότητα της Orano στον Νίγηρα

Ο Νίγηρας είναι ο έβδομος προμηθευτής ουρανίου στον κόσμο, ο τρίτος της Γαλλίας, και ο δεύτερος της Ευρωπαϊκής Ένωσης καλύπτοντας τις ανάγκες της σε ποσοστό μεγαλύτερο του 25%, αγγίζοντας ταυτόχρονα το 5% της παγκόσμιας παραγωγής.

Την ίδια στιγμή η Γαλλία, της οποίας η ηλεκτροδότηση προέρχεται κατά 70% από τους 56 αντιδραστήρες στους 18 πυρηνικούς της σταθμούς, χρειάζεται περίπου 7.800 τόνους ουρανίου ετησίως. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Παρίσι εισάγει ουράνιο από την πρώην αποικία του εδώ και περισσότερα από 50 χρόνια, με τον λαό του Νίγηρα να εισπράττει ψίχουλα την ίδια στιγμή που το αποτύπωμα στην υγεία του πληθυσμού αλλά στο περιβάλλον είναι τεράστιο.

Τον ρόλο αυτό καλύπτει από το 1971 η γαλλική εταιρεία εξόρυξης ουρανίου “Orano”, η οποία αποτελεί και τον βασικό μέτοχο των δύο κύριων εταιριών-βιτρίνα που δραστηριοποιούνται στον Νίγηρα τις τελευταίες δεκαετίες, της SOMAÏR και της COMINAK.

Η απόφαση των αρχών του Νίγηρα για ανάκληση της άδειας λειτουργίας της Orano, αφορά επί του παρόντος τη δυνατότητα εξόρυξης από το ορυχείο στην περιοχή του Ιμουραρέν κάτω από το έδαφος του οποίου, βάσει των σχετικών ερευνών, κρύβεται ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα ουρανίου στον πλανήτη.

Η απαγόρευση της εξορυκτικής δραστηριότητας της εταιρείας σε ένα ορυχείο που ήταν έτοιμη να επαναλειτουργήσει μετά από μία περίοδο που αυτό παρέμενε κλειστό εξαιτίας της πτώσης της τιμής του ουρανίου και η εθνικοποίησή του, ανοίγει τον δρόμο για μία συνολική εκδίωξη της Orano από τον Νίγηρα. Ταυτόχρονα γεννάει νέους τριγμούς στη γαλλική οικονομία και δημιουργεί νέα δεδομένα για το ποιος και με ποιους όρους θα εκμεταλλευτεί τα κοιτάσματα που υπάρχουν στην περιοχή.

Τι σημαίνει για την γαλλική οικονομία το τέλος εποχής της εκμετάλλευσης των πρώην αποικιών της;

Η επικυριαρχία της Γαλλίας, ή καλύτερα η σύγχρονη μορφή της αποικιοκρατικής πολιτικής που ασκούσε σε πολλές χώρες στον πλανήτη, φτάνει σιγά-σιγά στο τέλος της. Οι εξελίξεις στην Αφρική, αλλά και η πρόσφατη λαϊκή εξέγερση των Κανάκ στη Νέα Καληδονία δεν αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες.

Την ίδια στιγμή η Γαλλία φαίνεται να είναι όλο και πιο αδύναμη να αναπαραχθεί ως ηγέτιδα δύναμη, μέσα σε μία περίοδο αλλαγής των παγκόσμιων συσχετισμών, γεγονός που αποτυπώνεται σε διάφορα επίπεδα. Δεν είναι μόνο το οικονομικό αντίκτυπο που έχει για την οικονομία της –αλλά και για την οικονομία πολλών χωρών της Ε.Ε.- η ταύτισή της με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ γύρω από τον πόλεμο στην Ουκρανία και η πλήρης στήριξή της στην κυβέρνηση του Ζελένσκι.  Είναι ταυτόχρονα ο παραγκωνισμός της από συμμαχίες που προκύπτουν σε σημεία του παγκόσμιου χάρτη στα οποία η ίδια ήλπιζε ότι θα μπορέσει να έχει λόγο και παρουσία, κάτι το οποίο δεν συμβαίνει. Το παράδειγμα του Ειρηνικού Ωκεανού και της συμφωνίας AUKUS είναι ενδεικτικό.

Με την παγκόσμια επιρροή της να μειώνεται, την ίδια να αποτελεί τη χώρα με τις μεγαλύτερες δημόσιες δαπάνες μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, το δημόσιο χρέος της να αναμένεται να φτάσει το 112% του ΑΕΠ εντός του 2024, η πολιτική κρίση που βιώνει η χώρα με την άνοδο της ακροδεξιάς Λεπέν, οφείλει να γίνει αντιληπτή ως σημάδι της οικονομικής ύφεσης που βιώνει, με τη γαλλική αστική τάξη να αμφιταλαντεύεται για το ποιος πολιτικός σχηματισμός θα μπορέσει να εκφράσει καλύτερα τα συμφέροντά της τα επόμενα χρόνια.

Ερώτηση που μεταφράζεται εν τέλει στο ποια θα είναι η πολιτική δύναμη που θα μπορέσει να εφαρμόσει καλύτερα το πρόγραμμα που έχουν ανάγκη για να διατηρήσουν και να αυξήσουν την κερδοφορία τους οι Γαλλικοί κολοσσοί, τόσο στις πρώην αποικίες τους που κερδίζουν -πραγματικά αυτή τη φορά- την ανεξαρτησία τους, όσο όμως και στο εσωτερικό, περνώντας και εφαρμόζοντας μία σειρά μεταρρυθμίσεων σε βάρος του γαλλικού λαού.

Η εξίσωση που οδήγησε στις σημερινές βουλευτικές εκλογές που λαμβάνουν χώρα στη Γαλλία οφείλει να γίνει κατανοητή συνυπολογίζοντας όλες τις επιμέρους παραμέτρους που τη συναποτελούν.

Η κερδοφορία των Γάλλων βιομηχάνων και επιχειρηματιών δεν φτάνει στα επιθυμητά επίπεδα και το δημόσιο χρέος της χώρας αυξάνεται. Η Γαλλία βγαίνει χαμένη από το μέτωπο της Αφρικής, κατάφερε να πάρει μία πύρρειο και προσωρινή νίκη στο μέτωπο της Νέας Καληδονίας, ματώνει από τη σύγκρουση στην Ουκρανία και δεν υπολογίζεται ως ισότιμος παίκτης στη σκακιέρα που έχει στηθεί στον Ειρηνικό Ωκεανό. Ταυτόχρονα οι κυβερνήσεις της έχουν απέναντί σε κάθε μεταρρύθμιση που προσπαθούν να εφαρμόσουν στο εσωτερικό της χώρας ένα δραστήριο εργατικό και λαϊκό κίνημα που δεν έχει ξεχάσει τη δύναμη της απεργίας και του μπλοκαρίσματος της παραγωγής, όπως έδειξαν οι περσινές κινητοποιήσεις για την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης.

Ένα κίνημα με σαφές αντιφασιστικό πρόσημο το οποίο σε έναν βαθμό θα εκφραστεί μέσα από το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, μία ευρεία συμμαχία αριστερών και σοσιαλδημοκρατικών δυνάμεων που κατεβαίνουν στις εκλογές ενάντια στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές του Μακρόν και της Λεπέν.

Ένα κίνημα που, την ίδια στιγμή, για μία σειρά ιστορικών αλλά και υλικών παραγόντων δεν έχει καταφέρει να συγκροτήσει μία δύναμη με σαφές ταξικό πρόσημα και ευκρινή πολιτικό ορίζοντα.

Ένα κίνημα που θα μπορεί να επιβάλει τόσο την εκμετάλλευση του λαού της Γαλλίας που βαθαίνει όσο βαθαίνει και το οικονομικό αδιέξοδο το οποίο περνά η χώρα, όσο όμως και την καταλήστευση του πλούτου χωρών στην Αφρική, τη Λατινική Αμερική και τον Ειρηνικό Ωκεανό, αλλά και την εκμετάλλευση της φτηνής εργασίας εκατομμυρίων ανθρώπων στις πρώην αποικίες της.

Η πιθανή πρώτη θέση του κόμματος της Λεπέν την οποία θα κληθούμε να συνηθίσουμε ως μία νέα πραγματικότητα από σήμερα το βράδυ αλλά και ευρύτερα η άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, επεξηγούνται τόσο από τις τρέχουσες οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις στον πλανήτη, όσο όμως και από την ιστορία της ίδιας της Ευρώπης, του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος και του ιμπεριαλιστικού σταδίου στο οποίο βρίσκεται.

Οι λαοί του Μαλί, της Μπουρκίνα Φάσο, του Νίγηρα και της Νέας Καληδονίας κάνουν αυτό που τους αναλογεί.

Ο λαός της Γαλλίας, σήμερα ψηφίζοντας, και από αύριο με τρόπους που ο ίδιος θα κληθεί να επεξεργαστεί, έχει μπροστά του έναν δικό του, δύσκολο, δρόμο για να περπατήσει. Τα χρόνια που έρχονται προμηνύουν πολλά και διαφορετικά σενάρια για τις οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις στη Γαλλία. Αλλά σίγουρα αποκλείουν αυτό της κοινωνικής νηνεμίας.