Ηχηρό μήνυμα με αποδέκτες την Αφρικανική Ήπειρο αλλά και ολόκληρο τον πλανήτη έστειλε η σύνοδος κορυφής μεταξύ του Μαλί, της Μπουρκίνα Φάσο και του Νίγηρα που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 6 Ιουλίου.
Η σύνοδος, η οποία πραγματοποιήθηκε στην πρωτεύουσα του Νίγηρα Νιαμέι, επικύρωσε το βάθεμα των σχέσεων και της κοινής πολιτικής μεταξύ των τριών συμμετεχουσών χωρών στη «Συμμαχία των κρατών του Σαχέλ» (AES) με την ανακοίνωση του συνομοσπονδιακού χαρακτήρα που επισημοποιείται πλέον και ο οποίος θα αφορά τόσο την οικονομική/εμπορική όσο και τη στρατιωτική συνεργασία των τριών κρατών. Ενδεικτικός ήταν και ο συμβολισμός της πραγματοποίησής της μία ημέρα πριν την αντίστοιχη σύνοδο της «Οικονομικής Κοινότητας των Δυτικοαφρικανικών Κρατών» (ECOWAS) που έλαβε χώρα στη Νιγηρία, σχηματισμός από τον οποίο τα τρία μέλη της AES είχαν αποχωρήσει λίγους μήνες πριν.
Ο Αμπντουραχαμάνε Τσιάνι στρατιωτικός διοικητής και εκπρόσωπος του Νίγηρα στη σύνοδο του Σαββάτου χαρακτήρισε την ECOWAS, που τον περασμένο Φεβρουάριο είχε άρει τις κυρώσεις που είχε επιβάλει στη χώρα της Δυτικής Αφρικής σε μία προσπάθεια γεφύρωσης του χάσματος που έχει δημιουργηθεί, ως «απειλή για τα κράτη μας», προσθέτοντας ότι οι τρεις χώρες στοχεύουν να δημιουργήσουν μια συμμαχία απαλλαγμένη από ξένη επιρροή, τονίζοντας πως «οι λαοί μας έχουν γυρίσει αμετάκλητα την πλάτη τους στην ECOWAS».
Ο ηγέτης της Μπουρκίνα Φάσο, Ιμπραήμ Τραορέ με ευθείς αναφορές σε όσα έλεγε ο δολοφονημένος Μπουρκινάμπε αντιιμπεριαλιστής ηγέτης Τομά Σανκαρά, μέσα από έναν πύρινο λόγο που έκλεισε με το «Πατρίδα ή Θάνατος», έδωσε το στίγμα των όσων συντελούνται στη Δυτική Αφρική, και, μεταξύ άλλων, ανέφερε:
«Στις φλέβες μας κυλάει το ίδιο αίμα. Στις φλέβες μας κυλάει το αίμα των πολεμιστών προγόνων μας που αγωνίστηκαν έτσι ώστε να έχουμε σήμερα την Μπουρκίνα Φάσο, το Μαλί, τον Νίγηρα. Στις φλέβες μας κυλάει το αίμα των πολεμιστών που πολέμησαν τον ναζισμό έτσι ώστε ο κόσμος να είναι ελεύθερος. Στις φλέβες μας κυλάει το αίμα των γενναίων προγόνων μας που απελάθηκαν στην Αμερική, στην Ευρώπη, στην Ασία και αλλού και που συνέβαλαν έτσι ώστε να αναπτυχθούν αυτά τα κράτη κατά τη διάρκεια της δουλείας […].
Η Αφρικανική Ήπειρος έχει υποφέρει πολλά και ακόμα υποφέρει εξαιτίας των ιμπεριαλιστών. Η Αφρική είναι μία ήπειρος σκλάβων για τους ιμπεριαλιστές. Για τους ιμπεριαλιστές οι Αφρικανοί τούς ανήκουν, η γη μας και τα ορυχεία μας τους ανήκουν. Θεωρούν ότι αυτοί είναι που πρέπει να συνεχίσουν να μας λένε τι είναι καλό για τα κράτη μας. Αυτή η εποχή έχει περάσει για πάντα. Οι πόροι μας θα παραμείνουν για εμάς και τον πληθυσμό μας.
Οι ιμπεριαλιστές βλέπουν την Αφρική ως επικράτειά τους, πιστεύοντας ότι τους ανήκουν οι άνθρωποι, τα εδάφη και οι πόροι μας. Από την επίπλαστη ανεξαρτησία που παραχωρήθηκε στα αφρικανικά έθνη τη δεκαετία του 1960, εγκατέστησαν τοπικούς αντιπροσώπους ως ‘κατοικίδια’ για να διατηρήσουν τον έλεγχό τους. Αναφερόμαστε σε αυτούς τους πληρεξούσιους ως ‘σκλάβους του σαλονιού’ -άτομα των οποίων η μόνη φιλοδοξία είναι να μιμηθούν, να υπηρετήσουν και να ικανοποιήσουν τον αφέντη ιμπεριαλιστή. Κλέβουν τους πόρους μας για τον αφέντη τους και το λίγο που τους δίνεται πίσω, μένει εκτός της χώρας.
Όταν ο αφέντης δίνει μία εντολή, εκτελούν. Ξέρετε ποιοι είναι αυτοί οι σκλάβοι του σαλονιού; Είναι άτομα που δεν έχουν καμία αξιοπρέπεια, καμία ηθική και καμία προσωπικότητα. Ο ιμπεριαλιστής αφέντης πάντα ήξερε να αναγνωρίζει αυτά τα άτομα που είναι πάντα έτοιμα να προδώσουν τα αδέρφια τους για να τον ικανοποιήσουν. Μας προδίδουν από τις ημέρες της ανεξαρτησίας μας και κάποιοι ακόμα μας προδίδουν, συνεχίζοντας να βοηθούν τους ιμπεριαλιστές να κλέβουν τους πόρους της Αφρικής.
Κάθε χρόνο οι χώρες της Δύσης αναφέρουν πως η Μπουρκίνα Φάσο, το Μαλί και ο Νίγηρας είναι φτωχές χώρες, αλλά αν είμαστε αλήθεια φτωχές χώρες όπως λένε, γιατί όταν ήρθε η στιγμή να πούμε στους ιμπεριαλιστές αφέντες να φύγουν δεν ήθελαν;
Το ουράνιο του Νίγηρα παράγει ενέργεια για κάποιες χώρες της Δύσης. Από την Οττάβα μέχρι το Παρίσι οι δρόμοι φωτίζονται από αυτό, αλλά ο Νίγηρας βρίσκεται ακόμα στο απόλυτο σκοτάδι.Τα εδάφη μας σκάβονται σε κάθε τους γωνία για σπάνια μέταλλα όπως ο χρυσός, αλλά οι δυτικές εξορυκτικές εταιρείες δε χτίζουν στις χώρες μας ούτε δρόμους ούτε υποδομές.
Για αυτό αποφασίσαμε να εξεγερθούμε και να πάρουμε τις μοίρες των χωρών μας στα χέρια μας.
Όταν αποφασίσαμε να σπάσουμε τις αλυσίδες, οι σκλάβοι του σαλονιού έφεραν το μήνυμα των αφεντικών τους να σταματήσουμε και να συμμορφωθούμε. Μας ζήτησαν να γίνουμε κομμάτι των ελίτ που κυβερνούν την Αφρική -γιατί έχουν μία εκπαιδευμένη ελίτ έτσι ώστε να ακολουθεί τη δική τους ατζέντα-. Όταν αρνηθήκαμε, χρησιμοποίησαν μισθοφόρους, πράκτορες, εκπαιδευτές να εξοπλίσουν τρομοκρατικές ομάδες στο Σαχέλ έτσι ώστε να επιτεθούν σε πολίτες, ελπίζοντας πως οι πληττόμενοι πληθυσμοί θα εξεγερθούν εναντίον μας. Ταυτόχρονα άρχισαν έναν πληροφοριακό πόλεμο από τα κυρίαρχα ΜΜΕ για να χειραγωγήσουν και να παραπληροφορήσουν, ελπίζοντας να μας αποσταθεροποιήσουν. Ο λαός του Σαχέλ δεν θα χειραγωγείται πλέον- δεν θα το επιτρέψουμε άλλο αυτό. Έχουμε ξυπνήσει και αγωνιζόμαστε για τις μελλοντικές γενιές.
Δε θα κλάψουμε, δε θα κλονιστούμε, θα τους αντιμετωπίσουμε και θα παλέψουμε για την αληθινή ανεξαρτησία, για την ελευθερία μας.
Για να τρομάξουν τους λαούς της AES οι ιμπεριαλιστές θα χρησιμοποιήσουν αυτούς τους τρεις όρους:
‘Δημοκρατία’, ‘Ελευθερία’ και ‘Ανθρώπινα Δικαιώματα’. Φυσικά, προσποιούμενοι πως οι ντόπιες μαριονέττες τους έχουν εκλεχθεί μέσα από μία ‘ελεύθερη’ και διαφανή δημοκρατική διαδικασία βάσει των Δυτικών αξιών. Κι αυτό θέλουν να μας το επιβάλλουν ακριβώς επειδή είναι οι ίδιοι που γράφουν τους κανόνες. Αλλά έχουμε αποφασίσει να αντιμετωπίσουμε την Ιστορία.
Για αυτό στις 26 Ιουλίου του 2023 όταν ο Νίγηρας αποφάσισε να αλλάξει σελίδα, οι μαριονέτες και οι ιμπεριαλιστές αφέντες τους, αποφάσισαν να ξεκινήσουν έναν πόλεμο εναντίον του λαού και των ηγετών του μέσα από την ECOWAS, εμείς ξεκαθαρίσαμε πως οποιοσδήποτε προσπαθήσει να επιτεθεί στον Νίγηρα θα κηρύξει αυτόματα τον πόλεμο στο Μαλί και την Μπουρκίνα Φάσο. Είχαμε δηλώσει πως είμαστε έτοιμοι να συμμετέχουμε σε έναν πολύνεκρο πόλεμο εναντίον οποιουδήποτε επιτεθεί εναντίον οποιασδήποτε από τις χώρες μας μέχρι τελευταίας σταγόνας του αίματός μας. Η απόφαση που πήραμε εχθές, ισχύει σήμερα, θα ισχύει αύριο και θα ισχύει για πάντα .
Και έτσι, στις 16 Σεπτεμβρίου του 2023 γεννήθηκε η AES, ως μία αμοιβαία αμυντική δομή, αλλά αποφασίσαμε να πάμε πέρα από αυτό και να επεκτείνουμε την αρχιτεκτονική της. Συμπεριλαμβάνουμε πλέον άλλους τομείς, όπως η οικονομία, η υγεία, η εκπαίδευση, τα έργα υποδομής. Αυτή είναι μία στιγμή Ιστορίας για τις χώρες της AES αλλά ακόμη περισσότερο για την Αφρική και τον κόσμο».
Τα σκέλη πάνω στα οποία δομείται η συνομοσπονδιοποίηση και οι προσδοκίες που αυτή γεννά
Η AES, προάγγελος της οποίας υπήρξαν οι συναντήσεις μεταξύ των ηγεσιών των τριών κρατών τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2024 καθώς και τον Δεκέμβριο και τον Σεπτέμβριο του 2023, ως -επίσημη πλέον- διαδικασία συνομοσπονδιοποίησης των τριών χωρών περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα συνεργασιών και χάραξης κοινής πολιτικής με προοπτική «την εδραίωση της πολιτικής και οικονομικής ολοκλήρωσης».
Στο στρατιωτικό κομμάτι και αντιμετωπίζοντας τις διαρκείς επιθέσεις από δυνάμεις τζιχαντιστών στην περιοχή, η Μπουρκίνα Φάσο, ο Νίγηρας και το Μάλι έχοντας αποχωρήσει από την -υπό Γαλλική διοίκηση- πολυεθνική αντιτζιχαντιστική δύναμη που είχε αναπτυχθεί στην περιοχή με την ονομασία G5 Sahel, προχωρούν σε όλο και πιο στενή συνεργασία.
Αξίζει να αναφέρουμε πως σε κοινή τους δήλωση από το φθινόπωρο του 2023 η Μπουρκίνα Φάσο και ο Νίγηρας ανακοίνωναν ότι «αποφάσισαν με πλήρη κυριαρχία να εγκαταλείψουν όλες τις δράσεις του G5 Sahel, συμπεριλαμβανομένης της κοινής δύναμης. Ο οργανισμός απέτυχε να υπηρετήσει τους στόχους του. Ακόμη χειρότερα, οι νόμιμες φιλοδοξίες των χωρών μας, να γίνει η G5 Sahel ζώνη ασφάλειας και ανάπτυξης, εμποδίζονται από τη θεσμική γραφειοκρατία μιας προηγούμενης εποχής, η οποία μας πείθει ότι η διαδικασία της ανεξαρτησίας μας και η αξιοπρέπεια δεν είναι συμβατή με τη συμμετοχή της G5 στην τρέχουσα μορφή της», ανέφεραν.
Σε μια συγκαλυμμένη αναφορά στη Γαλλία, πρόσθεσαν επίσης «η G5 Sahel δεν μπορεί να εξυπηρετεί ξένα συμφέροντα εις βάρος των λαών μας, και ακόμη λιγότερο τις επιταγές οποιασδήποτε εξουσίας στο όνομα μιας εταιρικής σχέσης που τους αντιμετωπίζει σαν υποτελείς, αρνούμενη την κυριαρχία τους». Στα πλαίσια της πρόσφατης συνόδου και αναφερόμενος σε αυτό το κομμάτι, ο Τσιανί επέκρινε την ECOWAS για την αδυναμία της να προστατεύσει τους πολίτες από τις τρομοκρατικές απειλές. Υποστήριξε ότι η Συμμαχία των Κρατών του Σαχέλ (AES) βρίσκεται σε θέση να ξεπεράσει τις δυνατότητες άλλων περιφερειακών ή διεθνών οργανισμών.
Η AES έχει ξεκινήσει μια διασυνοριακή στρατιωτική δύναμη, αξιοποιώντας τις δυνάμεις κάθε κράτους μέλους για την αντιμετώπιση των τζιχαντιστικών δραστηριοτήτων. Ο Σεϊντίκ Αμπά, πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου Μελετών και Σκέψεων για το Σαχέλ (CIRES), εξήγησε:
«Η Συμμαχία του Σαχέλ έχει υιοθετήσει μια πιο αποτελεσματική στρατηγική κατά των τζιχαντιστικών δυνάμεων μέσω κοινών στρατιωτικών επιχειρήσεων. Προηγουμένως, οι μαχητές μπορούσαν να επιτεθούν σε μια χώρα και να υποχωρήσουν σε μια άλλη. Τώρα, με κοινές πληροφορίες και κοινές προσπάθειες, οι τρεις χώρες μπορούν να αξιοποιήσουν τις συνδυασμένες δυνάμεις τους».
Στον τομέα της οικονομικής συνεργασίας όπου είχε ήδη συζητηθεί τους προηγούμενους μήνες η δημιουργία ενός ταμείου σταθεροποίησης, μιας επενδυτικής τράπεζας και μιας επιτροπής που θα μελετήσει μια οικονομική και νομισματική ένωση, Ο συνταγματάρχης Ασιμί Γκοϊτά, στρατιωτικός ηγέτης του Μαλί, ανέφερε ότι η συνεργασία μεταξύ των τριών κρατών του Σαχέλ προχωρά, με συγκεκριμένα έργα που έχουν ήδη περιγραφεί.
Εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του στον Νιγηριανό ομόλογό του για την παροχή κρίσιμης βοήθειας σε υδρογονάνθρακες στο Μαλί, καθώς τον Απρίλιο ο Νίγηρας συμφώνησε να το προμηθεύσει με 150 εκατομμύρια λίτρα υδρογονανθράκων στο μισό περίπου της τιμής της αγοράς. Η ρύθμιση αυτή αποσκοπεί στην τροφοδοσία των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής του Μάλι και στην ανακούφιση από τις συχνές διακοπές ρεύματος. Σύμφωνα Σεϊντίκ Αμπά η δήλωση της Νιαμέι φαίνεται να υποδηλώνει την πρόθεση των κρατών της ΑΕΣ να καθιερώσουν ένα κοινό νόμισμα για να ενισχύσουν την οικονομική τους ανάπτυξη το επόμενο διάστημα.
Ενώ κατά τη διάρκεια της συνόδου, με εμφανείς τις επιρροές του Παναφρικανισμού, έγιναν σαφείς αναφορές και στις βαθύτερες προσδοκίες της διαδικασίας συνομοσπονδιοποίησης. Συγκεκριμένα ο Γκοϊτά τόνισε ότι η συμμαχία μεταξύ των τριών γειτονικών χωρών είναι κατά βάση ανθρωποκεντρική, προωθώντας την ελεύθερη μετακίνηση στα εδάφη τους αναφέροντας:
«Ξεπερνάμε τις επιμέρους εθνικές ταυτότητες. Αντί για πολίτες του Μάλι, της Μπουρκίνα Φάσο ή του Νίγηρα, θα αναφερόμαστε στους εαυτούς μας ως λαός της ΑΕΣ. Σε αυτή τη συμμαχία, ένας Μπουρκίναμπε ή ένας Νιγηριανός θα αισθάνεται σαν στο σπίτι του στο Μάλι, και το αντίστροφο, χωρίς να συναντά διοικητικά εμπόδια».
Η μέρα μετά το (πραγματικό) τέλος της Δυτικής αποικιοκρατίας
Με τις στρατιωτικές δυνάμεις, τις διπλωματικές αποστολές, τις εταιρείες χωρών της Δύσης όπως η Γαλλία, οι ΗΠΑ και η Γερμανία να αποχωρούν σταδιακά από τις χώρες που συμμετέχουν στην AES και τις ίδιες να διεκδικούν την ουσιαστική τους ανεξαρτησία από τους πρώην αποικιοκράτες που συνέχιζαν να καταληστεύουν τον πλούτο τους και να καταδικάζουν τους λαούς τους σε μία διαρκή συνθήκη ακραίας φτώχειας και εξαθλίωσης, ένα νέο κεφάλαιο για την Αφρική και τον πλανήτη φαίνεται να ανοίγεται.
Με τη Δύση να έχει στραμμένο το βλέμμα στα ενεργά πολεμικά μέτωπα στην Μέση Ανατολή και την Ουκρανία αλλά και στην επικείμενη τεκτονική σύγκρουση μεταξύ Κίνας-ΗΠΑ που εδαφικοποιείται στον Ειρηνικό Ωκεανό, οι λαοί της Αφρικής βρίσκουν την ευκαιρία να γυρίσουν σελίδα στην Ιστορία του τόπου τους.
Η ρευστότητα της ιστορικής περιόδου την οποία διανύουμε θα δώσει πολλές ακόμα ευκαιρίες σε λαούς και έθνη που βίωναν για δεκαετίες ταπεινωτικούς όρους εκμετάλλευσης και λεηλασίας να σηκώσουν το κεφάλι και να διεκδικήσουν καλύτερους όρους ζωής στο εσωτερικό αλλά και καλύτερης θέσης μέσα στη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνουν οι αλλαγές στους παγκόσμιους συσχετισμούς γεωπολιτικής ισχύος.
Η Ρωσία και η Κίνα, που αναπτύσσουν τη δική τους δραστηριότητα και έχουν τις δικές τους βλέψεις για την Αφρική, δεν είναι απούσες, χωρίς να έχουν -όπως όλα δείχνουν- τη δυνατότητα να παίξουν τον ρόλο που η Δύση είχε για δεκαετίες στην περιοχή.
Από την άλλη, οι λαοί της Δυτικής Αφρικής, που στρέφουν σε αυτές το βλέμμα στην προσπάθεια τους να ανασάνουν μετά από μία μακρά περίοδο ασφυξίας κάτω από την μπότα του Δυτικού Ιμπεριαλισμού, δεν φαίνονται διατεθειμένοι να εκχωρήσουν φτηνά και εκ νέου την ανεξαρτησία που, με τόσο κόπο, φαίνεται πως κατακτούν.
Η κατάσταση στο Σαχέλ δημιουργεί ένα ακόμα σημείο στον παγκόσμιο χάρτη, στο οποίο η Δύση ηττάται και όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα ανατρέπονται εκκωφαντικά. Και, όπως φαίνεται, αποτελεί τέκνο υπαρχόντων και οξυμένων ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών αλλά και ταυτόχρονων εθνικοαπελευθερωτικών πόθων και αγώνων με βαθιές ρίζες στον χρόνο και στην Ιστορία των λαών της Αφρικής.
Ας μη βιαστούμε να προδικάσουμε την εξέλιξη των πραγμάτων. Αλλά ας κρατήσουμε στον νου πως με την εξέγερση στην Κανακύ να συνεχίζεται, με την Αντίσταση στην Παλαιστίνη να αντέχει πεισματικά και με την Αφρική να ανατρέπει καθεστώτα και σχέσεις εξάρτησης δεκαετιών, οι λαοί του κόσμου έχουν κάθε λόγο να χαμογελούν και να ξαναπιστεύουν, δειλά-δειλά και μετά από πολλές δεκαετίες ήττας και κυριαρχίας του αφηγήματος περί «τέλους της ιστορίας», στις δυνάμεις τους, στα αποτελέσματα που μπορεί να έχει η δράση τους συνδυαστικά με τη σωστή ανάγνωση της εκάστοτε συγκυρίας.
Ακόμα και αυτό είναι αρκετό: Στην Αφρική και σε όλο τον κόσμο όλα τα ενδεχόμενα φαίνεται πως είναι, ξανά, ανοιχτά.
