Σε ηλικία 93 ετών έφυγε από τη ζωή ο Ράμσεϊ Κλαρκ, υπουργός Δικαιοσύνης επί προεδρίας Λίντον Τζόνσον, αγωνιστής των πολιτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών και ένας άνθρωπος που αφιέρωσε τη ζωή του στην υπεράσπιση αντιδημοτικών σκοπών και αμφιλεγόμενων προσωπικοτήτων, όπως ο Σαντάμ Χουσεΐν αλλά κι άλλους που κατηγορήθηκαν για εγκλήματα πολέμου. Ήταν δεινός επικριτής της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής από τον πόλεμο του Βιετνάμ μέχρι τον πόλεμο στο Ιράκ.
Ο Ράμσεϊ Κλαρκ απεβίωσε την περασμένη Παρασκευή στο σπίτι του στο Μανχάταν. Η ανιψιά του Σάρον Γουέλς επιβεβαίωσε τον θάνατο του Αμερικανού “επαναστάτη με αιτία”, όπως γράφουν οι Νιου Γιορκ Τάιμς για τον εκλιπόντα.
Ο διορισμός του Ράμσεϊ Κλαρκ στο υπουργείο Δικαιοσύνης τη δεκαετία του ’60 είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στους διαδρόμους της ομοσπονδιακής εξουσίας των ΗΠΑ καθώς ο πατέρας του, Τομ Σ. Κλαρκ ήταν μέλος του Ανώτατου Δικαστηρίου της χώρας. Ο Τομ Σ. Κλαρκ αναγκάστηκε να παραιτηθεί από το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ για να μην κατηγορηθεί για σύγκρουση συμφερόντων. Στη θέση του ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον διόρισε τον Θάργκουντ Μάρσαλ, τον πρώτο Αφροαμερικανό δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην ιστορία των ΗΠΑ.
Ο νεοδιορισθείς τότε Ράμσεϊ Κλαρκ ήταν ο πρώτος υπουργός που σνόμπαρε τις κυβερνητικές λιμουζίνες και επέλεξε να κυκλοφορεί με το δικό του παλιό αυτοκίνητο. Συνέχισε το έργο των μεταρρυθμίσεων για τον τερματισμό των φυλετικών διακρίσεων, το οποίο είχε ξεκινήσει ο δολοφονηθείς προκάτοχός του Ρόμπερτ Κένεντι. Ως υπουργός Δικαιοσύνης ο Ράμσεϊ Κλαρκ κινήθηκε πολλές φορές νομικά κατά των εργασιακών διακρίσεων και ήταν επικεφαλής της σύνταξης του Νόμου Περί Πολιτικών Δικαιωμάτων του 1968, δηλαδή την ίδια χρονιά που δολοφονήθηκε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
Είχε θεσπίσει μορατόριο στις εκτελέσεις θανατοποινιτών σε ομοσπονδιακό επίπεδο και στην κατασκευή νέων σωφρονιστικών καταστημάτων. Απαγόρευσε τη χρήση κοριών και την παρακολούθηση τηλεφωνικών συνδιαλέξεων σε ποινικές υποθέσεις και αρνήθηκε κατ’ επανάληψη να κάνει χρήση ενός νόμου με τον οποίο θα μπορούσε να παρακάμψει τις αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ.
“Ο κ. Κλαρκ εξελίχθηκε σε φάρο των πολιτικών ελευθεριών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε τέτοιο βαθμό που ο Ρίτσαρντ Νίξον κέρδιζε το χειροκρότημα των υποστηρικτών του κάθε φορά που στις προεκλογικές του ομιλίες υποσχόταν ότι θα τον απολύσει από την ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης”, γράφουν οι “Νιου Γιορκ Τάιμς”.
Με τον Νίξον στον Λευκό Οίκο, ο Ράμσεϊ Κλαρκ συνέχισε την καριέρα του ως δικηγόρος και σταδιακά άρχισε να αφιερώνεται στην υπεράσπιση των αδυνάτων, των μη προνομιούχων και κυρίως ατόμων και ομάδων που δεν έχαιραν ιδιαίτερης δημοφιλίας στην αμερικανική κοινωνία. Μερικές από τις χαρακτηριστικές υποθέσεις που είχε αναλάβει ήταν η υπεράσπιση των αυτοχθόνων της Αλάσκας, μελών του αντιπολεμικού κινήματος, των εξεγερθέντων στις φυλακές Άττικα το 1971 και του οικονομολόγου, προεδρικού υποψηφίου και φερόμενου ως οπαδού των θεωριών συνωμοσίας, Λίντον ΛαΡους. Στήριξε τους ακτιβιστές στη δίκη των “8” του Σικάγου, τη σημαντικότερη πολιτική δίκη στη νεότερη ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο δικαστής όμως αρνήθηκε να ακούσει την κατάθεση του πρώην υπουργού Δικαιοσύνης των ΗΠΑ.
Οι αγώνες του Ράμσεϊ Κλαρκ δεν περιορίστηκαν στις αίθουσες των δικαστηρίων. Το 1972 κι ενώ ο πόλεμος του Βιετνάμ συνεχιζόταν ο κ. Κλαρκ μετέβη στο Ανόι, όπου συναντήθηκε με αντιπροσωπία αξιωματούχων του κομμουνιστικού κόμματος και καταδίκασε δημοσίως την αμερικανική πολιτική στην ασιατική χώρα. Το 1980, μήνες μετά την επίθεση και την κατάληψη της πρεσβείας των ΗΠΑ και την ομηρία Αμερικανών στην Τεχεράνη, ο Ράμσεϊ Κλαρκ ταξίδεψε στο Ιράν μαζί με άλλους εννέα Αμερικανούς σε μια προσπάθεια επίλυσης της κρίσης. Μάλιστα, είχε συμμετάσχει σε ένα συνέδριο στο οποίο κατηγόρησε ευθέως τις ΗΠΑ για τη στήριξή τους στον ανατραπέντα Σάχη Μοχαμάντ Ρεζά Παχλαβί.
Το 2004 ο Ράμσεϊ Κλαρκ αποφάσισε να πάρει μέρος στη διεθνή ομάδα συνηγόρων υπεράσπισης του ανατραπέντα ηγέτη του Ιράκ, Σαντάμ Χουσεΐν. Με δηλώσεις του από το Αμμάν, ο Ράμσεϊ Κλαρκ είχε αμφισβητήσει τη νομιμότητα του ειδικού δικαστηρίου που είχε συσταθεί στην Ιορδανία υποστηρίζοντας ότι “δημιουργήθηκε από το ιρακινό Κυβερνητικό Συμβούλιο, που δεν είναι τίποτε άλλο από ένα κατασκεύασμα της αμερικανικής κατοχής”. Δεν δίστασε, μάλιστα, να υποστηρίξει ότι είναι η αμερικανική κυβέρνηση που πρέπει να δικαστεί από διεθνές δικαστήριο για την πολύνεκρη επίθεση στη Φαλούτζα, τα βασανιστήρια εις βάρος Ιρακινών κρατουμένων και την εξόντωση χιλιάδων αμάχων. Κατήγορος της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, ο Κλαρκ είχε επισκεφθεί τον Σαντάμ Χουσεΐν στη Βαγδάτη τον Φεβρουάριο του 2003, λίγες ημέρες προτού ξεσπάσει ο πόλεμος.
To 2011 καταδίκασε τον νατοϊκό βομβαρδισμό της Λιβύης του Μουαμάρ Καντάφι και το 2013 ήταν ίσως ο μόνος Αμερικανός που υποστήριξε πως το Ιράν δεν έχει καμία πρόθεση να αναπτύξει πυρηνικό οπλοστάσιο και καταδίκασε τις κυρώσεις που επέβαλε η χώρα του.
Ο εκλιπών είχε επίσης προσφέρει τις νομικές του συμβουλές στον κατηγορούμενο για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας πρώην πρόεδρο της Γιουγκοσλαβίας, Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς αλλά και στον σεΐχη Ομάρ Αμπντέλ Ραχμάν που καταδικάστηκε για τη βομβιστική επίθεση στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου το 1993.
Οι επικριτές του έλεγαν ότι ο Ράμσεϊ Κλαρκ είχε συμμαχήσει με όλες τις δυνάμεις του κακού και όχι με τα στάνταρντ της απονομής της Δικαιοσύνης. Ωστόσο, το 2008 η γενική συνέλευση του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών τίμησε τον Ράμσεϊ Κλαρκ με το βραβείο στον τομέα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ένα βραβείο με το οποίο έχουν τιμηθεί προσωπικότητες όπως η Έλενορ Ρούζβελτ, ο Νέλσον Μαντέλα και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
Με πληροφορίες από New York Times
