“Κάνω ό,τι μπορώ για να σώσω τη χώρα μου από την καταστροφή. Οι ένοπλες δυνάμεις και ο λαός πρέπει να ξεσηκωθούν για να εμποδίζουν τον Άρσε… Οι επόμενες 72 ώρες είναι κρίσιμες”. Το “Κίνημα προς τον Σοσιαλισμό” (MAS) του Λουίς Άρσε έχει αποσπάσει το 55% των ψήφων στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών της Βολιβίας και στο αντίπαλο στρατόπεδο της απερχόμενης κυβέρνησης επικρατεί πανικός.
Ποια μπορεί να είναι η λύση απέναντι στην επικράτηση Άρσε; Τι άλλο από ένα ακόμα πραξικόπημα. Πέτυχε το 2019 γιατί όχι και το 2020. Έγγραφα, κυρίως e-mails και ηχητικά ντοκουμέντα από τηλεφωνικές κλήσεις που απέσπασε η δημοσιογραφική ομάδα του Intercept αποδεικνύουν ότι ανώτατο στέλεχος της κυβέρνησης της Χεαχίνε Ανιές σχεδίαζε ελπίζοντας στη βοήθεια εκατοντάδων μισθοφόρων από τις Ηνωμένες Πολιτείες να κλέψει τη νίκη από τον Λουίς Άρσε με τον ίδιο “πονηρό και καταστροφικό τρόπο” που εκτόπισε από την εξουσία το 2019 τον Έβο Μοράλες.
Ωστόσο, τα πειστικά ποσοστά του επικεφαλής του κινήματος MAS, το μοίρασμα της πίτας για την εξουσία έφεραν διαφωνίες στις τάξεις των πραξικοπηματιών και το σχέδιο δεν εκτελέστηκε. O Λουίς Άρσε τελικά εξελέγη πρόεδρος, ο εξόριστος Έβο Μοράλες επέστεψε στην πατρίδα του και τα στελέχη της κυβέρνησης Ανιές τράπηκαν είτε σε φυγή είτε οδηγήθηκαν στη φυλακή. Η πρώην αυτοανακηρυχθείσα πρόεδρος της Βολιβίας μαζί με αρκετούς υπουργούς της κατηγορούνται για διαφθορά, τρομοκρατία, καταστολή και συνωμοσία. Σύμφωνα με το Intercept ο άνθρωπος πίσω από το αποτυχημένο πραξικόπημα του Οκτωβρίου του 2020 στην Βολιβία είναι ο τότε υπουργός Άμυνας, Λουίς Φερνάντο Λόπες.
“Ανακτήσαμε τη Δημοκρατία και την ελπίδα”, δήλωνε ενώπιον των χιλιάδων ψηφοφόρων του ο Λουίς Άρσε υποσχόμενος να αποκαταστήσει τη σταθερότητα και την ενότητα στην πολύπαθη Βολιβία. Αλλά η βολιβιανή Δεξιά δεν ήταν έτοιμη να παραδώσει τόσο εύκολα την εξουσία. Ο υπουργός Άμυνας είναι συνεχώς στο τηλέφωνο και αναζητεί συμμάχους.
Τους υπόσχεται ότι αυτό το πραξικόπημα θα είναι πολύ πιο οργανωμένο από εκείνο του Οκτωβρίου του ’19. Οι πραξικοπηματίες συζητούν για το πώς θα καταφέρουν να μεταφέρουν αεροπορικά από στρατιωτική βάση έξω από το Μαϊάμι χιλιάδες μισθοφόρους, οι οποίοι θα συνταχθούν στο πλευρό των ελίτ ομάδων του στρατού της Βολιβίας, της αστυνομίας και των πολιτοφυλακών για να εμποδίσουν την επιστροφή του MAS στην εξουσία. Στις τηλεφωνικές κλήσεις και στα e-mails που διέρρευσαν οι πραξικοπηματίες ψάχνουν για όπλα και είναι διατεθειμένοι να αιματοκυλήσουν τη χώρα. Δύο αμερικανικές στρατιωτικές πηγές επιβεβαιώνουν ότι υπήρξαν επαφές με τους πραξικοπηματίες στη Βολιβία. Αλλά, “δεν βγήκε τίποτα”, λένε στο Intercept. “Κανείς δεν τους πήρε σοβαρά”.
“Ο Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων” είναι έτοιμος
Το μεγαλύτερο ηχητικό ντοκουμέντο είναι μια τηλεφωνική κλήση διάρκειας 15 λεπτών. Το Intercept αναγνωρίζει τη φωνή του Λουίς Φερνάντο Λόπες, του πρώην αλεξιπτωτιστή και επιχειρηματία που ανέλαβε το υπουργείο Άμυνας της Βολιβίας τον Νοέμβριο του 2019 στην κυβέρνηση της Ανιές. Στην τηλεφωνική επικοινωνία ο Λόπες είναι ο “Κύριος Υπουργός” ενώ στην άλλη άκρη της γραμμής είναι ο Τζο Περέιρα, πρώην διοικητικό στέλεχος της στρατιωτικής δύναμης των ΗΠΑ που βρισκόταν εκείνη την περίοδο στη Βολιβία με διασυνδέσεις στην Ουάσινγκτον και τις ειδικές δυνάμεις. Σε μια άλλη ηχογραφημένη κλήση ο Περέιρα απευθύνεται στον μεταφραστή του με το ψευδώνυμο “Κυβερνο-Ράμπο” (Cyber Rambo) ενώ σε μεταγενέστερη επικοινωνία απευθύνεται στο ίδιο άτομο με το όνομα Λουίς. Ο “Κυβερνο-Ράμπο” αναγνωρίστηκε και πρόκειται για τον Λουίς Σουάρες. Αμερικανός βολιβιανής καταγωγής, πρώην λοχίας του αμερικανικού στρατού, στον οποίο πιστώνεται η δημιουργία ενός αλγορίθμου για την προώθηση συκοφαντικών αναρτήσεων για τον Έβο Μοράλες κατά τη διάρκεια της πολιτικής κρίσης του 2019.
Η κλήση των 15 λεπτών φέρεται να έγινε μετά τις 18 Οκτωβρίου και πριν από τις 5 Νοεμβρίου, όταν ο Λόπες διέφυγε στη γειτονική Βραζιλία ζητώντας πολιτικό άσυλο. Τρεις ημέρες μετά ο Λουίς Άρσε ορκίστηκε πρόεδρος. Ο “Κύριος Υπουργός” ή Λόπες ακούγεται να λέει: “Όπλα κι άλλος στρατιωτικός εξοπλισμός είναι αδιαμφισβήτητα υψίστης σημασίας για αυτό που ετοιμάζουμε”. Και ο ίδιος συνεχίζει: “Η ανώτατη στρατιωτική διοίκηση είναι ενήμερη, έχουν ξεκινήσει οι προκαταρκτικές συζητήσεις. Η αγωνία μας είναι ότι αυτοί (σ.σ. το MAS) θέλουν να αντικαταστήσουν τις ένοπλες και αστυνομικές δυνάμεις της Βολιβίας με πολιτοφυλακές Κουβανών και Βενεζουελάνων. Αυτό είναι κομβικό σημείο. Εμείς (σ.σ. αστυνομία και στρατός) θα επιτρέψουμε στον λαό της Βολιβίας να ξεσηκωθεί ξανά και να εμποδίσει τη διακυβέρνηση Άρσε”.
Ο Λόπες στη συνέχεια διαβεβαιώνει τους συνομιλητές τους ότι ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων “ήδη” σκέφτεται σοβαρά το ενδεχόμενο ενός προληπτικού πραξικοπήματος και θα είναι αυτός που θα δώσει “το πράσινο φως για την έναρξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων”. “Θέλω να υπογραμμίσω το εξής. Ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων είναι μαζί μας σε όλο αυτό”, προσθέτει ο Λόπες. Ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων της Βολιβίας εκείνη την εποχή ήταν ο Σέρχιο Ορεγιάνα, ο οποίος φέρεται να διέφυγε στη γειτονική Κολομβία τον περασμένο Νοέμβριο. “Εδώ και μια εβδομάδα εργαζόμαστε πάνω σε αυτό το σχέδιο. Μπορώ να σας εγγυηθώ ότι ο στρατός είναι ενωμένος σε αυτό, όχι βέβαια στο 100% καθώς υπάρχουν και οι βαμμένοι ‘μπλε’”, λέει ο Λόπες αναφερόμενος στο επίσημο χρώμα του κινήματος MAS. “Κάποιοι στρατιωτικοί είναι διατεθειμένοι να στηρίξουν το άλογο (σ.σ. Άρσε) που κέρδισε στην κούρσα των εκλογών”, παραδέχεται και διευκρινίζει, “αλλά είναι λίγοι αυτοί”. Καταλήγει, “σας εγγυώμαι ότι το 95 με 98% του στρατού είναι όλοι πατριώτες και εγώ προσωπικά δεν θέλω να εξαφανιστώ. Έντεκα μήνες προσπαθώ να αποκαταστήσω την αξιοπρέπεια και το ηθικό τους στρατού μας. Πάνω από όλα με ενδιαφέρει η πατρίδα. Σας εγγυώμαι δεν θα αποτύχουμε”.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μία ημέρα πριν από την ορκωμοσία του Άρσε, ο ακόμα εξόριστος στο Μπουένος Άιρες Έβο Μοράλες, προειδοποιούσε ότι ο στρατηγός Ορεγιάνα προσπαθεί να πείσει ανώτατα στελέχη του στρατού για την εγκαθίδρυση “στρατιωτικής χούντας”. Ο στρατός, έλεγε ο Μοράλες, φοβάται ότι ο Άρσε θα ξηλώσει τις ένοπλες δυνάμεις για βάλει “τους δικούς του». Τότε, η πλειονότητα των διεθνών μέσων ενημέρωσης απλά αγνόησε την προειδοποίηση Μοράλες. “Είχα ακούσει σχετικές φήμες, αλλά όχι κάτι χειροπιαστό”, δήλωσε στο Intercept ο εν αποστρατεία στρατηγός της Βολιβίας, Τομάς, Πένια ι Λίγιο, “πίστευα ότι δεν ήταν τίποτε παραπάνω από ένας διακαής πόθος”.
“Μπορώ να μαζέψω έως και 10.000 άνδρες χωρίς δυσκολία”
Ο “άνθρωπος” στην Ουάσινγκτον, Τζο Περέιρα, λέει στον Λόπες ότι τα όπλα δεν είναι “πρόβλημα” και τον ρωτά “εσείς πόσα C-130 μπορείτε να έχετε στη διάθεσή σας;”. Η απάντηση του Λόπες ήταν: “όλα κι όλα είναι τρία τα αεροσκάφη τύπου C-130 στη Βολιβία και εγώ ελέγχω μόνο ένα. Τα άλλα δύο είναι της εθνικής αστυνομίας”. Ο Περέιρα καθησυχάζει τον συνομιλητή του δηλώνοντας πως θα αναλάβει ο ίδιος να επικοινωνήσει με την εθνική αστυνομία του Αρτούρο Μουρίγιο.
Σύμφωνα με τον Περέιρα τα C-130 ήταν απαραίτητα για τη μεταφορά στρατιωτικού προσωπικού από τη Νότια Διοίκηση των ΗΠΑ στην αεροπορική βάση έξω από το Μαϊάμι. “Μέχρι να φτάσουν τα C-130 εγώ θα έχω εξασφαλίσει τους άνδρες, θα τους έχω εξοπλίσει, με όλα τους τα όπλα, έτοιμοι”, προσθέτει ο Περέιρα και παρεμβαίνει ο μεταφραστής και εξηγεί: “Τα στρατεύματα θα ‘συγκεντρωθούν με τέτοιο τρόπο σαν να ήταν ιδιωτική εργολαβία, πουθενά δεν θα φαίνεται το αμερικανικό κράτος. Θα συνάψουμε για όλο αυτόν κόσμο συμβόλαια με εταιρείες που ήδη δραστηριοποιούνται στο έδαφος της Βολιβίας , οι οποίες θα αναλάβουν τον ρόλο να μεταμφιέσουν τις συμβάσεις, έτσι ώστε κανείς να μην καταλάβει τίποτα. Οι άνδρες αυτής της δύναμης θα πετάξουν με άλλες ιδιότητες, σαν να ήταν φωτογράφοι, ιερείς, ιατρικό προσωπικό, σαν να ήταν τουρίστες. Μπορώ να μαζέψω έως και 10.000 άτομα χωρίς πρόβλημα αν και δεν πιστεύω ότι χρειαζόμαστε τόσους. Όλοι από τις ειδικές δυνάμεις. Μπορώ επίσης να φέρω 350 στελέχη της δύναμης LEP (Law Enforcement Professionals) δηλαδή ειδικευμένων στην επιβολή της τάξης, για να καθοδηγήσουν την αστυνομία”.
Ο Ντέιβιντ Σέρμαν, ένας από τους στρατολόγους του Περέιρα στις ΗΠΑ, δήλωσε αργότερα στο Intercept ότι η σκέψη πως μπορούσε να συγκεντρώσει 10.000 στρατιώτες-μισθοφόρους ήταν απλά παράλογη. “Δεν θα μπορούσε να μαζέψει 10.000 άνδρες ακόμα κι αν μια εταιρεία ασφάλειας σαν την Blackwater επέστρεφε στα πράγματα”. O “εργολάβος” Περέιρα που πουλούσε ελπίδες στον Λόπες ήταν βέβαιος ότι ο λαός της Βολιβίας θα υποδεχόταν με ανοιχτές αγκάλες τη στρατιά των μισθοφόρων του. Και του έλεγε του “Κυρίου Υπουργού”: “Έχουμε μεγάλη διείσδυση στη χώρα σας. Ο κόσμος δεν θα χρειαστεί πολύ προσπάθεια για να πειστεί να μην ακολουθήσει το MAS. Οι περισσότεροι θέλουν την ελευθερία για τη χώρα σας”. Βέβαια 3,2 εκατομμύρια πολίτες της Βολιβίας ζήτησαν με την ψήφο τους το MAS στην εξουσία.
“Ζωντανός, Ελεύθερος ή ως Πρόεδρος της Βολιβίας”
Πού “σκόνταψε” το πραξικόπημα του Άρσε; Τα ηχητικά ντοκουμέντα αποκαλύπτουν τη σύγκρουση εξουσίας ανάμεσα στον υπουργό Άμυνας – υπεύθυνο για τον στρατό- και τον υπουργό Εσωτερικών – υπεύθυνο για την αστυνομία. Κατά τα φαινόμενα ο “Κύριος Υπουργός” Λουίς Φερνάντες Λόπες δεν ήθελε απλά να ρίξει τον Άρσε αλλά να γίνει ο ίδιος Πρόεδρος. Ο υπουργός Εσωτερικών Αρτούρο Μουρίγιο και οι άλλοι πραξικοπηματίες ήθελαν μεγαλύτερο μερίδιο στην πίτα.
Μια γυναίκα που εμφανίζεται ως συγγενής του Λόπες λέει στον μεταφραστή εργολάβο “Κυβερνο-ράμπο”: “Πιέζεται να μην ξεσκεπάσει το σχέδιο του Μουρίγιο. Φοβάται και λέει ότι δεν ξέρει τι να κάνει”. Ο μεταφραστής απαντά: “Το ζήτημα είναι απλό. Ο Μουρίγιο βάζει εμπόδια στα σχέδιά μας”. Οι διαφωνίες συνεχίζονται και λίγες ημέρες αργότερα ο Περέιρα προειδοποιεί: “Πες στη μητέρα του Λόπες ότι ο μόνος τρόπος για να βγει από όλο αυτό ζωντανός, ελεύθερος ή ως πρόεδρος της Βολιβίας είναι να απαντά τις κλήσεις μας. Ο γιος της κινδυνεύει και πρέπει να σταματήσει να κάνει λάθη”.
Ο Αρτούρο Μουρίγιο, συνελήφθη τον περασμένο Μάιο και κρατείται σήμερα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι ο Μουρίγιο προφυλακίστηκε στο πλαίσιο έρευνας για υπόθεση διαφθοράς. Ο πρώην υπουργός Εσωτερικών είναι καταζητούμενος σήμερα και στη Βολιβία με την κατηγορία της προδοσίας για τη συμμετοχή του στην πραξικοπηματική “μεταβατική” κυβέρνηση που εκτόπισε τον Νοέμβριο του 2019 τον Έβο Μοράλες από την εξουσία. Ο Αρτούρο Μουρίγιο, “ισχυρός βραχίωνας” της κυβέρνησης της Τζανίνε Άνιες διέφυγε αρχικά στη Βραζιλία και μετά τα ίχνη του χάθηκαν κάπου στις ΗΠΑ.
Η αποτυχία απέτρεψε ένα νέο αιματοκύλισμα
Τα “ανατρεπτικά” πραξικοπήματα δεν χρειάζεται πάντα να είναι τέλεια στην εκτέλεση και τον σχεδιασμό τους για να είναι επιτυχημένα. Η ηγεσία των ΗΠΑ ανέτρεψε με διαβόητο τρόπο τους δημοκρατικά εκλεγμένους ηγέτες στο Ιράν και τη Γουατεμάλα τη δεκαετία του ’50. Το πραξικόπημα της Γουατεμάλας του 1954 πέτυχε επειδή ο τοπικός στρατός αντιλήφθηκε σωστά ότι οι ΗΠΑ ήταν πίσω από αυτό.
Ωστόσο, το σχέδιο που “πούλησε” ο Περέιρα στη Δεξιά της Βολιβίας δεν φαίνεται να είχε την υποστήριξη της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Μοιάζει περισσότερο με την απόπειρα του Μαΐου του 2020 σε βάρος του προέδρου της Βενεζουέλας, Νικολάς Μαδούρο, από την “Silvercorp USA”, την ιδιωτική εταιρεία παροχής στρατιωτικών υπηρεσιών με έδρα τη Φλόριντα. Οκτώ άτομα που είχαν συμμετάσχει στην απόπειρα σκοτώθηκαν και 17 συνελήφθησαν. Μεταξύ εκείνων που σήμερα βρίσκονται στη φυλακή στη Βενεζουέλα είναι το πρώην μέλος του σώματος των “Πράσινων Μπερέδων”. Ο ίδιος σήμερα ισχυρίζεται ότι το σχέδιο είχε εγκριθεί από τον Λευκό Οίκο του Ντόναλντ Τραμπ. Η κυβέρνηση Τραμπ αρνήθηκε κάθε εμπλοκή.
“Πρόκειται για πομπώδεις μισθοφόρους που υπερεκτιμούν τις δυνάμεις τους ελέω του γρήγορου πλουτισμού”, αναφέρει ο Σον ΜακΦέιτ, καθηγητής στρατηγικής στο Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν των ΗΠΑ και πρώην στρατιωτικός εργολάβος που εξέτασε τα e-mails που κοινοποιήθηκαν από το Intercept. “Είναι ερασιτέχνες. Και έχουμε δει πολλούς από δαύτους τα τελευταία χρόνια”. Ο Βολιβιανός, Εντουάρντο Γκαμάρα, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Φλόριντας εκτιμά ότι ο Περέιρα έλεγε πιθανότατα ψέματα όταν διαβεβαίωνε για τη στήριξη του στρατού των ΗΠΑ. Ωστόσο, η περίπτωσή του αναδεικνύει το πρόβλημα της ελλιπούς εποπτείας των Αμερικανών πρώην στρατιωτών που προσφέρουν μισθοφορικές υπηρεσίες σε όλο τον κόσμο. “Τέτοιοι μισθοφορικοί στρατοί έγιαναν πιο επικίνδυνοι επί προεδρίας Τραμπ, η οποία ενθάρρυνε τις “ freelance δουλειές” για εταιρείες σαν την Silvercorp. “Οι συνωμοσίες είναι επικίνδυνες, ειδικά σε χώρες όπου οι ισορροπίες είναι εύθραυστες, όπως η Βολιβία. Το μόνο που χρειάζεται είναι ένας Περέιρα για να γίνει η ζημιά”, λέει ο Γκαμάρα και προσθέτει, εάν το πραξικόπημα του 2020 είχε πετύχει θα χυνόταν πολύ αίμα στη Βολιβία.
