Το πραξικόπημα στον Νίγηρα προκλήθηκε κυρίως από τη νεοαποικιακή σχέση μεταξύ της Γαλλίας και της αφρικανικής ηπείρου, δήλωσε ο πρώην πρέσβης της Γαλλίας στις ΗΠΑ, το Ισραήλ και τον ΟΗΕ Ζεράρ Αρό σε συνέντευξή του στο EURACTIV, καταγγέλλοντας την έλλειψη ενότητας της Ε.Ε. προς μια σαφή στρατηγική για την Αφρική.
Η κρίση πηγάζει από την «απόρριψη της γαλλικής παρουσίας στη χώρα» και από την απογοήτευση των τοπικών πληθυσμών για την κληρονομιά της «Françafrique», υποστήριξε.
Ο Αρό, ένας έμπειρος διπλωμάτης που έχει διατελέσει πρέσβης στα Ηνωμένα Έθνη, την Ουάσινγκτον και το Ισραήλ, ήταν πρώην γενικός διευθυντής για θέματα πολιτικής και ασφάλειας στο γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών.
Στα αφρικανικά κράτη με γαλλικό αποικιακό παρελθόν, «γινόμαστε μάρτυρες μιας εξέγερσης της νεολαίας» τόσο κατά της Γαλλίας όσο και κατά των εθνικών τους κυβερνήσεων, οι οποίες θεωρούνται μαριονέτες της Γαλλίας στην περιοχή, δήλωσε ο Αρό.
Σύμφωνα με τον διπλωμάτη, η οργή κατά των Γάλλων συνδυάζεται με μια δημογραφική έκρηξη και με ακραία φτώχεια, η οποία έχει επιβαρύνει σημαντικά τις κυβερνήσεις.
Η στρατιωτική επιχείρηση «Barkhane» απέτυχε
Η Γαλλία έχει στρατιωτική και οικονομική παρουσία στο Σαχέλ εδώ και τρεις αιώνες, αποικίζοντας, μεταξύ άλλων, χώρες όπως η Ακτή Ελεφαντοστού, η Γουινέα, η Σενεγάλη και το Σουδάν.
Η ανεξαρτητοποιήσεις τη δεκαετία του 1960 δεν διέκοψε εντελώς τους δεσμούς με τη Γαλλία – και οι στρατιωτικές επεμβάσεις της χώρας μέσω των επιχειρήσεων Serval και Barkhane τα τελευταία 10 χρόνια αντικατόπτριζαν τις προσπάθειες της Γαλλίας να παραμείνει μια σημαντική δύναμη στην περιοχή, σημειώνει το EURACTIV.
Η επιχείρηση Serval του 2012-13, η οποία επεδίωξε να απωθήσει τους τζιχαντιστές στο βόρειο Μαλί θεωρήθηκε επιτυχής, με αποτέλεσμα οι Γάλλοι στρατιώτες να γίνουν ευπρόσδεκτοι στη χώρα ως «μαχητές της ελευθερίας», δήλωσε ο Αρό στο EURACTIV.
«Αλλά κάθε απελευθερωτικός στρατός γίνεται, μετά από λίγο, κατακτητής», συμπλήρωσε.
Η εννιάχρονη επιχείρηση Barkhane, η οποία τέθηκε για πρώτη φορά σε ισχύ το 2014, είχε ευρύτερο πεδίο από την Serval και επεδίωκε να καταπολεμήσει τον τζιχαντισμό σε ολόκληρη την περιοχή του Σαχέλ. Οι Γάλλοι στρατιώτες «έκαναν τεράστια δουλειά σε απίστευτα δύσκολες συνθήκες», ωστόσο απέτυχαν να βάλουν τέλος στην τρομοκρατία των τζιχαντιστών, υποστήριξε.
Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, ζήτησε τη σταδιακή διακοπή της επιχείρησης τον Νοέμβριο του 2022.
«Θα έλεγα ότι η επιχείρηση Barkhane ενίσχυσε στην πραγματικότητα τους τζιχαντιστές, καθώς αυτές συμμάχησαν με άλλες τρομοκρατικές και εθνικές ομάδες, των οποίων η μόνη εμμονή είναι ο θάνατος του δυτικού στρατιώτη», δήλωσε ο Αρό.
Αυτό συνέβαλε στη διάδοση των αφηγήσεων στην Μπουρκίνα Φάσο και το Μάλι – οι οποίες τα τελευταία χρόνια βίωσαν επίσης στρατιωτικά πραξικοπήματα – ότι η Γαλλία υποστήριξε στην πραγματικότητα την άνοδο των τζιχαντιστικών ομάδων, πρόσθεσε ο διπλωμάτης.
«Κανονικοποίηση» των σχέσεων
Το κλείσιμο των στρατώνων του γαλλικού στρατού στον Νίγηρα έχει καθυστερήσει εδώ και καιρό, υποστήριξε ο Αρό: «Η ύπαρξη στρατιωτικών βάσεων σηματοδοτεί την επιθυμία ανάμειξης στις αφρικανικές υποθέσεις».
Κατά κάποιον τρόπο, «ο Νίγηρας είναι για τη Γαλλία ό,τι το Αφγανιστάν για τις ΗΠΑ», είπε, προσθέτοντας ότι είναι καιρός να εξομαλυνθούν οι πολιτικές και οικονομικές σχέσεις και η Γαλλία να αντιμετωπίζει τις αφρικανικές χώρες ως κυρίαρχα έθνη.
«Αφήστε τα σε διπλωμάτες και εταιρείες», είπε, «και εγκαταλείψτε εντελώς από τη στρατιωτική παρουσία», προσθέτοντας ότι η Γαλλία δεν έχει πλέον κανένα «εξέχοντα» ρόλο στην περιοχή.
Η απουσία οποιασδήποτε σαφούς ευρωπαϊκής συναίνεσης σχετικά με μια κοινή στρατηγική για την Αφρική συμβάλλει επίσης στο χάος που βιώνει σήμερα η περιοχή, εξήγησε ο Αρό.
Αυτή η έλλειψη, υποστήριξε, καθιστά την Ευρώπη «αποτυχημένη». Η Γερμανία και η Ιταλία, οι οποίες είχαν επίσης στρατιωτικές αποστολές στον Νίγηρα, πρέπει επίσης να επανεκτιμήσουν τη στάση τους.
«Η Ρωσία απλώς καβαλάει το κύμα»
«Η Ρωσία απλώς καβαλάει το κύμα», δήλωσε ο Αρό, καθώς και ο Λευκός Οίκος δήλωσε πως δεν βρήκε καμία ένδειξη ότι η Ρωσία βρίσκεται πίσω από το πραξικόπημα.
Η στροφή στους μισθοφόρους της Βάγκνερ δεν ταιριάζει σε καμία μεγάλη ρωσική στρατηγική στην Αφρική, είπε, προσθέτοντας ότι είναι «απλώς καιροσκοπική» χωρίς προφανή οικονομικά συμφέροντα.
Η περιοχή του Σαχέλ είναι μία από τις φτωχότερες στον κόσμο, στερούμενη σημαντικών πόρων. Ακόμη και το ουράνιο, το οποίο εξορύσσεται από τον γαλλικό πυρηνικό κολοσσό Orano, παραμένει άφθονο σε όλο τον κόσμο, με αποθέματα να υπάρχουν και στη Ρωσία.
«Δεν έχουμε επιστρέψει σε κατάσταση ψυχρού πολέμου», τόνισε. «Υπάρχει μια αντιπαράθεση με τη Ρωσία, αν και δεν είναι ούτε κατά διάνοια τόσο ισχυρή όσο η ΕΣΣΔ».
Αντίθετα, οι συγκρουόμενες δυνάμεις στην περιοχή απεικονίζουν «μια αρχαϊκή προσέγγιση για το τι συνιστά δύναμη [στο Σαχέλ]» – μια δυναμική που πρέπει να αλλάξει επειγόντως, αν είναι να προκύψει περισσότερη σταθερότητα.
