Μετά την αναταραχή και το άγχος μου για εθνικούς και διεθνείς κινδύνους, με έχει πλέον κυριεύσει θυμός για την αμερικανική βιομηχανία του θεάματος. Επιτέλους, ποιος ανίκανος εκεί στο Χόλιγουντ μανατζάρει τον κωμικό Σάσα Μπάρον Κόεν;
Ο Κόεν είναι γνωστός για ντοκιμαντέρ-παρωδίες, στα οποία παίρνει γελοίες συνεντεύξεις και, ενίοτε, επιδίδεται σε επικίνδυνες αποστολές, πάντα μεταμφιεσμένος ως ψευτο-δημοσιογράφος: ο Μπόρατ από το Καζακστάν, ο Άλι Τζι από ένα ανύπαρκτο γκέτο της Αγγλίας, ο Αυστριακός γκέι ρεπόρτερ μόδας Μπρούνο, και πιο πρόσφατα, ο Ισραηλινός ειδικός αντιτρομοκρατίας Έραν Μοράντ. Παρότι όμως το Ισραήλ του έχει έτοιμο σενάριο και στημένη παραγωγή με εντυπωσιακά, δυστοπικά σκηνικά, ο Βρετανο-Εβραίος Κόεν, που ως έφηβος έζησε σε κιμπούτς, θαυμάζει τον Σιμόν Πέρες, και σίγουρα θα ήταν οπουδήποτε πιο ασφαλής από έναν Παλαιστίνιο, κάθεται στο Χόλιγουντ και λιάζεται στην πισίνα του.
Οι ευκαιρίες για αξέχαστα κωμικά στιγμιότυπα (προτεινόμενος τίτλος: «Μπόρατ Νο3. Δοξασμένη Ταινία-Γενοκτονία») χάνονται έτσι η μία μετά την άλλη.
Τι γέλια θα κάναμε, για παράδειγμα, αν ο Μπόρατ, στον οποίο ο Κόεν έχει αποδώσει τα χαρακτηριστικά που μάλλον θεωρεί κοινά σε όλους τους Μουσουλμάνους (εκτός από αντισημίτης, είναι χυδαίος μισογύνης και εξωπραγματικά βλάκας) είχε προλάβει να γυρίσει ένα πλάνο με τον Ισραηλινό στρατιώτη που σούφρωσε το κολιέ μιας νεκρής Παλαιστίνιας από τα χαλάσματα για να το χαρίσει στην κοπέλα του, και σχολίαζε την λεηλασία με την χαρακτηριστική ατάκα του: «Very Nice!». Ή αν ο Μπόρατ έπαιρνε συνέντευξη από τον στρατιώτη που αφιέρωσε την ανατίναξη κτιρίου της Γάζας στη δίχρονη κόρη του για τα γενέθλιά της, κάνοντας ένα αστείο για την δήθεν διαδεδομένη αιμομιξία στο χωριό του στο Καζακστάν.
Ο Άλι Τζι θα μπορούσε επίσης να ραπάρει δίπλα στο ισραηλινό τεθωρακισμένο που πέταξε ροζ σκόνη για να γιορτάσει ο οδηγός την γέννηση της κόρης του (και τη δολοφονία 8.000 Παλαιστίνιων παιδιών, μέχρι στιγμής). Ο δε Μπρούνο, μια καρικατούρα γκέι άντρα που κάνει τις αναπαραστάσεις ομοφυλόφιλων σε παλιές ελληνικές βιντεοταινίες να μοιάζουν με σεμινάρια σπουδών φύλου, θα μπορούσε να ποζάρει τυλιγμένος με τη σημαία ΛΟΑΤΚΙ δίπλα σε ένα άρμα. Και αν δεν αρμόζει στον Έραν Μοράντ να πανηγυρίσει δίπλα στους άντρες του για τη μεγάλη νίκη κατά της τρομοκρατίας που συνιστά ο βομβαρδισμός τεμένους της Γάζας, ο Κόεν μπορεί να μεταμφιεστεί ξανά ως Δικτάτορας (καρικατούρα εμπνευσμένη από τον Καντάφι) και να επισκεφτεί τον Νετανιάχου για να ζητήσει τους επιζήσαντες πρόσφυγες της Γάζας ως εργάτες στο φανταστικό του κρατίδιο.
Στο παρελθόν, ο Κόεν έχει εξάλλου εκθέσει όχι μόνο ανυποψίαστους ακροδεξιούς, αλλά και ένα ζευγάρι ηλικιωμένων Εβραίων ξενοδόχων, καθώς και έναν Παλαιστίνιο παντοπώλη της Δυτικής Όχθης (τον οποίο παρουσίασε ψευδώς ως τρομοκράτη και στη συνέχεια αποζημίωσε). Γιατί λοιπόν τώρα δεν μας βοηθά να γελάσουμε λιγάκι εις βάρος των Παλαιστινίων ή έστω των Ισραηλινών;
Χόλιγουντ-Ισραήλ: «Very Nice!»
Μια ερμηνεία της ξαφνικής δειλίας του Κόεν, ρίχνει φως όχι μόνο στον ιδεολογικό πυρήνα της κωμωδίας του, αλλά και στην πολιτική ταυτότητα του Χόλιγουντ. Μακριά από εμένα απλοϊκές αναγωγές για το Χόλιγουντ που ελέγχεται οικονομικά από Εβραίους. Αυτό που θα με απασχολήσει σε αυτό το κείμενο είναι το κατά πόσον το Χόλιγουντ ελέγχεται ιδεολογικά από κεντρώα γεράκια.
Ο Κόεν είναι σίγουρα μια καρικατούρα του κεντρώου λίμπεραλ καλλιτέχνη, και ως τέτοια, είναι χρήσιμος για να κατανοήσει κανείς τις πολιτικές συμμαχίες στον πυρήνα της χολιγουντιανής βιομηχανίας. Όπως πολλοί κεντρώοι σταρ, έτσι και ο Κόεν, σπουδαγμένος στο Πανεπιστήμιο Κέμπριτζ και πρώην μέλος του «σοσιαλιστικού σιωνιστικού κινήματος νεολαίας» της Αγγλίας Habonim Dror, έχει τα τελευταία χρόνια επιδοθεί σε προοδευτικό ακτιβισμό του συρμού με πρόσχημα πάντα τις πανανθρώπινες αξίες και τη δύναμη της τέχνης να αποκαλύπτει την αλήθεια.
Η αλήθεια είναι φυσικά πάντα Δημοκρατική, λευκή, ταξικά προνομιούχα και φιλοϊσραηλινή. Σε ομιλία του το 2019 στην γνωστή αμερικανοεβραϊκή οργάνωση Anti-Defamation League, για παράδειγμα, ο Κόεν άφησε στην άκρη τις έξαλλες μεταμφιέσεις και με ένα κομψό κοστούμι σαν εκείνα που φορούσε ως Ισραηλινός κατάσκοπος Ίλαϊ Κόεν στην πρόσφατη σειρά εποχής του Netflix, κατακεραύνωσε τους δισεκατομμυριούχους της Silicon Valley όχι γιατί είναι δισεκατομμυριούχοι, αλλά γιατί δεν ρυθμίζουν το διαδίκτυο προς πάταξη του λόγου μίσους και της «παραπληροφόρησης». Σε συνέντευξή του στον Guardian το 2021, προειδοποιούσε: «Άνθρωποι πεθαίνουν γιατί το ίντερνετ δεν έχει ρυθμιστεί» – κρίμα που δεν το είχαν σκεφτεί αυτό πρώτοι οι Ισραηλινοί έμποροι κακόβουλων λογισμικών. Ήμασταν βέβαια ακόμα στον απόηχο των δοξασμένων ημερών που το προοδευτικό Χόλιγουντ ανέβαινε στα κάγκελα για τα «παιδιά στα κλουβιά» του ICE επί Τραμπ (όχι φυσικά για τα χιλιάδες ανήλικα που κρατούνται στις φυλακές του Ισραήλ), για τις σεξιστικές δηλώσεις του Ντόναλντ, και τον πόλεμο των Ρεπουμπλικανών στα αναπαραγωγικά δικαιώματα (πόσες έγκυες γυναίκες σκοτώθηκαν άραγε στους βομβαρδισμούς της Λιβύης επί Ομπάμα;). Κυρίως, είμασταν στο απόγειο της συνομωσιολογικής υστερίας για δήθεν υφαρπαγή της ψήφου των Αμερικανών από το δίδυμο Τραμπ-Πούτιν το 2016. Ο «λόγος μίσους» ήταν ακόμα για τον Κόεν κάτι σαν το χιούμορ του: ένα σκουριασμένο εργαλείο αυτοεκπλήρωσης που στρέφεται κατά πάντων, εκτός φυσικά από τους φίλους, ομοϊδεάτες και πολιτικούς συμμάχους.
Το κέντρο όμως δεν βγάζει πια γέλιο. Τώρα λοιπόν που το ΝΑΤΟ ετοιμάζεται να πετάξει την Ουκρανία σαν στυμμένο λεμόνι και ο Δημοκρατικός ένοικος του Λευκού Οίκου, γνωστός και ως Genocide Joe, στέλνει τα όπλα του Βολοντίμιρ στον Μπίμπι, ο Κόεν δεν δύναται να διακωμωδήσει τα φασιστικά καλέσματα Ισραηλινών πολιτικών για εξολόθρευση των Παλαιστινίων, ή την κωμικοτραγική προπαγάνδα του IDF για δήθεν τούνελ της Χαμάς κάτω από το βομβαρδισμένο νοσοκομείο Αλ Σίφα. Αντ’αυτού δίνει την έσχατη μάχη κατά του αντισημιτισμού, δηλαδή του δικαιώματος των χρηστών του διαδικτύου να στηρίζουμε δημόσια το δικαίωμα των Παλαιστινίων στη ζωή και την ελευθερία.
Έτσι, μαζί με άλλους Εβραίους ηθοποιούς και διασημότητες, ο Κόεν συμμετείχε πρόσφατα σε μια κεκλεισμένων των θυρών τηλεφωνική συνομιλία με διευθυντικά στελέχη του TikTok, στους οποίους δεν πήρε συνέντευξη, αλλά κατήγγειλε το τεράστιο ρεύμα αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη που διαμορφώνεται στην κινεζική πλατφόρμα, κυρίως από Αμερικανούς millenial χρήστες. Ο Κόεν χρέωσε στη νεολαία του TikTok «το μεγαλύτερο αντισημιτικό κίνημα από την εποχή των Ναζί». Το ναζιστικό έγκλημα των νεαρών χρηστών είναι ότι ανακάλυψαν προσφάτως την ιστορική «Επιστολή στην Αμερική» του Οσάμα Μπιν Λάντεν που ακολούθησε τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. (Εκεί, ο Μπιν Λάντεν αναφέρεται πρωτίστως στην καταπίεση των Παλαιστινίων). Άλλοι εγκληματίες-χρήστες της πλατφόρμας αποκαλύπτουν απόπειρες εξαγοράς τους για να στηρίξουν το Ισραήλ.
Ενώ λοιπόν η νεολαία της Δύσης ξυπνάει και τα Facebook-Meta και X υποκύπτουν στις φιλοϊσραηλινές κραυγές για δήθεν κάλεσμα εξολόθρευσης των Εβραίων ανά τον κόσμο κατεβάζοντας το χάσταγκ #PalestineWillBeFreeFromTheRiverToTheSea, ο Κόεν στρέφεται κατά του TikTok ζητώντας να «πατήσουν το διακόπτη». Υιοθετεί έτσι εμμέσως τις θεωρίες συνομωσίας που θέλουν το TikTok να ελέγχεται από το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας, αλλά και, ευθέως, τις αστήρικτες καταγγελίες του Ισραήλ ότι η Χαμάς «βίασε γυναίκες» και «αποκεφάλισε νεαρά άτομα» (τα προ εβδομάδων «αποκεφαλισμένα μωρά»). Πόσο εύκολα η σταυροφορία κατά του «μίσους» στρατεύεται στην υπηρεσία όσων μισούν και σκοτώνουν. Πόσο γρήγορα ο ηθοποιός ταυτίζεται με το ρόλο του (ο Μπόρατ βλέπει παντού Εβραίους εχθρούς, ο Κόεν αντισημίτες)…
Τίποτα από αυτά δεν είναι καινούργιο. Οι κεντρώοι του Χόλιγουντ ταυτίζονται ανοιχτά τα τελευταία χρόνια με τα νεοσυντηρητικά γεράκια των Δημοκρατικών υπέρ της προπαγάνδας του στρατιωτικο-βιομηχανικού κατεστημένου των ΗΠΑ, το οποίο φυσικά ευθυγραμμίζεται εδώ και δεκαετίες με τα συμφέροντα του Ισραήλ. Από το επικό «Exodus» του 1960 με πρωταγωνιστή τον Πολ Νιούμαν, ύμνο στην ίδρυση του κράτους του Ισραήλ, και το «Μια γυναίκα που λεγόταν Γκόλντα», κύκνειο κινηματογραφικό άσμα της μεγάλης Ίνγκριντ Μπέργκμαν στον ομώνυμο ρόλο της Ισραηλινής πρωθυπουργού Γκόλντα Μέιρ (μια ακόμη «Γκόλντα» με πρωταγωνίστρια την Έλεν Μίρεν βγήκε στους κινηματογράφους μοιραίως, στις 6 Οκτωβρίου 2023), μέχρι το κατασκοπευτικό θρίλερ «Homeland», βασισμένο στην ισραηλινή σειρά «Αιχμάλωτοι Πολέμου», αλλά και την σειρά κατασκοπείας «Fauda» του Netflix (δυο Ισραηλινοί σταρ της σειράς έχουν ήδη στρατολογηθεί στον IDF, επειδή η ζωή συναντά την τέχνη), το Χόλιγουντ βάζει για δεκαετίες αλεύρι στην μυθοπλασία του ισραηλινού κράτους-απαρχάιντ.
Έχετε σίγουρα δει χολιγουντιανές ταινίες για το Ολοκαύτωμα. Καλώς. Έχετε δει όμως ποτέ μια mainstream παραγωγή για την indifada των Παλαιστινίων; Όχι. Έχετε θαυμάσει τα θρυλικά μάτια της στρατευμένης σιωνίστριας Ελίζαμπεθ Τέιλορ να ατενίζουν δακρυσμένα ορδές εκτοπισμένων Παλαιστινίων της Νάκμπα; Ούτε. Έχετε θαυμάσει ποτέ τον αγαπημένο σας σταρ να παλεύει ηρωϊκά για να σώσει τους Παλαιστίνιους στη Σάμπρα και τη Σατίλα από τη σφαγή; And the Oscar goes to… κανέναν απολύτως.
Λευκοί ρουφιανεύουν, έγχρωμοι απολύονται
Αυτό το κενό στην δραματοποίηση της ιστορίας της Παλαιστίνης εξηγείται εν μέρει και στο αποκαλυπτικό πρόσφατο ρεπορτάζ του περιοδικού Variety. Το προοδευτικό Χόλιγουντ, που μέχρι τώρα συναινούσε στα βασικά θέματα της πολιτικής επικαιρότητας, τώρα, όπως γράφει το Variety, «διχάζεται για το Ισραήλ». Φυσικά δεν πληρώνουν όλοι ισότιμα αυτόν τον διχασμό. Η απόπειρα προληπτικής φίμωσης εργαζόμενων και η τιμωρία όσων καταδικάζουν τη γενοκτονία στη Γάζα, ξεκίνησε αμέσως μετά την επίθεση της Χαμάς. Το μεγαλοπρακτορείο WME κάλεσε ένα ραβίνο στις 11 Οκτωβρίου στα γραφεία του για να «παράσχει ανακούφιση» στους εργαζόμενους. Ως απάντηση σε διαμαρτυρίες εργαζόμενων που δεν ανακουφίστηκαν αρκετά, οι πρόεδροι του πρακτορείου προσκάλεσαν αμέσως και τον Τζόναθαν Γκρήνμπλατ, γενικό διευθυντή του προαναφερόμενου Anti-Defamation League, για δεύτερο γύρο προσηλυτισμού, και αυτό λίγο πριν διαρρεύσει τηλεφωνική συνομιλία του Γκρήνμπλατ στην οποία προειδοποιούσε και εκείνος για το «τεράστιο πρόβλημα» της νεολαίας του TikTok.
Στο μεταξύ, όσοι φιλοϊσραηλινοί δεν προσηλυτίζουν συναδέλφους τους, τους ρουφιανεύουν. Ο παραγωγός του οσκαρικού La La Land, Μαρκ Πλατ, για παράδειγμα, ζήτησε με ένα τηλεφωνικό μήνυμα την αποπομπή του Αφροαμερικανού και κατά ένα τέταρτο Εβραίου σκηνοθέτη Boots Riley για αναρτήσεις του υπέρ των Παλαιστινίων. Κάποιοι ατζέντηδες ζήτησαν ανώνυμα την αποπομπή του επίσης μαύρου συγγραφέα Ta-Nehisi Coates, ο οποίος μίλησε δημόσια για την εμπειρία του στους εποικισμούς της Δυτικής Όχθης. «Το Χόλιγουντ τιμωρεί τους έγχρωμους γιατί μιλάνε» υπέρ των Παλαιστινίων, σχολίασε η συγγραφέας Σάιρα Ράο, που αποπέμφθηκε και αυτή από το μεγαλοπρακτορείο CAA. Εν τω μεταξύ, η παλαιστινιακής καταγωγής ατζέντης του Τομ Κρουζ, Μάχα Ντακίλ υποβιβάστηκε γιατί έγραψε στο Instagram, για «γενοκτονία», η πρωταγωνίστρια της σειράς ταινιών Scream, Μελίσα Μπαρέρα απολύθηκε, ενώ το μεγαλοπρακτορείο UTA ανακοίνωσε ότι δεν εκπροσωπεί πλέον την παγκοσμίως γνωστή σταρ και παλαίμαχη αριστερή ακτιβίστρια Σούζαν Σαράντον. Πάλι καλά που φιλοϊσραηλινοί διαδηλωτές δεν έχουν κάψει ακόμα το ομοίωμα της Σαράντον, όπως έκαιγαν οι πρόγονοί τους το ομοίωμα της Βανέσα Ρεντγκρέιβ το 1977, επειδή τόλμησε από το βήμα των Όσκαρ να μιλήσει για «Σιωνιστές χούλιγκαν».
Ίσως όμως όλα αυτά δείχνουν πως τα πράγματα έχουν αλλάξει. Σίγουρα ο Κόεν, που έχτισε μεθοδικά την καριέρα του υποτιμώντας το κοινό του περισσότερο και από τους χαρακτήρες του, έχει ξεβρακωθεί περισσότερο και από τότε που φόρεσε το ανάρπαστο πράσινο μαγιό του. Ο φόβος των Κόεν αυτού του κόσμου, πως δεν θα μπορούν να θησαυρίζουν τόσο εύκολα πια από τις νευρώσεις, τις συμμαχίες και προκαταλήψεις τους, είναι βάσιμος.
Ενώ το Ισραήλ σκοτώνει και απαγάγει Παλαιστίνιους ποιητές, συγγραφείς, και δημοσιογράφους, η δυτική βιομηχανία του θεάματος έχει αντιληφθεί ότι το σιωπηλό εμπάργκο κατά της τέχνης και της ιστορίας των Παλαιστινίων είναι πλέον προφανές όχι μόνο σε όσους έχουν διαβάσει Έντουαρντ Σαΐντ, ή έχουν δει το υποψήφιο για Όσκαρ ντοκιμαντέρ «Πέντε Σπασμένες Κάμερες», αλλά και στο τεράστιο και προσφάτως ενηλικιωμένο βασικό target group τους.
Κάποιες φορές επίσης η τέχνη δεν συναντά τη ζωή, αλλά την τέχνη. Σε μια από τις πιο διάσημες σκηνές της πρώτης ταινίας Μπόρατ του 2006, ο Κόεν τραγουδά μπροστά σε ένα κοινό καουμπόηδων της Αριζόνα το αντισημιτικό τραγούδι του «Ρίξε τον Εβραίο στο πηγάδι». Η σκηνή παραπέμπει στην διάσημη σκηνή του αριστουργηματικού «Καμπαρέ», όπου σχεδόν όλοι οι Γερμανοί χωριανοί σε ένα πανηγύρι σηκώνονται όρθιοι για να τραγουδήσουν ένα ναζιστικό στρατιωτικό εμβατήριο – έγραψα «σχεδόν». Σε πρόσφατη ομιλία του για τα πενήντα χρόνια της ιστορικής πορείας της Ουάσινγκτον για τα πολιτικά δικαιώματα, ο Κόεν ισχυρίστηκε πως όλοι οι θαμώνες του μπαρ τραγουδούσαν μαζί του στην Αριζόνα – εγώ πρόσεξα κάποιους να απέχουν αμήχανοι. Ο Κόεν δεν έχει την πολιτική οξυδέρκεια, ούτε το ταλέντο γα να συλλάβει αυτό που ο Μπομπ Φόσι, σκηνοθέτης του «Καμπαρέ», απέδωσε τόσο εύγλωττα: οι Ναζί επικράτησαν μεν, αλλά δεν τους ακολούθησαν όλοι.
Πλέον νομίζω πως ο Κόεν και οι ομοϊδεάτες του, καταλαβαίνουν ότι δεν είναι όλοι οι καταναλωτές των προϊόντων τους ρατσιστές όπως εκείνοι, ούτε βλάκες και ευκολόπιστοι. Αυτήν την νέα πραγματικότητα δεν θα την ανατρέψει ούτε ένα κωμικό γύρισμα του Μπόρατ στα ερείπια της Γάζας.
