Η ταινία της Τσι Χαγιακάουα «Σχέδιο 75»,(Plan 75) που παίζεται από σήμερα, 1η Φλεβάρη, στους ελληνικούς κινηματογράφους, είναι σαν «γροθιά στο στομάχι». Θίγει με λίγα λόγια την ιδέα μίας ιαπωνικής κυβέρνησης που προκειμένου να ξεφορτωθεί τα «παρείσακτα γηρατειά» δημιουργεί το «σχέδιο εξόντωσης» όσων είναι άνω των 75 ετών ώστε να πάνε μία ώρα αρχύτερα στον «Κάτω Κόσμο» για να γλιτώσουν το κράτος από τα υποτίθεται «περιττά» έξοδα που θα κόστιζε παράταση της ζωής μέχρι ένα «φυσικό τέλος».
Παγερή σαν τον θάνατο, η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της νεαρής Ιαπωνέζας σκηνοθέτριας Τσι Χαγιακάουα, θα προκαλέσει ανατριχίλες ακόμη και στους πιο κυνικούς ή όσους έχουν ενστερνιστεί ιδεολογίες που δεν χωρούν αδυνάτους, ανθρώπους που δεν μπορούν να προσφέρουν πλέον στην «παραγωγή», όπως οι ηλικιωμένοι στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Σύμφωνα με το Πλάνο 75, ηλικιωμένοι εβδομήντα πέντε ετών και άνω που δεν θέλουν να επιβαρύνουν άλλο τον προϋπολογισμό και τους συμπολίτες τους μπορούν να επιλέξουν την οδό της ευθανασίας, λαμβάνοντας προηγουμένως 1.000 δολάρια ως… ανταποδοτική παροχή για τις υπηρεσίες τους.
Η συνταρακτική, στα όρια του εφιάλτη, ταινία, που προβλήθηκε στο Ένα Κάποιο Βλέμμα, στο φεστιβάλ των Καννών και διακρίθηκε ιδιαίτερα, δεν είναι τίποτα άλλο από ένα φιλμ για τον άκρατο καπιταλισμό και τις πολιτικές που ήδη έχουν κάνει την εμφάνισή τους σε πολλές αναπτυγμένες οικονομικά χώρες. Χώρες που, αφού πέτυχαν τον κατακερματισμό των κοινωνιών, την αποξένωση στις οικογένειες, στοχεύουν τους πιο ευάλωτους.
Το στόρι θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και φαντασίας, αλλά εδώ είναι φανερό ότι μιλάει για το αύριο, αν όχι και για το σήμερα. Για διεστραμμένα σχέδια, όπου η εμπορικότητα μπαίνει σε όλες τις πτυχές της ζωής, ακόμη και τον θάνατο.
Μία σίγουρη «δουλίτσα» για την επιχειρηματικότητα, ειδικά αν τα κράτη και οι κυβερνήσεις παίρνουν το απόθεμα από την εργασία των φτωχών ανθρώπων και το μοιράζουν σε εταιρείες. Και ταυτόχρονα, τα κράτη κερδίζουν τα χρήματα από τις πενιχρές συντάξεις, την ιατρική περίθαλψη, τις δομές για ηλικιωμένους κλπ.
Με πρωτοφανή ωριμότητα, η Χαγιακάουα, χωρίς να υψώσει τη φωνή, κρατώντας ψυχρούς τόνους, θα αποφύγει τις εύκολες συγκινησιακές εξάρσεις και θα αφήσει να μιλήσει η ιστορία της, οι συγκλονιστικές εικόνες (η σούπα όχι ως τροφή αλλά για να θερμάνει τα παγωμένα χέρια, η γηραιά ηρωίδα ως κινούμενο φωτεινό κολονάκι σε κεντρικό δρόμο, το ψάξιμο των υπαρχόντων που αφήνουν οι εκλιπόντες, θυμίζοντας τα κρεματόρια των ναζιστών…) απ’ τις οποίες απουσιάζουν τα γενικά πλάνα, ενώ πολλές φορές οι σκηνές έχουν τους ηθοποιούς πλάτη ή ως μακρινές φιγούρες, προσδίδοντας μία συστολή για τα όσα περιγράφει η ταινία.
Άλλωστε, η μοναδική διέξοδος που δίνει η σκηνοθέτιδα στη γενική αδιαφορία για το απάνθρωπο σχέδιο είναι το ηθικό δίλημμα που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι απλοί «πωλητές» του προγράμματος. Αυτοί τουλάχιστον που συνειδητοποιούν το έγκλημα στο οποίο συμμετέχουν για έναν μισθό.
Βεβαίως διαθέτει και ένα φινάλε που απαντά με διακριτικότητα αλλά σαφώς στα παράλογα σχέδια, που γλυκομίλητα θέλουν να πλασάρουν την ευθανασία, ως προσφορά στους ηλικιωμένους, βάζοντας μπροστά ψευτοδιλήμματα, ενώ το επόμενο βήμα είναι το «Σχέδιο 75» και όπως προβλέπει και η ταινία, γιατί όχι και το «Σχέδιο 65».
Δυστοπία ή οιονεί πραγματικότητα;
Το «Σχέδιο 75» δείχνει «δυστοπικό» αλλά δεν είναι τόσο «μελλοντολογική» όσο φαντάζει καθώς, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες οι απόμαχοι της δουλειάς, οι συνταξιούχοι, θεωρούνται «βαρίδι» και επιχειρούνται τρόποι πρόωρης εξόντωσης με πολυποίκιλα μέσα. Όπως π.χ. με τις συντάξεις πείνας, την καταδίκη στη φτώχεια ως το θάνατο, τον κοινωνικό αποκλεισμό, την αλλοτρίωση.
Μήπως τελικά το Σχέδιο 75 δεν είναι τόσο μακριά όσο θα ήθελε να ελπίζει κανείς;
Ας μην ξεχνάμε πως το δικαίωμα στην ευθανασία έχει πλέον θεσπιστεί σε αρκετές χώρες σαν τελευταίο μέσο σε ασθενείς ανίατων και ιδιαίτερα επώδυνων ασθενειών.
Αν κάποτε τα γηρατειά αντιμετωπιστούν σαν ασθένεια, ποιος δεν μας εξασφαλίζει πως στο αδηφάγο σύστημα του κανιβαλιστικού καπιταλισμού η ευθανασία δεν θα προταθεί σαν λύση για την ανακούφιση των νεότερων γενιών του 21ου αιώνα;
