Δύο τελευταίες εξελίξεις μπορεί να βλάψουν τη φιλοδοξία της νεοφασίστριας πρωθυπουργού Τζόρτζιας Μελόνι να γίνει η νέα Άνγκελα Μέρκελ στην Ευρώπη. Από τη μία εμπόδιο στα σχέδια της Μελόνι μπορεί να γίνει η ένταξη στο ευρωπαϊκό κόμμα των Συντηρητικών ECR, του οποίου η ίδια προΐσταται, των Γάλλων ακροδεξιών Ερίκ Ζεμούρ και Μαριόν Μαρεσάλ. Από την άλλη οι αγροτικές κινητοποιήσεις και στην Ιταλία, τις οποίες έσπευσε να εκμεταλλευθεί ο κυβερνητικός σύμμαχος, αλλά ενδοπαραταξιακός αντίπαλος ως ηγέτης της Λέγκας και μέλος του έτερου ευρωπαϊκού ακροδεξιού Id Ματέο Σαλβίνι, μπορεί να τις στοιχίσουν στις ευρωεκλογές τη δύναμη σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που η διεύρυνση με τους Γάλλους ομογάλακτούς της είναι πιθανό να της προσφέρει. Σε κάθε περίπτωση, η ευρωπαϊκή παρτίδα σκάκι της Μελόνι περιπλέκεται και η ίδια θα πρέπει να αντιμετωπίσει πολλούς παίκτες ταυτόχρονα.
Και αυτό γιατί η διεύρυνση με τους Ζεμούρ και Μαρεσάλ στενεύει σημαντικά την προσπάθεια της Μελόνι να προσεγγίσει το ΕΛΚ, όταν στις τάξεις της -πέρα από τους ευρωσκεπτικιστές Πολωνούς- θα έχει και τους απόλυτα εχθρικούς στην Ε.Ε. Γάλλους ακροδεξιούς. Μια συμφωνία ανάμεσα στις δυνάμεις στο ευρύτερο τόξο δεξιάς-ακροδεξιάς στην Ευρώπη -που έχει ήδη υποστηριχθεί από τον πρόεδρο του ΕΛΚ, Μάνφρεντ Βέμπερ- έρχεται σε σύγκρουση με το περίπλοκο πλαίσιο των κομματικών δεσμών ανάμεσα στις εθνικές παρατάξεις. Ένα στοιχείο αστάθειας και στα τρία ευρωπαϊκά δεξιά κόμματα, από το μετριοπαθές έως το ακροδεξιό. Αρκεί να σκεφθούμε ποιές εθνικές κομματικές δυνάμεις απαρτίζουν το ίδιο το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (το οποίο περιλαμβάνει 84 κόμματα, τόσο διαφορετικά μεταξύ τους, όπως η Forza Italia, οι Γερμανοί Χριστιανοδημοκράτες, οι Ρεπουμπλικανοί στη Γαλλία, το ισπανικό Λαϊκό Κόμμα και η Πολωνική Πολιτική Πλατφόρμα, η ΝΔ). Μπορεί η ιδεολογική κλίση ορισμένων από αυτά να ευνοεί μία σύσφιξη στις σχέσεις με το ΕCR, μέσα στο οποίο υπάρχουν υπερσυντηρητικά κόμματα, όπως το ισπανικό Vox, οι Σουηδοί Δημοκρατικοί, οι Σλοβάκοι Ελευθερία και Αλληλεγγύη και πάνω απ’ όλα ο Πολωνός Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), όμως είναι τα εξτρεμιστικά στοιχεία του, νεοφασιστικής κοπής που θα μπορούσε να ακυρώσει αυτήν την προσπάθεια σύγκλισης.
Μίας σύγκλισης που ήδη βρίσκεται επί ξυρού ακμής, καθώς στην Πολωνία ο επικεφαλής της Πλατφόρμας Πολιτών και ο πρώην πρόεδρος του ΕΛΚ και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ( 2014-19) Ντόναλντ Τουσκ ανέλαβε την πρωθυπουργία εις βάρος του τέως πρωθυπουργού Ματέουζ Μοραβιέτσκι του PiS, που πρωτοστατεί στο Ecr, ως βασικός πυλώνας του, με τον μεταξύ τους ανταγωνισμό-εχθρότητα να υπονομεύει την προσέγγιση με το κόμμα του Βέμπερ. Κι εάν σε αυτό προστεθεί και το Fidesz του Βίκτορ Όρμπαν, που τελευταία αυξάνονται οι φήμες πως με διαμεσολάβηση του Μοραβιέτσκι θα ενταχθεί στοECR, τότε η εξίσωση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο, αποκτώντας παραπάνω από έναν ή δύο αγνώστους χ.
Όσο κι εάν η ίδια η Ιταλίδα πολιτικός διαρκώς δίνει διαπιστευτήρια ευρωατλαντικής μετριοπάθειας -έως και υποτέλειας- οι Ευρωπαίοι δεξιοί μόνο καχυποψία μπορούν να νοιώθουν για τις τελικές προθέσεις του ECR της Μελόνι να στηρίξει την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για άλλη μία θητεία στην προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Άλλωστε μία εκλογή της νυν προέδρου με τη «βούλα» των ακροδεξιών, ανεξαρτήτως εάν η Μελόνι θεωρείται πλέον ευρωπαΐστρια, δεν περιποιεί και μεγάλη τιμή και δεν δαψιλεύει αξιοπιστία σε μία τέτοια συμμαχία (και φυσικά υποχρέωση και εξάρτηση) με την παράταξη των Ζεμούρ και Μαρεσάλ. Ιδίως σε μία πιθανή εκλογική επιτυχία, που θα αύξανε την επιρροή του ECR στο ευρωκοινοβούλιο. Τότε ενδεχομένως η επανεκλογή της φον ντερ Λάιεν θα επιτυγχανόταν με μία λιγότερο ολισθηρή συμμαχία Δεξιών-Σοσιαλιστών (σε περίπτωση που το ΕΛΚ δεν έχει πλειοψηφία), ενταφιάζοντας έτσι το σχέδιο της Μελόνι να εισχωρήσει δια της πλαγίας οδού στα ευρωπαϊκά κυκλώματα αποφάσεων. Γιατί άλλο η εκλογή του προέδρου της Κομισιόν (που άλλωστε κυρώνεται από τους αρχηγούς κρατών) και άλλο η ευρω-κοινοβουλευτική διαδικασία και η λήψη αποφάσεων. Οι Ευρωπαίοι είναι δυνατόν να επιλέξουν κι άλλους συμμάχους στην επανεκλογή της φον ντερ Λάιεν, φερ’ ειπείν τους Φιλελεύθερους ή όπως είχε γίνει και το 2019, που οι ψήφοι του Κινήματος 5 Αστέρων αποδείχθηκαν αποφασιστικοί για την εκλογή της Γερμανίας προέδρου.
Επιπλέον, δημιουργεί κι έναν σκληρό ανταγωνισμό με την άλλη ακροδεξιά ευρωομάδα, του Ταυτότητα και Δημοκρατία (Id) των Ματέο Σαλβίνι, Μαρίν Λεπέν και του γερμανικού AfD. Ιδίως όμως με τον Σαλβίνι, που είναι και κυβερνητικός της σύμμαχος και ήδη έχει αφήσει να εννοηθεί μία αλλαγή στάσης του στον κυβερνητικό συνασπισμό εάν -όπως θρυλείται και ακόμη δεν έχει αποφασίσει η ίδια- θέσει η Μελόνι και υποψηφιότητα για πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως επικεφαλής του ECR. Γιατί στην Ιταλία, η ενωμένη κεντροδεξιά βρίσκεται συνδεδεμένη λόγω της πολιτικής συγκυρίας και όλα δείχνουν πως μπορεί να μην είναι και τόσο ενωμένη.
Πρόσφατο παράδειγμα, η τοποθέτηση του Σαλβίνι στις 31 Ιανουαρίου στο ευρωκοινοβούλιο, πως «προσωπικά δεν θα ψήφιζα τη φον ντερ Λάιεν». Δήλωση που κλυδώνισε τόσο τα Αδέλφια της Ιταλίας της Μελόνι, όσο και τους φιλοευρωπαϊστές της Forza Italia. Ένα «όχι», που θα διερρήγνυε την προσέγγιση της Μελόνι με το ΕΛΚ και θα υπέσκαπτε την προσπάθειά της για να αποκτήσει μεγαλύτερη επιρροή στην Ευρώπη, όχι μόνον ως επικεφαλής της ιταλικής κυβέρνησης, αλλά πλέον ως ισότιμος συμμέτοχος στους θεσμούς και τις αποφάσεις.
Επιπλέον, ο Σαλβίνι εμφανίζεται και ως ενδοκυβερνητική αντιπολίτευση στην Ιταλία με αιχμή του δόρατος το αγροτικό. Η κριτική του για την ομιλία της φον ντερ Λάιεν στη σύνοδο κορυφής, μιλώντας για τις «καταστροφικές» πολιτικές της στο «μέτωπο της εργασίας και των δικαιωμάτων», όσο και η στήριξή του στις αγροτικές κινητοποιήσεις, απέναντι στις «τρελλές ψευτο-πράσινες πολιτικές», συνιστούν άλλον έναν πονοκέφαλο για τη Μελόνι. Γιατί, η πολιτική επίθεση του Σαλβίνι δεν αφορά μόνο τη διακυβέρνηση της φον ντερ Λάιεν, αλλά και τους εταίρους της «ενωμένης κεντροδεξιάς σε Ιταλία και Ευρώπη». Δηλαδή, άμεσα την πιθανότητα μίας συνεργασίας ΕΛΚ-ECR. Ο Σαλβίνι ατενίζει με αισιοδοξία το μέλλον όσο βλέπει να εκτινάσσονται τα ποσοστά των δημοσκοπήσεων για την ευρω-ομάδα του Id.
Η διχείριση του αγροτικού ζητήματος από τοAfD στη Γερμανία έχουν εκτινάξει τα ποσοστά του -μεταξύ 21- 22%. Ενώ αντίστοιχα στη Γαλλία το Rassemblement Nationa της Λεπέν κινείται στο 28%. Παρά την κατάρρευση της Λέγκας του στην Ιταλία (από 28 σε 9%) ο Σαλβίνι είναι αισιόδοξος πως η αγανάκτηση απέναντι στις κυβερνήσεις στην Ευρώπη, θα ευνοήσει κι εκείνον. Άλλωστε η επιτυχία του να περάσει η πρόταση για τη «διαφοροποιημένη αυτονομία», που ευνοεί δημοσιονομικά τις πλούσιες Περιφέρειες της Ιταλίας -όπου συγκεντρώνεται και η μεγαλύτερη αγροτική και βιομηχανική παραγωγή- εις βάρος του Νότου (που ψηφίζει περισσότερο τη Μελόνι) θα λειτουργήσει και σαν εκλογικό αναβατόριο γι’ αυτόν. «Είμαστε σήμερα η τρίτη ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο [ σύμφωνα με τις προβλέψεις, σημειώνουμε], μπορούμε να μεγαλώσουμε και με νέες ομάδες με τις οποίες είμαστε σε επαφή», διεμήνυσε ο Σαλβίνι, αποβλέποντας σε κάποιο μακρινό σήμερα. Λαμβάνοντας δε, υπ’ όψιν το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή δεν είναι εφικτή η πλειοψηφία στην Ευρώπη με μόνο το ΕΛΚ και τους Συντηρητικούς, ο Σαλβίνι έχει αρχίσει να προτείνει μία επιλογή à la ιταλικά: όπως στη Ρώμη υπάρχει μία δεξιά-ακροδεξιά πλειοψηφία (Forza Italia -Fratelli d’Italia-Λέγκα), έτσι να σχηματισθεί και συνασπισμός ΕΛΚ-Ecr-Id στις Βρυξέλλες. Μία υπόθεση που για τον ξενοφοβικό ηγέτη στέκει, καθώς το κόμμα του (που βρίσκεται μεταξύ πολύ ακροδεξιών κομμάτων στην Id) δεν θεωρείται το κατεξοχήν ακροδεξιό κόμμα στην ίδια την Ιταλία (τίτλος που ανήκει στο FdI της Μελόνι), η οποία έχει φθάσει να θεωρείται ως ισότιμος συνομιλητής με τους ευρωπαϊστές. Άλλωστε δεν είναι δα και κρυφός ο διάλογος του αντιπροέδρου του Id Μάρκο Τζάνι με τον Βέμπερ και μία σύγκλιση των ευρωπαϊκών παρατάξεων όλου του φάσματος της δεξιάς, κατανοητή ως μια προσπάθεια να διασφαλιστεί «μια ισχυρή προσωπικότητα στο Συμβούλιο», που θα διαγράψει από τον πολιτικό χάρτη «άλλη μία καταστροφική συνεργασία με τους σοσιαλιστές», όπως διατείνεται ο Σαλβίνι.
Είναι προφανές πως ο ξενοφοβικός ηγέτης προσπαθεί μέσω των ευρωεκλογών να αμφισβητήσει την ηγεμονία της Μελόνι στην ιταλική δεξιά. Μία ηγεμονία που σείεται και από τις αγροτικές διαμαρτυρίες που στρέφονται αδιάκριτα ενάντια σε όλες τις κυβερνήσεις στην Ε.Ε.. Οι διαμαρτυρίες των αγροτών στη Ρώμη θα μπορούσε κανείς να πει πως ήταν ένα προσωπικό πλήγμα για την ίδια τη Μελόνι. Γιατί στη φιλοευρωπαϊκή «στροφή» που έκανε αμέσως μετά την ανάρρησή της στην εξουσία, το made in Italy–που ένας από τους περιστροφικούς άξονές του ήταν ακριβώς η αγροτοδιατροφική βιομηχανία -αποτελούσε το μόνο πεδίο που η «πατριωτική» πολιτική της επέπρωτο να αντιμετωπίσει τις υποχρεωτικές πολιτικές των Βρυξελλών.
Η αγροτική «πορεία στη Ρώμη» και τα χαρακτηριστικά που είχαν τα αιτήματά τους, άφησαν να εννοηθεί η αναντιστοιχία λόγων και πρακτικής πολιτικής της νεοφασίστριας πρωθυπουργού. Η οποία σαν τον πρόγονό της Μουσολίνι, με τις μεγαλοϊδεατικές της βλέψεις (μια Μεγάλη Ιταλία των τριών Ηπείρων και των πολλών θαλασσών, από Μεσόγειο κι Ερυθρά Θάλασσα έως τον Ινδικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό), αυξάνει τις πολεμικές δαπάνες και την εμπλοκή της ως σημαιοφόρος των Αμερικανών, αποστερώντας πόρους από κρίσιμους τομείς της οικονομίας, τη βιομηχανία (βλέπε κατάρρευση Ilva και τις απειλές της Stellantis) την έρευνα, την αγροτιά και τις θέσεις εργασίας (σε άμεσο κίνδυνο άλλοι 180.000 εργαζόμενοι). Και μάλιστα όταν η συναίνεση της Ιταλίας στους όρους του νέου Συμφώνου Σταθερότητας, ουσιαστικά καταδικάζει την Ιταλία να σφίξει κι άλλο το ζωνάρι στις δαπάνες.
Η Μελόνι πέρα από μία ισχνή υποχώρηση για φοροαπαλλαγή σε αγρότες με εισοδήματα κάτω των 10.000 ευρώ -που μάλλον ευνοεί όσους συστηματικά φοροδιαφεύγουν κι όχι τους πραγματικά φτωχούς μικροκαλλιεργητές- και κάποια ευχολόγια, για τη βαρύτητα της ιταλικής πολιτικής προστατευτισμού (στα λόγια), που βοηθά στη βαθμιαία αλλαγή αντιμετώπισης σε ό,τι αφορά τα άλλα αιτήματα, δεν προσέφερε κάτι συγκεκριμένο. Όταν ο Σαλβίνι, από καιρό τώρα, έχει αναδειχθεί στον σταυροφόρο ενάντια στις εισαγωγές από τρίτες χώρες, τη χρήση αλεύρων από γρύλλους και το συνθετικό κρέας, η Μελόνι βρίσκεται τώρα υπόλογη για μία πολιτική που ακολουθεί την Ευρώπη και αυτό δεν πείθει ακόμη τους αγρότες. Πώς να πείσει άλλωστε η Μελόνι ότι θα συνδράμει την αξίωση των αγροτών ενάντια στις εισαγωγές φθηνών προϊόντων από τρίτες χώρες όταν το σχέδιο Ματέι για την ενέργεια προϋποθέτει αυτό ακριβώς; Ένα σχέδιο Ματέι για ενεργειακή αυτονομία που όμως κι εκείνο έρχεται σε αντίθεση με την «οικολογική μετάβαση» της αγροτικής παραγωγής. Οι αγρότες θα πρέπει να πληρώνουν χρυσή την άφθονη ενέργεια και το πετρέλαιο που θα εξασφαλίζουν αυτές οι συμφωνίες και να χρεωθούν όλα τα κόστη για να περάσουν στην πράσινη παραγωγή και να γίνουν ανταγωνιστικοί!
Πάντως η πίεση που άσκησαν οι αγρότες, έχουν φέρει τουλάχιστον μία πρώτη υποχώρηση από την απειλούμενη φον ντερ Λάιεν, όσον αφορά τα φυτοφάρμακα και τη συμφωνία με τη Μercosur. H την επιλογή του επόμενου προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κρίνεται από την ισορροπία ανάμεσα στις 27 κυβερνήσεις της Ε.Ε. και τους συσχετισμούς δυνάμεων που θα προκύψουν από τις ευρωεκλογές.
Και σε τούτο το μέτωπο η Μελόνι θέλει να έχει μία σημαντική πρωτοβουλία. Το να έχεις απέναντί σου κάποιον κύριο σύμμαχό σου, είτε στην ευρω-ομάδα σου, είτε στην κυβέρνησή σου, είναι ένα στοιχείο αναξιοπιστίας στην στρατηγική της Ιταλίδας νεοφασίστριας πρωθυπουργού, που μπορεί να της στοιχίσει την επίζηλη θέση της νέας Μέρκελ στην Ε.Ε..
