«Τα χρόνια, στα οποία εμείς οι Γερμανοί, στο κέντρο μιας ενωμένης Ευρώπης, είχαμε κέρδη από το μέρισμα της ειρήνης, πέρασαν. Η ελευθερία και η δημοκρατία φαίνονταν να κερδίζουν παντού έδαφος, το εμπόριο και η ευημερία έδειχναν να είναι δυνατές σε όλες τις κατευθύνσεις. Τώρα έρχονται δύσκολα, άγρια χρόνια». Αυτά τα λόγια επέλεξε ο Γερμανός ομοσπονδιακός πρόεδρος Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ για να περιγράψει την αλλαγή στην πολιτικο-οικονομική κατάσταση της Γερμανίας, την οποία ονόμασε «ρήξη με το παρελθόν», κρατώντας από την παράδοση της μνημειώδους ομιλίας του Ουίνστον Τσόρτσιλ προς τους Βρετανούς, όταν η Γερμανία εισέβαλε στην Γαλλία τον Μάιο του 1940. Τότε ο Τσόρτσιλ κάλεσε το βρετανικό λαό να πολεμήσει λέγοντάς του πως του υπόσχεται τη νίκη, αλλά μέσα από «αίμα, κόπο, δάκρυα και ιδρώτα». «Χρειαζόμαστε τη θέληση να σηκώσουμε κεφάλι και τη δύναμη να αυτοπεριοριστούμε», αυτό ήταν το μήνυμα του Γερμανού προέδρου προς το λαό του.
«Η Γερμανία έπαιζε [στο διεθνές γεωπολιτικό παιχνίδι της παγκοσμιοποίησης] πάντα σύμφωνα με τους κανόνες, αλλά μετά ήρθε ο Πούτιν και όχι απλά έβαλε τέλος στο παιχνίδι, αλλά πέταξε από το τραπέζι την ίδια τη σκακιέρα». Ο πόλεμος στην Ουκρανία «έριξε τη Γερμανία σε μια κατάσταση ανασφάλειας, την οποία οι άνθρωποι πίστευαν πως την έχουν ξεπεράσει. Σε μια εποχή πολέμου, βίας, προσφυγιάς και φόβου πως ο πόλεμος σαν φωτιά θα επεκταθεί στην Ευρώπη. Σε μια εποχή που δημιουργούνται ρήγματα στην οικονομία, [μια εποχή] ενεργειακής κρίσης και εκρηκτικής αύξησης των τιμών. Μια εποχή που το μοντέλο επιτυχίας μας, μιας παγκοσμίως δικτυωμένης εθνικής οικονομίας βρίσκεται υπό πίεση. Μια εποχή όπου η κοινωνική συνοχή και η εμπιστοσύνη στη δημοκρατία μετρά ζημίες.»
Η ομιλία της 28ης Οκτωβρίου 2022 στο προεδρικό μέγαρο Bellevue στο Βερολίνο, χαρακτηρίστηκε από αναλυτές και μέσα ενημέρωσης ως ιστορική, καίριας σημασίας. Με την ομιλία του αυτή ο Γερμανός πρόεδρος έδωσε τον τόνο για το είδος της πολιτικής που θέλει να ακολουθήσει η γερμανική ηγεσία και τμήματα των ελίτ απέναντι στην έμπρακτη και με όρους στρατιωτικής ισχύος αμφισβήτηση της παγκόσμιας δυτικής κυριαρχίας που αποτελεί η επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Γράφουμε «θέλει» και το ερώτημα είναι αν μπορεί. Λέγεται σε κύκλους της αντιπολίτευσης πως το μήνυμα απευθύνεται και στον «εσωτερικό εχθρό». Στις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που «αμφισβητούν τη δημοκρατία». Κυρίως δηλαδή στους Ανατολικογερμανούς. Γιατί εκεί εντοπίζεται το κέντρο της κοινωνικής αντιπολίτευσης, εκεί γίνονται συνεχώς διαδηλώσεις με αίτημα την άρση των κυρώσεων ενάντια στη Ρωσία και την ανάληψη από τη Γερμανία διαπραγματευτικών πρωτοβουλιών για ειρήνευση. Είναι εξάλλου εκεί όπου ο πληθυσμός υποφέρει περισσότερο από τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, οι οποίες εντάθηκαν με την κλιμάκωση και την είσοδο της Ρωσίας στον πόλεμο. Αυτά τα αιτήματα, για άρση των κυρώσεων, για διαπραγματεύσεις, για οικονομική στήριξη των πολιτών, αναρωτιέται ο αρθρογράφος Ράινερ Μπαλτσερόβιακ της μεγάλης εξωκοινοβουλευτικής αριστερής ιστοσελίδας Nachdenkseiten, είναι ακροδεξιά και αντιδημοκρατικά αιτήματα;
Ο Σταϊνμάιερ κάλεσε τους πολίτες να είναι σε εγρήγορση γιατί οι εχθροί της δημοκρατίας (εσωτερικοί και εξωτερικοί) ετοιμάζουν γενική επίθεση, ενώ θέλουν να κάνουν σαμποτάζ σε κρίσιμες υποδομές. Οι πολίτες πρέπει να αντιστέκονται σε αυτούς και να τους ξεχωρίζουν από την αποδεκτή πολιτική κριτική σε επιμέρους αποφάσεις. Οι δε υποδομές πρέπει να προστατευτούν, κάτι που φέρνει στο παιχνίδι μια ενδεχόμενη επέμβαση του γερμανικού στρατού στο εσωτερικό. Όμως οι φτωχότεροι πολίτες (και μετανάστες) στη Γερμανία πρέπει να τα βγάλουν πέρα με μια φορολογητέα ενίσχυση τριακοσίων ευρώ που δόθηκε τον Σεπτέμβριο, με κάποια αντίστοιχη και τον Δεκέμβριο, με πενιχρές αυξήσεις στα κοινωνικά επιδόματα, ενώ πρέπει να περιμένουν μέχρι τον Μάρτιο, ώστε να δουν να μπαίνει ένα φρένο (και όχι πλαφόν) στις τιμές της ενέργειας. Ο χειμώνας όμως ξεκινά ήδη στη Γερμανία, αργότερα, είναι αλήθεια, από ό,τι συνήθως. Εδώ όμως κρύβεται ο άλλος μεγάλος παράγοντας συλλογικής ανασφάλειας που ακούει στο όνομα «υπερθέρμανση και κλιματική κρίση». Και βέβαια ο πληθυσμός πρέπει να έχει στο μυαλό του το ενδεχόμενο της φωτιάς του πολέμου που ανέφερε ο πρόεδρος Σταϊνμάιερ. Μόνο που αυτός ο πόλεμος θα είναι πυρηνικός και ο τελευταίος της ιστορίας.
Πέρα λοιπόν από την αναγνώριση της πραγματικά δύσκολης κατάστασης της οικονομίας, που θα φανεί με σκληρό τρόπο όσο θα χειμωνιάζει, αλλά και τσουβάλιασμα της όποιας πραγματικής αντιπολίτευσης μέσα στον όρο «αντιδημοκράτες» και στην προσπάθεια τρομοκράτησης αυτής της αντιπολίτευσης, υπάρχουν δύο σημεία που έχουν ενδιαφέρον σημειολογικά στην ομιλία του Σοσιαλδημοκράτη πολιτικού και είναι γεωπολιτικής φύσεως. Το ένα έχει να κάνει με τον όρο «σκακιέρα». Ο όρος χρησιμοποιήθηκε τη δεκαετία του 1990 από τον σύμβουλο στρατηγικής της κυβέρνησης των ΗΠΑ Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι, προκειμένου να περιγράψει την Κεντρική Ασία και να προτείνει τρόπους εδραίωσης της ηγεμονίας των ΗΠΑ στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας με σκοπό την ολοκληρωτική αποδυνάμωση της χώρας αυτής, ακόμα και τη διάλυσή της. Αν το δούμε έτσι, ναι, η Ρωσία πέταξε τη σκακιέρα που χρησιμοποιούνταν από τις ΗΠΑ για να τη διαλύσει ως χώρα και κοινωνία.
Το δεύτερο σημείο έχει να κάνει με τους όρους του παιχνιδιού που δεν τήρησε η Ρωσία, σύμφωνα πάντα με τον Γερμανό πρόεδρο. Στα θερμά κλίματα της Αραβίας πριν τέσσερις μέρες ο υπουργός Ενέργειας του Κατάρ είπε πως οι Ευρωπαίοι είναι υποκριτές. Θέλουν να βάλουν πλαφόν, ανώτατο όριο στις τιμές του φυσικού αερίου. Αυτό όμως έρχεται σε αντίθεση με τους κανόνες του παιχνιδιού. Ο υπουργός είπε πως οι Ευρωπαίοι τηρούν τους κανόνες μόνο αν τους συμφέρουν και καταστρατηγούν τους όρους της ελεύθερης αγοράς.
«Όποιος δώσει ένα σεντ παραπάνω, αυτός θα αγοράσει το φυσικό αέριο». Πράγματι, η ρήξη με το παρελθόν της παντοδυναμίας του δυτικού κόσμου έχει συντελεστεί. Αλίμονο στους Γερμανούς φτωχούς και στους Γερμανούς διαδηλωτές. Ειδικά αν αποκαλούν τους νοσταλγούς των Ες-Ες και του Μπαντέρα «ναζί», όπως στη Λειψία πριν ένα μήνα.
