«Όπως κερδίσαμε τη μάχη της υγείας θα κερδίσουμε και τη μάχη της οικονομίας»
– Κυριάκος Μητσοτάκης 21/5/2020
Το προχθεσινό διάγγελμα του Κυριάκου Μητσοτάκη ήταν ένας θρίαμβος της κρατικής αμηχανίας και μνημείο ακατανόητου πατερναλισμού. Κανένας βεβαίως δεν παρακολουθεί πώς πλαισιώνει τις εξαγγελίες των εκάστοτε μέτρων ο πρωθυπουργός, είναι σαν μια γαρνιτούρα κοινοτοπιών που συνοδεύει κάποιο ψιλοαυθαίρετο πακέτο μέτρων ή “μέτρων” προστασίας. Αλλά προχθές η πλαισίωση αυτή ήταν εξοργιστικά ανακριβής .
Κατ’αρχάς πουθενά στον λόγο του, σε κανέναν λόγο του ποτέ, δεν μοιάζει να συναισθάνεται πως η απαγόρευση της ελευθερίας, όχι μόνο της συνάθροισης πια, αλλά της κυκλοφορίας, είναι τόσο βαριά παραβίαση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων που χρήζει αναλυτικής και τεκμηριωμένης δικαιολόγησης η καταστρατήγησή της. Αντ’ αυτού κενολογίες, εκκλήσεις στη νεολαία, πέταγμα της μπάλας σε ένα ιδανικό μεταπανδημικό μέλλον που δεν είναι ούτε δεδομένο, ούτε προδιαγράφεται ιδανικό.
Ένα ερώτημα που αφορά την κατεύθυνση των κυβερνητικών μέτρων, που δεν είναι μόνο δικά της, είναι παρεμφερή σε Ιταλία και Γαλλία π.χ, όπως θα συζητήσουμε παρακάτω, είναι το πώς μεταδίδεται ο κορονοϊός σήμερα. Κάτω από ποιες συνθήκες ‘κολλάει’ περισσότερο και πώς αντιμετωπίζεται; Ποια μέτρα έχουν δουλέψει και ποια όχι; Θα μας βοηθήσει ίσως η απάντηση σε ένα αμέσως προηγούμενο επεισοδιακό ισχυρισμό στη μακρά σειρά κυβερνητικών αφορισμών.
Κολλάει στις διαδηλώσεις;
Ο Άδωνις Γεωργιάδης στις 21/10 συνέδεσε την έκρηξη των κρουσμάτων COVID-19 με τη συγκέντρωση έξω από το εφετείο στις 7/10 για την ανακοίνωση της απόφασης στη δίκη της Χρυσής Αυγής. Κατ’αρχάς ο κ. Γεωργιάδης ξεκινά με λάθος υπόθεση, μια και η μεγάλη πλειονότητα των συγκεντρωμένων εκείνη την ημέρα φορούσε, αντίθετα από ότι λέει ο Υπ.Ανάπτυξης, μάσκες. Αλλά όπως δείχνει και το παρακάτω διάγραμμα, ούτως ή άλλως την αύξηση των κρουσμάτων δεν την οδηγεί η Αττική αλλά τα κρούσματα σε όλη την υπόλοιπη Ελλάδα (μια ματιά στα αναλυτικά στοιχεία δείχνει κυρίως την Β.Ελλάδα). Η Αττική έχει μια μικρή σχετικά άνοδο, αλλά στις 5-10 μέρες από τη συγκέντρωση του εφετείου, όταν θα περιμέναμε να είναι εμφανές πια στο διάγραμμα κάποιο ‘σήμα’ αυτού του κατά Γεωργιάδη συμβάντος υπερμετάδοσης (superspreader event), δεν υπάρχει απολύτως τίποτα.
Αυτά τα γραφήματα δεν λένε όλη την αλήθεια βέβαια, γιατί π.χ. ο αριθμός των τεστ δεν είναι ο ίδιος κάθε ημέρα. Όμως από όσο ξέρουμε ο αριθμός των ημερήσιων τεστ αυξήθηκε σημαντικά από τις 13 Οκτωβρίου πανελληνίως (και πάλι δεν ξέρουμε πόσα τεστ έγιναν ανά κάτοικο στην Αττική σε σχέση με άλλες περιφέρειες προφανώς). Πάντως στοιχεία που να τεκμαίρουν θετική συσχέτιση αύξησης κρουσμάτων με τη συγκέντρωση της 7/10 απλά δεν προκύπτουν.
Πάνω: ημερήσια τεστ SARS-CoV-2 στην Ελλάδα
Αυτό ήταν κάτι αναμενόμενο. Κι αυτό γιατί ξέρουμε τι είχε συμβεί νωρίτερα, στις ΗΠΑ, στις παναμερικανικές διαδηλώσεις μετά τη δολοφονία του George Floyd, που ήταν πολυπληθέστατες (15-26 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν συμμετάσχει στις διαδηλώσεις μέχρι τις αρχές Ιουνίου), κράτησαν μήνες και ήταν εξαπλωμένες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη των ΗΠΑ.
Οι διαδηλώσεις αυτές λοιπόν, παρά τα αναμενόμενα, δεν συνοδεύτηκαν από έξαρση των κρουσμάτων κορονοϊού σύμφωνα με τις διαθέσιμες έρευνες. Μάλιστα σχετική μελέτη ερευνητών από τα πανεπιστήμια Rutgers, Harvard και Northeastern, που κατέδειξε αυτό το γεγονός, εικάζει πως πρόκειται για απόδειξη αυτού που ξέρουμε και από άλλες πηγές, πως δηλαδή ο ιός διαδίδεται πολύ πιο δύσκολα σε εξωτερικό χώρο. Ιδίως δε όταν ο κόσμος φοράει μάσκα. Σημειωτέον πως και σε αυτή την περίπτωση ήταν ο αντίστοιχος πολιτικός χώρος του αντιπροέδρου της ΝΔ που διέσπειρε τις ψευδολογίες περί μεγάλης διασποράς και BLM.
Ας το κρατήσουμε αυτό.
Το Διάγγελμα
Καθώς λοιπόν οι θάνατοι από τον κορωνοϊό φάινεται να έχουν πάρει την ανηφόρα παρά τα μέτρα που είχαν ληφθεί μέχρι τώρα (βλέπε παρακάτω), προχθές ο πρωθυπουργός μας, βγήκε και μας διάβασε με πατρικό ύφος από το ότο-κιου επιπλέον μέτρα (χωρίς να μας κάνει φυσικά κανέναν απολογισμό της επιτυχίας ή μη των προηγουμένων μέτρων τα οποία είχαν ληφθεί για τον περιορισμό της πανδημίας και κατά πως φαίνεται από το νέο πακέτο που εξήγγειλε ο κ. Μητσοτάκης, δεν την περιόρισαν αρκετά):
- Μάσκες και σε εξωτερικούς χώρους υποχρεωτικά (ανεξαρτήτως συνωστισμού) – κάτι που το έχουν κάνει ήδη σε χώρες με μεγαλύτερη διασπορά, και στη γενικότητά της είναι μια αντιπαραγωγική απαγόρευση
- Απαγόρευση κυκλοφορίας, πλην λίγων εξαιρέσεων 12:30 πμ – 5 πμ – κάτι επίσης οριζόντιο, που ισοδυναμεί με περιορισμό κατ’οίκον
Θέλω να σας πω τι σημαίνει αυτό σε πρώτη ανάγνωση: μετατρέπεται πάλι η αστυνομία σε εργαλείο υγειονομικής πολιτικής πάνω σε μέτρα που αποτελούν εύφορο έδαφος για αυθαιρεσία, μη έχοντας ακριβώς διαπρέψει στην προηγούμενη καραντίνα. Διότι τα μέτρα προβλέπουν πως αν μετακινούμαι με τα πόδια, χωρίς μάσκα, ακόμα και αν περπατάω μόνος μου και κοινωνικά αποστασιοποιημένος στο ύπαιθρο, θα μου βάζουν πρόστιμο – και ας έχει μηδενική επίδραση στη διάδοση του ιού – κατά την κρίση προφανώς της αστυνομίας. Η διαπίστωση δε του αν ασκούμαι ή όχι (και άρα εξαιρούμαι από την υποχρεωτική μασκοφορία) είναι στην αποκλειστική κρίση του οργάνου της τάξεως. Ανάλογα, αν αποφασίσει κάποιος να βγει από το σπίτι για οποιοδήποτε λόγο και γυρίσει αργότερα από τις 12:30. Κάθε κίνησή στην πόλη, σε ανοιχτούς δημόσιους χώρους μιλάμε τώρα όχι σε κλειστούς, υπόκειται στην κρίση και την έγκριση της ΕΛ.ΑΣ, έναντι των αυθαιρεσιών της οποίας ελάχιστοι έχουν καταφέρει ποτέ να βρουν το δίκιο τους.
Το μείζον όμως εδώ είναι πως όταν παίρνονται μέτρα που καταργούν τη συνταγματική ελευθερία του συνέρχεσθαι και του κινείσθαι (ειρήσθω εν παρόδω: νομικούς έχουν στις επιτροπές που αποφασίζουν τα μέτρα;), ή δευτερευόντως που καταστρέφουν ολόκληρους κλάδους απασχόλησης χωρίς αποζημίωση, θα πρέπει να παρουσιάζονται σοβαρά στοιχεία πως τα μέτρα που ήδη έχουν εφαρμοστεί και των οποίων τα σημερινά είναι ευθεία συνέχεια, έχουν αποτελεσματικότητα που να δικαιολογεί την έστω και προσωρινή κατάλυσή της. Θα πρέπει να αποδειχθεί, με στοιχεία, πως μεγάλο τμήμα των καταγεγραμμένων κρουσμάτων προέρχεται από μεταμεσονύκτιες συνάξεις, ή από μοναχικούς περιπατητές. Από τα, υπαίθρια (είμαστε στην Ελλάδα και όχι στη Γαλλία, δεν προσφέρονται αυτά για copy – paste), τραπέζια των μπαρ και τους ορθίους με τις περιπτερόμπυρες στις πλατείες. Διότι τα έως τώρα μέτρα έδιωξαν καθήμενους σε εξωτερικό χώρο σε μια εύλογη και πάντως ελεγχόμενη απόσταση, τους έστειλαν όρθιους να στριμώχνονται εκτός καθισμάτων σε μικρότερο ανοιχτό χώρο και τώρα κινδυνεύουν να στείλουν μαζικά κόσμο για διανυκτέρευση στο κλειστό χώρο κάποιων σπιτιών. Αυτό με συνέργεια με τον κορονοϊό μοιάζει και όχι με αντιμετώπισή του.
Ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε επίσης στην ενίσχυση του συστήματος υγείας με την αύξηση του νοσηλευτικού προσωπικού και των κλινών εντατικής.
“Διαθέτουμε μεγαλύτερο αριθμό κρεβατιών εντατικής θεραπείας. Και πολύ περισσότερους γιατρούς και νοσηλευτές στα νοσοκομεία μας. Τους ευχαριστώ, σας ευχαριστώ, ακόμα μια φορά, για τον καθημερινό σας αγώνα”
Πρόκειται για τουλάχιστον αμφίβολης αληθείας δηλώσεις. Για να μην τις πούμε απλώς ‘ψευδείς’. Και όσο για τις ευχαριστίες, είχαν δοθεί και νωρίτερα:
Στην επόμενη αποστροφή του, ο πρωθυπουργός το απογειώνει:
“…Όπως είπα, το δεύτερο κύμα είναι σφοδρότερο.
Επηρεάζει, πλέον, όλες τις ηλικίες, ιδιαίτερα όμως τους νέους. Και διαπερνά περιφέρειες, πόλεις, ακόμη και συνοικίες. Με όχημα, δυστυχώς, την ίδια την κοινωνική ζωή: Τις καθημερινές επαφές μεταξύ μας και τις απλές συνήθειες του ελεύθερου χρόνου και της διασκέδασης.
Προσέξτε: Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι στις στιγμές της ανεμελιάς γινόμαστε πιο ευάλωτοι στον ιό. Αντίθετα, στα σχολεία, όπου τηρούνται σχολαστικά τα μέτρα, οι κίνδυνοι αποδεικνύεται ότι είναι πολύ μικρότεροι...”
Περίμενε, όχι. Αν με το επηρεάζει εννοούμε βλάπτει, προφανώς δεν ισχύει. Στις 23/10 π.χ. οι μισοί διασωληνωμένοι ήταν πάνω από 66 ετών και οι μισοί εκ των θανόντων από την πανδημία συμπολίτες μας άνω των 79. Αλλά και όχι ακόμα και αν εννοούμε μολύνει, γιατί δεν τεκμαίρεται ούτε πως έχουν αποκτήσει πρόσφατα μια δυσανάλογη τάση να κολλάνε τον ιό, αλλά και κυρίως γιατί δεν τεκμαίρεται πως όσοι κολλάνε, κολλάνε πίνοντας μπύρες στο πάρκο, ή τσίπουρο σε τραπεζάκια. Τα στοιχεία που δημοσιεύονται από τον ΕΟΔΥ είναι περιορισμένα και δεν αφήνουν τον αναγνώστη τους να εξάγει ασφαλή συμπεράσματα (σημειώστε τη σχετική παρέμβαση προχθές του καθηγητή Ηλία Μόσιαλου), αφού δεν ανακοινώνονται τα δημογραφικά στοιχεία των θετικών στο τεστ ανά ημέρα, δεν δημοσιεύεται από όσο έχω δει η δημογραφική σύσταση όλου του εξεταζόμενου δείγματος, άρα δεν ξέρουμε το ποσοστό θετικών κρουσμάτων ανά ηλικιακό γκρουπ, ούτε την εξέλιξη αυτού του ποσοστού. Φαίνεται όμως πως το ποσοστό μόλυνσης της ηλικιακής ομάδας 18-39 ως προς όλα τα θετικά κρούσματα, συνολικά από την αρχή της πανδημίας, ήταν 43,3% στις 23 Οκτωβρίου, 43,8 στις 28 Σεπτεμβρίου και 45,4% την 1η Σεπτεμβρίου. Με άλλα λόγια, το ποσοστό των “νέων” επί του συνόλου των κρουσμάτων έχει πτώση το τελευταίο δίμηνο. Άρα στα πρόσφατα κρούσματα η συμμετοχή της ηλικιακής κατηγορίας 18-39, μειώνεται ποσοστιαία (έχει αυξηθεί αντίστοιχα το ποσοστό συμμετοχής στα θετικά κρούσματα στην, όχι ακριβώς νεαρή, ηλικιακή κατηγορία 40-64, άλλη μια ένδειξη για το πού οφείλεται η έξαρση). Λόγω της έλλειψης των αναλυτικών στοιχείων που προανέφερα αυτό δεν αποδεικνύει κάτι, αλλά από την άλλη σαφέστατα δεν συνηγορεί και στα περί επηρεασμού κυρίως των νέων από τον κορονοϊό. Αν υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν το αντίθετο, θα όφειλε ο ΕΟΔΥ να μην αφήσει εκτεθειμένο τον πρωθυπουργό και να τα δημοσιοποιήσει για λόγους σεβασμού στα συνταγματικά δικαιώματα των πολιτών στη χώρα.
Αλλά αν για τα ποσοτικά στοιχεία μπορεί να υπάρξει μια αμφιβολία πως ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν μας τα είπε καλά, για τα ποιοτικά, για τον τρόπο δηλαδή της μετάδοσης του ιού ειδικά στους νέους, δεν μπορεί κανείς παρά να καγχάσει. Από πού προκύπτει πως η έξαρση οφείλεται στις “καθημερινές επαφές μεταξύ μας και τις απλές συνήθειες του ελεύθερου χρόνου και της διασκέδασης”; Έχουν γίνει ιχνηλατήσεις στην Ελλάδα που να το δείχνουν αυτό; Στην συγκεκριμένη μάλιστα ηλικιακή ομάδα; Μα η συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα, όπως και η επόμενη των 40-64, έχει πάμπολλες, συστηματικότερες και σαφώς πιο επικίνδυνες επαφές μέσα από τις οποίες θα μπορούσε να κολλήσει. Είναι εργαζόμενοι και φοιτητές ή μαθητές, που σημαίνει πως μετακινούνται μέσα στα Μέσα Μαζικής Μόλυνσης, στο τρενάκι του κορονοτρόμου που έχει γίνει το μετρό ή στα πιτσικαρισμένα από κόσμο κορονολεωφορεία. Ψωνίζουν σε μαγαζιά, σούπερ-μάρκετ και εμπορικά κέντρα. Είναι εργαζόμενοι, που σημαίνει πως βρίσκονται μέσα σε χώρους εργασίας, από όπου η Επιθεώρηση Εργασίας πια φαίνεται πως δεν περνά και κανένας υγειονομικός κανόνας δεν τηρείται παρά μόνο από φιλότιμο του ιδιοκτήτη, χώρους, όπου οι σωρείες συσχετιζόμενων περιστατικών αποτελούν βασική συνιστώσα της πανδημικής έξαρσης…
Αλλά βρίσκονται και στην τρίτη λυκείου, όπου οι κίνδυνοι κάθε άλλο παρά αποδεικνύονται μικρότεροι παρόλες τις διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού. Πρόσφατα, στις 21 Οκτωβρίου, η υφυπουργός παιδείας κ. Ζαχαράκη δήλωνε πως αυτή τη στιγμή βρίσκονται 300 τμήματα και 26 σχολεία σε καραντίνα. Περιέγραφε δε τον αριθμό ως μικρό σε σχέση με το σύνολο των σχολείων. Αλλά επειδή οι καραντίνες στα σχολεία είναι μέχρι 14 μέρες, μάλλον δεν συμπεριλαμβάνει σε αυτά π.χ. τα 152 σχολεία που είχαν κλείσει στα τέλη Σεπτεμβρίου. Αν δεν πέσουν δε οι ρυθμοί μόλυνσης θα έχουμε άλλα τόσα τουλάχιστον τμήματα και σχολεία εκτός λειτουργίας λόγω πανδημίας, ως τα τέλη Νοεμβρίου. Αυτοί οι ρυθμοί μόλυνσης δεν ξέρω αν είναι μεγάλοι, αλλά πάντως δεν είναι ασήμαντοι. Η μικρή μου εμπειρία ως γονέας μαθητών σε σχολείο που έκλεισε 14 μέρες λόγω Covid-19, μου έδειξε πως καμία ιχνηλάτηση κρουσμάτων και επαφών δεν έγινε μετά τα τρία κρούσματα, κανένα τεστ δεν έγινε σε μαθητές ή γονείς, καμία οδηγία δεν δόθηκε στους μαθητές των τμημάτων που επλήγησαν, παρά μόνο όσα τεστ έκαναν ιδιωτικά οι γονείς, και όσες προφυλάξεις πήραν μόνα τους τα παιδιά, πολλά από τα οποία όμως συνέχισαν μετά από λίγες μέρες κανονικά τα φροντιστήρια. Σε τμήματα με 25 παιδιά, με χρήση μάσκας που στην πράξη προφανώς απέχει από το σωστό, ελπίζουμε πλέον στη μειωμένη μεταδοσιμότητα από και προς τους νεαρότερους και την αυτοσυντήρηση και προφύλαξη των καθηγητών (των οποίων ο μέσος όρος ηλικίας μετά από 10 χρόνια μνημόνια είναι σίγουρα αρκετά πάνω από 50).
Τα σημερινά δεδομένα λοιπόν αντίθετα με τα όσα δήλωσε ο Κ. Μητσοτάκης δεν είναι σαφή: Η εξάπλωση του ιού θα πρέπει να αποδειχθεί πως εντοπίζεται κυρίως μεταξύ των νέων με κάποιου είδους τεκμήρια που πάντως δεν παρουσίασε κανείς. Και αν πράγματι η εξάπλωση “εστιάζεται στις ώρες και στους τόπους όπου συγκεντρώνονται”, οι περισσότεροι νέοι – αντίθετα ίσως με την εμπειρία του πρωθυπουργού – συγκεντρώνονται όπως είπαμε στα ΜΜΜ, στις τάξεις, στη δουλειά, όλοι τους κλειστοί, συχνότατα μη αεριζόμενοι επαρκώς χώροι, όπου βρίσκονται σε αναγκαστικοί εγγύτητα όλοι με όλους. Κλαμπ και κλειστά κέντρα διασκέδασης πρακτικά δεν λειτουργούν (ή αν λειτουργούν μπορούν να κλείσουν), συναυλίες και μαζικές εκδηλώσεις δεν γίνονται πρακτικά, τα γήπεδα είναι άδεια, τα θέατρα και τα σινεμά είναι με 30% πληρότητα, στις Εκκλησίες, παγκοσμίως εστίες υπερμετάδοσης, δεν πολυπηγαίνουν οι νέοι. Εκτός και αν η Ελλάδα αποτελεί την παγκόσμια εξαίρεση και τα περιστατικά υπερμετάδοσης, ειδικά εδώ, συμβαίνουν τακτικά σε ανοικτούς χώρους.
Επαναλαμβάνω λοιπόν την αρχική κατάληξη: αν στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ μαζικές υπαίθριες συγκεντρώσεις, με ρίψη μάλιστα χημικών και χάος, δεν οδήγησαν σε αναγνωρίσιμο κύμα κρουσμάτων κορονοϊού ούτε σε νέους, ούτε σε γέρους, μοιάζει απίθανο να το προκαλέσουν αυτό οι χαλαρές και όχι πυκνές συναθροίσεις στις ανοιχτές πλατείες, σε πάρκα ή σε δρόμους. Η μόνη παρέμβαση τότε που θα χρειαζόταν θα ήταν η παρουσία των δήμων στις πλατείες, και η διανομή μασκών για όλους, μέσα και έξω από τα υπαίθρια καταστήματα.
Και τέλος το ύφος: το ύφος ενός ανθρώπου που συμβουλεύει κατ’οίκον εγκλεισμό και μάσκες σε κατ’ ιδίαν περίπατους, ενώ “αποδρά” τριήμερα τουλάχιστον, κάθε δεύτερη εβδομάδα, με κοσμικούς αυλοκόλακες να τον λιβανίζουν στα ΜΜΕ. Ενός ανθρώπου που για αυτόν ο κατ’ οίκον περιορισμός μετά τις 12:30 που επιβάλλεται στους πληβείους σημαίνει περιορισμός στο κλάμπινγκ, που δεν γνωρίζει προφανώς κανέναν που να μένει σε μικρά ασφυκτικά διαμερίσματα, που να δουλεύει και να τρέχει όλη μέρα και να χρειάζεται να δει, έστω και με μάσκες, έστω και ανά μικρές ομάδες, έστω σε ανοικτούς χώρους, πέντε φίλους για να μη νοιώθει πως υφίσταται μόνο ως υγιής κατάδικος σε καταναγκαστική και απροστάτευτη εργασία. Και απευθύνεται και νουθετεί τους νέους αυτής της χώρας: τους ψυκτικούς του Περιστερίου και τις ακτένιστες του Περάματος, που έχουν να αντιμετωπίσουν ανεργία μαμούθ, μισθούς πενταροδεκάρες, παρά το ρεκόρ εκπαιδευτικών τίτλων που έχει αυτή η γενιά, σερβιτόροι με πτυχίο και δυόμιση ευρώ ωρομίσθιο, ντελιβεράδες με μάστερ και δικό τους παπί, τηλεφωνήτριες με ερευνητικό έργο στην κοινωνική ανθρωπολογία και εργαζόμενες σε πανδημικά εκκολαπτήρια, με μηδενικές προοπτικές οικονομικής εξομάλυνσης. Που ζουν μέσα στην έκπτωση κάθε φιλοδοξίας, τη διάλυση του κοινωνικού κράτους και της προστασίας, την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών, και τη στοχοποίηση από την αστυνομία, της οποίας οι επιδόσεις συστηματικού διωγμού και αυθαιρεσίας απέναντι στις νουθετούμενες ηλικιακές ομάδες είναι τελευταία στα ύψη.
Φοβάμαι πως απλά κατασκευάζεται ο επόμενος μιντιακός αποδιοπομπαίος τράγος που θα εξηγεί την αποτυχία μέτρων, που δεν έχουν παρθεί για να επιτύχουν. Αν τα πράγματα εξελιχθούν παρ’ ελπίδα στραβά, θα πέφτει ξύλο, θα αποκηρύσσονται οι ανεύθυνοι νέοι, όλος αυτός ο μιντιακός οχετός που υπηρετεί την κυβέρνηση, τους νέους θα στιγματίσει ως συλλογικά ανάξιους της εθνικής μας ηγεσίας. Ο βραδινός ή μη ξυλοδαρμός τους θα είναι τα θεάματα που θα προσφέρονται στη μισάνθρωπη βάση του κυβερνώντος κόμματος, τώρα που οι πρόσφυγες έχουν κλειστεί σε φυλακές και δεν είναι εύκολη η επίδειξη της κακομεταχείρισής τους σε στρατόπεδα, παρεμπιπτόντως επίσης δυνητικά εστίες υπερμετάδοσης. Θεάματα που θα εξηγούν πως άρτο δεν έχει επειδή για την εξάπλωση της πανδημίας φταίνε οι νέοι.
Δεν πρόκειται για υγειονομική διαχείριση, αλλά για πολιτική.
Η αλήθεια είναι βέβαια πως θα ήταν άδικο να μην παρατηρήσουμε πως δεν είναι όλα αυτά που προσάπτουμε σε αυτήν την κυβέρνηση αποκλειστικά ελληνική ιδιαιτερότητα.
Συμβαίνουν και στην Εσπερία
“Η κυβέρνηση είχε για μήνες τη δυνατότητα να επενδύσει μαζικά στις νοσοκομειακές υποδομές, να αναδιοργανώσει την εκπαίδευση για να περιορίσει τη μετάδοση στα σχολεία, να προσλάβει φροντιστές, για να αποφύγει να φτάσει σε αυτό το σημείο. Αντί να ανταποκριθεί σε αυτές τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, δεν έκανε τίποτα. Και σήμερα, αυτό θα το πληρώσει ο πληθυσμός, με ελευθεροκτόνα μέτρα.”
Το παραπάνω απόσπασμα δεν έχει γραφτεί για την Ελλάδα, παρότι θα μπορούσε. Είναι κριτική που γίνεται στον Μακρόν από Γάλλους πολίτες. Παρότι στη Γαλλία δεν είναι ειδικά οι νέοι που μπαίνουν στο στόχαστρο, οι χειρισμοί είναι ανάλογοι.
Η Ελλάδα συνεχίζει με ζήλο, και μάλλον μιμείται μηχανικά, τα πακέτα αναποτελεσματικών μέτρων για τον περιορισμό του κορονοϊού που επιβάλλονται σε διάφορες χώρες της ΕΕ κυρίως, προσθέτοντας φυσικά και τις δικές μας ιθαγενείς πινελιές, και αγνοώντας τις κοινωνικές και τις κλιματικές διαφορές με τις χώρες εκείνες. Συμμετέχει σε έναν γύρο σκληρών νέων περιορισμών, σε Ιταλία και Γαλλία π.χ., που έχουν βάλει στο στόχαστρο την κυκλοφορία τη νύχτα. Η αιτία είναι η καλπάζουσα αύξηση των κρουσμάτων του κορονοϊού σε όλη σχεδόν την ήπειρο αλλά και τον κόσμο, ένα θανατηφόρο δεύτερο κύμα, που ο φόβος είναι πως μόλις τώρα ξεκινά.
Ποσοστό θετικών κρουσμάτων επί των τεστ, σε Γαλλία, Ιταλία και Ελλάδα
Κοινή συνισταμένη ανά την Ευρώπη (με εξαιρέσεις βέβαια) αποτελεί μια σειρά παρεμβάσεις που “επιτρέπουν” τους συνωστισμούς της οικονομίας να μολύνουν ανενόχλητοι, ενώ οτιδήποτε θεωρείται “διασκέδαση” και άρα περιττή οικονομικά δραστηριότητα πατάσσεται, ως αχρείαστα επικίνδυνο – παρότι λιγότερο επικίνδυνο. Η στρατηγική αυτή απέτυχε την άνοιξη (τα εργοστάσια του Bergamo τα κράτησε ανοικτά η Confindustria, ο ιταλικός ΣΕΒ, μέχρι τέλη Μαρτίου, πέραν κάθε λογικής ασφαλείας) και μάλλον θα αποτύχει και τώρα μια και αλλεπάλληλα μέτρα που έχουν σαν στόχο αυτή την “περιττή” δημόσια κυκλοφορία, δεν μοιάζει να έχουν ανακόψει στο παραμικρό τις μολύνσεις – και μιλάμε εκεί για χώρους κλειστούς. Οι χώρες που ήραν γρήγορα τα μέτρα θριαμβολογώντας βρίσκονται στην χειρότερη θέση. Ήδη η Τσεχία είναι σε νέο πλήρες λοκ-ντάουν, όπως και η Ιρλανδία, ενώ ετοιμάζονται και χώρες όπως το Βέλγιο και η Ισπανία.
Χώρες όπως η Ιταλία και η Γαλλία θα συνεχίσουν αυτές τις προσχηματικές, σπασμωδικές απαγορεύσεις μέχρι το σύστημά υγείας τους να φτάσει στο κόκκινο και να αναγκαστούν και αυτές σε νέο λοκ-ντάουν, εκτός και αν υπάρξει κάποια μείζων ιατρική πρόοδος ή κάποιου είδους καινοτόμα προσέγγιση στην πανδημική προστασία. Η όλη πορεία των μερικών και επιλεκτικών απαγορεύσεων που συνδυάζουν την αντιδημοκρατικότητα και την έλλειψη νομιμοποίησης με την αναποτελεσματικότητα οδηγεί εκεί. Καλούν δηλαδή σε περιορισμό των δικαιωμάτων των πολιτών τους χωρίς κανένα υγειονομικό αντίκρυσμα προκειμένου να παρατείνουν την ανεμπόδιστη λειτουργία των οικονομιών τους όσο περισσότερο γίνεται, και χωρίς μείζονες επενδύσεις στην υγεία και την πρόληψη, επενδύσεις όχι μόνο οικονομικής αλλά και κοινωνικής υποδομής.
Αυτό μπορεί να μοιάζει μια εύλογη διαχείριση από τα ψηλά, αλλά μοιάζει σαν φρικτός κυνισμός από τα χαμηλά και καταχράται την ήδη υπό δοκιμασία εμπιστοσύνη των κυβερνωμένων στις προθέσεις και την ικανότητα διαχείρισης της πανδημίας από τους κυβερνήτες τους. Για αυτό έγινε χθες το ξέσπασμα στη Νάπολη, πιθανόν όχι το τελευταίο στην Ευρώπη
Με εξαίρεση χώρες των οποίων το παράδειγμα θα πρέπει να μελετηθεί επισταμένως, όπως η Νορβηγία και η Ιαπωνία, ελάχιστες χώρες έχουν καταφέρει να σταματήσουν την εξάπλωση της πανδημίας χωρίς σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις. Το αν και σε ποιον βαθμό αυτές θα μεταφερθούν σαν φορτίο στους πληθυσμούς τους εξαρτάται από την πολιτική του κάθε κράτους, αλλά η νωθρότητα της αντίδρασης της ΕΕ, η άρνηση ακόμα και ενώπιον μιας τέτοιου μεγέθους φυσικής καταστροφής να αποτινάξει τα δηλητηριώδη για την πλειονότητα των λαών της οικονομικά της δόγματα, είναι η κύρια αιτία και της απίσχνανσης των συστημάτων υγείας, όσο και της κατά περίπτωση ανεπαρκούς οικονομικής στήριξης των πολιτών της εν μέσω μιας έκτακτης κατάστασης ζωής και θανάτου.
Ας παρατηρήσουμε όμως το εξής: με την έλευση του φθινοπώρου τα κρούσματα και οι θάνατοι πολλαπλασιάζονται σε όλο το Βόρειο ημισφαίριο. Οι χώρες που ζουν υπαιθρίως περισσότερο, αποφεύγουν όπως φαίνεται την μεγάλη έξαρση, όπως πιστοποιεί η περίπτωση της Ελλάδας ή της Τουρκίας, αλλά και η εμφανής διαφορά συχνότητας κρουσμάτων στον άξονα Βορρά – Νότου στην Ιταλία (όπως και στην Ελλάδα πάντως). Εντέλει όμως, επειδή με ποταπαγορεύσεις δεν αναχαιτίζεις πανδημίες και προϊόντος του χειμώνα, το πιθανότερο είναι (αν δεν βοηθήσει και ο καιρός), κάποια στιγμή η διάσωση του ΕΣΥ να επιβάλει και εδώ ένα γενικό λοκ-ντάουν. Καθώς τα πράγματα θα αγριεύουν, η κληρονομιά μιας σειράς, αστόχων, ακατανόητων και αναποτελεσματικών μέτρων, σε συνδυασμό με την αποεπένδυση στη δημόσια υγεία και παιδεία, δεν θα βοηθήσει καθόλου στην εμπέδωση ενός κλίματος εμπιστοσύνης προς τους αποφασίζοντες. Και αυτό, ανεξαρτήτως κυβέρνησης, μόνο να επιδεινώσει τις πανδημικές επιπτώσεις μπορεί.
Cover Photo by Yohann LIBOT on Unsplash
