Η Λατινική Αμερική έζησε τη “ροζ πλημμυρίδα” των αριστερών και κεντροαριστερών κομμάτων που ανέλαβαν την εξουσία από το 2000 μέχρι το 2015 περίπου, βελτίωσαν παντού τους δείκτες ανθρώπινης ανάπτυξης και μείωσαν τις τεράστιες ανισότητες. Πέρασε στη συνέχεια στη “μαύρη αμπώτιδα”, της αντιδραστικής παλινόρθωσης με την εκλογική νίκη του Μάκρι στην Αργεντινή και του Λακάγιε Πόου στην Ουρουγουάη, πριν από αυτό την άνοδο του νεοφασίστα Μπολσονάρο στη Βραζιλία, το εσωτερικό θεσμικό πραξικόπημα στον Ισημερινό και τα “κανονικά” πραξικοπήματα στη Βολιβία και την Ονδούρα. Όμως η ποικιλόμορφη λατινοαμερικανική αριστερά επιστρέφει πάλι τα τελευταία χρόνια. Η νίκη του Φερνάντες στην Αργεντινή, του Λόπες Ομπραδόρ στο Μεξικό, η απόκρουση του πραξικοπήματος στη Βολιβία, η αποτυχία του άλλου πραξικοπήματος στη Βενεζουέλα και – παρά την οριακή ήττα του Αραους στο Εκουαδόρ – οι εξελίξεις στο κινηματικό και το εκλογικό πεδίο σε μια σειρά από μεγάλες χώρες δείχνουν μια νέα ροζ πλημμυρίδα να κατακλύζει την ήπειρο. Η Λατινική Αμερική μοιάζει να είναι το τελευταίο μαζικό καταφύγιο της κοινωνιολογικής φαντασίας στις ημέρες μας.
Περού: ο Δάσκαλος με το Μολύβι
Το αποτέλεσμα των Περουβιανών εκλογών της 11ης Απριλίου ήταν αναπάντεχο. Έβγαλε αντίπαλους στον δεύτερο γύρο έναν συνδικαλιστή δάσκαλο και αγρότη, που υποστηριζόταν από ένα Μαρξιστικό-Λενινιστικό κόμμα το “Ελεύθερο Περού“, απέναντι στην προσφάτως αποφυλακισθείσα και ακόμα υπόδικη κόρη του – φυλακισμένου – πρώην δικτάτορα του Περού, Κεΐκο Φουχιμόρι. Αξίζει να σημειωθεί πως όλη η καμπάνια του Καστίγιο στοίχισε 8000 δολάρια, πως μέχρι λίγες μέρες πριν τις εκλογές δεν τον ανέφεραν καν οι μεγάλες δημοσκοπήσεις και πως ο ίδιος βγήκε στο εθνικό προσκήνιο ως συνδικαλιστής ηγέτης στην απεργία των δασκάλων στο Περού μόλις το 2017.
Παρότι η υποψηφιότητα του κοινωνικά συντηρητικού αλλά οικονομικά αριστερού αγροτοδιδασκάλου, αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη κυρίως στις πόλεις, έχει απέναντί του μια ευρύτατα μισητή στο Περού ακροδεξιά ανθυποψήφια. Το αποτέλεσμα είναι πως ενόψει του δευτέρου γύρου των εκλογών, στις 6 Ιουνίου, ο Καστίγιο απολαμβάνει μέχρι στιγμής μια άνετη πλειοψηφία στις δημοσκοπήσεις – παρότι μειούμενη καθώς το “αστικό μπλοκ” συσπειρώνεται γύρω από τη Φουχιμόρι.
Ενδεικτικό της συσπείρωσης είναι η δήλωση υποστήριξης στην κόρη του Αλμπέρτο Φουχιμόρι από τον διάσημο Περουβιανό δεξιό πολιτικό, βραβευμένο με νόμπελ συγγραφέα – αλλά και πολιτικό αντίπαλο του Φουχιμόρι πατρός – Μάριο Βάργας Γιόσα (ή όπως έχει καθιερωθεί από τις μεταφράσεις των βιβλίων του “Μάριο Βάργκας Λιόσα”), ο οποίος χαρακτηρίζει την ακροδεξιά πολιτικό ως το “ήσσον από τα δύο κακά”.
Εντωμεταξύ ο Καστίγιο ετοιμάζεται τελικά – μετά από διαπραγματεύσεις – για τηλεοπτικό ντιμπέιτ με την Φουχιμόρι, γυρνώντας και χορεύοντας, από χωρίου εις χωρίον, στην περουβιανή ύπαιθρο και στις Άνδεις που είναι η φυσική του εκλογική βάση:
Μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες δηλώσεις στήριξης στον Καστίγιο, σε ένα πολιτικό φάσμα που είναι δύσκολα κατανοητό εκτός Περού, είναι η στήριξη του Λαϊκού Μετώπου των Αγροτών του Περού (Frente Popular Agrícola del Perú – FREPAP) ενός κόμματος που στηρίζεται και οργανώνεται από μια αίρεση, τους Αταουκούσι, που βγήκε δεύτερο στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Περού το 2020 με 8,9% (ενδεικτικό του πολιτικού κατακερματισμού της χώρας). Πρόκειται – αν και κάθε περιγραφή για πράγματα που είναι τελείως εκτός της πολιτικής και πολιτισμικής μας εμπειρίας είναι ενδεικτική μόνο – για ένα συγκρητικό μυθολογικά και χιλιαστικά, αμάλγαμα της θρησκείας των Ίνκα με τον ευαγγελικό χριστιανισμό, στα πλαίσια ενός παραδοσιαρχικού φονταμενταλισμού με μαοϊκές επιρροές. Και λέγεται πως έχουν σχέση με την καλλιέργεια και το εμπόριο κοκαΐνης, αν και οι ίδιοι το αρνούνται…
Της εκλογής του Καστίγιο όμως είχε ήδη προηγηθεί από τα τέλη της προηγούμενης χρονιάς κοινωνική αναταραχή: Μαζικές διαδηλώσεις κατά της διαφθοράς – μετά την καθαίρεση του Προέδρου Μαρτίν Βισκάρα
… όπως και εργατικές και αγροτικές κινητοποιήσεις
Τυχόν εκλογή του Καστίγιο σε μια χώρα όπου κανείς δεν περίμενε πως ένας (τέτοιος) αριστερός υποψήφιος είχε τύχη, θα αποτελούσε ορόσημο και αποτέλεσμα της κοινωνικής ριζοσπαστικοποίησης που προκάλεσε συν τοις άλλοις και η πανδημία, η διαχείριση της οποίας ανέδειξε τις τερατώδεις και φονικές ανισότητες και στην υγεία – αλλά και στην πρόσβαση στα εμβόλια. Και θα είναι σημαντική εξέλιξη η εκλογή αυτή, παρότι θα κληθεί να κυβερνήσει με το μεγαλύτερο μέρος του κοινοβουλίου της χώρας εναντίον του, και άρα με μειωμένες δυνατότητες ριζοσπαστικών αλλαγών…
Η Κολομβία σε αναβρασμό
Στην Κολομβία η αναταραχή είχε αρχίσει από πριν την πανδημία με τεράστιες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις
Εν μέσω της πανδημίας ο πρώην Πρόεδρος της χώρας Άλβαρο Ουρίμπε φερόμενος ως ο πατέρας των ακροδεξιών ομάδων θανάτου που έσπειραν θάνατο – επιβεβαιωμένα πλέον – στην χώρα συνελήφθη και κρατήθηκε τον Αύγουστο και συνεχίζει να παλεύει με δικαστικές εκκρεμότητες. Οι ακροδεξιές ομάδες θανάτου συνεχίζουν μέχρι σήμερα να σπέρνουν τον θάνατο
Οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις συνεχίζονται, με τεράστιες κινητοποιήσεις χθες κατά της πανδημικής φορολογικής πολιτικής της δεξιάς κυβέρνησης Ντούκε.
Εντωμεταξύ ο υποψήφιος του αριστερού μετωπικού πόλου και πρώην αντάρτης της οργάνωσης M-19, Γουστάβο Πέτρο, προηγείται πλέον στις δημοσκοπήσεις για τις επόμενες προεδρικές εκλογές (που θα διεξαχθούν τον Αύγουστο του 2022) και στους δύο γύρους.
Μια τέτοια εξέλιξη στη χώρα-προπύργιο των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή, θα ήταν κοσμογονική, και για να φτάσει σε μια τέτοια νίκη ο Πέτρο – και τα κινήματα που τον στηρίζουν – υπάρχουν ακόμα πολλά θεσμικά και δυνητικά εξωθεσμικά εμπόδια να υπερπηδηθούν.
Η Χιλή σε τροχιά ριζοσπαστικοποίησης
Τον Οκτώβρη του 2019 η Χιλή συνταράχθηκε από τεράστιες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που πήραν χαρακτήρα εξέγερσης εναντίον του νεοφιλελεύθερου και μεταπινοτσετικού στάτους κβο της χώρας. Στη συγκέντρωση της 26ης Οκτωβρίου του 2019 φέρεται να συμμετείχαν πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι…
Τις διαδηλώσεις διέκοψε προσωρινά η πανδημική κρίση, αλλά μέσα στην κρίση η Χιλή ψήφισε υπέρ της αλλαγής του Συντάγματός της σε μια γιορτή της δημοκρατίας.
Το κλίμα ενόψει των εκλογών του Νοεμβρίου του 2021 λοιπόν είναι κλίμα ριζοσπαστικής αλλαγής. Στις δημοσκοπήσεις προηγούνται δύο υποψήφιοι αριστερών κομμάτων, ο Ντανιέλ Χάδουε του ΚΚ Χιλής και η Πάμελα Χίλες του Ανθρωπιστικού Κόμματος
Αν αυτή η πρόθεση ψήφου επιβεβαιωθεί στις κάλπες του Νοεμβρίου και σε συνδυασμό με την αλλαγή του συντάγματος τότε ίσως οι διαδηλωτές του Σαντιάγο επιβεβαιωθούν και πράγματι ο “νεοφιλελευθερισμός γεννήθηκε και θα πεθάνει στη Χιλή”
Βραζιλία: το γκροτέσκο φασιστικό πείραμα καταρρέει
Το δικαστικό πραξικόπημα που συγκλόνισε τη Βραζιλία από την καθαίρεση της Ρουσσέφ μέχρι την καταδίκη για σκηνοθετημένη υπόθεση διαφθοράς και τη φυλάκιση του Λούλα, προκειμένου να προελάσει εκλογικά ο νεοφασίστας Ζαΐχ Μπολσονάρου, κλείνει τον κύκλο του. Ο Λούλα αποφυλακίστηκε, κρίθηκε τελικά αθώος, οι κατηγορίες για διαφθορά εναντίον του στημένες, απαλλάχθηκε πλήρως και μπορεί πλέον να κατέβει στις εκλογές του Οκτωβρίου του 2022.
…Όπου πλέον προηγείται του Μπολσονάρου καθαρά
Εντωμεταξύ ο Μπολσονάρου, έχει προλάβει και έβαλε ένα χεράκι παραπάνω για την καταστροφή του Αμαζονίου, εγκατέλειψε τη χώρα στο έλεος της πανδημίας, κάτι που ορισμένοι θεωρούν πως το έκανε σκόπιμα και κατέστησε έτσι τη Βραζιλία πηγή επικίνδυνων μεταλλάξεων του ιού που πλήττουν πλέον όχι μόνο την ίδια τη Βραζιλία και τις γειτονικές της χώρες, αλλά όλο τον κόσμο.
Η επιστροφή του Λούλα, του οποίου η δίωξη όπως και η υπονόμευση της δημοκρατίας στη Βραζιλία έγινε με τη σαφέστατη συνδρομή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, θα είναι ένα μείζον χτύπημα στην προσπάθεια “επαναποικιοποίησης” της Λατινικής Αμερικής από τις ΗΠΑ- και είναι βέβαιο πως οι απόπειρες να σταματήσουν την ολική επαναφορά του ηγέτη του Βραζιλιάνικου Κόμματος των Εργατών δεν θα σταματήσουν απλά στη στήριξη του Μπολσονάρου.
